Supporter 40 - Sport en Ontwikkelingslanden

JAAR
KWARTAALBLAD OVER SPORT & ONTWIKKELINGSSAMENWERKING jaargang 10 / 12-2010
SUPPORTER
VIERT FEEST mET
cruijff // krajicek // koenders // jou!!
een uitgave van

INHOUD
COLOFON
Het kwartaalblad Supporter wordt uitgegeven door
het programma Sport & Ontwikkelings samenwerking
van NCDO (Nationale Commissie voor Internationale
Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling).
Meningen die in artikelen worden weergegeven
zijn niet per definitie de meningen van het
programma Sport & Ontwikkelings samenwerking.
Hoofdredactie: NCDO-programma Sport & OS
(www.sportdevelopment.org), Tessa Kocken
Eindredactie en coördinatie: Schrijf-Schrijf, Utrecht
(www.schrijf-schrijf.nl), Jens Middel
Redactieraad: Frank van Eekeren, Helga van
Kampen, Judith Kilsdonk en Willem Vissers
Medewerkers: ANP, Theo Buiting, Ghislaine van
Drunen, Frank van Eekeren, Eric de Frel, Wester van
Gaal, Peter Jeneson, Talita Kalloe, Helga van
Kampen, Ilona Kamps, Peter Paul van Kempen,
Michel van Keulen, Simon Kuper, Haico Kuut,
Sébastien Löffler, Christel Medema, Jens Middel,
Michiel van Oosterhout, Willem Vissers.
Redactieadres:
NCDO, Tessa Kocken
Mauritskade 63
1092 AD Amsterdam
T: (020) 568 87 88
E: t.kocken@ncdo.nl
SSN 1562-7726
Ontwerp: Piraña grafisch ontwerp (www.pirana.nl)
Druk: Quantes / Artoos (www.quantesartoos.nl)
© NCDO 2010. Niets uit deze uitgave mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel
van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze
dan ook, zonder voor afgaande schriftelijke
toestemming van de uitgever.
2 Supporter 10 Jaar
JAAR
SUPPORTER 40 // SUPPORTER 40 /
23
Merchandise................ .6
De.Wissel..................... .7
Sportprojecten........... .12
Vera.Pauw................. .15
Opmars.sport.&.OS.... .16
Pioniers...................28
Veld..........................32
Vechten.in.Vietnam....34
Sport.&.OS.2.0.........43
De.Libero.................51

SUPPORTER 40 // SUPPORTER 40 // SUPPOR
8
Richard Krajicek
‘Als ik dan toch een week in Suriname ben,
laat ik dan ook wat nuttigs doen’, dacht
de oud-Wimbledonkampioen. Hij opende
er een playground van zijn organisatie.
Oegandees wielrennen
Vaak zijn het boda boda-rijders
(fietstaxichauffers) die hun taxi
ombouwen tot racefiets. En die degenen
met professioneel materiaal voorbij stuiven.
10 x 1: Johans courts
Zoveel mensen, zoveel meningen.
In deze Supporter tien uitspraken over
Johan Cruijff en de Cruyff Courts van zijn
stichting. ‘Alleen een veldje is niet genoeg.’
2 x 5: Ministerpraat
Jan Pronk en Erica Terpstra. Gevolgd
door Bert Koenders en Jet Bussemaker.
Ze beantwoorden per persoon vijf vragen.
Over verleden en toekomst van sport &
ontwikkeling.
8
23
31
20
&
38
31
20
44
Jubileumwedstrijd
Van juichende voetballers zonder
benen tot een jongetje dat opbloeit
door hard te lopen. De inzendingen
voor de schrijf- en fotografeerwedstrijd
waren indrukwekkend.
44
Supporter 10 Jaar 3

SUPPORTER 40 // SUPPORTER 40 // SUPPORTE
Supporter viert zijn 10e
verjaardag. 40 nummers
vol verhalen en foto’s die de
rol van sport in ontwikkelingslanden
tonen. Reden voor een
feestje, in de vorm van deze
jubileumuitgave. Die is extra
dik en heeft grootse gasten.
Van levende legendes Richard
Krajicek en Johan Cruijff, tot
oud­ministers Bert Koenders
en Jan Pronk. Van een sportliefhebber
die Braziliaanse
jongeren bij drugsbazen
vandaan houdt, tot een surfer
die straatkinderen in Zuid­
Afrika steunt. En van
de Volkskrant­journalist Willem
Vissers tot lezers als jij, die
meededen aan een speciale
schrijf­ en fotografeerwedstrijd.
Kijk achterin dit nummer
welk artikel en beeld hebben
gewonnen. Zie méér verhalen
over sport & ontwikkeling op
www.sportdevelopment.org.
En laat je in deze 40e
Supporter verrassen door
de sociale impact van sport.
4 Supporter 10 Jaar
JAAR
Nieuwsbrief over sport en ontwikkelingssamenwerking
4
Kansen voor
meisjes
Studiedag brengt sport- en
ontwikkelingswereld bijeen
Het trainingscentrum van
Lornah Kiplagat
Een groeiende markt voor
sportontwikkelingswerkers?
2
4
6
Koss en Gebrselassie ontmoeten elkaar op studiedag pagina 2
Supporter
December 2001
Nieuwsbrief over sport en ontwikkelingssamenwerking
7
Sport
zorgt voor
teamspirit
Sport als alternatief
voor drugsmaffia
Jos Hermens: “Breedtesport geen
prioriteit voor Afrika.”
Gehandicaptensport op Zanzibar
Ambassades en
sportontwikkeling
2
4
6
10
Politicus Naima Azough: sporten voor Marokkaanse meisjes pagina 12
Supporter
September 2002
Nieuwsbrief over sport en ontwikkelingssamenwerking
5
2
4
6
11
Wat heeft Henk Spaan met Afrika? pagina 12
De kracht
van sport
Afrika Cup: volksfeest in Mali
Wouter van Beek: “Richten op
regionale en lokale sportorganisaties.”
Nederlandse ondersteuning
voor Olympic Aid
Sport als stimulans voor
verstandelijk gehandicapte kinderen
Supporter
Maart 2002
Nieuwsbrief over sport en ontwikkelingssamenwerking
Riau Archipel: sport zorgt
voor sociale cohesie
Aidsvoorlichting en
voetbal in Zambia
Prins van Oranje: sport heeft
ontwikkelingslanden op wereldkaart gezet
Sports for All congres
8
Bewegen onmisbaar
voor zeenomaden
2
4
6
10
Aad van den Heuvel over sport en saamhorigheid pagina 12
Supporter
December 2002
Nieuwsbrief over sport en ontwikkelingssamenwerking
9
De andere finale
B H U T A N – M O N T S E R R A T
Bhutan en Montserrat spelen
hun wedstrijd van de eeuw
De meest omstreden man van
het laatste WK voetbal
Dagboek internationale conferentie
sport en ontwikkelingssamenwerking
Congres sportontwikkeling Suriname
2
4
6
10
Supporter
Maart 2003
Jan Vullings: tegenpolen hebben elkaar gevonden pagina 12

R 40 // SUPPORTER 40 // SUPPORTER 40 //
ISSN 1572-7726
Supp rter
N R 1 7 | J A A R G A N G 5 | A P R I L 2 0 0 5 | E E N U I T G AV E VA N D E N C D O
KWARTAALBLAD OVER SPORT EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING
Marokko scoort!
NEEM EEN GRATIS
ABONNEMENT
OP SUPPORTER
ZIE ACHTERZIJDE
Bayti vecht voor straatkinderen in Casablanca
Marocprof Mohammed Allach speelt op sociaal
Moslimsporters als internationale rolmodellen
Elco van der Geest staat weer stevig op de mat
Supporter 10 Jaar 5

mERCHANDISE
SPElEN VOOR lICHT
6 Supporter 10 Jaar
ZIjDEZACHT
Het lijkt een gewone voetbal. Maar schijn bedriegt. In de sOccket zit
een energiegenerator. Door een potje te voetballen met de sOccket
laadt die generator de batterij in de bal op. Na afloop van het partijtje
kan er een LED-lampje in de sOccket gestoken worden. Dat lampje
brandt al als je pas een kwartier gespeeld hebt. Deze speciale bal is
nu nog alleen beschikbaar in ontwikkelingsgebieden zonder
energievoorziening. Maar binnenkort komt hij ook naar Nederland.
Interesse? Ga naar www.soccket.com!
Ballen door de woonkamer gooien, is vaak geen goed idee. Vooral niet als er
breekbare spullen in de ruimte staan. Maar met de Nyemobal – gemaakt van zijde
– zal geen porseleinkast te lijden hebben. Bovendien red je meer dan alleen je
inboedel. Alleenstaande vrouwen in Cambodja kunnen door het breien van de
balletjes weer een nieuw bestaan opbouwen. Zo voorzien ze hun gezin van een
goede toekomst.
Prijs: € 10,95 per stuk via www.webwinkel.oxfamnovib.nl
COOl wARm
Lange wandel-, ski- of snowboardtochten in de planning?
Trotseer de elementen in stijl! Een modebewuste stijl,
natuurlijk, maar ook een sociale en milieuvriendelijke. Met
deze winterjassen van Falcon Sportswear, bijvoorbeeld. Die
dragen het onafhankelijke MADE BY-label: een garantie voor
consumenten dat de kleding met respect voor mens en
milieu gemaakt is. Dát is pas cool warm blijven.
Prijs: v.a. € 99,95 per stuk via www.falconsportswear.nl
Kijk voor meer over MADE BY op: www.made-by.nl

SImON KUPER.(1969).is.
een.Brits.journalist.en.auteur.
op.het.gebied.van.sport.en.
geschiedenis..Hij.schrijft.voor.
onder.andere.de.Financial
Times, Hard Gras.en.Vrij
Nederland..
WAARDE
Het klinkt zo mooi: ‘Sport ontwikkelt’. Het is een
mantra van de ontwikkelingsindustrie geworden.
En daarom dansen ontwikkelingswerkers verkleed
als condooms voor Afrikaanse voetbalwedstrijden,
of worden Palestijnse en Israelische kinderen
opgetrommeld om samen te gaan basketballen.
Van sport leer je toch regels, respect en samenwerking?
Dat zie je aan, eh, Diego Maradona,
Mike Tyson, en al die Amerikaanse college-atleten
die vrouwelijke medestudentes lastig vallen.
‘Sport voor ontwikkeling en vrede is inmiddels
breed erkend als effectief middel’, concludeerde
dan ook de conferentie More than Child’s Play van
het Institute for Social Studies in Den Haag vorig
jaar. De VN wil zelfs dat sport bijdraagt aan het
halen van de millenniumdoelstellingen. Ook ik vind
sport leuk, en ben erg voor sportwoordgrappen
als ‘Kick AIDS Out’, maar toch wil ik in de
tegenaanval.
Ten eerste wéten we simpelweg niet of sport
ontwikkelt. De sport-voor-ontwikkelingsindustrie
wordt vooral door gelovigen bevolkt, want pas als
je zegt dat sport ontwikkeling stimuleert, krijg je
geld voor je sportontwikkelingsproject. Helaas
ontbreekt het bewijs.
Dergelijke projecten worden
zoals bekend amper door
onafhankelijke buitenstaanders
beoordeeld.
Daarom geeft zelfs het
eindrapport over More than
Child’s Play toe: ‘Empirisch
bewijs voor effectieve
strategieën en methodes
ontbreekt nog altijd.’ Dat vindt
ook de Noorse Centre for
Health and Social
Development, in zijn beoordeling
van een Noors voetbal-tegen-AIDS-project in
Zambia in 2006: ‘Systematisch onderzoek naar
de samenhang tussen sport en ontwikkeling is
zwak… Het sterke geloof lijkt gebaseerd te zijn op
intuïtieve zekerheid en ervaring dat er een positief
verband bestaat tussen sport en ontwikkeling.’
Bovendien zijn er goede redenen te twijfelen aan
// DE wISSEl
het grote idee dat sport vrede kan stichten. Adolf
Ogi, destijds sportadviseur bij de VN, vertelde me
in 2005 dat de Indiase en Pakistaanse cricketploegen
vrede tussen de twee landen naderbij
hadden gebracht. Even dacht ik dat hij een grap
maakte. Net als zoveel gelovigen in deze sector
lijkt Ogi niet te willen weten waarom conflicten
ontstaan. Het gebeurt zelden omdat gewone
mensen een hekel hebben aan het naburige volk.
Het initiatief tot conflict komt bijna nooit van
gewone mensen, maar van leiders – regeringen of
guerillaleiders. Daarom is er nooit een oorlog
tussen twee democratieën geweest. Leiders die
conflicten ontketenen geven doorgaans weinig
om de stem des volks. Ze vechten voor belangen:
macht, olie, territorium.
Ogi toonde mij een krantenknipsel over de (nooit
verwezenlijkte) plannen van de twee Korea’s om
samen één Olympische ploeg naar de Spelen van
2008 te sturen. ‘Hier heeft sport wezenlijk
bijgedragen’, vertelde hij. Maar als de Noord-
Koreaanse leider Kim Jong-il echt het type was
geweest dat uit liefde voor de sport een kernoorlog
afzweert, dan was het Koreaanse conflict
inmiddels wel opgelost. Of neem de Joegoslaven:
decennialang speelden ze in verenigde sportploegen,
en vervolgens slachtte men elkaar af. Je kunt
kinderen in oorlogsgebieden best een bal geven;
verwacht er alleen geen vrede van.
En toch heeft die bal nut. Mensen worden er
namelijk gelukkiger van. In 1996 bezocht ik met
de Nederlandse ontwikkelingsorganisatie SCORE
de Zuid-Afrikaanse township Khayelitsha.
Ongeveer tweehonderd kinderen hadden zich in
een weide verzameld. Daar kregen ze van Adidas
98 voetballen. De kinderen wierpen zich met z’n
allen tegelijk op de mandjes met ballen, dribbelden
door de weide, werden helemaal gek. Een
voetbal (wellicht door een kind in Pakistan
genaaid) kost zo’n 5 euro. Het kan tientallen
kinderen wekenlang gelukkig maken voordat het
kapot gaat. Wereldvrede is het niet, maar geluk is
ook iets waard.
7
Supporter 10 Jaar 7

INTERVIEw
Richard Krajicek
Ooit maakte Richard Krajicek wereldwijd
furore op tennisbanen. Vandaag de dag doet
de oud­Wimbledonwinnaar dat in
achterstandswijken. Niet meer door zelf tegen
een bal te slaan, maar door kinderen uit
die buurten de kans te geven om
te sporten. In Nederland. En sinds
kort in Suriname.
Tekst: Jens Middel. Foto's: ANP / RKF
NIEUWE GAME
‘We wisten het niet. Wanneer was de laatste keer
dat we zo samen gezeten hadden? Het moest
halverwege de jaren 90 geweest zijn, de tijd waarin
wij het Davis Cup-team voor Nederland vormden:
Jan Siemerink, Paul Haarhuis, Jacco Eltingh en ik,
onder leiding van onze captain Stan Franker. Nu was
het 2010 en waren we voor het eerst weer samen. Met z'n vijven
aan één tafel. Waarom we daar zaten? Omdat we een oude belofte
hadden ingelost. Wij, de spelers, waren na al die jaren eindelijk op
bezoek gekomen bij Stan. In zijn land: Suriname. We aten, dronken
en lachten om elkaars verhalen, elkaars herinneringen. Het was een
heel speciaal moment. Een avond die ik koester; nu al, ook al is het
pas een maand geleden dat we daar waren. Het aanvankelijke plan
was om alleen onze oude captain te bezoeken. Maar naarmate de
reisdatum naderde, begonnen we dat wat suf te vinden. “Als we er
dan toch een week zijn”, zeiden we tegen elkaar, “laten we dan ook
wat nuttigs doen. Tennis promoten, bijvoorbeeld.” Stan kwam
vervolgens met het idee om ons een Richard Krajicek Playground te
laten openen. Ik moest daar even over nadenken. Normaal gesproken
liggen de playgrounds van mijn stichting, de Richard Krajicek
Foundation, in Nederland. En dat is niet voor niets. Wij willen als
stichting het reilen en zeilen op onze speelpleinen goed in de gaten
kunnen houden, minstens twee keer per jaar controleren. Dat wordt
moeilijk als zo'n plein helemaal in Latijns Amerika ligt. Maar Stan
beloofde dat híj de controle op zich zou nemen.’ Nu is er dus een
playground in Suriname. Althans: die is in aanbouw. Ik ben benieuwd
of het een succes wordt, al heb ik goede hoop – met Stan
aan het roer. Of we gaan meehelpen aan de aanleg van sportpleinen
in andere ontwikkelingslanden, hangt onder andere af van hoe het in
Suriname gaat. De problemen die we in Nederland met de
playgrounds aanpakken, zullen ook in die landen bestaan. Dus een
8 Supporter 10 Jaar
HELLO
MY NAME IS
'MIJN NAAM IS
STEEDS MINDER
BELANGRIJK '
internationale focus is geen heel gek idee. Maar voorlopig is het
echt een stap te ver. We richten ons in de eerste plaats op
Nederland. Daar is ook nog genoeg te doen. We zouden wel al
advies kunnen geven aan organisaties die speelpleintjes willen
aanleggen in ontwikkelingslanden. Maar die organisaties kloppen
nog niet bij ons aan.’
GEWONNEN SET
‘De Richard Krajicek Foundation heeft 13 jaar ervaring om te delen.
In 1996 werd ik in Den Haag gehuldigd. Ik had net Wimbledon
gewonnen, de stemming was feestelijk en mensen vertelden me van
alles over de stad. Maar wat het meest bleef hangen, was verre van
vrolijk. Kinderen in Haagse aandachtswijken bleken niet of nauwelijks
te sporten. Ze wilden wel, maar woonden te ver weg van een
sportvereniging. Of ze hadden ouders die niet genoeg verdienden
om hen lid te maken van zo'n club. Ik besloot te helpen. Dat jaar
nog richtte ik een stichting op: de Richard Krajicek Foundation. Die

Richard Krajicek, directeur van het ABN Amro-tennistoernooi, werkt tegenwoordig vaker in pak dan in tenniskleren.
Maar zelfs met een pak aan slaat hij nog wel eens een balletje. Zeker als het voor zijn foundation is.
betaalt tot op de dag van vandaag mee aan de aanleg van speciale
speelpleinen in aandachtswijken. Eerst alleen in Den Haag. Maar
later ook in andere steden van Nederland, want daar bleek de
situatie vergelijkbaar. Veel mensen vergelijken ons met de Johan
Cruyff Foundation. Niet raar, want allebei leggen we overal in
Nederland speelplekken aan.
Met hetzelfde doel, bovendien:
de jeugd aan het sporten
krijgen. Eerlijk is eerlijk, hun
veldjes zijn mooier – van
kunstgras. Onze pleinen zijn
van asfalt. Anderzijds heeft de Cruyff Foundation alleen voetbalveldjes,
terwijl wij eveneens ruimte bieden aan tennis en basketbal.
Overigens zijn er nu ook Richard Krajicek Playgrounds waarvan de
Johan Cruyff Foundation het voetbalveldje aanlegt. En zijn er
andersom Cruyff Courts waar wij de sportactiviteiten begeleiden.
Want begeleiding ontbreekt vaak op deze veldjes, terwijl die volgens
‘Eerlijk is eerlijk: Cruyff
Courts zijn mooier’
ons heel belangrijk is. Als onze eigen playgrounds er eenmaal
liggen, zetten we er altijd beheerders, sportleiders en talentvolle
buurtjongeren aan het werk. Dankzij hun aanwezigheid wordt zo'n
pleintje dan een veilige omgeving. Een plek waar jongens en meisjes
niet alleen kunnen spelen, maar via begeleide sportactiviteiten ook
sociale vaardigheden leren.
Zoals: respect voor elkaar
hebben, je aan de regels
houden, samenwerken, je voor
een doel inzetten en sportief
omgaan met winst en verlies.
Wie rotzooi wil trappen, komt onze pleintjes niet op. Die moet eerst
zijn houding aanpassen. Jongeren die zich op de playgrounds
onderscheiden – bijvoorbeeld door enthousiasme of hulpvaardigheid
– maken kans op een beurs voor een sportopleiding. De
stichting heeft in 2010 aan ruim tachtig jongens en meisjes zo’n
scholarship gegeven. >>>
9
Supporter 10 Jaar 9

SOORT
chapeau
10 Supporter 10 Jaar
‘We gaan niet als
een gek voor de
honderd playgrounds’
Zij zetten hun nieuwe kennis direct in op de speelpleinen. De
“scholarshippers” staan dichter bij de spelende jongeren dan
sportleiders. Zij zijn één van hen, komen uit dezelfde buurt. En: ze
zijn rolmodellen. Als je 10 bent wil je de nieuwe Seedorf of Sneijder
worden. Als je 16 bent, weet je vaak al dat dat er niet in zit – en
zoek je je voorbeelden dichterbij. Wie krijgt respect in je wijk? De
scholarshippers zijn positieve rolmodellen voor de jeugd: zij zijn
leeftijdsgenoten die iets opbouwen voor zichzelf en de buurt. In
tegenstelling tot degenen die op straat hangen en vervelend doen.’
SPANNENDE MATCH
‘Je moet alert blijven, maar vooralsnog loopt ons
werk voortvarend. We hebben zeventig playgrounds
en een aantal die nog in aanbouw zijn. De twee
controles die we per jaar op elk pleintje uitvoeren,
stemmen tevreden. En ook de leerstoel die we op
Universiteit Utrecht financieren, leidt tot onderzoeksresultaten
die onze effectiviteit onderstrepen. De
stichting begon als een poging om meer kinderen te
laten sporten. Maar inmiddels is onze insteek breder en socialer. We
zijn nu specialisten op het kruispunt tussen sport, jongeren en
aandachtswijken. Natuurlijk: er valt altijd iets te verbeteren. Daar
hebben we door de jaren heen ook voor open gestaan. Zo was er in
Hilversum ooit een plein waar zich 's nachts jongeren verzamelden
– en niet om te sporten of huiswerk te maken. Nu weten we dat er
in sommige wijken onze playgrounds ’s nachts moeten afsluiten.
Zo voorkom je overlast. Wijken moeten echt iets aan onze
playgrounds hebben. Het moet ze iets opleveren. Dat is alleen goed
mogelijk als buurtbewoners achter de aanleg ervan staan. Zij
moeten via hun gemeente aangeven dat ze een speelplein willen.
En die gemeente moet dan naar ons toekomen. Pas als dat
gebeurd is, gaan wij aan de slag. Althans, als gemeentes aan een
aantal voorwaarden voldoen. Wij betalen, met hulp van onze

sponsors, de helft van de aanleg van
playgrounds en het salaris van pleinmedewerkers.
Gemeentes dienen de andere helft te
betalen. Ze zijn bovendien eigenaar en trekker
van het project. Zonder deze verantwoordelijkheid
en financiële betrokkenheid, zou er bij hen
een minder grote prikkel zijn om de
playgrounds serieus te nemen. Dan zouden
gemeentes, en via hen lokale welzijnsinstanties,
waarschijnlijk niet zo enthousiast met ons samenwerken als ze nu
doen. Het aantal playgrounds groeit nog steeds, maar niet te snel.
We zijn voorzichtig, mede door de crisis. We hebben goede vaste
partners in onder andere de Sponsor Bingo Loterij en ABN Amro.
Bovendien krijgen we extra ondersteuning van andere organisaties;
voor de playground in Suriname bijvoorbeeld van de Nederlandse
Sport Alliantie en De Telegraaf. Maar iedereen, zeker ook gemeentes,
zal de komende tijd bezuinigingen voelen. En dat is best
spannend; het kan er zomaar voor zorgen dat we straks minder
geld te besteden hebben. Dus beperken we onze groei. We willen
niet als een gek voor de honderd playgrounds gaan, en dan
uiteindelijk de kwaliteit niet kunnen garanderen. Dit is overigens een
wijsheid die niet van mij komt, al ben ik het ermee eens. Het zijn
mijn medebestuursleden die me dat voorhielden. Mede dankzij hun
inzicht is de Richard Krajicek Foundation nu een professionele
stichting. Een organisatie die vooral bekend is vanwege haar goede
werk. Mijn naam wordt steeds minder belangrijk. We gebruiken die
ook steeds minder: we noemen onszelf vaak RKF. Veel kinderen
voor wie we werken, waren trouwens nog niet eens geboren toen ik
Wimbledon won. Als de naam “Richard Krajicek” hen al iets zegt,
dan zullen ze vooral denken aan hun speelplein. En dat is eigenlijk
alleen maar mooi.’ ••••••••••••••••••••••••••••••••
// INTERVIEw
Richard Krajicek
Richard Krajicek hurkt in november 2010 bij
de eerste steen van de playground die zijn
stichting laat aanleggen in Suriname.
11
Supporter 10 Jaar 11

2 // 5 X 2 // 5 X 2 // 5 X 2 // 5 X 2//
ARCA EN TODOS
De.kust.van.de.Atlantische.Oceaan.in.Brazilië.leent.zich.uitstekend.
voor.de.surfsport..De.Braziliaanse.stichting.ARCA.zet.al.tien.jaar.
sport.en.spel.in.voor.youth empowerment..Een.onderdeel.daarvan.
is.het.opleiden.van.straatjongeren.tot.erkende.surfleraren..Op.
andere.plekken.in.de.wereld.zijn.er.organisaties.die.straatjongeren.
óók.via.sport.willen.opleiden,.bijvoorbeeld.tot.jeugdleider..‘Zij.
kunnen.veel.hebben.aan.de.kennis.en.ervaring.van.ARCA.–.en.
andersom.kan.de.Braziliaanse.stichting.hún.kennis.goed.
gebruiken’,.zegt.Hanneke.Velthuijsen,.directeur.van.de.
Nederlandse.Stichting.Todos..Haar.organisatie.legt.het.contact.dat.
voor.dit.wederzijdse.leren.nodig.is..Tussen.ARCA.en.lokale.
initiatieven.in.Guatemalteekse.krottenwijken,.bijvoorbeeld..Todos.
voegt.daar.communicatielijnen.met.Nederlandse.maatschappelijke.
organisaties.aan.toe..Het.resultaat:.een.internationaal.
samenwerkingsverband.dat.jongeren.in.meerdere.landen.de.kans.
geeft.om.via.sport.aan.hun.armoede.te.ontsnappen.
CHECK: WWW.TODOS.Nl
12 Supporter 10 Jaar
Sport wordt al meer
dan 10 jaar internationaal
ingezet voor ontwikkeling.
Talloze projecten zien het
5 X 2: SPORTEN
Tekst: Talita Kalloe
levenslicht, op allerlei sportgebieden.
Supporter belicht vijf van die gebieden.
Foto: Hans Veltmeijer
SURFSPORT
PAlAMA METSI
‘Ik.ben.hier.niet.om.de.wereld.te.veranderen’,.zegt.surfer.Shafiek.
Kahn..‘Ik.ben.hier.alleen.om.degenen.te.helpen.die.wíllen.veranderen..Oók.de.kinderen.die.nu.nog.met.een.drugsverslaving.kampen.’.
Kahn.doet.dat.met.zijn.Palama.Metsi.Surfing.Development.
Academy..Die.geeft.in.de.Zuid-Afrikaanse.kustplaats.Muizenberg.
surfles.aan.meer.dan.45.lokale.straatkinderen..‘Palama.Metsi’.
(‘Waterrijders’.in.het.Sesotho,.één.van.de.elf.officiële.talen.van.
Zuid-Afrika).zoekt.ook.een.veilige.woonplek.voor.hen..Bovendien.
stimuleert.de.academy.de.jongeren.om.een.opleiding.te.volgen.die.
hen.in.staat.stelt.typisch.kustwerk.te.doen.–.van.boten.bouwen.tot.
reddingswerk..Palama.Metsi.zoekt.nog.naar.financiers..‘Tot.nog.toe.
is.het.meeste.geld.gekomen.van.de.verkoop.van.tweedehands.
surfspullen’,.zegt.Kahn..‘Die.heb.ik.gekregen.van.surfvrienden.en.
privé-studenten.’
CHECK: PAlAMA METSI OP WWW.fACEbOOK.COM

5 X 2 // 5 X 2 // 5 X 2 // SUPPORTER 40
VOETBAL
IbISS EN S.V. lYCURGUS
‘Ontwikkelingsorganisatie.IBISS.doet.er.alles.aan.om.Braziliaanse.
jongeren.uit.de.criminaliteit.te.houden..Ook.al.moeten.ze.hen.
eigenhandig.bij.drugsbaronnen.weghalen.’.Dat.vertelt.Koos.
Veenhoff,.al.47.jaar.lid.van.het.Groningse.S.V..Lycurgus..‘In.2003.heb.
ik.zelf.een.bezoek.aan.Brazilië.gebracht.en.met.eigen.ogen.gezien.
wat.daar.speelt..Het.geeft.me.voldoening.om.vanuit.Nederland.iets.
voor.hen.te.kunnen.betekenen.’.Lycurgus.zamelt.sinds.15.jaar.geld.
in.voor.IBISS..Ook.stuurt.de.club.trainingspakken.en.voetbalspullen.
naar.de.kinderen.die.de.organisatie.steunt..De.jarenlange.
vriendschap.tussen.IBISS.en.Lycurgus.oogst.alom.lof..Zo.wordt.hun.
relatie.als.‘goed.voorbeeld’.gebruikt.door.het.NCDO-initiatief.
Clublinking,.dat.sportverenigingen.in.Nederland.in.contact.brengt.
met.sportprojecten.in.ontwikkelingslanden.
CHECK: WWW.IbISS.INfO, WWW.SVlYCURGUS.Nl
EN WWW.ClUblINKING.Nl
AANGEPASTE
SPORT
RESPO INTERNATIONAl
Respo.International.zet.zich.wereldwijd.in.om.de.positie.van.mensen..
met.een.handicap.te.versterken..Dit.doet.zij.door.het.ontwikkelen.
van.beweeg-.en.sportprogramma’s..‘In.Bandung.(Indonesië).werkt.
Respo.International.samen.met.de.lokale.sportacademie.en.de.
sportopleidingen.van.Hogeschool.Windesheim.om.een.
trainingsprogramma.op.te.zetten.voor.speciaal.onderwijs’,..
legt.Respo.International-projectmanager.Bas.Schutte.uit...
‘Het.belangrijkste.doel.is.om.sportactiviteiten.zó.aan.te.passen,..
dat.alle.kinderen.kunnen.deelnemen..Daarom.organiseren.we.samen.
met.lokale.sport-.en.gehandicaptenorganisaties.sportfestivals...
Te.veel.kinderen.staan.nu.nog.aan.de.kant,.terwijl.voor.hen.
beweging.nou.juist.zo.belangrijk.is..Sporten.doe.je.samen.’.
CHECK: WWW.RESPO.ORG EN WWW.WINDESHEIM.ORG
WORlDCOACHES
‘Voetbal.heeft.een.enorme.aantrekkingskracht.op.kinderen...
Zij.leren.door.deze.sport.om.te.gaan.met.regels.en.zichzelf.te.
ontwikkelen..Zowel.binnen.als.buiten.het.veld.’.Zo.geeft.Michael.
van.der.Star.–.coördinator.Internationale.MVO.Projecten.bij.de.
KNVB.–.een.aantal.redenen.waarom.de.KNVB.in.2009.het.project.
WorldCoaches.startte..‘In.dit.project.leiden.we.lokale.
voetbalcoaches.op,.zodat.zij.op.hun.beurt.jongeren.kunnen.trainen..
Daarbij.gaat.het.om.voetbaltechnische.kennis.en.om.life skills:.
vaardigheden.omtrent.hygiëne.en.respect.opbrengen.voor.jezelf..
en.anderen..Bovendien.vervullen.de.coaches.een.voorbeeldrol.en.
kunnen.zij.thema’s.aankaarten.als.aids,.girl empowerment.en.
criminaliteit..Daarmee.werken.we.aan.een.beter.toekomstperspectief..Niet.alleen.van.het.kind,.maar.van.de.hele.gemeenschap.’
CHECK: WWW.WORlDCOACHES.Nl
PlAYAblE
In.Oeganda.gelooft.de.bevolking.dat.er.een.vloek.rust.op.families.
die.een.kind.hebben.met.een.beperking..Deze.kinderen.krijgen.
zelden.een.eerlijke.kans.om.een.toekomst.op.te.bouwen..Stichting.
PlayAble.leidt.–.in.samenwerking.met.lokale.organisaties.
–.plaatselijke.coaches.op.om.door.middel.van.sport.de.
levenskwaliteit.van.kinderen.met.een.beperking.te.verbeteren..
PlayAble-oprichtster.Steffi.de.Jong:.‘We.hebben.ook.een.A-league.
opgezet.–.in.samenwerking.met.de.bekende.Kampala.Kids.League,.
die.kinderen.met.verschillende.achtergronden.op.het.sportveld.
bijeen.brengt..In.de.A-league.sporten.kinderen.met.een.beperking.
samen.met.kinderen.zonder.beperking..Het.resultaat.is.dat.
degenen.mét.een.beperking.zich.niet.langer.geïsoleerd.voelen..En.
dat.degenen.zonder.beperking.ineens.zien.dat.er.niets.engs.is.aan.
een.jongetje.of.meisje.dat.geen.benen.heeft..Dat.zo’n.
leeftijdsgenootje.net.zo.graag.wil.spelen.als.ieder.ander,.en.dit.met.
kleine.aanpassingen.ook.prima.kan.’.
CHECK: WWW.PlAY-AblE.ORG
Supporter 10 Jaar 13

X 2 // 5 X 2 // 5 X 2 // 5 X 2 // 5 X 2/
BASKETBAL
AROS DE ESPERANZA
De.heersende.machocultuur,.armoede,.de.vele.interne.gewapende.
conflicten.en.het.grote.drugsprobleem.in.Medellín,.Colombia..Het.is.
voor.een.meisje.niet.makkelijk.om.te.midden.van.dit.alles.op.te.
groeien..‘Zeker.niet.tot.iemand.met.gepaste.normen.en.waarden’,.zegt.
Guido.Broekhuizen,.oprichter.van.Aros.de.Esperanza..Deze.organisatie.
steunt.meisjes.van.8.tot.en.met.14.jaar.in.hun.dagelijkse.strijd.tegen..
al.het.gevaar.dat.op.de.loer.ligt..Denk.hierbij.aan.tienerzwangerschap,.
drugsgebruik,.toetreding.tot.bendes.en.het.vroegtijdig.verlaten.van.
school..‘Bijna.alle.meisjes.in.ons.project.hebben.een.grote.verandering.
in.hun.gedrag.ondergaan’,.vertelt.Broekhuizen..‘Tijdens.de.eerste.
trainingen.wilden.ze.geen.basketbal.delen.met.andere.speelsters...
Nu.zijn.ze.rustig,.communicatief.vaardig,.gedisciplineerd.en.tolerant..
Basketbal.als.teamsport.leert.de.meisjes.om.op.een.sociale.manier.
met.anderen.om.te.gaan..Op.het.veld.én.in.hun.dagelijks.leven.’
CHECK: WWW.AROS-DE-ESPERANZA.ORG
TENNIS
RICHARD KRAJICEK fOUNDATION
Wat.bedacht.was.als.een.ontspannen.vakantie,.werd.uiteindelijk.een.
uiterst.actieve.week..Het.bezoek.van.Richard.Krajicek,.Jacco.Eltingh,.
Paul.Haarhuis.en.Jan.Siemerink.aan.hun.voormalige.Davis.Cup-coach.
Stan.Franker.in.Suriname,.stond.bomvol.activiteiten.om.het.tennis.in.
dat.land.te.stimuleren..‘We.hebben.inmiddels.al.flink.wat.tennisclinics.
met.(school)kinderen.achter.de.rug’,.schreef.Krajicek.op.4.november.in.
De.Telegraaf..‘Ook.hebben.een.bezoek.gebracht.aan.voormalig.
topatlete.Letitia.Vriesde..Die.heeft.na.een.succesvolle.atletiekcarrière.
in.haar.geboorteland.de.Stichting.Letitia.Vriesde.Sport.Promotie.
Suriname.opgericht.en.in.dat.kader.hebben.wij.met.een.groep.
Surinaamse.kinderen.een.spetterende.sportmiddag.afgewerkt.’..
In.Paramaribo.sloeg.de.oud-tennisser.bovendien.de.eerste.paal.voor.
een.Richard.Krajicek.Playground;.het.eerste.speelplein.dat.de.Richard.
Krajicek.Foundation.buiten.Nederland.aanlegt.
CHECK: WWW.KRAJICEK.Nl EN PAGINA 9
14 Supporter 10 Jaar
bHUTAN+PARTNERS
‘In.Bhutan.dringt.de.verwestersing.langzaam.door:.de.samenleving.
wordt.sneller.en.de.mentaliteit.verandert..Sommige.jongeren.vinden.
moeilijk.hun.plek.in.de.maatschappij.en.stoppen.met.school.of.
hebben.geen.werk..Met.verleidingen.als.drugs.en.alcohol.op.de.loer,.
hebben.steeds.meer.van.hen.moeite.om.de.juiste.keuzes.te.maken.
en.raken.verslaafd.’.Zo.beschrijft.Mark.Blankwater.van.
Bhutan+Partners.de.situatie.in.het.koninkrijk.tussen.India.en.China..
Bhutan+Partners.bundelt.de.krachten.van.sportbonden,.ngo’s.en.
overheden.–.met.name.in.Bhutan.–.om.die.situatie.te.verbeteren..
‘Gelukkig.bevindt.dit.proces.zich.in.een.redelijk.vroeg.stadium..We.
kennen.het.probleem.en.kunnen.er.nog.wat.aan.doen..Samen.met.
lokale.stakeholders.helpen.wij.jongeren.met.het.programma.Sport.
Coalitions.in.Action.om.hun.weg.te.vinden.in.de.maatschappij..Met.
sporten.als.basketbal.proberen.we.hen.te.bereiken..Zodra.we.een.
relatie.opbouwen.met.de.jongeren.en.hun.vertrouwen.gewonnen.
hebben,.kunnen.de.door.ons.opgeleide.sportjongerenwerkers.hen.
sociale.ondersteuning.bieden.’
CHECK: WWW.bHUTANANDPARTNERS.ORG
CO-fOUNDATION
Nog.even.en.het.toptennis.zal.genieten.van.rally’s.met.Nigeriaanse.
spelers..Althans,.als.het.aan.de.CO-Foundation.ligt..Deze.stichting,.
opgericht.door.een.Nederlands.echtpaar,.beheert.een.tennisschool.
voor.kansarme.jongeren.in.het.Noord-Nigeriaanse.Kaduna..De.
CO-Foundation.stelt.de.meest.talentvolle.spelers.al.10.jaar.in.staat.
om.naar.Nederland.te.komen.en.hier.keihard.te.werken.aan.een.
proftennisbestaan..De.natuurtalenten.krijgen.daarbij.hulp.van.Tennis.
Academy.Henk.van.Hulst,.waar.onder.andere.ook.Jacco.Eltingh,..
Paul.Haarhuis.en.Sjeng.Schalken.werden.opgeleid..De.eerste.
Nigeriaan.die.via.de.CO-Foundation.naar.Nederland.kwam,.Candy.
(zie.foto),.behaalde.niet.de.wereldtop..Maar.hij.verdient.inmiddels.
wel.zijn.geld.met.tennis,.door.trainingen.te.geven..Met.zijn.baan.
heeft.hij.in.Nigeria.een.huis.kunnen.kopen,.zijn.familie.uit.de.
sloppenwijk.gehaald.en.vele.straatkinderen.het.geloof.gegeven..
dat.een.betere.toekomst.mogelijk.is..Met.Candy.als.rolmodel.
kloppen.ze.in.groten.getale.aan.bij.de.tennisschool.in.Kaduna..
CHECK: WWW.CO-fOUNDATION.ORG

1 X 10 // 1 X 10 // 1 X 10 // SUPPORTER 40
VERA PAUW
1 bENT U EEN WERElDVERbETERAAR?
‘Zo zou ik mijzelf niet meteen noemen. Daar is de wereld erg groot
voor, en de problemen talrijk. Maar ik zet me wel graag in voor een
betere positie van meisjes en vrouwen.’
2 HOE DOET U DAT?
‘Via sport. Dat is ook het doel van Women Win, waarvan ik
bestuurslid ben. Women Win steunt wereldwijd sportactiviteiten
waarmee meisjes zich ontwikkelen tot sterke, zelfbewuste personen;
geëmancipeerde leidersfiguren voor hun gemeenschap.’
3 STEUNT U OOK ANDERE GOEDE DOElEN?
‘Toen ik in 2009 met het Nederlands vrouwenelftal de halve finale
van het EK bereikte, vroegen veel ontwikkelingsorganisaties of ik
ambassadeur voor ze wilde worden. Ik besloot er één te kiezen.
Zo zou ik in de weinige tijd die ik buiten mijn dagelijkse werk om
heb ook echt iets voor zo’n doel kunnen doen. Ik wilde meer zijn
dan een naam op een website.’
4 WAAROM KOOS U VOOR DE empowerment VAN VROUWEN?
‘De drijfveer daarvoor komt van vroeger. Ik groeide op met twee
broers. We zijn een drieling en samen stoeiden, voetbalden en
renden we. Tot de middelbare school. Daar tikten medescholieren
en leraren mij op de vingers. Meisjes moesten kalm en rustig zijn. Ik
gun niemand dat beklemmende keurslijf. En ik gun iedereen het
gevoel dat ik later op de Academie voor Lichamelijke Opvoeding
had. Toen ik weer mocht rennen en springen, bloeide ik op.’
5 DIE ERVARING WIlT U NU ANDEREN bIEDEN?
‘Ik weet dat veel vrouwen graag zouden bewegen, maar het niet
doen. Simpelweg omdat hun omgeving dat niet accepteert. Ik denk
dat het goed is als vrouwen van kinds af aan sporten, het liefst
Vera Pauw was tot mei 2010
bondscoach van het
Nederlands vrouwenteam.
Nu werkt ze bij de Russische
voetbalbond.
samen met jongens. Allerlei onderzoeken wijzen uit dat gemengd
sporten beter is voor meisjes dan afzonderlijk sporten. Het maakt
hen weerbaarder, geeft hen meer zelfrespect en leert hen sneller om
“nee” te zeggen als ze iets niet willen.’
6 DANKZIJ U VOETbAllEN PUPIllEN IN NEDERlAND SINDS KORT IN
GEMENGDE TEAMS.
‘Ja, daar heb ik hard voor gewerkt. Maar het zal niet de tijd krijgen
om te beklijven.’
7 WAAROM NIET?
‘Na het EK 2009 is het meisjesvoetbal zó populair geworden, dat er
grote sponsors geïnteresseerd raakten. De marketingmensen van
de KNVB geven nu aan hoe lucratief het is gemengde teams weer
op te splitsen. En het bestuur luistert hiernaar. Voor mij was dat de
hoofdreden om dit jaar op te stappen. Het inperken van de ontwikkeling
van meisjes steekt me in het hart.’
8 EN WAT DOET U NU?
‘Nu werk ik bij de Russische nationale voetbalbond. Ik krijg hier alle
ruimte om het meisjes- en vrouwenvoetbal op te bouwen. En ik
merk dat hier meer respect is voor de kennis, kunde en ervaring van
vrouwen dan in Nederland. Rusland staat natuurlijk niet voor niets
tweede op de lijst van landen met de meeste vrouwen op
topposities.’
9 AAN WElK MOMENT DENKT U AlS HET OVER ‘DE KRACHT VAN
SPORT’ GAAT?
‘Onder andere de wedstrijd Palestina-Jordanië. Daar was ik bij als
vervanger van FIFA-voorzitter Blatter. Toen het Palestijnse vrouwenelftal
het veld op kwam, barstte het publiek uit in gejuich. Niet alleen
in het bomvolle stadion, maar ook vanaf de hekken en de daken
eromheen. De energie die daar vrijkwam overdonderde me totaal.
De tranen sprongen me in de ogen.’
10 EN AAN WElK PERSOON DENKT U?
‘Bijvoorbeeld aan Honey, de aanvoerster van het Palestijnse team.
Zij zette het vrouwenvoetbal in de Palestijnse gebieden op, terwijl
vrouwen er absoluut niet openbaar mochten sporten. Ik zet me in
voor empowerment, maar doe dat zonder risico. Zij liep levensgevaar
en ging toch door. Om nu zó populair te zijn dat ze nauwelijks
meer over straat kan. Daar is maar één woord voor: inspirerend.’
Tekst: Jens Middel. Foto: ANP.
Supporter 10 Jaar 15

16 Supporter 10 Jaar
VAN
VOORLOPERS
TOT
DOORLOPERS
Sport zou een luxe zijn. Puur vermaak. Of sport ook kon meehelpen aan het
oplossen van sociale problemen in ontwikkelingslanden? Die vraag kwam
niet eens op bij de meeste politici en goede doelen in de wereld. Tot de
jaren 90. Sindsdien is sport als ontwikkelingsmiddel bezig aan een
opmars. Zeker in de afgelopen tien jaar. En mede dankzij Nederland.
Tekst: Helga van Kampen, Tessa Kocken en Jens Middel. Foto's: iStockphoto

VOORlOPERS (1994-2002)
Met het publiceren van de beleidsbrief Samenspel scoort, ontstond
er in Nederland iets dat tot op de dag van vandaag geen ander land
gehad heeft. Er kwam staatsbeleid rond sport & ontwikkelingssamenwerking.
De schrijvers van dit politieke novum: Jan Pronk,
destijds minister voor Ontwikkelingssamenwerking (zie pagina 21),
en Erica Terpstra, de toenmalige staatssecretaris Sport (zie pagina
20). Hun sport & ontwikkelingsbeleid startte in 1998 en sloot aan bij
een groeiende tendens in de samenleving. Steeds meer
Nederlandse organisaties gebruikten sport namelijk om ontwikkelingslanden
een duw in de juiste richting te geven. Enthousiaste
goede doelen, maar ook sportorganisaties. De nationale sportkoepel
NOC*NSF had in 1994 bijvoorbeeld al de krachten gebundeld
met de Nederlandse ambassade in Zuid-Afrika en enkele
Scandinavische sponsors. Samen richtten zij in de aanloop naar de
eerste vrije verkiezingen van Zuid-Afrika SCORE op: een lokale
organisatie die ook nu nog sportlessen geeft in townships. Het doel
van SCORE is om mensen via sport nuttige life skills bij te brengen,
zoals samenwerken, doelgericht handelen en leiding geven. Naast
NOC*NSF stimuleerde onder andere ook de KNVB sport in Afrika.
De voetbalbond begon in 1997 met de technische workshops die zij
nog altijd geeft aan voetbalcoaches in ontwikkelingslanden. De
Nederlandse regering kreeg steeds vaker de vraag om een financiele
bijdrage te leveren aan dit soort initiatieven. Onder Pronk en
Terpstra kwam er subsidie voor. Daardoor konden Nederlandse
organisaties als NOC*NSF, NSA/NKS, Stedenband Haarlem-Mutare
en Todos hun huidige expertise in sport & ontwikkeling opbouwen.
Bovendien ging er ook geld naar NCDO, de organisatie die het
politiek mandaat had om draagvlak te creëren voor ontwikkelingssamenwerking.
Zij kreeg van minister Pronk de taak om een
‘kennis- en expertisepunt voor sport & ontwikkelingssamenwerking’
op te zetten. Zo werd Nederland in de jaren 90 voorloper op het
gebied van sport & ontwikkeling. Een positie die vervolgens onder
druk kwam te staan.
NCDO AlS KENNISCENTRUm
De.opdracht.van.minister.Jan.Pronk.aan.NCDO.om.een.‘kennis-.en.
expertisepunt.voor.sport.&.ontwikkelingssamenwerking’.op.te.zetten,.
leidde.tot.de.start.van.het.NCDO-programma.Sport..Sinds.1999.
faciliteert.dit.programma.een.netwerk.van.organisaties.die.zich.
bezighouden.met.sport.&.ontwikkelingssamenwerking...
Het.ontwikkelt.en.beheert.ook.het.online.kennispunt.op.dat.gebied:..
sportdevelopment.org..Bovendien.publiceert.ze.het.publieksblad.
Supporter.en.spoort.het.Nederlandse.sportverenigingen.aan.om.een.
vriendschapsband.aan.te.gaan.met.sportprojecten.in.ontwikkelingslanden.(clublinking.nl).
// ACHTERGROND
De opmars van sport & ontwikkeling
MEElOPERS (2002-2008)
De ministers na Pronk perkten de subsidie voor sport als
ontwikkelingsmiddel in. Sport werd in Nederland weer meer en
meer gezien als een luxe waar ontwikkelingslanden weinig aan
hebben. Desondanks bleven veel organisaties wel actief, ook
zonder beleidsondersteuning. Bovendien groeide de populariteit van
sport & ontwikkeling in het buitenland. Zo werd in 2002 een UN
Task Force on Sports for Peace and Development ingesteld. Ook
nam de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in 2003 de
eerste sportresolutie aan. VN-hoofd Kofi Annan kreeg daarnaast
een speciale adviseur rond het thema sport & ontwikkeling: Adolf
Ogi. Die lanceerde in 2004 het internationale online kennisplatform
sportanddev.org. Een jaar later riep de VN 2005 uit tot het
International Year of Sports and Physical Education. Daarbij nam ze
opnieuw een resolutie aan waarin ze sport als middel voor onderwijs,
gezondheid, ontwikkeling en vrede erkent. Eind dat jaar deed
het Europese Parlement hetzelfde. Het belang van sport voor
samenlevingen werd nog nooit op zo'n grote schaal erkend. En
onlangs, op 18 oktober, kwam de VN wederom met een Sport for
Social Change-resolutie. Twee grote internationale bijeenkomsten
onderstreepten de wereldwijde interesse voor het onderwerp nog
eens extra. Zowel de politieke Magglingen-conferentie als expert
meeting The Next Step werden in 2003 druk bezocht. Er was veel
vraag naar kennis over sport & ontwikkeling en voorbeelden van
succesvolle projecten. Zóveel vraag dat NCDO samen met het
ministerie van VWS, NOC*NSF en twintig buitenlandse partners een
internationale Toolkit Sport & Development samenstelde. Grote
organisaties als wereldvoetbalbond FIFA en de IOC zetten ondertussen
hun eigen ontwikkelingsprogramma's op. En onder andere
de Noorse Sport Federatie, UK Sports en de Commonwealth
Games Canada hadden bij de aanvang van het nieuwe millennium
al tal van projecten in vooral Afrika op hun naam staan.
Dankzij ondersteuning uit meerdere landen werden ‘zuidelijke’
organisaties als de Keniaanse Mathare Youth Sports Association
(MYSA) toonaangevend. MYSA zet sport vooral in voor een leefbare
samenleving, bijvoorbeeld door mensen aan te sporen hun wijk op
te ruimen. Alleen dan mogen die mannen, vrouwen, jongens en
meisjes meedoen aan goed georganiseerde sportactiviteiten. De
steun voor sociale sportprojecten in ontwikkelingslanden komt
inmiddels niet alleen meer uit het Westen. MYSA versterkt bijvoorbeeld
zelf weer andere Afrikaanse organisaties. En de Zambiaanse
Edusport Foundation zette het netwerk Kicking Aids Out op. Daarin
wisselen organisaties uit Zambia, Zimbabwe, Namibië, Kenia en
Zuid-Afrika kennis uit over de manieren waarop er via sport
hiv/aidsvoorlichting en -preventie mogelijk is. >>>
Supporter 10 Jaar 17

ACHTERGROND
De opmars van sport & ontwikkeling
SPORTERS AlS AmBASSADEURS
Beroemde.sporthelden.trekken.de.aandacht..Als.zij.een.boodschap.
uitdragen,.luisteren.er.talloze.mensen..Inclusief.bedrijven.en.
beleidsmakers,.nationaal.en.internationaal..Bekende.atleten.zijn.dan.
ook.gewilde.ambassadeurs.voor.organisaties.die.het.belang.van.
sport.voor.maatschappelijke.ontwikkeling.willen.onderstrepen.–.en.
geld.zoeken.voor.sportinitiatieven..De.Laureus.Foundation.(opgericht.
in.2000).zet.bijvoorbeeld.tal.van.beroemde.sporters.in,.van.Michael.
Johnson.tot.Edwin.Moses..En.zo.zijn.er.ook.honderden.atleten.die.
zich.inzetten.voor.Right.To.Play,.een.wereldwijde.sport.&.ontwikkelingsorganisatie.die.in.2003.voortkwam.uit.Olympic.Aid..Onder.leiding.
van.oud-schaatser.Johan.Olav.Koss.voert.Right.To.Play.veel.projecten.
uit.in.onder.andere.vluchtelingenkampen.en.doet.onderzoek.naar.de.
impact.van.sport.op.de.maatschappij..De.organisatie.slaagt.erin.sport.
&.ontwikkeling.hoog.op.politieke.agenda's.te.krijgen..Onder.andere.
door.rondetafelbijeenkomsten.tijdens.de.Olympische.Spelen.te.
organiseren,.waarbij.mensen.als.aartsbisschop.Desmond.Tutu.
aanschuiven..
DOORlOPERS (2008-2011)
De Nederlandse overheid was tussen 2003 en 2008 de grote
afwezige op het gebied van sport & ontwikkeling. Tijdens het
tweede kabinet-Kok viel het thema zelfs helemaal van de agenda.
Pas toen in 2008 PvdA'er Bert Koenders (zie pagina 38) minister
voor Ontwikkelingssamenwerking werd, was de politieke aandacht
terug. Samen met staatssecretaris Jet Bussemaker van VWS
schreef hij Kans voor open doel – De Kracht van Sport in
Ontwikkelingssamenwerking. Het idee achter deze beleidsnota voor
de periode 2008-2011 is dat sport weliswaar geen tovermiddel is
voor ontwikkelingsproblemen, maar wel een goede katalysator kan
zijn voor de oplossingen daarvan. Zeker als monitoring, evaluatie en
metingen beter worden. Bovendien zouden Nederlandse organisatie
meer moeten samenwerken; onderling, maar ook met partners uit
de ‘doellanden’ zelf. Koenders en Bussemaker stelden 4 miljoen
euro per jaar beschikbaar voor activiteiten in tien ontwikkelingslanden:
Zuid-Afrika, Burkina Faso, Zambia, Mozambique, Guatemala,
Suriname, Senegal, Kenia, Bhutan en Indonesië. In elk van deze
landen loopt nu een sportontwikkelingsprogramma, waar meerdere
projecten onder vallen. Losse projecten krijgen geen geld. Het
streven is een structurele verbetering van sportbeleid; de
Nederlandse steun aan sportactiviteiten moet beklijven. Het zou de
duurzaamheid en impact van die activiteiten ten goede komen, als
Kans voor open doel een vervolg krijgt na 2011. Maar het is niet
moeilijk voor te stellen dat het nieuwe kabinet daar anders over
denkt. Als de stekker uit de beleidsondersteuning van sport &
ontwikkelingssamenwerking wordt getrokken, loopt Nederland het
risico van een beschadigde reputatie. Want hoe kan het beweren
een betrouwbare partner te zijn, als het al na twee jaar alle intenties
om duurzaam beleid te voeren aan de wilgen hangt. Voor organisaties
18 Supporter 10 Jaar
op het gebied van sport & ontwikkeling is het nu zaak om snel de
totale opbrengsten en impact van Koenders beleid in kaart te
brengen. Als die resultaten goed zijn, dan ziet de regering wellicht
in dat sport een goedkoop middel is om een grote bijdrage te
leveren aan ontwikkeling. En allesbehalve een overbodige luxe in
bezuinigingstijd. •••••••••••••••••••••••••••••••••••
BEDRIjVEN AlS INVESTEERDERS
Sport.is.sexy..En.ontwikkelingssamenwerking.straalt.goedheid.uit..De.
combinatie.van.beide.leidt.tot.enorme.aantrekkingskracht.op.
bedrijven..Dat.verklaart.mede.waarom.grote.merken.als.Mercedes-
Benz.en.Vodafone.zich.graag.verbinden.aan.een.sport.&.ontwikkelingsorganisatie.als.Laureus..Of.waarom.Jaguar,.Barclays.en.Times.
een.door.onder.andere.Tony.Blair.gesteund.initiatief.als.Beyond.Sport.
sponsoren..Het.verklaart.ook.deels.de.sociale.inzet.van.Nike..
Ontwikkelingsorganisaties.bekeken.die.inzet.eerst.wat.argwanend..
Maar.al.snel.groeide.het.geloof.in.de.oprechtheid.van.Nike's.
betrokkenheid,.dat.zich.vooral.richt.op.het.wereldwijd.versterken.van.
de.positie.van.vrouwen.(‘drivers.of.social.change’,.aldus.het.
sportmerk)..Zo.staat.Nike.als.sponsor.aan.de.wieg.van.de.Cours.de.
Féminin:.een.jaarlijkse.hardloopwedstrijd,.dwars.door.Casablanca..
Sinds.1993.doen.hier.vrouwen.uit.alle.rangen.en.standen,.van.alle.
leeftijden,.en.zowel.in.trainingspakken.als.burka’s.aan.mee..
Aanvankelijk.onder.verzet.van.mannen..Maar.inmiddels.onder.hun.
gejuich..Nike.organiseerde.samen.met.de.Marokkaanse.sportontwikkelingsbond.en.NCDO.ook.de.conferentie.over.vrouwenrechten.en.
‘empowerment.door.sport’.die.bij.de.cours.hoort..Daarnaast.initieerde.
het.bedrijf.samen.met.ontwikkelingsorganisatie.Care.het.Sport.for.
Social.Change-netwerk..Hierin.werken.organisaties.uit.Engeland,.
Brazilië,.Oost-.en.zuidelijk.Afrika.aan.manieren.om.sport.in.te.zetten.
voor.ontwikkeling..Nike.wil.haar.resultaatgerichte.houding.en.
marketingexpertise.delen.met.lokale.organisaties..Zo.focust.daarom.
op.het.overdragen.van.kennis,.het.adviseren.over.mediagebruik.en.
het.aansporen.tot.innovatie.

HORDEN IN HET VElD
De.‘sector’.sport.&.
ontwikkelingssamenwerking.stuit.de.
laatste.jaren.op.een.aantal.moeilijke.
kwesties..Het.zijn.horden.die.genomen.
moeten.worden.om.de.duurzaamheid.te.garanderen.van.het.
vakgebied.en.de.projecten..Drie.voorbeelden:
• INTERNET
Dankzij.internet.zijn.lokale.sportprojecten.steeds.beter.in.staat.
zichzelf.zichtbaar.te.maken.aan.mogelijke.sponsors.en.andere.
geïnteresseerden..Bijvoorbeeld.via.online.podia.als.Global.Giving.en.
de.1%.CLUB..Informatie.is.via.het.web.gemakkelijker.voor.handen.en.
het.is.eenvoudig.mee.te.doen.aan.global.competitions..Internet.
maakt.het.mogelijk.dat.plaatselijke.organisaties.mondiger.zijn.en.
meer.controle.houden.over.fondsenwerving..Maar.goed.gebruik.van.
online.middelen.vergt.wel.een.bepaalde.organisatorische.inrichting..
En.die.ontbreekt.nu.nog.vaak..Behalve.een.internetverbinding..
dient.er.menskracht.te.zijn.voor.het.onderhouden.van.de.online.
mogelijkheden.en.contacten..Dit.is.een.flinke.investering..Zeker.
aangezien.niemand.weet.of.deze.investering.zich.uiteindelijk.
terugbetaalt.in.extra.fondsen.en.duurzame.projecten..Daarover.is..
nog.weinig.bekend..
• ONDERbOUWING
Er.zijn.veel.‘Hoera!’-verhalen.over.de.impact.van.sport.op.sociale.
ontwikkeling..Maar.dit.zijn.vrijwel.alleen.anekdotes..Er.is.nauwelijks.
wetenschappelijke.onderbouwing.van.die.impact..Dat.is.niet.zo.heel.
gek:.sport.&.ontwikkelingssamenwerking.is.pas.sinds.2005.een.
academisch.aandachtsgebied..Bijvoorbeeld.aan.de.universiteiten..
van.Leuven,.Utrecht,.Keulen.en.Boston,.en.bij.organisaties.als.de.
International.Council.of.Sport.Science.and.Physical.Education..
Ondanks.de.onderzoeken.die.lopen,.moet.er.nog.hard.gewerkt.
worden.aan.een.betere.onderbouwing.voor.financiering.–.zowel.op.
wetenschappelijk.als.op.projectniveau..Zo.vallen.sponsors.warm.te.
krijgen.en.houden.voor.die.financiering..
• SAMENWERKING
Ook.al.is.er.niet.een.algemeen.gebruikt.evaluatie-instrument,.
projecten.wórden.wel.geëvalueerd..Organisaties.ontwikkelen.daar.
alleen.vaak.een.eigen.methode.voor,.zoals.ze.ook.bij.het.opzetten.van.
projecten.en.hun.organisatie.geneigd.zijn.zelf.het.wiel.uit.te.vinden..
Op.grote.bijeenkomsten.wordt.altijd.wel.hard.geroepen.dat.het.
uitwisselen.van.kennis.en.ervaringen.belangrijk.is..Net.als.het.
bundelen.van.krachten.en.gezamenlijk.impactonderzoek..Maar.in.de.
praktijk.blijkt.die.wens.van.samenwerking.moeilijk.te.vervullen..Niet.
omdat.er.geen.bereidheid.is,.maar.omdat.organisaties.hun.kostbare.
tijd.voor.dit.thema.vooral.gebruiken.om.projecten.uit.te.voeren.en.
daar.geld.voor.te.vinden..Er.zijn.maar.weinig.financieringspotjes.voor.
sport.&.ontwikkelingsorganisaties..Daardoor.komen.zij.als.concurrenten.tegenover.elkaar.te.staan,.in.plaats.van.naast.elkaar.als.
samenwerkingspartners..In.sommige.landen.voeren.verschillende.
partijen.in.dezelfde.regio.zelfs.zonder.afstemming.soortgelijke.
projecten.uit..Gezamenlijk.optrekken.gebeurt.dus.nauwelijks..
Investeringen.en.competenties.worden.zo.allesbehalve.optimaal.
benut..En.dat.beperkt.niet.alleen.de.lokale.impact,.maar.mogelijk..
ook.de.duurzame.inbedding.van.het.thema.‘sport.&.
ontwikkelingssamenwerking’..
Supporter 10 Jaar 19

5 // 2 X 5 // 2 X 5 // 2 X 5 // 2 X 5//
Zij waren de eerste bewindslieden ter wereld
die het belang zagen van sport voor
ontwikkelingssamenwerking. Of beter gezegd,
die er een beleidsbrief over schreven:
Samenspel scoort. Erica Terpstra (VVD) en
Jan Pronk (PvdA) – toen respectievelijk
staatssecretaris voor Sport en minister voor
Ontwikkelingssamenwerking – blikken terug
en vooruit. Elk via vijf vragen.
Tekst: Jens Middel, Eric de Frel. Foto: ANP
20 Supporter 10 Jaar
‘ZET IN OP
BEDRIjVEN!'
ERIcA TERpSTRA
1 WIE KWAM MET HET IDEE VOOR DE bElEIDSbRIEf:
JAN PRONK Of U?
‘Het plan ontwikkelde zich in onze gesprekken. Die kwamen weer
voort uit de ervaringen die we allebei hadden met de impact van
sport. Als oud-zwemster wist ik natuurlijk hoe je je door te sporten
sterker en zelfverzekerder voelt. Maar vóór mijn staatssecretarisschap
had ik ook ooit een bezoek gebracht aan SCORE:
een Nederlands-Scandinavisch initiatief dat sportactiviteiten
organiseerde voor gemeenschappen in Zuid-Afrika. Zij wilde zo
onder andere de gezondheid van mensen verbeteren en hen op één
plek krijgen voor voorlichting over hiv/aids. SCORE wordt inmiddels
gerund door lokale sportleiders. Zoals het hoort. Ik vond – en vind
– het een prachtige organisatie.’
2 HOE WERD ER OP SamenSpel Scoort GEREAGEERD?
‘Collega-politici keken aanvankelijk vreemd op. Geen bewindspersoon
had ooit een link gelegd tussen sport en ontwikkelingssamenwerking.
Maar zodra we voorbeelden gaven van de manier waarop
sport mensen kan verbinden – hoe het hen kan stimuleren zichzelf
en hun gemeenschap vooruit te helpen – werden ook zij enthousiast.
Dat geldt trouwens niet voor >>> de media. Die pakten het nauwelijks op.’
Lees verder op pagina 22

2 X 5 // 2 X 5 // 2 X 5 // SUPPORTER 40
‘GA DE
DISCUSSIE AAN!'
JAN pRoNK
1 WAS SamenSpel Scoort EEN MIJlPAAl?
‘Nee, voor mij was die nota een kwestie van voortschrijdend beleid.
In 1990 bracht ik de nota Wereld van Verschil uit, over de toekomst
van het Nederlandse ontwikkelingsbeleid. Daarin stond een
belangrijke cultuurparagraaf. Uit die paragraaf kwamen subnota’s
voort, waaronder Samenspel scoort. Al sinds de jaren 70, toen ik
voor het eerst minister was, zijn voor mij cultuur en sport vanzelfsprekende
onderdelen van ontwikkeling. Hoewel velen toen nog
meenden dat ontwikkeling alleen draaide om economische groei. Ik
heb zelf altijd goed geluisterd naar cultureel antropologen en naar
mensen uit de ontwikkelingslanden zelf.’
2 WElKE ROl ZAG U WEGGElEGD VOOR SPORT IN UW bElEID?
‘Sport kun je inzetten vanuit twee invalshoeken. In de eerste plaats
als vorm van maatschappijontwikkeling. Want sport en spel zijn in
mijn optiek onlosmakelijk verbonden met onderwijs en opvoeding.
De andere invalshoek is dat topsport een functie kan hebben in
gemeenschapsopbouw en natievorming. Een mooi voorbeeld
daarvan is de rol die sportheld Clarence Seedorf in Suriname speelt.
Hij is daar een groot voorbeeld, de nationale trots. En hij zet zich
met allerlei sport & ontwikkelingsprojecten in voor de lokale bevolking.
Dat vind ik echt fantastisch.’ Lees verder op pagina 22 >>>
SAMENSPEL
SCOORT
Supporter 10 Jaar 21

5 // 2 X 5 // 2 X 5 // 2 X 5 // 2 X 5//
ERIcA TERpSTRA
3 DE bElEIDSbRIEf STRAAlDE VEEl AMbITIE UIT. WAT IS DAAR-
VAN TERECHTGEKOMEN?
‘Niet zoveel, helaas. De inzet van sport in ontwikkelingssamenwerking
is in elk geval lang niet zo snel op gang gekomen als ik
voor ogen had. Veel ontwikkelingsorganisaties lijken te star om
sport een structurele plek te geven in hun projecten. Sinds de
regering waarvan ik deel uitmaakte, zijn ze daar ook niet in
gestimuleerd door de overheid. Pas in 2008 is het thema weer
serieus opgepakt door de minister voor Ontwikkelingssamenwerking
en de staatssecretaris Sport [respectievelijk
Bert Koenders en Jet Bussemaker, zie pagina 38, red.].’
4 lAG HET TOT DIE TIJD DAN HElEMAAl STIl?
‘Dat ook weer niet. Steeds meer ambassades zijn gaan beseffen
dat investeren in sportactiviteiten hen dichtbij de lokale bevolking
brengt. Dat dit voor hen dus een goede en relatief goedkope
manier is om de band met hun gastland te versterken.
Bovendien zijn bijvoorbeeld de NOC*NSF-sportbonden en de
KNVB heel actief. Zij hebben mensen in ontwikkelingslanden
onder andere trainersopleidingen gegeven, waarmee zij uit de
armoede kunnen ontsnappen.’
5 WAT IS UW bOODSCHAP AAN HET HUIDIGE KAbINET?
‘Zet het huidige beleid in elk geval voort. Dat is niet duur, wel
effectief en bovendien uitstekend voor het internationale imago
van Nederland. Natuurlijk: het kan nog beter. Bijvoorbeeld door
professionals en gepensioneerden uit de Nederlandse sportwereld
in staat te stellen naar ontwikkelingslanden te reizen, zodat
zij daar hun kennis overbrengen aan collega's. Of door als
overheid sportbonden, ontwikkelingsorganisaties en het
bedrijfsleven bijeen te brengen. Als leidster van handelsmissies
naar Zuid-Afrika heb ik gezien hoe enthousiast ondernemers
worden van sociale sportprojecten. Ze willen daar maar al te
graag in investeren, maar weten niet hoe. Dat is een kans die
zeker een regering in bezuinigingstijd zou moeten inkoppen.
Wijs ondernemers de weg!’ •••••••••••••••••••••••
ERICA TERPSTRA.(1943).was.onder.andere.VVD-parlementslid.van.
1977.tot.2003,.staatssecretaris.voor.Volksgezondheid,.Welzijn.en.
Sport.van.1994.tot.en.met.1998.en.voorzitter.van.NOC*NSF.van.2003.
tot.en.met.2010..Inmiddels.bekleedt.ze.tal.van.bestuursfuncties.
22 Supporter 10 Jaar
JAN pRoNK
3 MAAR SPORT IS GEEN WONDERMIDDEl, WAARSCHUWDE U
EENS.
‘Klopt. Sport verbroedert, maar zeker niet altijd. Regeringen
kunnen topsport ook aanwenden voor politieke doeleinden. Om
de spanningen tussen etnische groepen te versterken, bijvoorbeeld.
Of om de aandacht af te leiden van onderliggende
conflicten. Daarom moet de steun aan sport ingebed zijn in
algemeen cultuurbeleid.’
4 WAT IS ER VAN SamenSpel Scoort TERECHTGEKOMEN?
‘Ik heb het Nederlandse beleid op dit vlak na mijn vertrek niet
meer goed in de gaten gehouden. Ik heb vooral op het buitenland
gelet. Daar zie ik veel moois gebeuren, zoals de projecten van
Right To Play, onder leiding van oud-schaatser Johan Olav Koss.
Ook de volleybalprojecten van trainer Jaap Akkerhuis zijn een
lichtend voorbeeld. Die liet in 1997 al Hutu’s en Tutsi’s in Rwanda
met elkaar volleyballen, om elkaar niet als vijand te zien. Dat was
pionierswerk. Hij organiseert nog steeds soortgelijke projecten in
Burkino Faso en Burundi.’
5 WAT VERWACHT U VAN HET NIEUWE KAbINET?
‘Ik houd mijn hart vast. En dat geldt voor álle beleidsterreinen.
Wat betreft ontwikkelingssamenwerking: het vele goede werk van
ngo’s op dit vlak zal zeker lijden onder de stevige bezuinigingen.
Aan de andere kant is het wel eens goed om te discussiëren over
wat er wel en niet wezenlijk is aan hun werk. Want ngo’s hebben
geen recht op subsidie, ze zijn er alleen maar het kanaal voor.
Laat ze maar eens opnieuw bewijzen dat waar ze voor staan
ook écht belangrijk is.’ ••••••••••••••••••••••••••••
jAN PRONK.(1940).was.onder.andere.PvdA-minister.voor.
Ontwikkelingssamenwerking.(1973-1977.en.1989-1998).en.bijzonder.
VN-gezant.voor.Soedan.(2004-2007)..Inmiddels.is.hij.hoogleraar.
Theory.and.Practice.of.International.Development.aan.de.Institute.
for.Social.Studies.

REPORTAGE
Fietssport in Oeganda
OlYmPISCHE HOOP
Een rits zwoegende mountainbikers komt
langzaam aanrijden. Het pad is modderig
op deze regenachtige dag in Lugala, een
buitenwijk van de Oegandese hoofdstad
Kampala. De fiets rechthouden is
allesbehalve makkelijk. De groep is er
echter duidelijk op getraind. Alle vijftien
fietsers blijven in het zadel.
Tekst: Michiel van Oosterhout. Foto’s: Ilona Kamps
Met zijn horloge als stopwatch in de hand staat Yusufu
Mbaziira, hoofdcoach van fietssportclub Kampala
Cycling, zijn jonge pupillen aan te sporen er nog een
tandje bovenop te doen. Dat doen ze gelijk, de vijftien
jongens en meisjes. Af en toe wisselen ze van fiets.
Dat is nodig, omdat iedereen graag een deel van het
trainingsparcours op echte mountainbikes rijdt. En daar
heeft Kampala Cycling er maar zes van, op een totaal
van ruim vijftig leden.
Elke fietser krijgt aandacht van Mbaziira, maar twee
meisjes worden extra aangevuurd: Ayebale Marion en
Najjuko Hadijah. ‘Zij hebben afgelopen oktober meegedaan
aan de Commonwealth Games in India’,
verklaart de hoofdcoach. ‘Daar was ik trots op. Maar
ze waren geen partij voor de andere rijders. Ze moeten
beter hun best doen als ze zich binnenkort willen
kwalificeren voor de Olympische Spelen. Dus zit ik hen
nu meer op de huid.’
lACHENDE bOOGERD
Als de training voorbij is, schuiven de bemodderde
renners aan tafel in het kantoor van Kampala Cycling.
Ze verorberen er een dampend bord posho (maïspap)
>>>
23
Supporter 10 Jaar 23

met bruine bonen. De zes mountainbikes
staan inmiddels achter slot en grendel, in
een ruimte waar ook de drie wielrenfietsen
staan die de club rijk is. Vanaf een foto aan
de muur kijkt een glimlachende Michael
Boogerd de etende sporters toe.
De Nederlandse wielercultuur is bekend bij
Kampala Cycling. Sinds 2006 krijgt de club
steun uit Nederland. Sportief, in de vorm
van lessen aan coaches, over trainingsmethodes.
En organisatorisch, in de vorm van
ondersteuning bij het opzetten van een
jaarplan, de ontwikkeling van een logo en
het bouwen van de website. De Stichting
Kampala Cycling Nederland zorgde er dit
jaar onder meer voor dat coach Yusufu
Mbaziira een cursus in Nederland kon
volgen. Ook zamelde ze racefietsen in voor
de wielerclub.
OMGEbOUWDE fIETSTAxI’S
De sportieve fietscultuur in Oeganda loopt
internationaal achter. Zo is er minder kennis
over goede trainingen, zijn ouders nauwelijks
betrokken bij de sport van hun kinderen
en is er een tekort aan materiaal, dat
bovendien niet op maat is gemaakt.
Commonwealth Games-deelneemster
Ayebale Marion: ‘Ik had in India een
prachtige sportfiets bij me. Maar die was te
groot voor me. Een ander probleem was
dat ik opeens veel bochten moest rijden.
Daar was ik niet aan gewend en dus verloor
ik veel tijd. In Oeganda zijn de meeste
wegen buiten Kampala kaarsrecht.’
Een ander groot verschil met een land als
Nederland: een helm dragen is niet
vanzelfsprekend. Ook zet de politie de
wegen in Oeganda niet af als er een race is.
Coach Mbaziira: ‘De politie denkt dat wij
geen bescherming nodig hebben. Zij ziet
ons als wegobstructies. Pas als we met
geld over de brug komen, helpt ze ons.
Maar dat geld hebben we niet.’ Een
fietsrace is kortom een risicovolle onderneming:
helmloze renners rijden in sneltreintempo
tussen het toeterende verkeer op
smalle provinciale wegen. Toch gebeuren er
weinig ongelukken. De meeste renners
verdienen namelijk hun brood als ‘boda
boda’-rijders (fietstaxichauffeurs). Zij kennen
de gevaren van de weg; het is hun dagelijkse
realiteit.
Sam Muwonge, voorzitter van de
Oegandese Wielrennersbond, sprak
onlangs lyrisch over ‘boda boda’-rijders.
>>>
24 Supporter 10 Jaar

AYEBALE MARION:
‘IK wAS DE EERSTE
VROUw DIE AAN
wIElRENNEN DEED’
‘Halverwege.de.middelbare.school.kon.mijn.vader.mijn.lesgeld.niet.
meer.betalen..Ik.kwam.thuis.te.zitten.en.voerde.niets.uit..Totdat.een.
vriend.me.vertelde.over.Kampala.Cycling..“Je.kunt.daar.sporten”,.zei.
hij..“En.als.vrijwilliger.met.kinderen.werken.”.Ik.herinnerde.me.hoe.
mijn.oudere.broer.en.ik.vroeger.op.zijn.fiets.water.haalden..En.hoe.ik.
daar.altijd.van.genoot..Ik.werd.nieuwsgierig.naar.Kampala.Cycling,.
maar.was.ook.wat.afhoudend..Fietsen.wordt.hier.nog.steeds.gezien.
als.iets.dat.meisjes.niet.behoren.te.doen.–.en.toen.helemaal..
Uiteindelijk.besloot.ik.het.toch.te.proberen..Ik.was.de.eerste.vrouw.
in.mijn.gemeenschap.die.aan.wielrennen.deed..In.het.begin.was.ik.
verlegen,.durfde.ik.bijvoorbeeld.niet.in.strak.wielrennerstenue.te.
rijden..Maar.langzaam.verdween.die.angst..Ik.besefte.dat.er.niets.
raars.zou.moeten.zijn.aan.een.wielrennend.meisje..Die.houding.
werkte.wellicht.aanstekelijk..In.elk.geval.werden.er.al.snel.ook.
andere.meisjes.lid..Natuurlijk.waren.er.ook.veel.mensen.die.ons.
argwanend.gadesloegen..Ze.roddelden.over.ons..Zeiden.dat.we.door.
alle.hobbels.in.de.weg.geen.kinderen.meer.zouden.kunnen.krijgen,.
van.het.zadel.onze.maagdelijkheid.zouden.verliezen.en.van.al.dat.
zitten.maar.lui.zouden.worden..Onze.coach.Yusufu.Mbaziira.drukte.
ons.op.het.hart.die.mensen.te.negeren,.ons.vrij.te.voelen.en.
rolmodellen.te.zijn.voor.andere.meisjes..Sinds.ik.bij.Kampala.Cycling.
fiets,.kan.ik.beter.voor.mezelf.opkomen,.laat.ik.me.minder.snel.
imponeren.en.weet.ik.mezelf.goed.uit.te.drukken..Mijn.leven.zit.in.de.
lift.omhoog..In.oktober.nam.ik.deel.aan.de.Commonwealth.Games.in.
India,.daarna.mocht.ik.samen.met.andere.Oegandese.deelnemers.
dineren.met.onze.president,.en.nu.ben.ik.aan.het.voorbereiden.op.de.
Olympische.Spelen.van.2012..Ondertussen.volg.ik.via.Kampala.
Cycling.een.docentenopleiding.aan.het.YMCA..Zodat.ik.ook.na.het.
fietsen.een.goede.toekomst.heb.’
Supporter 10 Jaar 25

‘Er zijn jongens die hun taxi speciaal voor
onze wedstrijden ombouwen tot sportfiets.
Zij zijn de ware helden van het Oegandese
wielrennen. Het komt zelfs voor dat ze zo
gemotiveerd zijn dat ze deelnemers met
echte sportfietsen verslaan.’
lEVEND bEWIJS
Muwonge juicht niet alleen de deelname
van fietstaxichauffeurs toe. Er zouden wat
hem betreft ook meer meisjes mogen
meedoen. ‘We moeten ons nog meer
inspannen om de gemeenschap te
overtuigen dat er niets immoreels is aan
meisjes die wielrennen.’ Muwonge’s eigen
dochter beoefent de sport ook. Voor haar is
Kampala Cycling-renner Ayebale Marion
een voorbeeld, zoals Marion zelf weer
opkijkt naar collega-atletes die ze op de
Commonwealth Games zag rijden. ‘Ik heb
daar in India zoveel geleerd’, zegt de
renster. ‘Over hoe je bochten moet nemen
en snel kunt starten. Maar ook over hoe
belangrijk het is je fiets goed te kennen en
het juiste dieet aan te houden.
Marion is het levende bewijs dat Kampala
Cyclings pogingen om meisjes op de fiets
te krijgen, vruchten afwerpt. Coach
Mbaziira: ‘We ondernemen die pogingen al
sinds onze oprichting in 2001. Tot dan toe
was het in Oeganda echt een mannensport.
Inmiddels zie je steeds meer vrouwen op de
weg.’ De meisjes die bij Kampala Cycling
op het zadel klimmen, krijgen er ook de
kans hoger op de maatschappelijke ladder
te komen. ‘Veel van hen hebben nauwelijks
scholing’, zegt Mbaziira. ‘We bieden hen de
mogelijkheid toch een opleiding te krijgen.
Zo hebben we goed contact met de lokale
jongerenorganisatie YMCA, waar zij
cursussen kunnen volgen. Inmiddels
hebben 234 meisjes dankzij onze tussenkomst
een opleiding afgerond. Zij zijn nu op
weg naar een betere toekomst.’
Lees.meer.over.Kampala.Cycling.op..
www.kampalacycling.nl..Als.je.hier.een.
T-shirt.koopt,.sponsor.je.daarmee.een.
tweede.shirt.voor.een.lid.van.Kampala.
Cycling..Op.één.zijde.van.het.T-shirt..
komt.dan.jouw.naam.te.staan..Op.de.
andere.zijde.de.naam.van.de.Oegandese.
sporter..•••••••••••••••••••••
26 Supporter 10 Jaar

Supporter 10 Jaar 27

2 // 5 X 2 // 5 X 2 // 5 X 2 // 5 X 2//
5 X 2: PIONIERS
DE PIONIER
Judoka.Ruben.Houkes.hing.in.januari.zijn.topsportcarrière.aan.de.
wilgen..Toch.is.de.wereldkampioen.nog.elke.dag.met.judo.bezig..Hij.
is.ervan.overtuigd.dat.de.kernwaarden.van.zijn.sport.bijdragen.aan.
een.betere.maatschappij..Daarom.is.hij.ambassadeur.van.zowel.
Schooljudo.en.het.Jeugdsportfonds.als.Right.To.Play..Bovendien.is.
hij.initiatiefnemer.van.het.Schooljudo.in.Nederland.en.ontwikkelt.hij.
het.Judo.for.Children-programma.voor.de.Internationale.Judo.
Federatie.(IJF)..Houkes’.missie:.kinderen.in.aanraking.brengen.met.
judo.en.de.sport.verankeren.in.het.onderwijs..Niet.alleen.in.
Nederland,.maar.wereldwijd.
28 Supporter 10 Jaar
Sport wordt al meer dan 10 jaar internationaal ingezet
voor ontwikkeling. Aan de basis van die populariteit
staan talloze pioniers en hun prestaties. Supporter belicht
vijf van deze baanbrekende personen. Tekst: Talita Kalloe
Ruben Houkes – Judo for
Children Programma
DE PRESTATIE
‘Respect,.discipline,.samenwerking,.weerbaarheid.en.beweging..
Daar.draait.het.om.in.judo;.niet.om.het.vechten..Die.kern.vormt.de.
kracht.van.deze.sport.–.en.achter.alle.medailles.die.ik.ooit.gewonnen.heb..Het.is.een.kracht.die.ik.wil.overbrengen.op.kinderen..
Daarom.stimuleer.ik.ze.te.judoën,.of.in.elk.geval.te.sporten..
Bijvoorbeeld.met.het.Schooljudo,.dat.nu.actief.is.op.250.scholen...
We.bereiken.daarmee.in.Nederland.al.17.000.kinderen.per.jaar...
Maar.we.zijn.er.nog.lang.niet..Ik.wil.dat.judo.wereldwijd.een.vast.
onderdeel.wordt.in.het.onderwijs..Samen.met.de.IJF.werken.wij..
daar.nu.aan,.van.Rwanda.tot.en.met.Brazilie..Ieder.kind.heeft.recht.
op.sport.en.spel..Op.het.plezier.dat.daarbij.hoort..En.op.de.lessen..
die.ermee.vallen.te.leren..De.pedagogische.rol.van.judo.zit.in.het.
DNA.van.de.sport..Daar.ben.ik.van.overtuigd.’.

5 X 2 // 5 X 2 // 5 X 2 // SUPPORTER 40
Lornah Kiplagat – Lornah
Kiplagat Foundation
DE PIONIER
De.Nederlandse.Lornah.Kiplagat.is.één.van.de.beste.hardloopsters.
ter.wereld..Ze.werd.geboren.in.Kenia,.een.land.waar.meisjes.worden.
achtergesteld.en.weinig.kans.hebben.op.middelbaar.onderwijs..In.
1999.zette.ze.daar.het.High.Altitude.Training.Centre.op..Dit.centrum.
geeft.jonge.meisjes.een.kans.zich.te.ontwikkelen.als.hardloopster.
en.daarnaast.te.studeren..Inmiddels.heeft.de.atlete.haar.eigen.
Lornah.Kiplagat.Foundation..Vanuit.deze.stichting.zet.zij.–.als.eerste.
topsporter.uit.haar.regio.–.een.sportacademie.op.voor.meisjes:.de.
Lornah.Kiplagat.Sports.Academy.
DE PIONIER
Nanko.van.Buuren.is.een.begrip.in.de.beruchte.krottenwijken.
(favelas).van.Brazilië..Favelabewoners.die.zoeken.naar.een.beter.
leven,.vinden.houvast.bij.de.Groninger..Toen.Van.Buuren.in.1989.
startte.met.IBISS,.was.hij.de.eerste.in.Brazilië.die.sport.gebruikte.als.
middel.om.straatkinderen.te.bereiken..Na.ruim.twintig.jaar.ervaring,.
met.voor-.en.tegenslagen,.heeft.Van.Buuren.het.respect.gewonnen.
van.de.drugsbazen..Iets.wat.de.Braziliaanse.overheid.en.politie.tot.
op.de.dag.van.vandaag.niet.is.gelukt..
DE PRESTATIE
‘Het.concept.is.simpel:.stuur.geen.vis.naar.ontwikkelingslanden,.
maar.geef.ze.netten.om.zelf.vis.te.vangen..Onderwijs.is.het.beste.
gereedschap.dat.je.mensen.in.ontwikkelingslanden.kunt.geven..
Daarom.wil.ik.de.Lornah.Kiplagat.Sports.Academy.oprichten:.een.
kostschool.voor.zo’n.300.tot.600.meisjes..Degenen.die.uit.kansarme.
gezinnen.komen,.kunnen.hier.gratis.een.goede.middelbareschoolopleiding.volgen.–.met.speciale.aandacht.voor.sport..Het.bijzondere.
aan.onze.stichting.is.dat.alles.door.vrijwilligers.wordt.gedaan..Elke.
cent.die.we.ontvangen,.gaat.naar.de.meisjes.’
Nanko van Buuren – IBISS
DE PRESTATIE
‘Toen.ik.in.1988.kennismaakte.met.Brazilië.werd.ik.verliefd.op.het.
land..En.zag.ik.de.schokkende.levenssituatie.van.de.favelabewoners..
Ik.ontmoette.acht.straatwerkers.die.met.goede.ideeën.kwamen.om.
die.bewoners.te.helpen..Helaas.stonden.zij.met.z’n.achten.niet.sterk.
genoeg.om.de.benodigde.invloed.uit.te.oefenen.op.de.overheid..Een.
officieel.geregistreerde.ontwikkelingsorganisatie.zou.dat.wel.
kunnen..Dus.richtte.ik.met.hen.IBISS.op..We.besloten.sport.toe.te.
passen.om.jongeren.van.de.straat.te.houden..Om.hen.te.bereiken.
zocht.ik.hen.op.in.de.krottenwijken..Soms.met.gevaar.voor.eigen.
leven..Maar.het.was.de.moeite.waard;.straatjongeren.vertrouwen..
mij.nu..En.langzaam.maar.zeker.tolereren.ook.de.drugsbazen.mijn.
welzijnswerk.in.de.favelas.’
Supporter 10 Jaar 29

X 2 // 5 X 2 // 5 X 2 // 5 X 2 // 5 X 2/
Willem Vriend – Sondela
DE PIONIER
Een.pionier.noemt.hij.zichzelf.liever.niet..Maar.Willem.Vriend.was.
wel.één.van.de.eersten.die.in.ontwikkelingslanden.sporttrainers.
opleidde,.sportprogramma’s.ontwikkelde.en.sportmanagement.
stimuleerde..Vriend.doet.dat.met.Sondela,.een.consultancybureau.
dat.hij.in.2003.oprichtte..Het.gaat.Sondela.erom.de.kwaliteit.van.
sporten.te.verbeteren,.vooral.in.Afrika.onder.de.Sahara..
DE PIONIER
Ze.was.de.eerste.in.Nederland.die.sport.&.ontwikkelingssamenwerking.een.plekje.gaf.op.het.hbo..Claudia.Makumbe.ontwikkelde.de.
minor.Sport.&.Community.Development.binnen.de.opleiding.Sport,.
Management.&.Ondernemen.in.Amsterdam..In.die.verdiepende.
onderwijsmodule.leren.studenten.in.een.halfjaar.hoe.ze.goed.
beslagen.ten.ijs.kunnen.komen.in.het.werkveld.van.de.community.
development..Want.daar.komt.meer.bij.kijken.dan.veel.studenten.
denken..
30 Supporter 10 Jaar
DE PRESTATIE
‘Voor.mij.is.het.belangrijk.om.mijn.waarden.centraal.te.stellen.bij.
alles.wat.ik.doe..En.daarbij.een.doel.voor.ogen.te.hebben..Mijn.
missie.is.om.met.sport.en.spel.een.verschil.te.maken.in.de.levens.
van.kinderen,.jongeren.en.volwassenen..Ik.ben.tevreden.wanneer.ik.
zie.dat.zij.zich.mede.dankzij.Sondela.ontwikkelen..Dat.ze.zich.
geïnspireerd,.gemotiveerd.en.gehoord.voelen.dankzij.de.sportleiders.
die.wij.hebben.getraind..En.dat.ze.weer.structuur.krijgen.in.hun.
leven..Dat.is.tot.dusver.het.geval.’
Claudia Makumbe –
Hogeschool van Amsterdam
DE PRESTATIE
‘Community.development.is.een.complex.werkveld..Want.bij.het.
werken.met.gemeenschappen.krijg.je.te.maken.met.verschillende.
culturen,.mensenrechten.en.internationaal.beleid..Daarnaast.moet.je.
als.20-jarige.student.leren.dat.je.niet.alles.zelf.moet.willen.doen;.de.
bevolking.moet.juist.leren.hoe.ze.uiteindelijk.op.hun.eigen.benen.
kunnen.staan..Dankzij.mijn.jarenlange.ervaring.met.sport.&.
ontwikkelingsorganisatie.bij.SCORE,.wist.ik.hoe.ik.die.kennis.kon.
overbrengen.op.studenten.die.dit.echt.wilden.leren..Zo.kwam.ik.tot.
deze.minor..Het.praktijkgedeelte.daarvan.bestaat.uit.een.stage.bij.
bijvoorbeeld.Todos,.NSA,.Right.To.Play.of.SCORE..In.hun.stage.
ontwikkelen.de.studenten.sportevenementen,.doen.ze.onderzoek.of.
worden.ze.ingezet.als.vrijwilliger.in.de.lokale.community.zelf..Ik.
vind.het.heerlijk.om.te.zien.dat.studenten.zich.op.hun.plek.voelen.
als.ze.in.het.werkveld.worden.geplaatst..Daar.doe.ik.het.voor..En.
natuurlijk.ben.ik.erg.trots.op.het.feit.dat.deze.minor.al.vijf.jaar.lang.
met.succes.draait.’

1 X 10 // 1 X 10 // 1 X 10 // SUPPORTER 40
JOHAN CRUIJFF
EN DE CRUyFF COURTS
1 ‘Hij is de ideale persoon om de maatschappelijke rol van sport
voor het voetlicht te brengen. Niet alleen omdat zijn grootsheid
buiten kijf staat en iedereen weet wie hij is. Maar ook omdat hij de
taal van iedereen spreekt, bij wie of waar hij ook is. In Johannesburg
of in de westelijke tuinsteden van Nederland, mensen luisteren
graag naar Johan Cruijff.’ - Bert Koenders, oud-minister voor
Ontwikkelingssamenwerking
2 ‘Sport is een goed middel om de sociale cohesie te versterken.
Alleen moet het niet blijven bij de aanleg van veldjes. Ook niet als
die Cruyff Courts heten. Er moet beheer zijn. Zowel in Nederland als
in Colombia zie je dat het recht van de sterkste geldt: haast altijd
zijn dit soort veldjes in gebruik door opgeschoten jongeren, die
anderen niet de kans geven om ook te sporten of spelen.’ - Guido
Broekhuizen, oprichter van sport & ontwikkelingsorganisatie Aros de Esperanza
3 ‘De conclusie is, dat het een hangplek is voor allochtone
jongeren. Geen integratieverhaal dat beantwoordt aan de wensen
van de gemeente. Bovendien zijn de decibellen die geproduceerd
worden als de bal tegen het hek komt nog steeds te hoog. Dat hek
zou geluidsdempend werken, maar dat is totaal niet het geval. Veel
en lang gevoetbald wordt er daarnaast niet. Na een kwartiertje
tegen een balletje trappen krijgen ze ruzie en gaan ze met de bal
tegen het hek staan trappen.’ - Een bewoner aan het Cruyff Court in het Van
Beethovenpark te Maassluis. Het veldje werd dit jaar geopend. Deze bewoner liet zijn
tirade optekenen in de Maassluise Courant van 18 augustus 2010.
4 ‘Johan Cruijff is buitengewoon inspirerend. Hij heeft in zijn eentje
een groep mensen om zich heen verzameld en met hen zijn
foundation opgezet. Samen trekken zij er nu geweldig hard aan om
jongens en meisjes aan het sporten te krijgen. Niet alleen in
Nederland, maar ook in ontwikkelingslanden. Heel bijzonder.’ - Erica
Terpstra, oud-voorzitter van NOC*NSF en voormalig staatssecretaris voor Sport
Oud-voetballer Johan Cruijff richtte in
1997 de Johan Cruyff Foundation op.
De stichting staat mede bekend om
de Cruyff Courts die ze vooral in
aandachtswijken aanlegt. In
Nederland, maar ook in
ontwikkelingslanden. Sinds de aanleg
van het eerste Cruyff Court in 2003 is
het aantal velden opgelopen tot 122.
5 ‘De Cruyff Courts zijn zeker een goed idee. Ze hebben een
geweldige aantrekkingskracht op de omgeving. Maar het is wel
belangrijk om naast het plaatsen van het veldje ook goede programma’s
en activiteiten te hebben om op die veldjes uit te voeren. Alleen
op die manier wordt het optimale uit de Cruyff Courts gehaald.’ - Bas
Schutte, projectmanager bij sport & ontwikkelingsorganisatie Respo International /
College Windesheim
6 ‘We willen graag een overkapping voor het veldje. In de tropen is
die noodzakelijk; anders valt er tijdens ochtend- en middaguren niet
te sporten en recreëren. Wij werken aan zo’n overkapping, maar de
fondsenwerving is een groot probleem. De Johan Cruyff Foundation
heeft regels die het een beetje moeilijk maken om andere, aanvullende
“sponsors” te zoeken.’ - Beheerder van Cruyff Court op Curaçao
7 ‘We hebben [met dit Cruyff Court] eindelijk een plek waar we de
kinderen heen kunnen sturen om te sporten of een beetje te dollen
met vriendjes en vriendinnetjes. Vandalisme is niet over, maar wel
afgenomen. Ook is er minder criminaliteit.’ - Necati Akcahüseyin,
woningcorporatie Woonbron in Schiemond
8 ‘De Cruyff Courts zijn een mooi initiatief. Maar ik vind wel dat de
veiligheid en de visie achter die veldjes gewaarborgd moet blijven.
Met andere woorden: het moet niet alleen maar blijven bij het
plaatsen van een veldje.’ coördinator Internationale MVO Projecten bij de KNVB,
in het bijzonder WorldCoaches
9 ‘Onze samenwerking met de Johan Cruyff Foundation is goed.
Er zijn bijvoorbeeld Richard Krajicek Playgrounds waarvan zij het
voetbalveldje aanlegt. En andersom zijn er Cruyff Courts waar wij
de sportactiviteiten begeleiden. Want begeleiding ontbreekt vaak
op deze veldjes, terwijl die volgens ons heel belangrijk is.’ - Richard
Krajicek, oprichter en bestuurslid van de Richard Krajicek Foundation
10 ‘Als je de mogelijkheid hebt iets voor een ander te doen, moet
je dat doen.’ - Johan Cruijff bij de oprichting van zijn foundation
Tekst: Jens Middel. Foto: ANP
31
Supporter 10 Jaar 31

VElD
Kort nieuws
LEZEN
De familie van
Awista Ayub
vluchtte in 1979
uit Afghanistan
naar Amerika.
Daar groeide
Awista op tot
een sportieve
jonge vrouw, die
ervan droomde
ooit iets belangrijks
te doen
voor haar
geboorteland.
Kort na de val
van de Taliban
zag ze haar
kans schoon.
Ze richtte een
organisatie op
die Afghaanse meisjes uit hun isolement haalt
door ze te leren voetballen. Wat begon met acht
jonge vrouwen is inmiddels uitgegroeid tot een
competitie van vijftien voetbalteams en honderden
voetbalsters. Aan de hand van eigen herinneringen
en interviews met de meisjes, hun
familie en de coaches, vertelt Ayub haar ongelooflijke,
maar waargebeurde verhaal. In De
Meisjes van Kabul bespreekt zij haar twijfels en
die van de meisjes, tegen de achtergrond van
de Afghaanse cultuur. Het vlot geschreven boek
schetst een knap portret van dappere jonge
vrouwen die bereid zijn om door alle vijandigheid
heen hun kansen te grijpen.
De Meisjes van Kabul (304 pagina’s, uitgeverij
Arena) is nu te verkrijgen in de (online) boekhandels.
ISBN: 9789089901187. Lees ook het
interview met Awista Ayub op de Vlaamse
wereldnieuwssite MO: www.mo.be >
zoekterm: Awista Ayub.
32 Supporter 10 Jaar
Nederlands project wint
Beyond Sport Award
Sport 4 Socialisation (S4S) won eind september in Chicago
de prestigieuze International Beyond Sport Award voor
beste nieuwe project. S4S laat gehandicapte kinderen in
ontwikkelingslanden meedoen aan de samenleving. De juryleden
prezen in het bijzonder het gebruik dat het project van sport
maakt. ‘We waren blij verrast dat we uit zoveel goede projecten
gekozen waren als winnaar’, zegt Isabel de Vugt, initiatiefneemster
van S4S. ‘Dankzij deze prijs kunnen we nog meer kinderen
bereiken.' In Zimbabwe begeleidt S4S op dit moment vijfhonderd
kinderen en hun families. Het gaat daarbij om aangepaste
sportactiviteiten, maar onder andere ook om onderwijs en
medische zorg. Ouders
worden nauw betrokken
bij de S4S-aanpak.
De Beyond Sport Award
bestaat, naast erkenning
voor deze aanpak, uit een
bedrag van 15.000 euro.
Daarvan zet S4S projecten
op die niet alleen een
duurzaam inkomen
moeten genereren voor de
organisatie, maar ook
werkgelegenheid bieden
aan gehandicapte
jongeren. S4S kreeg ook
een jaar lang gratis
De Vugt met haar award in handen. marketing- en communicatieadvies
van PWC.
De internationale jury bestond onder andere uit de Britse oudpremier
Blair en ex-sprinter Michael Johnson.
Lees meer! Ga naar www.beyondsport.org
en www.sport4socialisation.com.
Nieuwe VN-resolutie
bevestigt belang sport
Sport is een belangrijk middel voor sociale verandering.
Dat stelden de Verenigde Naties al in eerdere resoluties uit
2003 en 2005. Onlangs onderstreepten ze dit in een nieuwe
resolutie, die op 18 oktober werd aangenomen tijdens de
Algemene Vergadering. Vooral op grass-root niveau kan sport
goed ingezet worden om de positie van gemarginaliseerde
groepen te versterken, stelt de VN in de laatste resolutie. Volgens
Wilfried Lemke, adviseur van de Secretaris-Generaal, is ook
nationale en internationale vrede gebaat bij goed sport &
ontwikkelingsbeleid.
Meer informatie: www.un.org > themes > sport.

Docu gemaakt over
vrouwengidsen Nepal
Lucky, Dicky en Nicky. Drie zussen uit het Nepalese
Himalayagebergte. In 1994 begonnen ze met het project
Empowering Women of Nepal. Ze besloten berggids te
worden, tot dan toe puur een mannenberoep. Een video van
dit – door sport & ontwikkelingsorganisatie Women Win
gesteunde – project staat nu online. De beroepskeuze van
Lucky, Dicky en Nicky was een symbolisch verzet tegen traditionele
rolpatronen. In het bijzonder tegen de lokale overtuiging dat
vrouwen thuis moeten blijven of hoogstens op het veld mogen
werken. Destijds was een vrouwelijke berggids nog ondenkbaar.
Dankzij de zussen komen ze steeds vaker voor, want Lucky, Dicky
en Nicky leiden andere vrouwen er inmiddels toe op. Zo kunnen die
vrouwen hun eigen geld verdienen. Namens Women Win, die het
project ondersteunt, is nu een filmpje gemaakt. Die spreekt
vrouwelijke gidsen over hun training en hun dromen voor de
toekomst, terwijl ze op weg zijn naar Annapurna Base Camp.
Bekijk de video op www.sportdevelopment.org > Media Gallery
> Three Sisters Trekking. Ga ook naar de site van het
project: www.3sistersadventure.com
Koss krijgt eredoctoraat
Het boegbeeld van sport & ontwikkelingsorganisatie Right
To Play, Johan Olav Koss, heeft sinds kort een eredoctoraat.
Die kreeg de ex-schaatskampioen en arts op 1
december van de Vrije Universiteit Brussel. Met de eretitel wil
deze universiteit ‘het maatschappelijk engagement van Johann
Koss honoreren en de meerwaarde van sport als middel voor het
bereiken van sociale doelstellingen onder de aandacht brengen’.
Koss’ organisatie Right To Play wil alle kinderen ter wereld laten
sporten en spelen. Met de vaardigheden die ze leren, kunnen ze
later een positieve bijdrage leveren aan hun gemeenschap. Right
To Play werkt voornamelijk in gemeenschappen die door oorlog,
armoede of ziekte zijn getroffen.
Lees meer over Right To Play: www.righttoplay.nl
Nieuw fotoboek
over kinderen
en sport
Children of the future. Zo heet het nieuwe fotoboek van
Sabina van Stralen. Het laat in prachtige beelden zien hoe het
leven van talloze kinderen is veranderd dankzij de projecten
van sport & ontwikkelingsorganisatie SCORE. Een deel van
de opbrengst van het boek komt ten goede aan het werk van
dit goede doel. SCORE is een Zuid-Afrikaanse organisatie die
kinderen via sport een kans op een beter leven geeft. Ze is werkzaam
in 64 gemeenschappen en heeft sporten mogelijk gemaakt
voor meer dan 900.000 kinderen. Tijdens haar reizen in zuidelijk
Afrika zag Sabina van Stralen dat sport kansarme kinderen perspectief
bood. ‘Kinderen waren weer vol leven, vreugde en hoop’,
zegt ze. ‘Die wilde ik vastleggen.’ Erica Terpstra, een bewonderaarster
van SCORE, nam het eerste exemplaar van Children of the
future op 23 november in ontvangst. Zij verwoordt het belang van
SCORE’s werk met een citaat van Nelson Mandela: ‘Children are
the most vulnerable citizens in any society and also the greatest of
our treasures.’
Lees meer over SCORE: www.score.org.za.
Supporter 10 Jaar 33

SOORT
chapeau
34 Supporter 10 Jaar
D

EN ZIE:
// REPORTAGE
Vovinam Viet Vo Dao
E CHAARTECHNIEK
De ‘schaartechniek’ is één van de meest spectaculaire bewegingen in
Vovinam Viet Vo Dao. De mannen die deze vrouw in haar ‘beenschaar’
gevat heeft, liggen over enkele seconden op de grond.
De gymzaal van Ha Dong, een
buitenwijk van Hanoi, heeft betere
tijden gekend. De okergele verf bladdert
van de muren af en de plastic stoelen
van de tribunes zijn al in geen tijden
afgestoft. Toch worden hier vandaag,
in het tweede weekend van november,
de kampioenschappen Vovinam Viet
Vo Dao van Hanoi gehouden.
Tekst: Ghislaine van Drunen. Foto’s: Sébastien Löffler
lICHAAM & GEEST
‘Vovinam’ werd in 1938 geïntroduceerd door de uit Hanoi
afkomstige Nguyen Loc (1912-1960). Hij had jarenlang verschillende
traditionele Vietnamese verdedigingssporten en Oosterse
filosofieën bestudeerd. In Vovinam combineerde Nguyen de
onderdelen die hij het beste vond passen bij het Vietnamese
volk. Zo zijn Vietnamezen over het algemeen klein en tenger.
Snelheid en het gebruik van de kracht van de tegenstander
werden daarom essentiële elementen van Vovinam.
Alle delen van het lichaam worden getraind en er wordt zowel met
als zonder wapens gevochten. Belangrijker nog dan de lichaamstraining
is die van de geest. De basis van Vovinam ligt in de
Yin-en-yang-theorie (‘Am-Duong’ in het Vietnamees). Volgens
deze in Azië wijdverbreide filosofie ontstaat alles uit de interactie
tussen yin (negatieve energie) en yang (positieve energie).
Vovinambeoefenaars claimen controle te krijgen over deze energiestromen:
in hun lichaam én hun geest. Het is meer dan een
sport, het is een levensstijl, aldus degenen die zich er in bekwamen. >>>
Supporter 10 Jaar 35

Zo ook Bui Tuan Dat, een 26-jarige IT’er die Vovinam Viet Vo Dao
twaalf jaar geleden ontdekte. Tijdens de kampioenschappen van
Hanoi is hij scheidsrechter, herkenbaar aan zijn lichtblauwe bloes en
rode stropdas. ‘Van Vovinam word ik een beter mens. Ik leer de
vijand in mijzelf te bestrijden, mijn slechte eigenschappen. Ik vergeet
er mijn zorgen mee en word sterker. Zowel geestelijk als lichamelijk.’
Bui noemt zichzelf professioneel Vovinambeoefenaar, al kan hij er
niet van leven. Met zijn werk in de IT verdient hij zijn brood, maar zijn
hart staat geheel in dienst van de vechtsport. Hij geeft als coach
gratis les. ‘Eén van de beginselen van Vovinam is kennis doorgeven.
Daar hoor je geen geld voor te vragen.’
GEVECHT & PERfORMANCE
In de beschimmelde hal van Ha Dong hebben zich inmiddels
negentien teams verzameld, uit de verschillende districten van
Hanoi en dorpen rondom de stad. Allemaal dragen ze het karakteristieke,
koningsblauwe uniform. De kleur van hun band laat zien
welk niveau deelnemers hebben. Lichtblauw hoort bij het laagste
niveau, wit bij het hoogste. In ieder team zijn er ervaren en minder
ervaren vechters. Sommigen zijn bovendien gespecialiseerd in
gevechten, anderen in performance. Het eerste onderdeel van het
toernooi bestaat uit één-op-ééngevechten, in meerdere gewichtscategorieën,
zowel voor mannen als voor vrouwen. Het tweede deel
36 Supporter 10 Jaar
bestaat uit het zo goed mogelijk uitbeelden van de talloze technieken
die Vovinam rijk is. Deze demonstraties worden door gemengde
teams gegeven, van gemiddeld vier mensen.
Onder de deelnemers van de kampioenschappen van Hanoi
worden de beste gekozen. Zij mogen in het stadsteam, dat in
december zal meedoen aan de regionale kampioenschappen.
Daaruit worden weer de sporters gekozen die naar de nationale
kampioenschappen gaan. En dááruit komen uiteindelijk de atleten
voort die volgend jaar naar de Southeast Asian Games in Indonesië
worden gestuurd, waar Vovinam Viet Vo Dao voor het eerst een
officiële sport in de competitie zal zijn. Van deze hoge inzet is nog
weinig te merken onder de aanwezigen in Hanoi. De sfeer is
ontspannen. Tijdens alle aankondigingen en de presentatie van de
teams wordt volop gekletst, en niet alleen door het publiek. Pas als
het Vietnamese volkslied krakend door de luidsprekers schalt, gaat
iedereen staan en wordt het stil in de hal. Zodra de muziek voorbij
is, worden de gesprekken hervat.
SOlIDARITEIT & PATRIOTTISME
De meeste deelnemers aan de competitie zijn studenten. Onder
deze groep is de sport erg populair. Bijna iedere universiteit heeft
een club, die meestal ook toegankelijk is voor niet-studenten. Eén
van de grootste in Hanoi is die van de Vietnamese Academie voor
Diplomatie. Le Hai Binh (37), zelf oud-student van de academie en

inmiddels werkzaam bij het ministerie voor
Buitenlandse Zaken, is er coach. Drie avonden per
week geeft hij trainingen. Daarnaast is hij medeorganisator
van de kampioenschappen van Hanoi en
voorzitter van de jury in het performance-onderdeel.
Volgens hem is Vovinam zo populair in Vietnam
omdat het bij de Vietnamese volksaard past.
‘Solidariteit en patriotisme zijn belangrijke waarden
voor Vietnamezen’, zegt hij. Die vind je terug in deze
sport.’ Le wijst op de manier waarop beoefenaars
elkaar groeten: een buiging met de rechterhand op
het hart, waar het logo van Vovinam op het uniform
staat. Dit bestaat uit een afbeelding van Vietnam in
het Yin-en-yangteken. ‘We dragen ons land in ons
hart’, zegt Le. ‘We hebben Vietnam altijd met ijzeren
hand verdedigd, maar we zijn ook barmhartig. De
blauwe kleur van het Vovinamuniform symboliseert
onze vredeswens.’
SPRINGEN & VlIEGEN
Alle symboliek ten spijt, blijft Vovinam een vechtsport
en gaat het er tijdens die gevechten soms hard aan
toe. Deelnemers dragen dan ook beschermende
kleding over hun blauwe uniform – en een bitje.
Menigeen moet de mat tijdelijk verlaten om een
bloedneus te laten stelpen door de trainer die aan de
zijlijn staat. De aanmoedigingen van de supporters op
de tribune – uitsluitend Vovinamleerlingen die per
district of dorp bij elkaar zitten – zorgen ervoor dat de
spanning stijgt in de gymzaal. Zij roepen, joelen,
fluiten en klappen continu. En ze hebben allemaal hun
mobiele telefoon in de aanslag om filmpjes en foto’s
te maken van de spectaculaire bewegingen.
Eén van de meest indrukwekkende is de schaartechniek.
Hiermee kan iemand tot drie tegenstanders
in één keer omver gooien. Meerdere demonstratieteams
voeren dit kunstje uit, maar één van de
vrouwelijke deelnemers blinkt er in uit. Eén soepele
sprong en een fractie van een seconde lijkt ze te
zweven, terwijl haar benen zich als een schaar om de
nekken van haar drie mannelijke tegenstanders
sluiten. Ze vallen om. Ondertussen rolt zij soepel over
hen heen en staat met een grote glimlach op, waarna
ze buigt naar de jury. Aan het einde van de dag staat
ze op het krakkemikkige podium met een bos
bloemen. Het is goed mogelijk dat zij volgend jaar op
een ander podium staat. In een ander Aziatisch land.
In een Indonesische zaal waar de vers aangebrachte
verf op de muren glanst. Het oude gymnasium van
Ha Dong in Hanoi zal dan heel ver weg lijken. •••••
// SOORT
chapeau
Supporter 10 Jaar 37

5 // 2 X 5 // 2 X 5 // 2 X 5 // 2 X 5//
Samen bliezen zij in 2008 nieuw leven in
het Nederlandse staatsbeleid voor sport
& ontwikkelingssamenwerking.
1 VANWAAR DE NIEUWE IMPUlS VOOR SPORT &
Bert Koenders (PvdA) en Jet Bussemaker ONTWIKKElINGS SAMENWERKING?
‘Vanuit een analyse van ontwikkelingslanden. Die kennen drie
(PvdA) – toen respectievelijk minister
nieuwe uitdagingen. Een toename van conflicten, met als gevolg
trauma's, honger en migratie. Een snelle urbanisatie, die spannin-
voor Ontwikkelingssamenwerking en
gen in steden veroorzaakt. En een gebrekkige aandacht voor
jongeren, waardoor zij en hun gemeenschappen weinig toekomst-
staatssecretaris voor Sport – vrezen dat
perspectief hebben. Onder professionele begeleiding kunnen
sportwedstrijden de spanning tussen groepen kanaliseren. En sport
het nieuwe kabinet­Rutte hun plannen
trekt jongeren, die rond of zelfs tijdens die fysieke activiteiten aan
hun persoonlijke ontwikkeling kunnen werken. Toen ik voorafgaand
zal smoren. Vijf vragen aan elk.
aan mijn ministerschap voor een vredesorganisatie in Mozambique
werkte, zag ik met eigen ogen hoe via sportactiviteiten crimineel
gedrag werd ontmoedigd. En hoe jongeren werden begeleid in het
Tekst: Jens Middel. Foto: ANP vinden van werk.’ Lees verder op pagina 40 >>>
38 Supporter 10 Jaar
KANS
VOOR
OPEN
DOEL
‘FOCUS
OP jONGEREN!'
BERT KoENDERS

2 X 5 // 2 X 5 // 2 X 5 // SUPPORTER 40
JET BuSSEMAKER
1 WEET U NOG WANNEER U VOOR HET EERST DE lINK TUSSEN SPORT
EN MAATSCHAPPElIJKE VOORUITGANG lEGDE?
‘Ik herinner me niet een bepaald moment. Maar ik hoef maar naar
de turnclub van mijn dochter te kijken, of ik zie hoe sport mensen
uit allerlei bevolkingslagen samenbrengt. Kerken hebben die rol
minder en minder, en scholen worden door ouders steeds meer
geselecteerd op gelijkgezindheid. Sportclubs vormen een belangrijk
bindmiddel van de samenleving. Uiteraard bezocht ik als staatssecretaris
voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport ook regelmatig de
slechtere wijken van Nederland. Daar merkte ik dat sportinitiatieven
soms de rol overnemen van falende welzijnsinstellingen. Zo zag ik
ooit de ramen van zo'n welzijnsinstelling dichtgespijkerd, terwijl er
iets verder, op een sportveld aangelegd in de binnentuinen van
woningen, volop activiteit was. Kinderen en jongeren betaalden
20 cent om daarvan gebruik te mogen maken, hadden er plezier
en hingen niet meer op straat rond. Hun moeders volgden er
bovendien gymnastieklessen en soms zelfs taalcursussen.’
‘VERDEDIG
ONZE INZET!'
2 WANNEER DACHT U: ‘DIE SOCIAlE KRACHT VAN SPORT KAN OOK
ZINVOl ZIJN VOOR ONTWIKKElINGSSAMENWERKING’?
‘Toen ik mensen uit ontwikkelingslanden hoorde vertellen hoe
belangrijk sport voor hen was. Ik sprak daar enthousiast over met
mijn collega Koenders. We constateerden dat het beleid van Erica
Terpstra en Jan Pronk in de jaren 90 op het gebied van sport &
ontwikkelingssamenwerking [zie pagina 20, red.] ter ziele was
gegaan. Ik wist dat er op mijn ministerie nog een klein budget was
om te investeren in bilaterale sportcontacten, in het bijzonder met
Suriname en Zuid-Afrika. En ik ontdekte dat er bij
Ontwikkelingssamenwerking ook nog een potje was. De beperkte
financiële middelen van beide ministeries in één kader samenvoegen,
zou meer effect sorteren dan ze afzonderlijk van elkaar
inzetten. Dat kader werd onze beleidsbrief Kans voor open doel:
een doorstart van de lijn Pronk-Terpstra.’
Lees verder op pagina 40 >>>
Supporter 10 Jaar 39

5 // 2 X 5 // 2 X 5 // 2 X 5 // 2 X 5//
BERT KoENDERS JET BuSSEMAKER
2 UW bElEIDSDOCUMENT KanS voor open doel IS ZEER lOVEND
OVER HET EffECT VAN SPORT. TOCH PlEIT HET VOOR EEN bESCHEI-
DEN INZET. WAAROM?
‘Omdat je wel realistisch moet blijven. De kracht van sport is de
afgelopen jaren onderschat, maar laten we die kracht ook niet
óverschatten. Het meeste geld en de meeste aandacht moeten
naar duurzame oplossingen voor ontwikkelingsproblemen. Sport
is zelf niet zo'n oplossing, maar een katalysator. Een taal die
iedereen spreekt, mensen een moment lang met elkaar verbindt
en daardoor ontwikkelingswerk versnelt.’
3 RUIM TIEN JAAR GElEDEN WAS NEDERlAND PIONIER OP HET
GEbIED VAN SPORT & ONTWIKKElINGSSAMENWERKING. WIlDE U
DIE STATUS TERUG?
‘Pionierschap is nu niet meer aan de orde. Er wordt vanuit heel
veel landen op dit vlak gewerkt. Dus gaat het om de voorlopersrol.
En volgens mij zijn we die nooit kwijtgeraakt. Het kan wellicht
gestroomlijnder en met iets meer samenwerking, maar door de
jaren heen hebben tal van organisaties en ambassades de
sociale inzet van sport gestimuleerd.’
4 U PlEIT IN KanS voor open doel VOOR SAMENWERKING
TUSSEN ORGANISATIES. NCDO SPEElDE MET HET PROGRAMMA
SPORT EEN bElANGRIJKE ROl IN HET COöRDINEREN VAN DIE
SAMENWERKING. MEDE DOOR UW bEZUINIGINGEN KAN NCDO DEZE
ROl NIET MEER VERVUllEN. WIE MOET DAT NU DOEN?
‘Dat weet ik niet. In principe zouden de organisaties inmiddels
klaar moeten zijn om eigenhandig tot die samenwerking te
komen – en deze in stand te houden. De vraag is vooral of hun
interesse in sport als ontwikkelingsmiddel groot genoeg is. De
bal ligt in elk geval bij hen. Misschien dat de regering nog op de
één of andere manier steun verleent aan sport voor ontwikkeling.
Maar dat is allerminst zeker.’
5 WAT IS UW bOODSCHAP AAN HET HUIDIGE KAbINET?
‘Ik ben geen voorstander van de dreigende bezuinigingen op
ontwikkelingssamenwerking. De armsten ter wereld moeten niet
de klappen krijgen van een crisis die zij niet hebben veroorzaakt.
Specifiek met betrekking tot sport & ontwikkelingssamenwerking,
raad ik aan het huidige beleid voort te zetten. Het is relatief
erg weinig geld, de 16 miljoen euro die per vier jaar nodig is.
Hierop bezuinigen zet geen zoden aan de dijk. Maar het bedrag
is wel nodig om dit nuttige deelgebied van ontwikkelingssamenwerking
in leven te houden. Het is de financiële ondergrens voor
een sector die met weinig investeringen belangrijke ontwikkelingsproblemen
kan helpen oplossen.’ ••••••••••••••••••
BERT KOENDERS.(1958).was.onder.andere.politiek.adviseur.van.
de.VN.te.Mozambique,.Zuid-Afrika.en.Mexico.(1993-1994),.PvdAparlementslid.(1997-2007).en.minister.voor.
Ontwikkelingssamenwerking.(2007-2010)..
40 Supporter 10 Jaar
3 KanS voor open doel RICHTTE ZICH ONDER ANDERE OP
ZUID-AfRIKA. WAS U DAAR ZElf ROND HET WK VOETbAl?
‘Met name bij de voorbereiding. Ik was er in juni 2010 om
projecten te bezoeken, onder andere ‘train de trainers’-programma’s.
Ik ben bijvoorbeeld ook samen met Frank Rijkaard de
townships ingegaan, waar hij clinics gaf aan een groep meiden.
Sommigen hadden op hun versleten schoenen vele kilometers
gelopen om met hem te kunnen voetballen. Rijkaard is er, net als
Ruud Gullit, nog altijd een grote held.’
4 DE RESUlTATEN VAN SPORT & ONTWIKKElINGSPROJECTEN
blIJKEN MOEIlIJK TE METEN. HOE VAlT UW bElEID TOCH TE
bEOORDElEN?
‘Veel resultaten zijn moeilijk in cijfers te vatten. Van een betere
gezondheid tot toegenomen toekomstperspectief. Je merkt
pas wat sport & ontwikkelingssamenwerking oplevert als het
er niet meer is. Toch kun je wel íets meten. Hoeveel samenwerkingen
zijn van de grond gekomen? Hoeveel bijeenkomsten
georganiseerd? Hoeveel jongeren bereikt? En: worden
er goede plannen gemaakt, is er regie, komt het geld waar
het voor bedoeld is, bijvoorbeeld bij jongerensport? In
Suriname was dat vorig jaar nog niet het geval. Daar moest ik
toen streng optreden.’
5 WAT IS UW bOODSCHAP AAN HET HUIDIGE KAbINET?
‘Aan de minister voor Sport: zet de traditie van uw partijgenoot
Erica Terpstra voort. Zorg dat de huidige inzet voor
sport & ontwikkelingsprojecten beklijft. En besef dat onze
kandidatuur voor grote sportevenementen als het WK
Voetbal mede zo sterk is omdat ons land zich sportief en
maatschappelijk verbindt met andere landen. Die band is
door de jaren heen ontwikkeld. Nu komt het erop aan hem te
verdedigen.’ •••••
jET BUSSEmAKER.(1961).voltooide.de.studie.Politicologie.cum.
laude.(1986).en.was.vervolgens.jarenlang.wetenschappelijk.onderzoeker.(tot.1997)..Daarna.kwam.ze.voor.de.PvdA.in.de.Tweede.Kamer.
(1998-2007).en.werd.ze.staatssecretaris.voor.Volksgezondheid,.
Welzijn.en.Sport.(2007-2010)..

2 X 5 // 2 X 5 // 2 X 5 // SUPPORTER 40
‘SpoRT IS EEN TAAL
DIE IEDEREEN AANSpREEKT ’
Bert Koenders trapte zijn ministerschap in 2007 af op het Binnenhof;
samen met oud-international Stanley Menzo en twee sportcoaches
van de Keniaanse sport & ontwikkelingsorganisatie MYSA.
Supporter 10 Jaar 41

POwER TO THE SOUTH
42 Supporter 10 Jaar

Wereldwijd hebben steeds meer mensen
toegang tot internet. Datzelfde geldt voor
mobiele telefonie. De snelle opkomst van die
nieuwe communicatiemiddelen ontsluit tal van
mogelijkheden voor maatschappelijke (sport)
projecten in ontwikkelingslanden.
Tekst: Wester van Gaal. Foto: iStockphoto
Kenia in 2007. Etnische spanningen na de verkiezingen leidden tot
een gigantische geweldsuitbarsting. In een paar weken tijd vielen er
vele doden. Toen de storm eindelijk ging liggen, verkeerde het land
in totale shock. 'Op dat moment zette de organisatie Mercy Corp
het Leap-sportprogramma op. Doel was om mensen uit verschillende
etnische groepen te leren om weer zonder geweld met elkaar
om te gaan. Samen sporten bleek een effectief middel.' Aan het
woord is Chris Lunch. Hij is medeoprichter van Insight Share, een
platform dat zich richt op Participatory Video (PV).
ONlINE VIDEOfIlMPJES
‘Het door ons bedachte PV is in ontwikkelingslanden een steeds
vaker gehanteerde manier van communiceren', vertelt Lunch. 'De
oprichters en deelnemers van het Leap-sportprogramma maakten
er – via ons – ook gebruik van. PV komt erop neer dat inwoners
van een gemeenschap de krachten bundelen om een online video
over die gemeenschap te maken. In plaats van westerse filmers op
bezoek te krijgen, bepalen deze mensen via Participatory Video zelf
wat ze vertellen over hun problemen, hun aanpak hiervan en de
steun die ze daarvoor nodig hebben. Het filmen, acteren, editen en
online zetten ligt bij hen.’
Insight Share levert het materiaal en geeft advies. Waar moet je op
letten bij online video’s? Hoe lang moet zo'n filmpje zijn? Hoe zorg
je ervoor dat het boeiend blijft voor iemand die er op zijn scherm
naar kijkt? ‘Meer dan adviseren en faciliteren doen we niet’, zegt
Lunch. ‘Ons doel is dat mensen uiteindelijk volledig zelfstandig
video's kunnen maken. En daarmee online en direct nieuws kunnen
verspreiden, reflectie kunnen stimuleren of - zonder tussenkomst
van westerse organisaties fondsen - kunnen werven. Bij instanties,
bedrijven en personen overal ter wereld.’
INTERNETPlATfORMS
De steun van Insight Share aan het
Leap-sportprogramma is een voorbeeld
van wat Anna Chojnacka
'Ontwikkelingssamenwerking 2.0'
noemt. Chojnacka is in
Nederland één van de
// ACHTERGROND
Sport & ontwikkeling 2.0
experts op dat gebied en legt de term als volgt uit: 'Het is het slim
inzetten van internet en mobiele telefonie, ter ondersteuning van
ontwikkelingsprojecten. Dankzij de nieuwe media kan de lokale
bevolking ongefilterd van zich laten horen en zelf vertellen wat ze
nodig heeft. Ze kan nu zelf steun werven en samenwerkingsverbanden
zoeken. In het Westen kunnen mensen en bedrijven dankzij
internet bovendien direct in contact komen met lokale projecten en
zonder tusseninstanties doneren. Hun giften gaan onmiddellijk naar
ontwikkelingsprojecten.'
Chojnacka verwijst ter illustratie naar de 1% CLUB, een initiatief dat
zij mede heeft opgezet. 'Wij hebben een website vol kleinschalige
projecten, die elk slechts een paar duizend euro nodig hebben.
Onze bezoekers kunnen kiezen welk project ze willen steunen en
hun donatie direct aan dat project overmaken. Dit wordt ook wel
“crowdfunding” genoemd.' De 1% CLUB is wel iets meer dan een
platform waarop direct gedoneerd kan worden, benadrukt
Chojnacka. Zo is het initiatief ook zelf betrokken bij de projecten op
de website. Dat wil zeggen: speciale 1% CLUB-coaches geven die
projecten organisatieadvies en tips om nieuwe media in te zetten.
Net als bij Insight Share, is het doel daarbij dat mensen in ontwikkelingslanden
zélf expertise opbouwen. Zodat ze er zelfstandig mee
verder kunnen en hun kennis zelf weer met andere lokale
(partner)organisaties delen.
MObIElE TElEfONIE
Kennis delen is door de nieuwe media eenvoudiger dan ooit, en
staat dan ook centraal in Ontwikkelingssamenwerking 2.0. Anna
Chojnacka: ‘Internet is meer dan een massamedium als tv of radio.
Niet langer is er een tweedeling tussen enerzijds de kleine groep
mensen die informatie de wereld inzendt en anderzijds de miljoenen
die deze informatie ontvangen. Iedereen kan nu met iedereen ter
wereld ideeën uitwisselen. Personen die elkaar nog nooit gezien
hebben, schrijven encyclopedieën met elkaar, tekenen gezamenlijk
Japanse strips en bouwen met z'n allen software. Of ze delen tips
over de beste aanpak van een sport & ontwikkelingsproject. Hoe
dan ook heerst het besef dat velen meer kunnen dan één. Als
iedereen meedenkt over een oplossing, is die oplossing sneller
bedacht.’
Het grote knelpunt van Ontwikkelingssamenwerking 2.0 is dat in
veel landen nog geen goede internetverbinding is. Dat geldt zeker
voor Afrika. Mobiele telefonie is daar nu de belangrijkste manier van
communiceren. ‘Mensen laten soms een maaltijd schieten om
beltegoed te kunnen kopen’, zegt Chojnacka. Chris Lunch van
Insight Share: ‘Met een telefoon kan men in contact blijven met de
buitenwereld en snel nieuws verspreiden. Bijvoorbeeld tijdens de
rellen na de Keniaanse verkiezingen. Mensen meldden via de
telefoon waar gevochten werd en of er slachtoffers waren gevallen.’
Zodra er meer en betere internetverbindingen zijn, is het voor
ontwikkelingsprojecten handig om telefonische berichtgeving te
koppelen aan internetplatforms, aldus Lunch. ‘Dat versterkt de
zichtbaarheid van die projecten. En daar gaat het uiteindelijk om:
dat inwoners van lokale gemeenschappen hun eigen werk laten zien
en hun wensen zelf laten horen.’ •••••••••••••••••••••••
Supporter 10 Jaar 43

