Commissie Cohen: deelrapport overheid - EenVandaag

B. Noodbevel (art 175 Gemeentewet).
Het noodbevel kan worden ingezet als er sprake is van oproer, wanordelijkheden, rampen of zware
ongevallen of de vrees daartoe bestaat. Het wetsartikel bepaalt dat de burgemeester bevoegd is alle
bevelen te geven die hij nodig acht ter handhaving van de openbare orde of ter beperking van
gevaar. Deze maatregel mag worden toegepast wanneer het gaat om een bepaald aantal personen
of organisaties. Gaat het om een onbepaald aantal personen (“een ieder”), dan is een noodverordening
het geschikte middel (artikel 176 Gemeentewet). Een noodbevel kan wel dienen als een overbrugging
naar een noodverordening. De maatregelen mogen niet verder strekken dan strikt noodzakelijk
is (proportionaliteit) en kunnen alleen ingezet worden als minder ingrijpende bevoegdheden
tekortschieten (subsidiariteit). (bron: Genootschap van Burgemeesters). Het gaat hier om één van de
zogenaamde onmiddellijke bevoegdheden tot handhaving van de openbare orde. Die moeten
principieel worden onderscheiden van de reguliere ordebevoegdheden. De term ‘onmiddellijk’ wordt
ontleend aan art. 5:23 Awb: ‘Deze afdeling is niet van toepassing op optreden ter onmiddellijke
handhaving van de openbare orde.’ De onmiddellijke ordebevoegdheden hebben als kenmerken dat
ze direct inzetbaar zijn en een grote mate van discretionaliteit in zich bergen. Het zijn bevoegdheden
bedoeld om een actueel en concreet gevaar voor de openbare orde direct te beteugelen. De inhoud
van de ordemaatregel is geheel aan burgemeester om te bepalen. In het geval van een noodbevel
mag hierbij zelfs van de wet afwijken. (bron:prof. mr. Schilder en prof. mr. Brouwer: “hee de
burgemeester terecht gebruik gemaakt van het noodbevel ex art 175 Gw in plaats van bevoegdheid
in art 172 (lid 3) of art 176 Gw?) Niet-naleving van een noodbevel is gesanctioneerd met artikel 184
Wetboek van strafrecht (misdrijf).
c. Noodverordening (art 176 Gemeentewet)
Bijvoorbeeld gericht op het verbieden van gezichtsbedekkende kleding (bivakmutsen, capuchons),
het bij zich dragen van voorwerpen die gebruikt kunnen worden om de openbare orde te verstoren
(stokken, vuurwerk e.d.), of het bij zich hebben van alcohol.
De noodverordening is een algemeen verbindend voorschri ter handhaving van de openbare orde
of ter beperking van gevaar. Daarbij kan van andere dan bij de Grondwet gestelde voorschrien
worden afgeweken. De noodverordening is gericht op een onbepaald aantal personen (“een ieder”).
De burgemeester brengt de voorschrien zo spoedig mogelijk ter kennis van de raad, van de commissaris
van de Koning en van de ocier van justitie, hoofd van het arrondissementsparket. De
voorschrien vervallen, indien zij niet door de raad in zijn eerstvolgende vergadering worden
bekrachtigd. Indien de raad de voorschrien niet bekrachtigt, kan de burgemeester binnen vierentwintig
uren administratief beroep instellen bij de commissaris van de Koning. Zodra een omstandigheid
als bedoeld in artikel 175, eerste lid Gw zich niet langer voordoet, trekt de burgemeester de
voorschrien in.
Wanneer een noodbevel en wanneer een noodverordening:
De keuze tussen een noodbevel en een noodverordening wordt door verschillende factoren bepaald.
Noodverordeningen bevaen algemeen verbindende (gedrags)voorschrien met een zelfstandige
normstelling die voor herhaalde toepassing vatbaar zijn. Noodbevelen bestaan uit meer concrete
opdrachten tot doen of nalaten, maar de verschillen tussen beide typen maatregelen zijn gradueel. In
veel gevallen kan vanwege de korte periode waarin de maatregel moet werken zowel gekozen
worden voor een noodverordening als een noodbevel, waarbij bedacht moet worden dat een
noodverordening afgekondigd moet worden. Bij de keuze tussen deze twee instrumenten hee het
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 205