Commissie Cohen: deelrapport overheid - EenVandaag

egelen om de nadelen van de gemaakte keuze zoveel mogelijk te ondervangen. De beleidsuitgangspunten
en tolerantiegrenzen zoals vastgesteld door de Driehoek kunnen als volgt samengevat
worden: er is geen feestje, maar we werpen geen barrières op voor mensen om naar Haren te
komen en voor mensen die naar Haren komen is er niks te doen. We willen niets doen dat mensen
zou kunnen stimuleren om naar Haren te komen en er moet zo weinig mogelijk politie zichtbaar op
straat
zijn. Het huis van de familie en de Stationsweg moet wel bewaakt worden. Anders dan het aanspreken
van mensen en het bieden van een mogelijkheid van busvervoer naar Groningen worden geen
maatregelen genomen om mensen die toch komen, te bewegen om Haren te verlaten. De communicatie
met de media hinkt voortdurend op twee gedachten: “we faciliteren geen feestje” en “we
verbieden niks”.
Er is ook lang en herhaaldelijk gediscussieerd over de meest passende organisatiestructuur. Impliciet
besloten in deze discussie zien verschillende visies op de aard van de gebeurtenis: gaat het vooral
om een openbare orde optreden, waarin de politiecomponent zo dominant is dat dat ook in de
organisatievorm tot uiting moet komen, of gaat het om een, al dan niet potentiële, crisissituatie die
een multidisciplinaire aanpak vereist? Veel kostbare voorbereidingstijd is besteed aan discussies over
de meest passende structuur. Uiteindelijk is gekozen om multidisciplinair op te schalen, maar ook
deze keuze is niet consequent gemaakt. Termen als “slapend GRIP” en “geheim GRIP” spreken in dat
opzicht boekdelen: velen was niet duidelijk dat er multidisciplinair was opgeschaald naar GRIP 3.
Bovendien is geen volledige invulling gegeven: partners als Defensie, waterschap en provincie
werden afgebeld, het OM nam pas ziing in het ROT toen de noodzaak daarvoor aanwezig was, de
Hoofdocier van Justitie nam niet zelf ziing in het GBT, tussendoor was er ook nog driehoeksoverleg.
Dat was allemaal volstrekt logisch en juist, in de gegeven situatie, maar benadrukt het hinken op
twee gedachten ook in dit opzicht: wel multidisciplinair opschalen, maar niet echt, en er werd
daarom ook niet op de gebruikelijke wijze gealarmeerd.
In de operatie ontstaan op tal van momenten, mede als gevolg van de gekozen beleidsuitgangspunten
en structuur, keuzeproblemen en aansturingsproblemen. Het SGBO vindt het lastig om binnen
het kader van de beleidsuitgangspunten daadwerkelijk na te denken over een worst case scenario,
vooral omdat dat gepaard gaat met ME inzet, wat niet past bij de door de driehoek gewenste low
prole aanpak. Er zijn geen duidelijke criteria geformuleerd voor de overgang naar het worst case
scenario en dat maakt het (in combinatie met gebrekkige beeldvorming) in feite onmogelijk om het
juiste moment van opschaling te bepalen. Maar het bepalen van dat moment is wel belangrijk in het
licht van de tijd die nodig is voor opschaling. Op het moment dat gekozen wordt voor opschaling,
maakt het SGBO geen duidelijke keuze over het soort inzet dat gewenst is: doorgaan met de lowprole
benadering of daadwerkelijke inzet van ME in volledige uitrusting? De vraag of de plae
peen collega’s zo snel mogelijk ondersteund moeten worden (ook al leidt dat tijdelijk tot verwarring
met alle gevolgen van dien) of dat de ME zich eerst moet verzamelen om gestructureerd en
planmatig te werk te kunnen gaan, wordt niet gesteld, laat staan beantwoord. Als de vraag aan de
orde komt of wel of niet traangas ingezet moet worden, leidt dat ook tot onduidelijkheid, tot de
pelotonscommandant een heldere en afgewogen keuze maakt in het dilemma tussen de voordelen
die dit zou kunnen hebben voor de ME-ers die onder druk staan en de nadelen die de inzet van
traangas zou kunnen hebben in deze mensenmassa met veel jongeren.
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 49