Activiteitenverslag VVOG 2002

FLASH GUN 8/2 NL 07-04-2003 11:49 Page 23
Vlaamse Vereniging
voor Obstetrie
& Gynaecologie
Geert Debruyne
DATA 2002
De VVOG telde in 2002 437 betalende effectieve leden.
Er waren 94 aspirant-leden ingeschreven. Onder de
81 senioren, dit wil zeggen niet-actieve gynaecologen die
een gereduceerd lidgeld betalen of dus collegae die geen
geneeskundige praktijk meer uitoefenen, telt de
vereniging 10 Vlaamse ereleden. Het merendeel van de
‘senioren’ is uiteraard 65-plusser. Er waren tenslotte
28 buitenlandse leden. Dat brengt het ledentotaal op 640.
In 2002 werd ter gelegenheid van het Gynaecongres te
Antwerpen het erelidmaatschap toegekend aan Prof Louis
Keith, Northwestern University, Chicago en aan Prof John
Shepherd, St Bartholomew’s Hospital, Londen.
Er moeten, zoals statutair bepaald, tot onze spijt wegens –
ondanks herhaalde oproepen – uitblijven van betaling van
de ledenbijdrage gedurende 2 opeenvolgende jaren
wellicht 3 actieve gynaecologen uit het ledenbestand
geschrapt worden.
De Raad van Bestuur vergaderde viermaal. De KWP
(Kommissie Wetenschappelijke Programmatie), samengesteld
uit de leden van de Raad van Bestuur, de
Hooglerarendiensthoofden van de Vlaamse universitaire
gynaecologische diensten en de voorzitters van de vier
VVOG-werkgroepen vergaderde tweemaal. En Dagelijks
Bestuur en het Organisatiecomité van het Gynaecongres
2002 elk eveneens tweemaal.
Wetenschappelijke activiteiten
VVOG-Lentevergadering
Op 2 maart 2002 vond in de Aula Omnia Schaubroeck
te Nazareth de ‘eerste’ VVOG-Lentevergadering plaats
Activiteitenverslag
VVOG 2002
over “Diagnostiek en behandelingskeuze van fertiliteitsstoornissen
in de dagelijkse gynaecologische praktijk”.
Het gesponsord minisymposium handelde over ‘Nieuwe
generatie gonadotropines’. De VWRG verzorgde dit
degelijke wetenschappelijk overzicht. Er volgde voor de
161 deelnemers ook een primeur daar elkeen ter plekke
een praktische syllabus ontving. Op de Statutaire
Algemene Vergadering werd naast de gebruikelijke
verslaggeving de definitieve start van de wetenschappelijke
raad (WR) en de nieuwe Werkgroep Algemene
Gynaecologie (VWAG) gegeven. De realisatie van de fusie
van de ledenbijdrage van de vereniging met deze van de
Beroepsvereniging was dan weer de belangrijkste
aankondiging van de Beroepsbelangencommissie. Ook
hierover werd na een geanimeerd en lang uitgelopen
debat een consensus gevonden.
Multimedia Event
V V O G
K A T E R N
Op 27 april 2002 organiseerde de vereniging te Brussel
voor de tweede maal een Multimedia Event, onder de
titel: “Fast moving E-world and your professional life”. De
interesse van de VVOG-leden en ook een belangrijke
groep senioren voor een volle dag voor het computerscherm
blijft bewonderenswaardig. De organisatie bood
onze Webmaster de kans de VVOG-website voor te stellen
en vooral in het licht van de vernieuwing kritisch te laten
evalueren. Het exclusief sponsorschap blijft succesvol,
hoewel in de toekomst wellicht door veralgemeend
toegenomen deskundigheid omtrent PC-gebruik bij de
leden, een vernieuwde meer praktijk gerichte “MM-event”
moet worden bedacht.
Gunaikeia ● Vol 8 ● Nr 2 ● 2003 48

FLASH GUN 8/2 NL 07-04-2003 11:49 Page 24
49
Gynaecongres 2002
Op 30 en 31 mei en 1 juni 2002 organiseerde de
vereniging samen met de NVOG het driedaags
internationaal Gynaecongres 2002 in Metropolis te
Antwerpen. De opener was voor Louis Keith die ‘Triplet
Pregnancies in Women over Age 40’ behandelde. Op
donderdagnamiddag volgden drie parallelle sessies over
verloskunde, gynaecologische oncologie en reproductieve
geneeskunde, waarvan de programmatie aan de
respectievelijke werkgroepen van de beide zusterverenigingen
werd toevertrouwd. De ‘wetenschappelijke’
dag werd eminent afgesloten door Roger Short, die ons
‘From Adam and Eve to AIDS’ toelichtte.
Vrijdagvoormiddag werd het forum voor de vrije mededelingen
van de aspirant-leden vrijgemaakt. Onder de titel
“Ontmoet de Agio’s” werd door de organisatie zeer
bewust voor een centrale plaatsing van de wetenschappelijke
mededelingen van de assistenten binnen de
globale congresorganisatie gekozen. Hiervoor was een
tweede primeur nodig. Door de VVOG werd bij de
Franstalige GGOLF-B een ‘blinde’ selectie van de
ingestuurde bijdragen bedongen. Dit congresdeel wordt
immers als Nationaal Congres van de KBVGV georganiseerd.
De niet geselecteerden konden echter toch elk
tijdens een ‘Postersessie’ kort hun bijdrage toelichten.
De namiddag bood de organisatie en de werkgroepen de
kans internationaal gerenommeerde autoriteiten binnen
een subspecialisme een ‘State of the Art’ te laten
brengen. We konden John Shepherd, Elizabeth Bryan,
Pierre Buekens, Wolfgang Holzgreve en Linda Cardozo
aanhoren en bevragen.
De laatste congresdag stond in het teken van een ‘ouderwetse’
België - Holland. Onder het thema
“Gezondheidsbeleid in België en Nederland” werd eerst
‘de overheid’ gehoord. Vervolgens werd op drie domeinen
binnen het specialisme: ‘Wanneer toepassing van
‘medisch geassisteerde procreatie’?’, ‘Wat bepaalt de
beslissing tot het verrichten van een hysterectomie?’ en
‘Is het stijgend percentage ‘sectio caesarea’ een goede
zaak of niet?’ een confrontatie tussen Vlaanderen/België
en Nederland aangegaan.
Gunaikeia ● Vol 8 ● Nr 2 ● 2003
Het Gynaecongres werd door 820 gynaecologen volledig
of deels gefrequenteerd. Daarvan waren 268 VVOG-leden,
waarvan 65 aspiranten. Met meer dan 200 effectieven,
werd dit internationaal evenement door bijna de helft van
de actieve gynaecologen in Vlaanderen gevolgd.
Voorwaar een absoluut record. En dat de kwantiteit van
dit ‘Kijkcijfer’, ook nog eens door de band door
de deelnemers geassocieerd werd met hoge
kwaliteitsappreciatie maakt het plaatje bijzonder positief.
Herfstvergadering
Op 5 oktober 2002 organiseerde de VVOG haar
Herfstvergadering te Diepenbeek. De VWOG behandelde
“Wetenschappelijk gefundeerde richtlijnen voor de
opvolging van gynaecologische kwaadaardige tumor na
de eerste behandeling”. Na het afhaken van de VWV, werd
inderhaast een uitstekend alternatief gevonden over
“Kinder- en adolescentengynaecologie”, deel van de
theoretische cursussen in het kader van het nieuw
curriculum voor assistenten in opleiding, samengesteld
door JJ Amy. Het minisymposium behandelde ‘Fytooestrogenen’.
Het plenaire namiddagprogramma liet de
drie werkgroepen toe opnieuw deskundigen aan het
woord te laten. De 182 aanwezigen aanhoorden Rudy Van
den Broecke, Gent, Udo Hoyme, Erfurt en Annika Strandell
uit Göteborg. Deze wetenschappelijke dag werd
afgesloten met een Ronde Tafel over “Menopauze en
hormonale substitutie” met discussie tussen en met de
eigen experts. Een consensus werd hierna aan het breed
publiek via de algemene mediakanalen aangeboden.
Postuniversitaire studiedag
Op 24 oktober 2002 werd aan de KUL door André Van
Assche de postuniversitaire studiedag georganiseerd
over “Hysterectomie”. Dit onderwerp werd gekozen naar
aanleiding van een betwistbaar ‘epidemiologisch
onderzoek’ door het Christelijk Ziekenfonds. Naast de
167 deelnemers, VVOG-leden en aspiranten, mochten
we dan ook in de prestigieuze Universiteitshal een
CM-vertegenwoordiging begroeten.
Colloquium Ethiek en Gezondheidseconomie
Op 30 november 2002 volgde het Colloquium Ethiek en
Gezondheidseconomie, onder de titel: “Instrumenten
van kwaliteitszorg”. De minister van Sociale Zaken kwam
ons voorlichten over zijn visie rond de organisatie van de

FLASH GUN 8/2 NL 07-04-2003 11:49 Page 25
toekomstige gezondheidszorg. Hij bleek vooral trots over
het kort voordien bereikte akkoord over de terugbetaling
van de laboratoriumkosten bij IVF, ICSI e.d.m. Vooraf werd
het spreekgestoelte ingenomen door experten extern en
uit de eigen vereniging, die onderwerpen naar voor brachten
over ‘Registratie medische gegevens/Gezondheidseconomie/Consensus
in de gezondheidszorg’, de ondertitel
van dit achtste colloquium. De afsluiter van de voorzitter
van de planningscommissie medisch aanbod over de
contingentering vanaf 2004, viel wellicht door omstandigheden
in dovemansoren. Dat cruciale jaar schrijven we
desalniettemin reeds volgend jaar in elk
briefhoofd. We mochten zoals gewoonlijk circa
220 VVOG-leden ontvangen.
Postgraduaatcursus
Vermelden we nog de Postgraduaatcursus, georganiseerd
te Corsendonk op 5 en 6 december 2002, door het
Concilium van de Vlaamse Hoogleraren Gynaecologie-
Verloskunde. Marc Dhont verzorgde een programma over
“Capita Selecta in de Reproductieve Geneeskunde”.
De cursisten mochten er elk een Cd-rom met de Power
Point presentatie van alle referaten ontvangen.
Activiteiten van de VVOG-werkgroepen
Behalve hun belangrijk aandeel in reeds eerder genoemde
activiteiten hebben de VVOG-werkgroepen in de loop
van 2002 heel wat eigen activiteiten ontwikkeld.
Vlaamse Werkgroep voor Verloskunde (VWV )
De VWV gaf voor de Herfstvergadering weliswaar verstek,
maar kon zich hiervoor op overmacht beroepen.
Op 7 mei 2002 werd de Algemene Vergadering
gecombineerd met een wetenschappelijk luik over
‘Een consensustekst over hypertensieve aandoeningen in
de zwangerschap’. Er werd in de lente 2002 een tweede
CTG-cursus georganiseerd en deze succesformule
werd reeds half februari dit jaar herhaald. Meer en meer
gaat hierbij de aandacht naar de ST-analyse van het
foetale ECG.
Tot slot werd reeds op 25 februari 2003 de jaarlijkse
Algemene Vergadering gehouden, dit maal met een
wetenschappelijk programma handelend over het actuele
thema van ‘Cytomegalie-preventie in de prenatale
follow-up’. Zo maar eventjes 120 gynaecologen dwongen
de werkgroep in laatste instantie naar ruimere locatie uit te
wijken. De werkgroep bereidt voor de Herfstvergadering
daarenboven een consensusvergadering over ‘Hypertensieve
aandoeningen in de zwangerschap’ voor.
De VWV finaliseerde een ondertussen in het Tijdschrift voor
Geneeskunde gepubliceerd standpunt omtrent 3D-ultrageluid
en boog zich zeer kritisch over voorgelegde
richtlijnen van de vereniging van anesthesisten over
‘Een veilige toepassing van obstetrische anesthesie’.
Vlaamse Werkgroep voor Reproductieve
Geneeskunde (VWRG)
Naast de programmatie tijdens de Lentevergadering
verleende de VWRG haar medewerking aan het
‘Hysteroscopiecongres’, georganiseerd door Bruno Van
Herendael en aan de Postgraduaatcursus te Corsendonk.
Eind september 2003 wordt een joint meeting met
‘Andrology in the 2000’s’ betreffende ART en andrologie
gepland. De VWRG werkt verder mee aan een zeer divers
scala van ook internationale wetenschappelijke
initiatieven. Ook deze werkgroep hield in 2003 reeds haar
Statutaire Vergadering in februari.
De nieuwe single embryo transfer politiek heeft de
overheid overtuigd om terugbetaling te voorzien voor
IVF en ART. VWRG-voorzitter, Jan Gerris hield hierover een
zeer gewaardeerd referaat op het E&E-colloquium te
Brussel. Op het kabinet van ‘Sociale Zaken’ wordt nu de
laatste hand gelegd aan de definitieve modaliteiten.
Daartoe werd een ad hoc werkgroep samengesteld met
vertegenwoordigers van VWRG en het College
Geneesheren van Reproductieve Geneeskunde. Zeer
recent is in dit kader het initiatief genomen om een
ledenbevraging over het gebruik van ovulatie-inductie
buiten ART te organiseren. Dit succesvol gebeuren vormt
het hoogtepunt van het jaar van deze werkgroep. Trots
hierover straalt echter op de ganse vereniging af.
De VWRG publiceerde vorig jaar een zeer overzichtelijke
tweede en derde Nieuwsbrief voor eigen leden. Deze up
to date communicatie mag voor de andere werkgroepen
wellicht tot voorbeeld strekken. Er werd een zeer ruim
beantwoorde enquête over ‘KID-praktijk in Vlaanderen’
uitgevoerd. 240 formulieren worden nu verwerkt. Tenslotte
werd het idee gelanceerd om een werkgroepoverstijgend
Gunaikeia ● Vol 8 ● Nr 2 ● 2003 50

FLASH GUN 8/2 NL 07-04-2003 11:49 Page 26
51
‘Platform Endoscopie Vlaanderen’ op te starten. Drie
pijlers vormen de doelstelling: continue theoretische
scholing, anonieme registratie van complicaties en
uitwerken van een aangepaste nomenclatuur.
Vlaamse Werkgroep voor Oncologische Gynaecologie
(VWOG)
De VWOG zette zijn beste beentje voor op het
Gynaecongres en de Herfstvergadering. Tussen het derde
internationaal VWOG-symposium eind 2001 en de ontvangst
van het de 13e internationale ESGO-meeting
begin april a.s. te Brussel, was er vorig jaar een adempauze
qua grootse congresorganisatie. De algemene vergadering
werd tijdens de middagpauze op 5 oktober gehouden.
Daar werd o.a. een vierde subcommissie voor
“Medicamenteuze therapie” gecreëerd. Een wetenschappelijke
najaarsvergadering gepland voor de werkgroepleden
handelend over een gespecialiseerd oncologisch
thema wordt op 25 oktober ingericht.
Activiteiten van de subcommissies:
- de subcommissie “Registratie” publiceerde het
jaarrapport van 2000 én 2001. Voor de gegevensverzameling
van deze jaren werd reeds met een nieuw
database programma gewerkt en bestond de
mogelijkheid om elektronisch te registreren;
- de subcommissie “Senologie” organiseerde op
-
23 maart te Aalst een eerste interuniversitaire cursus
over medische beeldvorming in de senologie. Het
werd een zeer gewaardeerde vergadering, zodat
meteen ook dit jaar reeds een tweede cursus in
dezelfde locatie op 26 april a.s. wordt voorzien;
de subcommissie “Premaligne cervixpathologie en
-screening” richtte reeds een vierde interuniversitaire
colposcopiecursus in op 22 februari. De volgende cursus
gaat door op 28 maart en er gaat voorwaar ook al
een eerste vervolgcursus door 19 september a.s.
Het hete hangijzer bleef voor de VWOG en zijn getormenteerd
bestuur de overheidsinitiatieven rond de invoering
van de bijzondere beroepstitel van ‘Medisch oncoloog’ en
de implementatie van het globaal “Oncologisch zorgprogramma”.
Zelden werd breder en drukker rechtstreeks
en vooral via e-mail overlegd, geschaafd en gezwoegd op
teksten, gelobbyd op alle denkbare echelons, nachtrust in
bange spanning voor zoveel ultieme deadlines ontbeerd,
voor uiteindelijk een diepvriesresultaat voor het ganse
Gunaikeia ● Vol 8 ● Nr 2 ● 2003
dossier. Maar de VWOG kent wel het volkswijsje van
‘Die kat kom weer’… en zo wordt het ook na 18 mei met
dit dossier.
Vlaamse Werkgroep voor Algemene Gynaecologie
(VWAG)
Het bestuur van de VWAG werd aangesteld. Als eerste
opdracht kreeg de nieuwe werkgroep de wetenschappelijke
programmatie van deze Lentevergadering aangeboden.
Andere initiatieven o.a. rond bekkenbodem (urogynaecologie),
endoscopische heelkunde en nieuwe technologieën
staan reeds in het getouw. Een bijzondere optie rond het
belichten van de economische, naast de gebruikelijke
wetenschappelijke en klinische aspecten van de behandelde
onderwerpen wordt alvast een nieuwe uitdaging.
De VVOG Organisatie & Beroepsbelangenverdediging
• 2002 was het jaar van concrete realisaties van de plannen
van het huidig bestuur. De oprichting van de
Wetenschappelijke Raad en de vierde werkgroep, de
VWAG. Beide starten hun activiteiten met schwung.
De WR plaatste reeds de startblokken klaar voor diverse
projecten: Multicentrische studies interuniversitair en
met geïnteresseerde perifere leden zullen via de vereniging
gepromoot en ook financieel ondersteund worden.
De NVOG-richtlijnen kunnen voor eigen toepassing
‘hertaald’ worden. Ook het verder opstellen van
eigen VVOG-richtlijnen wordt ondersteund. Reële implementatie
van goedgekeurde richtlijnen dient nagestreefd.
De WR overweegt dit eventueel te toetsen via een
visitatiecommissie. De vereniging biedt de mogelijkheid
de doctoraatsverdedigingen op haar wetenschappelijke
vergaderingen voor te stellen. De zou reeds volgende
Herfstvergadering geconcretiseerd worden. In een
Gunaïkeia - supplement wordt een lijst van wetenschappelijke
publicaties van de VVOG leden gemaakt.
Hiervoor kunnen Medline-abstracts worden gebruikt. De
betrachting moet zijn om zoveel mogelijk peer-reviewde
artikels te publiceren in Gunaïkeia. Publicatie van eigen
artikels moet het uitgangspunt zijn, doch bij (tijdelijk)
gebrek hieraan kan een kopie van Cochrane-publicaties in
aanmerking komen.
• De Raad van Bestuur bleef vertegenwoordigd in de
EBCOG (European Board and College of Obstetrics and
Gynaecology) en via de KBVGV/SRBGO (Koninklijke

FLASH GUN 8/2 NL 07-04-2003 11:49 Page 27
Belgische Vereniging voor Gynaecologie en Verloskunde)
in de FIGO (International Federation of Gynecology and
Obstetrics). Door de samenvoeging van de ledenbijdrage
tussen de wetenschappelijke verenigingen en de BBVG
(Beroepsvereniging) werd voor laatstgenoemde een
lidmaatschap van 767 gynaecologen in België gerealiseerd.
419 actieve VVOG-leden maken hiervan deel uit.
Voor het eerst werd de VVOG rechtstreeks en via deze fusie
aangesproken voor voordracht van kandidaten voor
diverse adviesorganen voor de overheid. Voor het College
Geneesheren van Reproductieve Geneeskunde werd voor
het vrijgekomen mandaat Frank Vandekerckhove
voorgedragen. Voor de Nationale Raad voor
Kwaliteitspromotie werd op onze vraag Geert Page
benoemd. In overleg met de zustervereniging GGOLF-B
en de Beroepsvereniging werd tevens een lijst van
kandidaten voor het Multidisciplinair College voor Oncologie
en College “Moeder-Pasgeborene” voorgedragen.
• Het nieuwe bestuur van het SPE (Studiecentrum voor
perinatale epidemiologie), wordt voorgezeten door Paul
Defoort. Hendrik Cammu werd aangesteld tot voorzitter
van de wetenschappelijke commissie. Traditioneel vertegenwoordigt
de voorzitter de vereniging bij de GOclub,
het voormalig Concilium van Vlaamse Hoogleraren
Gynaecologie-Verloskunde. Deze organisatie staat in voor
de invulling van het vernieuwd curriculum voor assistenten
in opleiding met o.a. de verplichte theoretische interuniversitaire
toetsing na het tweede jaar en de organisatie
van vier postacademisch cursussen over meer gespecialiseerde
thema’s binnen de vier erkende subspecialisaties
gynaecologie-verloskunde. Beurtelings organiseren de
leden van de GO-club ook de ‘Oudenburg’-tweedaagse
voor assistenten, in 2003 door UI Antwerpen. Het bestuur
stelt zijn secretaresse wekelijks een halve dag gratis ter
beschikking.
Assistentencommissie
De assistentencommissie vergaderde éénmaal in 2002.
Uit het verslag van deze vergadering onthouden we een
zeer grote bezorgdheid over de opleiding in het algemeen
en het examen na het tweede jaar in het bijzonder. De
conclusie luidt dat een inventarisatie van de problemen en
een beoordeling van de kwaliteit van de opleidingsplaatsen
gewenst is. De commissie organiseerde daarom
een enquête bij aspirant-leden en recent erkende
gynaecologen over de “Kwaliteit van de opleiding”.
Binnenkort wordt de bevindingen aan de Raad van
Bestuur voorgelegd.
Interne en externe communicatie
Interne en externe communicatie was in 2002 een grote
zorg voor de Raad van Bestuur. De VVOG-consensustekst
over de WHI-studie, waarin alle commentaren van de
Ronde Tafel werden verwerkt, werd echter enkel in
Gunaïkeia gepubliceerd.
Opgemerkt dient hierbij dat hoewel de GGOLF-B zeer snel
een standpunt lanceerde en in Artsenkrant ‘kreeg’, het
inhoudelijk voor veel commentaar en reactie vatbaar
bleek. Ook de Belgian Menopause Society kon op ruime
persbelangstelling rekenen. De VVOG-tekst was/is ongetwijfeld
meer gefundeerd en vertolkt het standpunt van
een brede basis. In oktober was de pers echter blijkbaar
‘verzadigd’ na de voorgaande ‘hormonenhetze’ en onze
tekst werd niet meer gepubliceerd. Er blijven voor de patiënten
echter nog vele vragen onbeantwoord. Hierdoor is
het dus noodzakelijk het VVOG-standpunt op ruime schaal
te verspreiden.
Gunaïkeia ontwikkelde zich tot volwaardig VVOG-ledenblad.
Het principe van objectieve beoordeling van de
wetenschappelijke bijdragen, droeg daar zeker toe bij. De
verdere uitbouw van het tijdschrift vraagt echter nog meer
inzet van velen binnen en ook buiten de Redactieraad.
Het colofon werd aangepast. Hoofdredacteur werd de
voorzitter van de Redactieraad en de co-editor werd zijn
adjunct. Dr Manu Dumortier werd benoemd tot
publicatiedirecteur. De ‘Adviesraad’ wordt vervangen door
de leden van de Wetenschappelijke Raad. Een kleine
enquête leerde dat in elk geval de appreciatie van de leden
stijgend is. Een oproep tot meer bewust gekozen
publicatie in ons tijdschrift van wetenschappelijke artikels
en verslagen van wetenschappelijk werk is hier dan ook op
zijn plaats. Laat de vicieuze cirkel niet gesloten blijven.
De VVOG-website werd volledig vernieuwd. Nog
gebruiksvriendelijker voor leden, opener en informatiever
voor het brede publiek, directer in voorlichting en wederzijdse
communicatie tussen de vereniging en haar leden.
Onze webmaster krijgt straks het woord om met het nodige
aplomb de vernieuwde site voor te stellen. Het bestuur
én de VVOG treedt in deze echt de 21e eeuw binnen.
In 2002 verscheen opnieuw en reeds voor de elfde keer
het VVOG-Jaarboek 2001. Het werd voorgesteld op de
Gunaikeia ● Vol 8 ● Nr 2 ● 2003 52

FLASH GUN 8/2 NL 07-04-2003 11:49 Page 28
53
Herfstvergadering. Een warme appreciatie gaat naar de
eindredacteur, JJ Amy.
Beroepsbelangencommissie
De Beroepsbelangencommissie organiseerde het 8e colloquium
Ethiek en Gezondheidseconomie en bereidt nu al
het colloquium van 2003 voor. De inspanningen van
enkele trouwe medewerkers wordt op deze vaste novemberzaterdag
in SAS Radisson steeds weer gehonoreerd.
De commissie realiseerde in 2002 enkele afgesproken
projecten:
- zes VVOG-patiëntenbrochures over de frequentste
gynaecologische ingrepen werden inhoudelijk,
taalkundig, illustratief en juridisch kritisch
-
geanalyseerd, verbeterd en finaal degelijk afgewerkt
door lay-outdeskundigen kortelings bij de drukker
afgegeven. Voor drie van de zes werd reeds een
lucratief, maar ook eerlijk sponsorcontract afgesloten.
De BBC-voorzitter stelt ze straks voor;
door de gerichte brief over inventarisatie van de reële
medicolegale problematiek binnen de beroepsgroep
naar de verzekeringsmaatschappijen en de ziekenfondsen,
kreeg de Beroepsbelangencommissie de kans
door het voltallige Intermutualistisch College te
worden gehoord. De gesprekken waren informeel en
wat ons betreft in elk geval open. De contacten
werden ondertussen o.a. over de bovenvermelde brochures
geïntensifieerd. Toch plant de commissie de
‘mutualiteiten’ – zij het met de nodige afstandelijkheid
– vooral te bevragen omtrent de implementatie van de
wet op de patiëntenrechten (zie verder) en blijft het
contact mogelijks bevrijdend wat betreft de regen van
schadeclaims die ons de laatste jaren treft;
- naast patiëntenvoorlichting vereist de wet op de patiëntenrechten
echter ook een ‘informed consent’. Het
document over de concreet vereiste en bewezen informatieverstrekking,
leidend tot (getekende) toestemming
is opnieuw ter hand genomen. De directe medewerking
van het vermelde Intermutualistisch College
wordt in deze materie hopelijk een extra garantie.
Claims hierover zouden door dit VVOG-document voor
alle leden moeten kunnen worden vermeden;
- het project claimregistratie werd bij de leden aangekondigd.
Het samenstellen van een ‘claimkadaster’
werd door een grote groep van 139 leden gunstig
onthaald. Vóór enkele weken werd eenieder die reeds
Gunaikeia ● Vol 8 ● Nr 2 ● 2003
zijn bereidheid tot medewerking had geuit, aangeschreven
ten einde hun casussen te rapporteren.
Confidentialiteit wordt gewaarborgd. De doelstelling
de VVOG-leden informatie over jurisprudentie te
verstrekken wordt in 2003 gerealiseerd;
- een vertegenwoordiging van vier leden van de
Beroepsbelangencommissie wordt eerstdaags officieel
aangesteld in het bestuurscomité van de BBVG
(Beroepsvereniging van de Belgische Gynaecologen en
Verloskundigen). Dit is het directe gevolg van de definitieve
samenvoeging van de ledenbijdragen in 2002.
Met het overkoepelend VBS (Verbond van Belgische
Specialistenverenigingen) werd na dit eerste overgangsjaar
een definitieve vaste bijdrage over de beide
zusterverenigingen a rato van het ledenaantal voor
drie jaar afgesproken.
Het verenigingsleven
Comité Senioren
Het Comité Senioren werd tijdens de zomer van 2002
pijnlijk verrast door het plotse heengaan van voorzitter,
Dr Jan Proost, 81 jaar, VVOG-lid van het eerste uur en
gewezen KBVGV-voorzitter. We betreurden vorig jaar ook
het heengaan van Dr Amaat Van Waes, 78 jaar, éminence
grise uit Genk, stichtend lid van de vereniging en
collega Ludo Tobback uit Boom, ooit animator op
VVOG-studiereizen, oud 69 jaar.
Het bestuur van het comité verkoos als nieuwe
voorzitter, Dr Fernand Michiels, terwijl Dr Dries Bekaert de
secretariaatsfunctie overnam. Ook in 2002 bleven de
senioren zeer actief. Er waren uitstappen met Valentijn
naar de Vlaamse, Belgische en Europese hoofdstad,
Brussel, vervolgens op 7 & 8 mei een lentetrip naar
Picardië en tenslotte op zesdaagse najaarsreis naar de
hoofdstad van Duitsland met bezoek aan Berlijn en
Potsdam van 12 tot 17 november. Groot succes kwalitatief
én kwantitatief!
Sociale activiteiten
De sociale activiteiten tijdens de Lente- en Herfstvergadering
voor de partners, bekoorden respectievelijk
30 en 10 personen. Op het VVOG-lentebanket in Ter
Motte te Mullem ontvingen we 68 eters. In St-Maarten te
Genk werd het diner dan weer door 41 partners en leden
gesmaakt. Ook de bijdragen van de sponsors kenden de

FLASH GUN 8/2 NL 07-04-2003 11:49 Page 29
nodige bijval. Een primeur was de kinderanimatie tijdens
de ganse dag van de Herfstvergadering, waarop Ludo
Bijnens 15 nakomelingen tussen 2 en 11 jaar van de
Vlaamse gynaecologen mocht verwelkomen.
Derde Wereld Cel (DWC)
Ook de DWC miste zijn aftrap geenszins. Dit was opnieuw
het gevolg van een positieve reactie op een ledenbevraging
over dit thema. 45 collegae reageerden
geëngageerd en bewogen, wat leidde tot een lawine van
enthousiasmerende projecten. Het klinkt pejoratief, maar
dat is het niet. Dit project demonstreert immers onze
verbondenheid met de hele wereld. De werkzaamheden
zijn gestart en de inzet van de hardliners garandeert een
fijne en eerlijke toekomst. Als de droom van een eigen
fiscaalaftrekbaar bankrekeningnummer “DWC-VVOG”
ooit werkelijkheid wordt dan heeft de VVOG zelfs UNICEF
aan de lijn.
Reiscommissie
Een heuse reiscommissie (de VVOG-reisclub) werd
opgericht, naar aanleiding van een overweldigende respons
op een enquête over reisinteresses bij de leden. Maar
liefst 175 enquêteformulieren werden teruggestuurd en
daarvan waren er zomaar eventjes 18, die prompt lid van
het bestuur werden. Georges Albertyn werd als
coördinator aangezocht en wat werd verhoopt mochten
we meteen waarnemen. Deze start was met een “formule
1 uit pole position” te vergelijkingen. Alvast een 30-tal
leden en partners koppelen aan het FIGO-Congres te
Santiago een “studiereis” naar Noord- en/of Zuid-Chili.
Het verslag van de reisclub in het laatste nummer van
Gunaïkeia deed ter zake wellicht menigeen watertanden.
Een jaaroverzicht en -verslag moet worden afgesloten met
de uitdrukkelijke opsomming van alle actieve personen
binnen de vereniging. De lijst van namen is gelukkig weer
eindeloos lang, daar velen zich voor onze vereniging
blijven inzetten. Ik bespaar u dan ook een litanie van
namen. Eén iemand dient nochtans te worden vermeld.
Als eerste secretaris mag ik vandaag als eerste de grootse
verdiensten van onze administratief secretaris, Marleen
Parisis, uiten (zie foto hieronder). Grote en welgemeende
dankbaarheid is haar deel. Ik ontneem niemand de primeur
als ik tot slot eindig met de blijde mare dat ik volgend
jaar twee personen (zie foto hieronder) zal mogen
benoemen in deze laatste paragraaf van het jaarverslag.
Ik dank u.
Affligem, 15 maart 2003
Geert Debruyne,
1e secretaris
Heb je als gevestigd gynaecoloog een
plaatsaanbod in uw team voor een jongere ?
Ben je als pas erkende gynaecoloog nog niet gevestigd ?
Dan kunt u ons dit in alle discretie laten weten.
Uw webmaster brengt vraag en aanbod met mekaar in contact.
Openstaande vacatures kunt u op de VVOG-homepagina vinden bij de rubriek “Vacatures”.
Dr Luc De Baene
GSM: 0475/46.54.40
Kliniek: 050/45.27.56
ldebaene@unicall.be
Marleen Parisis werd
tijdens de
Lentevergadering
in de bloemetjes gezet.
Paule Olivier werd deeltijds
aangenomen om Marleen in
haar zware taak bij te staan.
“Katern - Eindredactie”
Dokter Luc De Baene,
Filips de Goedelaan 3
8000 Brugge
Tel: 050/32.01.98
Fax: 050/31.62.42
E mail: ldebaene@unicall.be
Gunaikeia ● Vol 8 ● Nr 2 ● 2003 54

FLASH GUN 8/2 NL 07-04-2003 11:49 Page 30
55
9 e Journées Liégeoises de Gynécologie-Obstétrique
Zou de mammotest een tijdelijk
noodzakelijk kwaad zijn?
Dominique-Jean Bouilliez
De eerste sessie van de Journées
Liégeoises de Gynécologie-Obstétrique die
vooral gewijd was aan de screening van
borstkanker en haar therapeutische implicaties,
benadrukte de enorme afstand die
er bestaat tussen een geneeskunde gericht
op de patiënt, zoals wij ze beoefenen, en
sommige noties van volksgezondheid
die ongetwijfeld een lovenswaardige
achtergrond hebben maar waarvan de
doelstellingen vaag gedefinieerd zijn.
In dit kader, de ronde tafel, geleid met
meesterhand door Eric Lifrange, waarop
men om ter hardst riep: “De mammotest
neen! Het senologisch onderzoek, ja!”
Eer wie eer toekomt, en omdat hij in grote lijnen de opinie
weergaf die de boventoon voerde tijdens deze sessie,
hernemen we quasi in extenso de tekst van de
voordracht van Claude Colin, die het standpunt van de
senoloog uiteenzette.
“De Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België
bracht zopas een gezaghebbend advies uit over de
Gunaikeia ● Vol 8 ● Nr 2 ● 2003
Keywords: breast cancer – breast examination –
mammotest – mammobile – screening
massascreening met mammografie. Ze wil ze alles
behalve stimuleren. Maar, ze verzet zich niet tegen een
dergelijke organisatie op voorwaarde dat de eerste resultaten
van de mammotest rigoureus geëvalueerd worden
door een competent wetenschappelijk comité (wat,
volgens mij, onvermijdelijk problemen zal stellen gezien de
afwezigheid van randomisatie).
De Academie vervolgt door aan te bevelen om de vrouwen
en de geneesheren objectief te informeren over de eventuele
impact en vooral over de grenzen van de methode, om geïntegreerde
senologische centra op te richten en te erkennen
(dit is zeker een première als men weet dat de senologie
geen erkende specialiteit is) en tenslotte, om de symptomatische
vrouwen (d.w.z. ongeveer 80% van de positieve
mammotesten die een miskende palpabele tumor hebben)
en de risicovrouwen (zonder de high risk factoren te preciseren,
noch te definiëren) direct door te verwijzen naar deze
centra, zonder een mammotest uit te voeren. Deze laatste
aanbeveling spreekt voor zichzelf want het is vooral een
convocatie in functie van de leeftijd, zonder notie van een
voorafgaandelijk klinisch onderzoek.

FLASH GUN 8/2 NL 07-04-2003 11:49 Page 31
Vooraleer ik begin met vragen af te vuren op de promotoren
van dergelijke campagnes, zou ik hier graag in het openbaar
mijn duidelijk negatieve opinie over dit onderwerp willen
bevestigen en ik citeer hierbij Bourvil: “de mammotest neen,
het senologisch onderzoek, ja!”.
Er bestaan criteria voor de goede screening van ziekten en
in verband met borstkanker. De mammotest voldoet aan
geen van de 4 vereiste criteria, met name:
1. Een frequente en ernstige ziekte: borstkanker is een
ernstige ziekte (40% van de sterfgevallen) maar niet zo
frequent (tussen 50 en 70 jaar, één nieuw geval per
500 vrouwen per jaar en aan deze frequentie kan men
verwachten dat geïsoleerde screeners het eerste jaar geen
enkel geval opsporen, wat absoluut niet bemoedigend is).
2. Een bekende efficiënte behandeling: de behandeling
van borstkanker is niet voldoende efficiënt aangezien ze
meer afhangt van de snelheid van de groei van de tumor
dan van het vroegtijdig stellen van de diagnose. Grosso
modo, is er een derde geneesbare trage kankers en een
derde ongeneesbare zeer snelle kankers, ongeacht of ze
al dan niet opgespoord worden, en enkel het resterende
derde kan verbeterd worden door een vroegere diagnose.
Bijgevolg heeft de systematische screening in werkelijkheid
slechts betrekking op één derde van de gevallen.
Niet verwonderlijk dat ze bijgevolg niet zeer efficiënt is
3. Een gevoelige en specifieke diagnostische test: de
mammotest is gevoelig maar zeer weinig specifiek aangezien
er zelfs in de beste handen, met of zonder drievoudige
lezing, 80% valspositieven en 20% valsnegatieven
bestaan. Als deze test zou veralgemeend worden in
België, zouden er jaarlijks 25.000 extra
valspositieven zijn tegenover 5.000 opgespoorde en
1.250 niet opgespoorde kankers.
4. Een deelnamepercentage hoger dan 70%: in onze
streken is de deelname meestal lager dan 50%; een
bewijs hiervan is de mammomobiel waarvan het
gemiddeld bezoekpercentage reeds 10 jaar lang
maximaal 25% bedraagt.
Wat bij mij vier vragen oproept:
1e vraag: Waarom wil men hardnekkig proberen om een
onpersoonlijke technische geneeskunde te promoten zonder
geneesheren in de eerste lijn en het senologisch onderzoek
herleiden tot een radiografische “Fotomaton”, wat zeer
slecht onthaald wordt door sommige zeer boze vrouwen, en
dit aan het voor de samenleving peperduur tarief van
€55 tegenover €58 (dit is €3 meer) voor een senologisch
onderzoek dat beduidend meer bevredigend is?
2e vraag: Hoe kan men aanvaarden dat een beperkt coördinatiecomité
zich uitspreekt over de manier om zogezegd
onnodige senologische onderzoeken tussen twee negatieve
mammotesten te vermijden, terwijl dit volgens mij eerder het
tegendeel zou zijn: waarom wil men vrouwen die regelmatig
senologisch gevolgd worden, ten onrechte verplichten om
naar mammotesten te komen, die des te meer belastend zijn
indien deze patiënten stabiele benigne aandoeningen vertonen
die sinds lang gekend zijn (gevallen die zich regelmatig
voordoen in de Provincie Luik met de mammomobiel)?
3e vraag: Hoe kan men het beheer van de valspositieven
sereen organiseren zonder vooraf senologische referentiecentra
op te richten en niet de geïsoleerde arme radioloog
beklagen die geconsulteerd werd voor dit type probleem na
een test die volgens hem valspositief was maar waarbij het
na enkele maanden toch bleek te gaan om kanker? Er zou
geen andere oplossing zijn dan een systematische chirurgie
aan te bevelen voor elke waargenomen afwijking.
4e vraag: Nog ernstiger tenslotte, hoe de valsnegatieven
aanpakken die noodzakelijkerwijs zullen leiden tot gerechtszaken
zoals dit momenteel de mode is in de Verenigde
Staten. Men mag niet vergeten dat de convocatie voor de
mammotest gebaseerd is op valse beloften, zoals Skrabanek
dit reeds 15 jaar geleden in de Lancet benadrukte; deze convocatie
verplicht de vrouwen moreel om naar gratis testen
van beperkte waarde te komen, zoals we reeds vermeldden,
terwijl het in de consultatie senologie, de patiënte is die
meestal de eerste stap zet, hiertoe wel aangemoedigd door
haar geneesheer en de media.”
Gunaïkeia ● Vol 8 ● Nr 2 ● 2003 56

FLASH GUN 8/2 NL 07-04-2003 11:49 Page 32
57
Ze zegden…
“De massascreening van vrouwen in de veertig zou
hoewel efficiënt, niet rendabel blijken te zijn. Men
beschikt over geen gegevens van gecontroleerde
gerandomiseerde studies die aantonen dat de screening
van vrouwen boven de 70 jaar efficiënt zou zijn.
Het zou echter eerlijk zijn om erop te wijzen dat er ook
weinig gegevens bestaan die aantonen dat deze
screening inefficiënt is.”
Andrew Evans (National City Hospitals, International
Breast Education Centre, Nottingham)
“Het probleem van borstkanker is geen probleem van
de samenleving maar blijft, inderdaad, een individueel
probleem en we moeten alles in het werk stellen,
vooral dankzij de media, om een vroegtijdige diagnose
te bevorderen, niet door de mammografie
alleen te proberen veralgemenen, wat me in onze
streken beslist niet realiseerbaar lijkt te zijn, maar door
de patiënten aan te moedigen om zo snel mogelijk
naar de gespecialiseerde centra te komen in geval van
afwijkingen met het oog op een geïntegreerde vroegtijdige
diagnose en een onmiddellijke behandeling.”
Claude Colin (CHR de La Citadelle, Liège)
“Ons overzicht toonde geen daling van de totale mortaliteit
in de twee beste studies op methodologisch
vlak (RR = 1,00; 95% vertrouwensinterval, 0,96-1,05).
Een update van de Zweedse studies gepubliceerd in
2000 stemt overeen met deze conclusie (RR = 1,00;
95% CI, 0,98-1,02), terwijl een update gepubliceerd in
2002 besluit tot een marginale significantie (RR = 0,98,
95% CI, 0,96-1,00).
De laatste Zweedse update bevestigde dat de evaluatie
van de doodsoorzaak zware biases zou kunnen
vertonen, met variaties gaande tot 50% voor de daling
van het relatief risico in de individuele studies,
afhankelijk van de evaluatiemethode van de doodsoorzaak.
Ons overzicht toonde aan dat de vroegtijdige
opsporing leidde tot meer agressieve eerder dan
tot minder agressieve behandelingen (RR van 1,2-1,4
voor de mastectomie, de chirurgie en de radiotherapie).
Geen enkel ander overzicht behandelde
deze overbehandeling. De analyses van de studies en
de overzichten toonden aan dat de onvoldoende
communicatie van de nevenwerkingen van de
behandeling een courant fenomeen is.”
Ole Olsen (Copenhagen, Danemark
(http/ /thelancetcom/lancet/cxtra/fullreport.pdf 2001))
Gunaikeia ● Vol 8 ● Nr 2 ● 2003
“Frankrijk propageerde zopas de veralgemening van de
screening. De organisatie is gebaseerd op een zeer
belastende en complexe wetgeving. Het lastenboek is
zeer gedetailleerd en integreert het klinisch onderzoek.
Het laat toe om onmiddellijk het nodige te doen om tot
de diagnose te komen, in geval van een twijfelachtig letsel,
waardoor de termijn verkort om een definitieve
diagnose te bekomen.
De associatie van het klinisch onderzoek is zeker zinvol.
Men vermijdt hierdoor grove valsnegatieven bij vrouwen
die een palpabele zwelling hebben en die de screeningcampagne
in diskrediet brengen. Het valt echter te
bezien of dit de resultaten sterk zal beïnvloeden in
termen van een verlaging van de mortaliteit.
Voor de geneesheren, kan de omschakeling naar een
tweejarig ritme met twee gevallen per jaar als zeer
aanvaardbaar beschouwd worden.
Er blijven echter nog vele moeilijkheden en
onbekenden bestaan.”
Joseph Stines (Radiodiagnostic
Vandoeuvre-lez-Nancy)
“In het kader van het federaal screeningprogramma van
borstkanker, komen het klinisch onderzoek en de
echografie niet op de eerste plaats. Deze onderzoeken
worden in tweede instantie uitgevoerd als twee
radiologen dit nodig achten.
Wat moet men ervan denken? Zou de systematische
uitvoering van deze onderzoeken de efficiëntie van het
programma verbeteren?
Het klinisch onderzoek zal ongetwijfeld het opsporingspercentage
verbeteren, maar zijn impact op de
mortaliteit werd niet bewezen. Deze riskeert zeer
gering, zelfs nul te zijn aangezien het klinisch
onderzoek alleen de kankers kan opsporen die een
zeker volume hebben.
De gevoeligheid van de mammografie, met name haar
vermogen om kankers aan te tonen, schiet tekort in geval
van dens fibro-glandulair weefsel.
In dit geval, lijdt het geen twijfel dat de echografie toelaat
om het opsporingspercentage te verhogen. Haar
impact op de mortaliteit is echter niet bewezen.
De specificiteit van de echografie is gering en bijgevolg
is het risico op “valspositieven” niet verwaarloosbaar.
Maar het grootste probleem ligt in het ontbreken van
een standaard en van een controle van deze techniek.”
Anne Vandenbroucke (Coördinator van het programma
van de Franstalige Gemeenschap)

FLASH GUN 8/2 NL 07-04-2003 11:49 Page 33
De epidemiologie ter hulp
Deze woorden zijn ondubbelzinnig en ondersteund door
de epidemiologie. De vrouwen beneden de 50 jaar willen
uitsluiten van deze massascreening – indien deze goed
wordt uitgevoerd en noodzakelijk is in de omstandigheden
waarin we praktiseren – is nonsens als men weet dat
borstkanker frequenter voorkomt in dense borsten, aldus
Eric Lifrange. Maar de mammografie moet gepaard gaan
met een echografie, wat sommige pilootexperimenten in
Frankrijk doen. Deze experimenten, voorgesteld door
Joseph Stines, valoriseren systematisch het volledig senologisch
onderzoek als het nodig is, aangezien dit klinisch
onderzoek zoveel mogelijk valsnegatieven vermijdt.
Wat er van zij, deze experimenten toonden ook dat de
vrouwen die deelnemen aan de massa screening, niet
dezelfde zijn als deze van de consultatie senologie…
De intellectuele akte uitsluiten???
Maar wat zowel de voorzitter van de sessie als Jean-
Michel Foidart razend maakte, is een kleine nota die
ogenschijnlijk onschuldig was, maar die leek te willen
voorstellen dat de mammotest op hetzelfde niveau
(met dezelfde terugbetaling) zou geschakeld worden
als het senologisch onderzoek. “Het publiek mag zich
niet vergissen in het belang van de kliniek en de intellectuele
akte, en deze mag niet op hetzelfde niveau geschakeld
worden als een zuiver technische akte. Bovendien, vervolgde
hij, mag men Openbare Gezondheid (de enige
vrouwen die in aanmerking komen voor een screening zijn
deze die asymptomatisch zijn en die geen bijkomend risico
vertonen) niet verwarren met de gezondheid van de
bevolking. Het is totaal anders om de patiënten in het
kabinet te zien en hen een volledig senologisch onderzoek
uit te leggen en voor te stellen.”
Bijgevolg zou men niet, zoals één van de toehoorders,
mogen besluiten dat de mammotest voor het ogenblik
een noodzakelijk kwaad is, voor zover hij toelaat om een
aantal patiënten die eraan ontsnappen, te rekruteren en
op te voeden, in het belang van een correct gevoerde
screening van borstkanker.
DERMESTRIL & DERMESTRIL-SEPTEM
Benaming: Dermestril ® 25, 50, 100. DERMESTRIL-Septem ® 25, 50, 75. Samenstelling: Dermestril 25: 2,00 mg estradiol (E2 ). Dermestril 50: 4,00 mg E2 . Dermestril 100: 8,00 mg E2 . DERMESTRIL-Septem 25: 2,58 mg hh E2 eqv 2,5 mg estradiol/ DERMESTRIL-Septem 50: 5,16 mg hh E2 eqv 5,0 mg estradiol/ DER-
MESTRIL-Septem: 7,74 mg hh E2 eqv 7,5 mg estradiol. Het actief bestanddeel is ingebed in een matrix van acryl copolymeren (Durotak 387-2287 et 387-2353) en voorzien van een beschermingslaag uit polyethyleentereftalaat. Farmaceutische Vorm en Toedieningswijze: Transdermaal therapeutisch systeem (TTS)
E2-bevattende zelfklevende matrix: Dermestril 25: 25 µg vrijzetting/24u. Dermestril 50: 50 µg vrijzetting/24u. Dermestril 100: 100 µg vrijzetting/24u. Dermestril is ontworpen om het actief bestanddeel, estradiol, met een constante snelheid over een periode van 3-4 dagen vrij te geven. DERMESTRIL-Septem 25 geeft
25 µg E2 /24 u vrij. DERMESTRIL-Septem 50 geeft 50 µg/24 u vrij. DERMESTRIL-Septem 75 geeft 75 µg/24 u vrij. Dermestril-Septem is ontworpen om het actief bestanddeel, estradiol, met een constante snelheid over een periode van één week vrij te geven. Therapeutische Indicaties: symptomen van oestrogeendeficiëntie
te wijten aan natuurlijke of chirurgisch geïnduceerde menopauze, zoals: warmteopwellingen, slaapstoornissen, urogenitale atrofie, psychische instabiliteit, evenals ermee gepaard gaande humeurwijzigingen. Preventie van postmenopauzale osteoporose. In verband met de postmenopauzale osteoporose
dient erop te worden gewezen dat ook andere therapeutische of preventieve maatregelen noodzakelijk zijn. Bij patiënten met een uterus in situ moet de oestrogeenbehandeling aangevuld worden met de sequentiële toediening van een progestageen. Posologie en wijze van toediening: posologie: volwassenen
en bejaarden: de behandeling wordt gewoonlijk aangevat met 1 Dermestril 50, 2 maal per week aangebracht op de huid om een continue toevoer van het hormoon naar het lichaam te verzekeren. Elk systeem wordt na 3 tot 4 dagen verwijderd en door een nieuwe pleister vervangen. De dosis moet
gedurende de behandeling individueel aangepast worden, afhankelijk van de efficiëntie of van het optreden van symptomen van overdosering (vb.gespannen gevoel in de borsten, en/of vaginale bloeding). Een maximale dosis van 100 µg per dag mag niet overschreden worden. Voor een onderhoudstherapie moet
de laagste nog werkzame dosis gebruikt worden. Dermestril wordt gewoonlijk gebruikt in een behandelingscyclus van 3 weken (6 toedieningen) gevolgd door 1 week zonder behandeling. Gedurende de week zonder behandeling kan een vaginale bloeding optreden. Een continue, niet-cyclische behandeling is aan
te raden bij vrouwen met hysterectomie of wanneer er ernstige symptomen van oestrogeendeficiëntie optreden in het therapievrij interval. Dermestril moet geassocieerd worden met een progestageen (tenminste bij vrouwen met een intacte uterus) volgens de medische instructies zoals aangegeven in het volgende
schema: cyclische administratie van Dermestril. Het progestageen moet toegediend worden gedurende de laatste 10-12 dagen van de drieweekse periode waarin het transdermaal systeem aangebracht wordt. Continue toediening van Dermestril. Het progestageen moet oraal toegediend worden gedurende de
laatste 10-12 dagen van elke maand. Gedurende deze beide therapeutische schema’s kan een vaginale bloeding optreden op het einde van de behandeling met het progestageen. Bij behandeling van symptomen te wijten aan de menopauze moeten pogingen om de dosis te verminderen of om de behandeling
te onderbreken bv. om de 6 maanden plaats grijpen. DERMESTRIL-Septem: dosering: de behandeling wordt gewoonlijk aangevat met DERMESTRIL-Septem 50 dat eenmaal per week op de huid wordt aangebracht om een continue aanvoer van estradiol naar het lichaam te verzekeren; elke pleister wordt na 7 dagen
gebruik vervangen door een nieuwe. Vervolgens dient de dosis individueel aangepast te worden in functie van de symptomen van een te lage dosering (gespannen gevoel in de borsten en/of vaginale bloedingen) of een overdosering. Wanneer er zich secundaire reacties voordoen of ingeval van hyperoestrogenemie
is het wenselijk dat de dosis verlaagd wordt met DERMESTRIL-Septem 25. Wanneer de klinische verschijnselen van hypo-oestrogenemie zich blijven voordoen na 1 of 2 maand behandeling met DERMESTRIL-Septem 50 dat eenmaal per week wordt aangebracht, is het wenselijk dat transdermale pleisters met
een hogere dosis gebruikt worden. Bij vrouwen met een intacte baarmoeder moet een progestativum geassocieerd en toegediend worden gedurende minstens 12 dagen van elke cyclus om hyperplasie van het endometrium door oestrogeenstimulatie tegen te gaan. Er kunnen twee soorten therapieën gebruikt worden:
discontinue (cyclische) toediening, d.w.z. toediening gedurende 21 tot 28 dagen gevolgd door 2 tot 7 dagen zonder toediening. Het progestativum dient minstens gedurende de laatste 12 dagen van de behandeling met estradiol toegediend te worden aan vrouwen met een intacte baarmoeder. Tijdens deze
periode kunnen er zich bloedingen voordoen. Continue toediening zonder stilleggen van de behandeling. Een continue niet-cyclische toediening kan aangeraden zijn in gevallen waar de symptomen van hyperoestrogenemie zich voordoen tijdens de periode zonder behandeling. Bij vrouwen met een intacte baarmoeder
moet het progestativum toegediend worden gedurende minstens 12 dagen per maand. Tijdens de periode dat er geen progestativum toegediend wordt, kunnen er zich bloedingen voordoen. Bij vrouwen die sedert 1 of 2 jaar in de overgang verkeren, dient het progestativum continu toegediend te worden
om bloedingen te voorkomen. DERMESTRIL en DERMESTRIL-Septem zijn niet aangewezen bij kinderen. Toedieningswijze: Het zakje bij de inkeping openen (gebruik geen schaar om beschadiging van de pleister te voorkomen) en de pleister uit de verpakking nemen. De pleister aanbrengen op de huid van
de heup, de lumbale of abdominale zone, bovenaan het achterwerk terwijl het deel van de pleister dat nog door de beschermstrook bedekt is, tussen duim en wijsvinger gehouden wordt. Het overblijvende deel van de beschermstrook losmaken en gedurende 10 seconden krachtig drukken op het gehele oppervlakte
van de pleister. De randen van de pleister nogmaals vastdrukken met de vingers om een goede adhesie te verzekeren. De huid waarop de pleister wordt gekleefd moet schoon en droog zijn, niet vet en vrij van roodheid of irritatie. Huidoppervlakken die veel rimpelen bij het bewegen en plaatsen waar de
pleister zou kunnen afvallen door beweging of wrijving zijn te vermijden. Dermestril niet op de borsten aanbrengen. Nooit 2 opeenvolgende pleisters op dezelfde plaats van de huid aanbrengen. De regelmatige vervanging van de pleister moet gebeuren volgens het originele doseringsschema. Indien de pleister
niet vervangen werd op de voorziene dag moet hij zo vlug mogelijk vervangen worden. De volgende vervanging moet dan gebeuren op de oorspronkelijk vastgestelde dag. Toch kan de pleister loskomen na een zeer heet bad of sauna. Indien dit gebeurt, dient de pleister door een nieuwe te worden vervangen.
Absolute contra-indicaties: zwangerschap of het vermoeden daarvan; borstvoeding; kanker of het vermoeden daarvan; oestrogeen-gebonden tumors of het vermoeden daarvan; niet-gediagnosticeerde vaginale bloedingen; recente of vastgestelde trombo-embolie; chronische of acute hepatitis, hepatitis-antecedent
zolang de tests van de leverwerking niet terug normaal zijn; gekende hypersensibiliteit voor één van de bestanddelen van het geneesmiddel. Relatieve contra-Indicaties: hypertensie, zware hoofdpijn of migraine; cerebrovasculaire of coronaire aandoeningen, of antecedenten ervan; epilepsie; uterien leiomyoma;
bepaalde toestanden bij dewelke thrombo-embolische processen kunnen optreden (immobilisatie, letsels ter hoogte van de onderste ledematen, electieve heelkunde); hyperlipidemie, voornamelijk wanneer ook andere voorbeschikkende factoren voor cardio-vasculaire aandoeningen aanwezig zijn, zoals roken; glucose-intolerantie
(vooral bij associatie met een progestageen); galblaasaandoeningen; sikkelcelanemie; porfyrie. Gezien de behandeling met Dermestril moet aangevuld worden door toediening van een progestageen, moet eveneens rekening gehouden worden met de contra-indicaties van dit laatste : zwangerschap
voor de progestagenen met androgene werking, carcinoom van de borst, de ovaria of het endometrium voor de progestagenen met oestrogene werking. Voorzichtigheid is vereist bij leveraandoeningen en bij patiënten met thrombo-embolische antecedenten of hypertensie. Ongewenste Effecten: voor de
huid: bij gelegenheid: voorbijgaand erytheem en irritatie, al dan niet vergezeld van jeuk op de plaats van toediening. Bij uitzondering: allergische contactdermatitis, post-inflammatorische reversibele pigmentvorming, algemene jeuk en exantheem. Chloasma en melanose die hardnekkig kunnen zijn. (NB: eventuele
huidreacties zijn minder frequent wanneer DERMESTRIL-Septem op het bovenste uitwendige deel van het achterwerk en daarbij telkens op een andere plaats aangebracht wordt). Voor de tractus urogenitalis: vaak: vaginale bloedingen die gelijken op menstruaties, doen zich voor wanneer het oestrogeen zoals het
hoort samen met het progestativum toegediend wordt (zie dosering en toedieningswijze). Bij gelegenheid: intermenstruele bloedingen: deze dienen aanleiding te geven tot een onderzoek omtrent een eventuele verborgen ziekte, in het bijzonder ter hoogte van het endometrium. Wijziging van de vaginale afscheiding.
Wijziging van de libido. Baarmoedertumors. Zoals dat bij alle oestrogenen het geval is, kan een endometriale hyperplasie zich voordoen tijdens de behandeling met DERMESTRIL-Septem indien er geen opeenvolgende behandeling met een progestativum gevolgd wordt. Voor het endocriene systeem: vaak:
gespannen gevoel in de borsten. Bij gelegenheid: goedaardige mastopathia. Voor de tractus gastro-intestinalis: bij gelegenheid: misselijkheid, braken, buikkrampen, meteorisme. Voor het centrale zenuwstelsel: bij gelegenheid: hoofdpijnen, migraine. Zelden: duizeligheid, irritabiliteit, verergerde epilepsie. Andere
reacties: zelden: vloeistofretentie met oedeem, gevoel van zware benen, gewichtsverlies of –toename, geïrriteerde ogen bij het dragen van ooglenzen. Bij uitzondering: anafylactische reacties (soms bij patiënten met een voorgeschiedenis van allergische reacties). De volgende secundaire reacties werden gerapporteerd
voor de behandelingen HST (hormonale substitutietherapie) en OST (oestrogeen-substitutietherapie): depressie, VTR (veineuze trombo-embolie) of trombo-embolische stoornissen, verhoogde arteriële bloeddruk, gewijzigde leverwerking, glucosetolerantie, bloedstolling en cholelithiasis werden gerapporteerd
na orale toediening van HST of OST. Er werd nog geen vergelijkende studie gemaakt met transdermaal toegediende oestrogenen die op een kleinere incidentie wijst. Aflevering: op voorschrift. Laatste bijwerking van de bijsluiter: Dermestril: Feb.1999, Dermestril-septem: Dec.1999. Reg.N°: 1019 IS 2 F 15, 1019
IS 3 F 15, 1019 IS 4 F 15, 1019 IS 5 F 15, 1019 IS 6 F 15, 1019 IS 7 F 15.
OESTROGEL
Benaming: Oestrogel ‚ . Samensteling: Estradiolum 48 mg - Carbomerum - Trolaminum - Aethanol - Aqua purificata q.s. pro 80 g. Estradiolum 60 mg - Carbomerum - Trolaminum - Aethanol - Aqua purificata q.s. pro 100 g. 2,5 g de gel bevat 1,5 mg oestradiol-17 bêta (= 1 dosis). Farmaceutische vorm en toedieningswijze:
doosje met een tube van 80 g gel voor percutane toediening en een meetregeltje voor het doseren van 2,5 g – 2x1 flacon van 100 g, voorzien van een doseerklep die exact 1,25 g vrijgeeft (dus 1/2 dosis). Therapeutische indicaties: behandeling van de gevolgen van oestrogeen deficiëntie na de
menopauze of na een ovarïectomie. Daartoe behoren warmteopwellingen, slaapstoornissen en een urogenitale atrofie, net als psychische stoornissen en een versneld verlies van botmassa. Posologie en wijze van toediening: schommelt op basis van de individuele behoeften. Over het algemeen is het aanbevolen
om dagelijks één dosis van 2,5 gel (= 1 meetregeltje voor de tube of 2 maal drukken op de zuiger van de doseerklep voor het flesje) ZO RUIM MOGELIJK uit te strijken, liefst op de voorarmen, de armen en/of de schouders of over een groot gaaf huidoppervlak. Het product mag nooit rechtstreeks op de borsten
of op de vulvaire of vaginale slijmvliezen worden aangebracht. De behandeling moet drie weken na elkaar worden voortgezet, waarna ze één week wordt onderbroken. Vanaf de 10de tot de 21ste dag moet ze met een oraal progesteron worden gecombineerd. Eventueel kan de behandeling van dag 1 tot en met
dag 25 van de maand worden toegepast, vanaf dag 10 tot en met dag 25 in combinatie met een oraal progesteron. Tijdens de week onderbreking kan er een withdrawal bleeding optreden. Een doorlopende oestrogene behandeling zonder progestagene dekking is af te raden wegens de risico’s voor het endometrium
(glandulokystische hyperplasie, dysplasie met eventueel een verhoogd risico op een endometriumcarcinoom). Ze kan evenwel aangewezen zijn bij vrouwen die een hysterectomie ondergingen of wanneer er een oestrogeeninsufficiëntie optreedt na stopzetting van een behandeling. In dit laatste geval mag het
progesteron gedurende de 10 tot 14 eerste dagen van elke maand worden toegediend. Voor een onderhoudsbehandeling zal men slechts de laagste nog doeltreffende dosis toedienen. Dat de dosis te hoog is, zal doorgaans blijken uit een onaangenaam spanningsgevoel in de borsten of door spotting. Anderzijds
zal een ontoereikende dosis niet in staat zijn om alle symptomen van oestrogeen deficiëntie te corrigeren. Op basis van het precedent kan een aanpassing van het doseringsschema aangeraden zijn. Het aanbrengen van OESTROGEL moet gebeuren: door de vrouw zelf; ‘s morgens of ‘s avonds, liefst na de wasbeurt,
telkens op hetzelfde ogenblik van de dag. Als er meer dan drie minuten na het aanbrengen nog een kleverige massa op de huid achterblijft, dan werd de gel over een te klein huidoppervlak uitgestreken. Vergeet dus niet om de gel bij de volgende toepassing ruimer uit te smeren. Contra-indicaties: - bewezen of
vermeend oestrogeenafhankelijk neoplasma (meer in het bijzonder een mammacarcinoom, een endometriumcarcinoom,...), - endometriose, - actieve tromboembolische processen, - ernstige leverstoornissen, een leveradenoom, - vaginale bloedingen van onbekende etiologie, - een vaststaande of vermeende zwangerschap,
- diepe veneuze trombose, tromboembolische accidenten of antecedenten van één van deze aandoeningen. Ongewenste effekten: bij de toediening van de oestrogeentherapie werden de volgende verschijnselen gemeld: - metrorragie of spotting tijdens de behandeling of de onderbreking ervan; - toename
in volume van de uterusfibromyomen; - misselijkheid, braken, dysmenorroe, hoofdpijn, gewichtsveranderingen en de verergering van een bestaande porfyrie die normaal bij het stopzetten van de behandeling verdwijnt; - natriumretentie, oedeem, buikkrampen, een opgeblazen gevoel, chloasma en mastalgie:
gewoonlijk zijn dit tekens van een hyperoestrogenemie die verdwijnen bij een verlaging van de dosering; bij de percutane toepassing werden ze trouwens zelden gerapporteerd. Er moet melding worden gemaakt van een klein risico op het ontstaan van een leveradenoom dat gepaard kan gaan met acute
abdominale pijnen en dat in geval van een ruptuur naar een shocktoestand kan evolueren, en verder nog van een versnelde groei van oestrogeenafhankelijke tumoren, het verschijnen van chloasma en een risico op cholelithiasis, dat echter kleiner is dan bij de orale inname. Bij een continue oestrogene substitutiebehandeling
en als er geen progestagene dekking wordt gegeven, dan bestaat er een verhoogd risico van een hyperplasie of dysplasie van het endometrium met mogelijk ook een verhoging van de kans op het ontstaan van een endometriaal adenocarcinoom. Men bemerkt ook een versnelde groei van de oestrogeenafhankelijke
neoplasmata o.i.v. een oestrogene substitutietherapie. Bij de toepassing van de oestrogene substitutietherapie werd er melding gemaakt van verhoogde risico’s op leveraantastingen (cholestatische icterus), galaandoeningen (lithiasis) en, in zeldzame gevallen, van leveradenomen. Het natuurlijk progesteron
dat met de oestrogene substitutietherapie wordt geassocieerd, veroorzaakt geen verandering in de lipidenbalans en geen verergering van de glucose-intolerantie, dit in tegenstelling tot de andere progestativa. In onze klinische proefnemingen werd er tot op heden geen enkele lokale bijwerking waargenomen.
De eventueel geassocieerde progestagenen kunnen bijwerkingen teweegbrengen, waarvan de aard afhankelijk is van het soort toegediend progestageen. Aflevering: op voorschrift. Laatste bijwerking van de bijsluiter: juni 2001. Reg.n°: 1019 S 120 F 7, 1019 S 132 F 7.
UTROGESTAN
Benaming: Utrogestan ® . Samenstelling: Progesteronum (micronis.) 100 mg - Soja lecithin. - Oleum arachidis - Titani oxydum - Gelatinum - Glycerinum - q.s. pro capsula una. Farmaceutische vorm en todieningswijze: zachte capsules: blisterverpakkingen met 30 of 90 capsules bestemd voor orale inname.
Therapeutische indicaties: gynaecologie: stoornissen te wijten aan een progesteroninsufficiëntie. Meer bepaald: premenstrueel syndroom, onregelmatige maandstonden door dysovulatie of anovulatie, goedaardige mastopathie, premenopauze. Behandeling van de menopauze (als aanvulling bij oestrogeentherapie).
Onvruchtbaarheid te wijten aan insufficiëntie van het corpus luteum. Obstetrie: dreigend miskraam of preventie van herhaalde miskramen als gevolg van een aangetoonde insufficiëntie van het corpus luteum. Dreigende voortijdige bevalling. Posologie en wijze van toedienning: de gemiddelde dosis bedraagt
200 tot 300 mg progesteron per dag (hetzij 2 tot 3 capsules), verdeeld over 1 of 2 innamen, 2’s avonds bij het slapengaan en 1’s morgens indien nodig. Bij insufficiëntie van het corpus luteum (premenstrueel syndroom, onregelmatige maandstonden, premenopauze, goedaardige mastopathie):
de behandeling gedurende 10 dagen per cyclus toepassen, doorgaans van de 17de tot en met de 26ste dag. Bij de behandeling van de menopauze: aangezien een monotherapie met oestrogenen niet aangeraden is, wordt progesteron toegevoegd gedurende de 2 laatste weken van elke
behandelingscyclus, gevolgd door een onderbreking van alle substitutiebehandelingen gedurende ongeveer een week, tijdens dewelke een dervingsbloeding kan optreden. Bij dreigende voortijdige bevalling: 4 capsules om de 6 tot 8 uur, in functie van de klinische resultaten bekomen tijdens
de acute fase, en vervolgens een onderhoudsdosis (bij voorbeeld 3 x 2 capsules per dag) tot de 36ste zwangerschapsweek. Contra-indicaties: Absolute: ernstig verstoorde leverfunctie. Relatieve: antecedenten van thrombophlebitis. In tegenstelling tot bepaalde synthetische progestagenen,
verstoort UTROGESTAN ® de leverfunctie niet; evenmin werden wijzigingen van de hemostase, met name hypercoagulabiliteit van het bloed vastgesteld. Anderzijds heeft het geneesmiddel geen hypertensief effect. Ongewenste effecten: bij gebruik van progestagenen in het algemeen werd
de mogelijkheid van en optreden van cholestatische icterus en pruritus, gastro-intestinale stoornissen, wijzigingen in de maandstonden, amenorroe of tussentijdse bloedingen vastgesteld en gemeld. Wanneer de behandeling vroegtijdig aangevat wordt, vooral voor de 15de dag van de cyclus,
kan deze verkort zijn of kunnen tussentijdse bloedingen optreden. Een te hoge dosis kan slaperigheid of duizeligheid van voorbijgaande aard teweegbrengen, in het bijzonder in geval van gelijktijdig bestaande hypo-oestrogenie; door het verlagen van de dosis of het herstel van het oestrogeen
evenwicht verdwijnen deze effecten onmiddellijk zonder de therapeutische doeltreffendheid in het gedrang te brengen. Aflevering: op voorschrift. Laatste bijwerking van de bijsluiter: 25/03/1996. Reg.n°:1019S124F5.
Registratiehouder: Besins International Belgique n.v. - Groot-Bijgaardenstraat, 128 - 1620 Drogenbos. Tel.: 02 334 95 70

FLASH GUN 8/2 NL 07-04-2003 11:49 Page 34
59
Uw mooiste beelden in
GUNAIKEIA
Jan Bosteels
Deze 39-jarige A4P0G5M0 onderging in de
voorgeschiedenis omwille van langdurige
kinderloosheid gedurende 9 jaar een uitgebreide
infertiliteitsexploratie waarbij een focale haard
van adenomyosis werd weerhouden in de
uteriene fundus.
Initieel werd zij behandeld met IVF in een ultralang
schema. De ovariële respons was evenwel
teleurstellend. Een collega fertiliteitsarts stelde
voor om laparotomisch een locale resectie uit te
voeren met microchirurgisch herstel. Deze
ingreep geschiedde lege artis en onverwikkeld.
Een kontrole NMR 6 maanden na de ingreep
toonde een normale status van het myometrium
met uitzondering van een licht verhoogde
densiteit ter hoogte van de linker cornu.
Ondanks 12 IVF pogingen, waarvan 2 met
eiceldonatie aan 2 expertcentra MBV stelde er
zich geen zwangerschap in. Patiënte werd
uiteindelijk, 3 jaar na de fertiliteitschirurgie,
spontaan zwanger.
Omwille van de voorgeschiedenis werd haar
geadviseerd een electieve sectio te ondergaan.
Zij werd geïnformeerd over het risico op
baarmoederruptuur. Op een zwangerschapsduur
Gunaikeia ● Vol 8 ● Nr 2 ● 2003
Spontane uterusruptuur in de
zwangerschap op 34 weken
na vroegere resectie
focaal adenomyoom
Jan Bosteels, Philippe Delattin, Marcel De Bruyn, Carine De Rop,
Els Dufraimont, Jean-Pierre Van Boxelaer*
van 34 weken voelde zij plotse hevige abdominale
pijn met verminderde kindsbewegingen. Zij werd
opgenomen in het ziekenhuis binnen de 30 minuten
na de eerste pijnsymptomen. Klassieke tekenen
van peritoneaalprikkeling ontbraken behalve
hevige diffuse buikpijn bij hoesten. Echografisch
werd fibrinebeslag diffuus op de darmlissen opgemerkt
met een beperkte hoeveelheid vrij vocht.
De CTG registratie van het ongeboren kind toonde
een normaal tracé. Er werd ogenblikkelijk
gedacht aan de waarschijnlijkheid van spontane
uterusruptuur.
Binnen de 15 minuten na admissie werd via een
brede Pfannenstiellaparotomie een gezonde
zoon verlost met Apgarscores 7-9-9. Bij openen
van het pariëtaal peritoneum werd een hemoperitoneum
opgemerkt van 2.000ml. Dit werd
veroorzaakt door een 30mm groot transmuraal
defect hoog in de uteriene fundus. Dit defect
werd per primam gesloten.
Het postoperatief Hb gehalte bedroeg 6,3g/dl.
Het verder postoperatief herstel van de patiënte
was onverwikkeld. De neonatale conditie was
zonder verdere noemenswaardige verwikkelingen.
* Dienst Gynaecologie-Verloskunde, AZ Imelda, Bonheiden

FLASH GUN 8/2 NL 07-04-2003 11:49 Page 35
U beschikt misschien ook over mooie, originele, didactische, ... beelden en u zou er graag uw
collega’s van laten meegenieten. Gunaïkeia zal ze met genoegen publiceren. Aan iedere
gepubliceerde foto hangt trouwens een mooie beloning vast. Indien interesse, neem dan
contact op met Luc De Baene, Voorzitter Redactieraad VVOG. Dect 050/452.756
GSM 0475/465.440 e-mail: ldebaene@unicall.be
Gunaïkeia ● Vol 8 ● Nr 2 ● 2003 60