Commissie Cohen: deelrapport overheid - EenVandaag

Toen het eerste ME-peloton werd opgeroepen, kregen zij in eerste instantie de opdracht om op te
komen in dagelijks tenue. Dat was een vergissing die snel hersteld werd, maar wel een vergissing
die in de lijn lag van de benadering waarvoor de rest van de dag al gekozen was.
Ook nadat de escalatie een feit was kregen groepscommandanten in eerste instantie nog de
opdracht om zonder helm op te treden.
Het gekozen uitgangspunt van een low prole aanpak is alleszins verdedigbaar en in principe zeer
geschikt voor de begeleiding van een evenement, juist om te voorkomen dat een selullling prophecy
ontstaat. Het is echter een misverstand dat een dergelijke aanpak gelijkstaat aan zo weinig mogelijk
zichtbare politie of niet uitgevoerd zou kunnen worden door eenheden ex-ME. In feite is de
ontwikkeling naar ex-ME nu juist bij uitstek bedoeld voor situaties waarin een low prole aanpak
met bijpassend bejegeningsproel gewenst is, maar waarin het nodig kan zijn om snel op te schalen
23 . In dat opzicht is te star vastgehouden aan het principe dat alleen plae pet agenten zichtbaar
op straat aanwezig zouden mogen zijn. Nog los daarvan waren de ingezee plae peen qua aantal
niet in staat om, zodra zich grotere aantallen jongeren verzamelden, nog op te treden in de menigte,
het oplaadproces te doorbreken en tegelijkertijd de Stationsweg te bewaken. Een dergelijk de-escalerend
optreden was in die fase nog zeer wel mogelijk geweest:
Dus ik ben ook met vier man uit die linie gelopen ... ik zeg: jongens, kom mee. We gaan hier nu doorheen lopen.
Er was op een gegeven moment een melding, er stonden twee auto’s midden in die mensenmassa, waarvan een
oudere bestuurder, die kon niet weg, die kon geen kant op. Dus die hebben wij even geholpen. Dat kon ook
allemaal. Die man die kon achteruit rijden en netjes allemaal. Daarvoor stond een auto met geluidsboxen aan.
Met de keiharde housemuziek eruit. Dus we hebben gezegd housemuziek uit en wegwezen. En dat kon ook
allemaal, ik bedoel hiermee dat er toen totaal nog geen druk van omstanders was naar aanleiding van ons optreden
in die menigte. Ik heb nog meerdere laserpennen ook afgepakt van gasten die stonden te schijnen en we konden er
gewoon doorheen lopen. (Locatiecommandant)
De multidisciplinaire opschaling
Zoals boven vermeld was de keuze voor multidisciplinaire opschaling naar GRIP3 ongelukkig en hee
deze keuze een negatieve invloed gehad op de eectiviteit van het overheidsoptreden. Dat gegeven
moet tot nadenken stemmen. Als de multidisciplinaire opschaling niet bijdraagt aan een eectiever
optreden, schiet zij haar doel voorbij. Wat is hier aan de hand? De keuze voor opschaling naar GRIP3
was vooral ingegeven door de omstandigheid dat een gemeente als Haren qua ambtelijk apparaat te
klein is voor een gebeurtenis van een impact en omvang als project X Haren. Het zou niet nodig
moeten zijn dat een burgemeester van een kleine gemeente moet opschalen naar een GRIP situatie
enkel en alleen om ondersteuning op het gebied van communicatie te kunnen krijgen vanuit de
veiligheidsregio. Alle argumenten dat de multidisciplinaire opschaling zorgt voor heldere lijnen en
een betere aansturing gaan daarnaast niet op. Het optuigen van het crisiscircus maakt het misschien
makkelijker voor mensen achter het bureau, maar niet voor mensen in de frontlinie. 24 Ook in dit
opzicht was er in Haren sprake van twee werelden.
23 Adang, O.M.J., redactie (2009) Boven de pet? Een onderzoek naar grootschalige ordehandhaving in Nederland. Reed Business, Den
Haag. Politiekunde nr. 28
24 Een medewerker uit de basispolitiezorg die op 21 september de hele dag dienst hee gedaan kwam toen hij een rekensommetje
maakte tot de conclusie dat er in de middag meer mensen binnen bezig waren met het maken van beleid en qua organisatiestructuur,
dan dat er daadwerkelijk operationeel bezig waren bij en rond de Stationsweg.
60 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN