Commissie Cohen: deelrapport overheid - EenVandaag

aantallen jongeren onderweg waren naar Haren, de spoers gaven door dat er sprake was van een
toenemend aantal jongeren in Haren zelf en van veel alcoholgebruik, de locatiecommandant had te
veel te doen, de Ocier van Dienst in het COPI had het te druk met de hem opgedragen combinatie
van taken en moest zich laten vervangen. Later (rond half acht) moeten motorrijders op een manier
waar niet in voorzien is regelend optreden en wegen en kruisingen in het centrum van Haren afsluiten
zonder dat deze verkeersposten overgenomen kunnen worden door uniformpersoneel. Tussen
zeven uur en half acht begint de stemming op de kruising Stationsweg/ Jachtlaan duidelijk om te
slaan en trekt het geüniformeerd personeel zich terug achter de hekken, daarmee steeds meer een
politievrije zone creërend voor de hekken en een potentieel doelwit vormend achter de hekken.
Binnen het SGBO waren vooraf in een brainstormsessie door het hoofd Informatie wel een aantal
voorspellers benoemd zoals: opkomst van meer dan 500 mensen, veel mensen van buiten de regio,
alcohol- en drugsgebruik. Dat was aan het begin van de avond allemaal aan de orde. Het is overigens
de vraag of alle SGBO-leden deze voorspellers ook deelden en hanteerden. In werkelijkheid gingen
de alarmbellen pas rinkelen nadat het SGBO het bericht kreeg dat de plae peen op linie stonden
achter de hekken.
De keuze in eerste instantie voor het realistisch scenario is alleszins verdedigbaar. De politie is
gewend aan grote evenementen en bij de meeste evenementen wordt minder personeel ingezet. Een
standaard grote inzet bij evenementen gaat ten koste van de inzet voor andere doeleinden. De
politie is gewend te handelen op basis van informatie, en er was geen informatie dat er groepen
ordeverstoorders af zouden reizen naar Haren. Tegelijkertijd was er sprake van een nieuw en onbekend
fenomeen met meer onzekerheden dan gebruikelijk. Er was vooraf zeker geen sprake van een
consensus onder sociale media experts dat dit een situatie was die wel moest ontsporen, en er waren
geen betrouwbare schaingen van het aantal mensen dat op zou kunnen dagen. Vandaar dat
gekozen werd voor een benadering om “mee te groeien” met de situatie op straat. De wijze waarop
invulling gegeven werd aan dit groeimodel was echter niet toereikend. De noodzakelijke nadruk op
het bewaken en beveiligen van de Stationsweg (“bij het huis mag niks gebeuren”) leidde er bijna als
vanzelf toe dat al het ingezee personeel zich steeds meer concentreerde op die locatie en dat er
geen personeel beschikbaar was voor optreden conform het afgesproken bejegeningsproel in de
menigte, tussen de jongeren. Het oplaadproces dat begonnen was kon daardoor ongestoord
verlopen. Er waren twee mogelijkheden om te groeien: 1. oproepen van het peloton ME dat was
voorzien voor het worst case scenario 2. oproepen van beschikbare noodhulpeenheden.
In beide gevallen ging het om personeel dat niet voorbereid was op de taak die hun te wachten
stond. Voor de noodhulpeenheden was ook geen leidinggevende aanwezig die was voorbereid op de
taak die hem te wachten stond en was op het punt van opkomst (het bureau in Haren) niets voorbereid.
In feite werd er niet echt geschakeld en werden er geen duidelijke besluiten genomen over de
opschaling en de wijze waarop deze moest plaatsvinden. Ook werden geen duidelijke opdrachten
verstrekt. Dit alles laat zich niet rijmen met een doordachte strategie.
Toen na half acht een situatie ontstaan was waarbij een linie plae peen achter de hekken stond
die steeds meer voorwerpen naar zich toe gegooid kreeg wreekte zich, in de keuze van de overgang
van realistisch naar worst case scenario, opnieuw dat geen helder onderscheid gemaakt werd tussen
beeldscenario (de situatie op straat) en inzetscenario (de aanpak). Enerzijds werd ME in volledig
tenue opgeroepen, anderzijds werden alle beschikbare noodhulpeenheden (plae peen) opgeroepen.
Er was geen eenduidig plan: de linie achter de hekken ondersteunen, de menigte in de richting
van het Gorecht-terrein drijven of zich in de menigte begeven om mensen aan te spreken en deescalerend
op te treden? Het hielp daarbij niet dat naast de reguliere lijn parallel, buiten de SGBO
58 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN