Commissie Cohen: deelrapport overheid - EenVandaag

Sociale media en opruiing 62
Politie en OM zijn vooral benieuwd naar berichten in de sociale media waarin sprake zou kunnen zijn
van opruiing. Dat vergt, ondanks de opgebouwde database, veel tijd. Gelet op de beschikbare
opsporingscapaciteit en de wens om zoveel mogelijk verdachten aan te houden en voor de rechter te
brengen is er voor gekozen niet verder de berichten van de sociale media in het onderzoek te
betrekken. De omvang van de database speelt daarbij nadrukkelijk een rol. Verder rechercheren zou
naar het oordeel van het OM niet geleid hebben tot substantieel hogere straen. Het OM hee
daarbij ook prioriteit willen geven aan de positie van de slachtoers van de gewelddadigheden.
Uiteindelijk worden – vanwege hun gedrag op straat - vier personen gedagvaard wegens opruiing.
Opsporingsberichtgeving
De opsporingsberichtgeving vraagt de nodige zorgvuldigheid, temeer omdat de politierechter in
Roerdam enkele relschoppers die betrokken waren bij de bestorming van het Maasgebouw lagere
straen had gegeven, omdat zij in hun privacy zouden zijn geschonden 63 . Hoewel het OM in beroep is
gegaan, is deze uitspraak wel iets om rekening mee te houden. In het hele proces van de opsporingsberichtgeving
rond Project X, is er dan ook contact met de Regio Roerdam Rijnmond.
Er wordt een traject uitgestippeld, met de titel Project O, waarin het beginsel van proportionaliteit
een belangrijke rol speelt. Samen met de afdeling Communicatie worden diverse opties besproken,
waarbij de vraag is hoe ver je kan gaan. Er zien veel minderjarigen bij en (in elk geval bij de tot dan
aangehouden verdachten) ook veel rst oenders. In het kader van proportionaliteit is besloten om
eerst te waarschuwen, en daarna pas te tonen. Vanuit het OM vindt overleg plaats met de commissie
die de toelating voor de selectie voor zaken voor het programma Opsporing verzocht doet. In dat
overleg ontstaat het idee om de beelden te blurren, en de gezichten met blokjes onherkenbaar te
maken. Iedereen die zichzelf ziet weet dan dat het om hem of haar gaat. Verder zijn de getoonde
verdachten alleen herkenbaar voor degenen die weten wat voor kleren ze aan hadden. Bij het tonen
van die beelden worden mensen gewaarschuwd, dat dit de laatste kans is om zich te melden. Doet
men dat niet, dan wordt men de volgende uitzending volledig herkenbaar in beeld gebracht. De
foto’s en beelden zijn dan ook op de websites van de verschillende televisieprogramma’s te zien. Dit
levert de nodige reacties op. Bij herkenning wordt de foto onmiddellijk verwijderd. In totaal worden
zo´n zestig verdachten in de opsporingsberichtgeving meegenomen.
Snelrecht
De snelrechtprocedure waartoe besloten is gee het TGO en het OM niet veel tijd om zaken voor te
bereiden. Achteraf blijkt, bij het terugkijken van de clips met straare feiten, dat personen die
inmiddels al zijn veroordeeld, met nog één of soms meerdere straare feiten in verband kunnen
worden gebracht: zij komen in meerdere clips voor. Deze personen worden opnieuw aangehouden
en moeten voor een tweede keer worden verhoord en voor de rechter worden gebracht. Na de ziing
van 15 oktober hee het OM de rem op de snelrechtprocedure gezet, omdat het eerst de uitspraak
van het Hof wilde afwachten in verband met de bijzondere voorwaarden rond de schadevergoeding
(zie hierna) . Ook bij de kinderrechter wreekt zich de snelrechtgedachte omdat de Raad voor de
Kinderbescherming niet altijd de benodigde informatie had om tijdig de weelijk verplichte rapporten
uit te brengen, doordat het OM in die gevallen de Raad niet tijdig had geïnformeerd over de
aangehouden verdachten.
62 In Deel 3 is een bijlage opgenomen over opruiing in relatie tot internet/ sociale media
63 Deze daders waren – toen nog als onbekende verdachte - op publieke websites op billboards in het Roerdamse stadscentrum
getoond als onderdeel van de opsporingsberichtgeving
174 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN