Commissie Cohen: deelrapport overheid - EenVandaag

Aangewakkerd door twee hoogleraren ontstond in de media discussie over de vraag of, nadat de
escalatie een feit was, niet opgeschaald had moeten worden naar GRIP4 en of de burgemeester van
Groningen het he niet in handen had moeten nemen en de burgemeester van Haren opzij had
moeten schuiven 25 . Er was immers mogelijk sprake van gemeentegrensoverschrijdende eecten?
Puur theoretisch was dat het geval, maar met dat argument zou bij vrijwel iedere risicowedstrijd in
het betaald voetbal en bij heel veel evenementen opgeschaald moeten worden naar GRIP4.
Met betrekking tot project X was er een zeer beperkt eect op de gemeente Groningen. Dat is door
betrokkenen onderkend en vertegenwoordigers van de gemeente Groningen zijn op vrijdag
21 september als partner aangesloten bij de lokale driehoek, het GBT en het ROT. Daarmee waren
de gemeentegrensoverschrijdende eecten afdoende afgedekt en de belangen van de gemeente
Groningen afdoende behartigd.
De discussie over opschaling naar GRIP4 en de rol van de veiligheidsregio berust op een aantal
fundamentele misverstanden:
Het misverstand dat een beleidsteam de belangrijke operationele beslissingen neemt. Zoals bij
ieder voorval worden tijdens het incident de belangrijkste operationele beslissingen op straat
genomen;
het misverstand dat opschaling naar GRIP4 had geleid tot een betere aansturing van het incident.
Opschaling naar GRIP4 had alleen maar tot nog meer verwarring in de aansturing geleid;
het misverstand dat het niveau van opschaling een goede indicatie is van hoe serieus een bestuurder
een incident neemt. Opschaling is bedoeld om waar nodig multidisciplinaire samenwerking te
vergemakkelijken, niet als schaamlap voor bestuurders;
het misverstand dat een veiligheidsregio gaat over alle vormen van veiligheid. Een veiligheidsregio
gaat over fysieke veiligheid, niet over sociale veiligheid 26 ;
het misverstand dat multidisciplinaire opschaling conform de GRIP-structuur passend is voor
openbare orde problemen. De dynamiek in een openbare orde situatie is van een totaal andere
orde dan die bij een ramp of calamiteit.
Met betrekking tot het laatste punt is het dan ook geen toeval dat vertegenwoordigers van de
diverse “kolommen” (brandweer, GHOR en gemeente) in GBT, ROT en COPI zonder uitzondering
aangeven dat er voor hen eigenlijk niet veel te doen was op 21 september. Het is ook geen toeval
dat bij de andere project X gebeurtenissen die voor en na Haren hebben plaatsgevonden, voor zover
bekend geen enkele keer voor opschaling conform GRIP is gekozen. Het is ook geen toeval dat nooit
eerder in de aanloop naar een openbare orde gebeurtenis is opgeschaald naar GRIP3 of GRIP4. De
GRIP-structuur is ontwikkeld en bedoeld voor het gecoördineerd multidisciplinair optreden na een
ramp of calamiteit. De neiging om evenementen bij voorbaat te benaderen als potentiële crisissituaties
is contraproductief en nodeloos complicerend.
Informatie
Zoals de politierespondenten ook aangeven stree de politie er naar een informatiegestuurde
organisatie te zijn. Alles overziende kan vastgesteld worden dat de informatieorganisatie rond
project X Haren een afwachtende houding hee aangenomen. De informatieorganisatie hee mede
25 Hoogleraar algemene rechtswetenschap Jan Brouwer en hoogleraar crisismanagement Eelco Dijkstra in Eenvandaag
van 2 oktober 2012
26 Cf. Ira Helsloot (2011) ‘Veiligheid’-regio’s? Gastcolumn in De Veiligheidsregio, 10, p 2
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 61