juni - Emmaüsbodegraven

De overheid als zedenmeester
Commentaar bij de tijd
De overheid is ook zedenmeester. Stel je voor
dat een overheid zich niet zou bezighouden
met de moraal in de samenleving. Bijna elke beslissing
die een overheid neemt, is ook een morele
beslissing. Waar gaat regeren anders over? Achter
besluiten ligt een visie op de samenleving en die is
ook moreel. Natuurlijk houdt de overheid zich ook
bezig met de moraal van burgers. Wanneer de
overheid wetten uitvaardigt met het oog op duurzaamheid,
is het helemaal in de haak wanneer ze
van burgers ‘duurzaam gedrag’ vraagt.
Wanneer de overheid de verhuftering
tegen wil gaan, doet ze
terecht een appel op ouders om
de taak van de opvoeding serieus
te nemen. De overheid doet
in veel opzichten met recht en
reden een appel op het gedrag
achter de voordeur. Het is echt
onzin om daar tegen te protesteren.
De overheid kan echter ook te moralistisch worden.
Er zijn voorbeelden te over van doorgeslagen
moralisme vanwege de overheid. De overheid moet
bijvoorbeeld geen boekjes gaan schrijven: hoe
voed ik mijn kinderen op. De overheid moet ook
geen partij kiezen als het gaat om morele afwegingen,
van waarde tegenover waarde. Elk mens
maakt afwegingen. Ik bedoel niet die tussen asociaal
of sociaal, ook niet tussen duurzaam en niet
duurzaam. Dan zijn we gauw klaar. Het gaat om
afwegingen tussen waarden.
Een klassieker is: meer tijd voor werk of meer tijd
voor het gezin. Meer tijd om mijzelf te ontplooien
in mijn werk of meer tijd om langer en intensiever
zelf mijn kinderen op te voeden.
Als het om dit soort afwegingen gaat, moet de
overheid geen partij kiezen. Als minister Bussemaker
vrouwen stimuleert zich nog verder te ontplooien
op de arbeidsmarkt, en daar zelf faciliteiten
voor schept, is daar niets mis mee, integendeel.
Als ze echter gaat drukken op de afwegingen
die vrouwen en mannen maken tussen tijd voor
werk en tijd voor het gezin, gaat ze te ver. Dan
wordt ze moralistisch.
Uit Kerkbulletin
Nog iets anders. Als het gaat om de moraal, staat
een overheid niet alleen. Er zijn meer morele dragers.
Sterker nog: de overheid is niet de eerste
morele drager. Vanouds is religie de eerste bron
van morele vorming. Voor heel wat mensen is dat
nog steeds het geval. Voor anderen is dat een seculiere
wereldbeschouwing. Er zijn veel formele en
informele morele vormers. Media spelen een rol.
Gezinnen ook. Vrienden ook. Dat zijn allemaal de
spelers van de eerste viool. Laat een verstandige
overheid die eerste morele vormers respecteren.
En zelfs faciliteren.
De kerk doet dus ook aan moraal. In een christelijke
gemeenschap die wat voorstelt,
word je moreel gevormd.
Niet doordat je in de kerk een
kant-en-klaar pakket wordt verschaft
voor moreel gedrag. Wel
doordat in de kerk het evangelie
wordt verkondigd. In diezelfde
kerk helpen we elkaar in het
licht van het evangelie te wandelen.
Door met elkaar te spreken
over ‘het goede leven’, en
afwegingen die we maken om
van dat goede leven wat terecht te brengen.
Als generale synode hebben we niet zo lang geleden
een handreiking laten uitgaan over ‘Wij en ons
werk’. Dat zit dus aardig in de buurt van het thema
van minister Bussemaker. Er staan in dit boekje
geen eenduidige antwoorden. Er staat zeker niet
in: vrouwen, terug naar het aanrecht. Wel kan het
helpen in de gemeente het gesprek over het thema
werk, met alles wat daar los en vast aan zit, te
bespreken. Dat zouden we best vaker en intensiever
kunnen doen. Dan doet de kerk in ieder geval
wat ze moet doen. Dat scheelt weer voor de overheid.
dr. Arjan Plaisier, scriba van de generale synode
van de Protestantse Kerk in Nederland
KERKMAGazine BODEGRAVEN 31 juni 2013