1
Ik woonde en werkte in de
hoofdstad Pristina en we gaven
workshops in Servische enclaves, bij
de Roma's in hun gebieden maar ook aan de onderdrukte
Albanezen. In het begin vaak in schuilkelders
maar later ook op kleine sportveldjes die ‘mijnvrij’
verklaard waren. Op een dag had ik een groepje
Albaneze kinderen in een oude vervallen gymzaal bij
elkaar. We begonnen altijd in een cirkel; zo kun je goed
contact maken met iedereen. En daarna, je kent het
wel: balspelletjes, tikspelletjes etc, waarbij je moet
denken dat de doelstelling is om te leren samenwerken,
vertrouwen, maar ook omgaan met winnen en
verliezen (heel belangrijk voor deze doelgroep).
Er stond ook een jongetje in de cirkel die zijn ogen
dicht had. Ik dacht eerst dat hij blind was en dus niet
goed kon meedoen met de balspelletjes. War Child
werkt veel met lokale mensen, zodat het project ook
44 Supporter 10 Jaar
GESCHOTEN!
GESCHREVEN!
GEwONNEN!
Stuur een zelfgemaakte foto in. Of een
zelfgeschreven tekst. Onderwerp: een ervaring
die jij als lezer gehad hebt met de kracht van
sport in ontwikkelingslanden ­ ergens in de
afgelopen 10 jaar. Dat was de uitdaging van
Supporter. Veel inzendingen streden om de
hoofdprijs. Maar er konden maar één foto en
één tekst op de eerste plaats komen.
LOPEN MET OPEN OGEN
Tekst: Christel Medema
In augustus 2000 was ik aan het werk voor War Child. Mijn doel was om
aan te tonen dat sport een manier is om trauma's te verwerken. Ik heb
dit vanuit mijn afstudeeronderzoek gedaan en ben hiervoor naar Kosovo
gegaan. Daar heb ik in een project van 6 maanden samengewerkt met
muziektherapeuten, dramatherapeuten en creatieve therapeuten
(daar werkten ze bij War Child tot die tijd alleen maar mee).
duurzaam is als wij workshopleiders weer vertrekken uit
de gebieden, dus ik vroeg mijn lokale workshopleider
om de les over te nemen. Ik nam het jongetje apart en
ging – samen met een vertaler – een stukje met hem
wandelen. Eerst liepen we gewoon elke week een
rondje. Maar langzamerhand ging hij vertellen. Hij had
zijn ogen dicht omdat hij het gevoel had dat er bloed
over zijn hoofd stroomde, zei hij. Een paar weken later
vertelde hij me meer details. Serven waren zijn huis
binnengekomen en hadden zijn familie uitgeroeid. Hij
had zich verstopt onder het bed, maar later is hij onder
zijn dode moeder gaan liggen. Daar heeft hij lang
gelegen. Hij weet zelf niet precies hoe lang, maar
sindsdien voelde hij altijd het bloed van zijn moeder
nog over zijn gezicht stromen. Tijdens het wandelen
praatten we veel en uiteindelijk vertelde hij me nog
veel meer.

Op een gegeven moment regelde ik sportschoenen
voor hem. We gingen elke week een stukje hardlopen.
We konden niet ver, want het was nog lang niet overal
veilig. Maar een rondje om de vervallen school heen en
achter het parkje ging prima. Tijdens het hardlopen zei
ik steeds tegen hem: ‘Voel de wind. Voel de wind.’ Na
een paar weken zei hij zelf: ‘Als ik hardloop heb ik het
gevoel niet meer dat er bloed over mijn gezicht loopt.’
Zijn ogen zaten steeds minder dicht en uiteindelijk kon
hij gewoon in de groep met de spelletjes meedoen.
Met de ogen open.
Na mijn project heeft War Child sport als medium
geaccepteerd. Ze werken er nu mee in post-war zones
over de hele wereld. ••••••••••••••••••••••••••••
// jUBIlEUmwEDSTRIjD
PRIjZEN
Alle prijswinnaars kregen hun verhaal of
beeld gepubliceerd. De beste tekst en foto niet alleen in Supporter
en www.sportdevelopment.org, maar ook op www.oneworld.nl.
Zij kregen van Supporter eveneens een paar Nike+-hardloopschoenen
en een Nike+ iPod Sport Kit. De op-één-na-beste inzendingen
ontvingen een Nova Backpack-rugzak van Assist Promotions (met
zonnepaneel om mobiele apparatuur mee op te laden). De nummers
3 kregen het fotoboek Unifying Africa.
jurYcoMMenTaar
JAAR
Het is niet zozeer de schrijfstijl van Christel
Medema die me beroerde, het is puur de
inhoud van haar verhaal, van de Albanese
jongen in Kosovo die bang is voor de oorlog.
Bang van de oorlog, bang van de bommen.
[…] Imponerend verhaal. Voor mij de winnaar.
– Willem Vissers, de Volkskrant-sportjournalist en jurylid van de
Jubileumwedstrijd. Lees het volledige schrijfjuryrapport, ook voor
nummer 2 en 3, op www.sportdevelopment.org.
Supporter 10 Jaar 45

jUBIlEUmwEDSTRIjD
2
Tekst: Peter Jeneson
DE GENIAlE DAmmER
Ik zit prinsheerlijk op een terrasje in Den Haag.
Mijn onvermijdelijke zakdambordje ligt op tafel.
Bier, sigaren, zon. Hemels.
Een jongensstem vraagt me of ik een vuurtje heb.
Ik kijk omhoog in een wereldwijs zwart gelaat. De bezitter van de
stem draagt een spijkerbroek waarvan het kruis contact met de
grond schijnt te willen maken, een Nike-petje, Nike-sneakers en in
zijn mondhoek bungelt brutaal een sigaret. Hij spreekt Nederlands
met een Afrikaans accent. Ik voel in mijn binnenzak of mijn portefeuille
er nog zit en vervloek mezelf dat ik net driehonderd euro heb
gepind. Straks zullen zijn maatjes er wel bij komen en dan ben ik de
klos, flitst het door mijn hoofd.
Maar de jongen, ik schat hem zestien, zegt allervriendelijkst dat hij
goed kan dammen en om dit kracht bij te zetten verschuift hij een
schijf van de witte kleur. Ik ben allang blij dat ik geen slachtoffer lijk
te worden van een jeugdbende en offreer hem een vlammetje, steek
tergend langzaam een cigarillo
op, blaas de rook loodrecht
46 Supporter 10 Jaar
‘Ik vraag me af hoe ik
mezelf ooit nog in de
spiegel kan aankijken’
omhoog, glimlach superieur, sla
de zwarte stukken van het bord
en zeg dat dit niet zo'n beste zet
is daar ik dan twee volle schijfjes
voor sta. De arrogantie waarmee
ik ‘schijfjes’ zei doet me
thans nog blozen. Nog voordat
ik de zetten terug kan nemen volgt er een bliksemsnelle handbeweging
en een zo mogelijk nog waanzinniger zet. Ik leg de jongen uit
dat ik wederom twee 'houtjes' kan slaan. Hij kijkt me stralend aan
– zalig zijn de onwetenden – en met een elegante beweging van zijn
hoofd wijst hij mij er op dat zwart nu aan slag is en het is de
bedoeling dat ik die taak op me neem.
Voor tegenstander spelend sla ik zuchtend de schijven, denk:
‘Meewerken, afserveren en aan de pils’, en sla mijn armen over
elkaar. Het is nog maar een jongen, zult u denken, maar de
bravoure waarmee hij de zetten uitvoert begint me nu toch enigszins
te irriteren. Je kan ze maar beter jong ontmoedigen, vind ik en
hoofdschuddend sla ik het trieste tafereeltje gade. Ik verwacht dat
de blaag zich zal excuseren en rappend van het toneel zal verdwijnen
maar hij heeft er nu pas echt plezier in en geeft nog een paar
schijven weg. Ik weiger nog zetten uit te voeren, parodieer zijn
hoofdbeweging van zo-even, maak een snuivend geluid en wacht
met diabolisch genoegen op het moment dat hij geen enkele schijf
meer heeft en ik deze jonge dwaas op zijn nummer kan zetten.
Zomaar even een nietsvermoedende dammeester lastig vallen met
flauwekul. Ik twijfel nog of ik dan een ‘pff’- of een ‘tss’-geluid zal
maken, onderwijl de oorspronkelijke stand opzettend en… Maar
wat is dat? De hand offert, slaat, offert en nu zie ik het pas. Een
geheel nieuw combinatiepatroon ontvouwt zich voor mijn ogen en
de zwarte magiër slaat naar dam over acht witte stukken. Mijn
stukken.
Onthutst bestudeer ik minutenlang de resterende stand. Een ruïne.
Zwart staat – ik sta – totaal verloren. Met een rood hoofd kijk ik opzij
om de jongen naar zijn naam te vragen en mijn excuus aan te
bieden voor mijn gedrag - hoe leg ik uit dat ik dacht dat hij me wou
beroven? Maar de schijvengoochelaar is nergens meer te bekennen.
Mijn ego heeft een enorme opdonder gekregen. Niet omdat ik
de combinatie niet zag. Die was geniaal,
nee, omdat ik, die pretendeer een goed
mens te zijn, met die smerige grijpgrage
beweging naar mijn portefeuille heb
bewezen racistische denkbeelden te
hebben. Ik vraag me af hoe ik mezelf
ooit nog in de spiegel kan aankijken.
Twee jaar later zie ik hem weer. Ik ben
op vakantie in Senegal waar dammen een nationale sport is. Op
elke straathoek damt men met volle overgave. Hij is inmiddels een
speler van wereldklasse en doet mee aan het kampioenschap van
Afrika. In de toernooizaal stap ik op hem af en fluister: ‘Herken je me
nog?’ Hij glimlacht, niet superieur – hij niet – en grijpt naar zijn
imaginaire binnenzak en zijn mondhoeken raken zijn oren. ‘Ja, jij
dacht toen dat je beroofd zou worden door mij, toch?’ Ik loop paars
aan, kijk naar de grond en stamel: ‘Ik… Ja, dat dacht ik. Excuus.
Het enige waar je me toen van hebt beroofd is de illusie dat ik een
goed mens was. Waarom liep je toen weg?’ Het antwoord is van
een wijs man. ‘Ik besloot om je een lesje zelfreflectie te leren.
Excuus aanvaard, see you around, white man.’ Hij slaat me op mijn
schouder, loopt kaarsrecht naar zijn bord en geeft weer een van zijn
geniale zetten af. ••••••••••••••••••••••••••••••••••••

3
Tekst: Haico Kuut
NEVER GIVE UP!
Twaalf paar Zuid­Afrikaanse oogjes keken me
gretig aan. ‘Die grote blanke meneer in dat
gele SCORE­T­shirt gaat ons Olympisch
kampioen maken’, was op zijn minst de
verwachting.
Ik op mijn beurt was lichtelijk teleurgesteld: twee klassen van 36
kinderen hadden beloofd te zullen komen naar de atletiektraining die
ik georganiseerd had. Onder hen minstens veertig meisjes. Maar,
geen reden om dat die twaalf jongens die wél gekomen waren,
kwalijk te nemen. Vrolijk aan de slag dus, met deze natuurtalenten.
Springen vonden ze het allerleukste en de jongens moedigden
elkaar aan tot (letterlijk) grote hoogten. Plots viel mijn oog op een
meisje onder de toeschouwers. Het enige meisje! Ik zag dat ze
duidelijk pret beleefde aan het schouwspel en in een onbewaakt
moment zag ik haar zelfs de
technieken die ik de jongens
aanleerde stiekem oefenen.
Tijdens het opruimen van de
materialen sprak ik haar aan.
Nombile heette ze en ik vroeg
haar: ‘Do you want to join next
time?’ Aarzelend keek ze me
aan. ‘I am not sure...’, zei ze en
ze keek een beetje angstig naar haar broer die in mijn groepje van
twaalf zat. Hij vond het goed en de volgende dag was ze van de
partij. Ze bleef altijd het enige meisje en het aantal jongens nam in
aanloop naar De Grote Schoolkampioenschappen elke dag toe. Ik
was bang dat ze af zou haken onder de druk, maar de vastberaden
blik in haar ogen bewees elke training weer mijn ongelijk.
Op de dag van de kampioenschappen had ik mijn groep om 8 uur
’s ochtends laten komen voor een ‘warming-up , wetende dat
iedereen toch te laat zou komen voor het aanvangstijdstip van 9.00
uur, maar zelfs om 9.30… geen Nombile! Haar broer zei iets over
sportschoenen dat ik niet begreep. Ik begon lichtelijk ongerust te
worden. Nombile had altijd op blote voeten getraind, dus wat was
Nombile haalde tóch de 1 meter 40 bij het hoogspringen.
‘Stiekem oefende zij de
technieken die ik de
jongens aanleerde’
het probleem? Vlak voor de hoogspring wedstrijden zag ik haar
opeens aan komen strompelen. Strompelen was het goede woord,
want ze had sportschoenen aan van minstens maat 45. Onder
gewone omstandigheden had ik er hartelijk om gelachen, maar ze
keek zó ernstig. ‘I must have shoes for this tournament’, zei ze
zachtjes tegen mij, waarschijnlijk angstig om niet serieus genomen
te worden.
Het was gelijk al haar beurt om te springen en voor ik iets kon
zeggen ging ze klaar staan voor de eerste hindernis: 1.20 meter.
Geconcentreerd stond ze klaar voor haar aanloop. Ze staarde naar
haar doel en begon te rennen. Vlak voor het afspringpunt gebeurde
het: ze struikelde over haar maat 45 en dook voorover het zand in,
tot groot hoongelach van de aanwezige jongens… Met een
mengsel van zand en tranen in haar gezicht liep ze weg van de plek
des onheils. Ik kon haar nog net te pakken krijgen voor ze richting
huis ging. Ik keek haar indringend aan: ‘Try again!’, zei ik. Ze
herkende deze woorden; ze waren zó vaak tegen haar gezegd door
mij tijdens de trainingen en het leek wel alsof ik een kleine schittering
van durf in haar ogen zag terugkomen.
Ik nam haar mee naar het
aanlooppunt en hield mijn arm
om haar schouders. Ze mocht
het nog een keer proberen van
de jury. Ik keek naar de enorme
schoenen die nog steeds aan
had en keek haar veelbetekenend
aan. Ze begreep de hint
en trok haar schoenen uit. Op
haar blote voeten spurtte ze naar de stok die inmiddels al op 1.40
was geplaatst en jawel! In één keer eroverheen! De glimlach die ze
daarna tevoorschijn toverde was met geen pen te beschrijven. De
jongens, waarvan de helft al bij 1.30 was afgehaakt, zetten een
sportief applaus in en ik zag een bijzonder trotse blik bij haar broer.
Ze redde het nog tot 1.55 m en toen moest ze na 3 pogingen
afhaken. Twee jongens (onder wie haar broer) haalden nog 1.60,
maar toen was het onderdeel afgelopen. Nog nooit heb ik iemand
zo blij gezien met een bronzen medaille! Dit moment zal ze nooit
meer vergeten en ik hoop dat ze, bij alle tegenslagen die ze in haar
leven nog zal moeten trotseren, moed zal putten uit de woorden
‘Try again!’ •••••••••••••••••••••••••••••••••••••
Supporter 10 Jaar 47

48 Supporter 10 Jaar
1

jurYcoMMenTaar
‘De eerste prijs gaat naar deze foto van Peter Paul van Kempen. In de burgeroorlog van Sierra Leone
verminkte ‘Amputee Soccer Team’­spelers staan in 2007 hun president toe te juichen. De foto straalt
enthousiasme, energie, weerbaarheid en vooral kracht uit. Hij is ook fotografisch interessant, door de
camerapositie en de grafische vormen van de krukken die in een mooi patroon het hele beeld vullen.’
– Ronald de Hommel, fotograaf en jurylid
van de Jubileumwedstrijd. Lees het
volledige fotojuryrapport, ook voor
de tweede en derde plek, op
www.sportdevelopment.org.
Michel van Keulen fotografeerde
in maart 2009 vier weeskinderen,
tijdens een veldbezoek met
sport & ontwikkelingsorganisatie
Right To Play in Ghana en
Benin. >>>
Theo Buiting fotografeerde in
2000 Malinese en Nederlandse
wielrenners (én hun supporters)
tijdens de Ronde van Burkina
Faso. >>>
2
3
// jUBIlEUmwEDSTRIjD
Supporter 10 Jaar 49

QUOTES
... uit 10 jaar Supporter
‘In Kameroen ging ik op bezoek bij de ouders van Eyong Enoh, die nu voor Ajax speelt.
In het dorp ontmoette ik zijn jeugdvrienden. Die jongens dromen er nog steeds van
ontdekt te worden. Ze zouden iets moeten doen om die droom, die in duigen valt, te
vervangen. Maar dat lukt ze niet.’– Paul Rosenmöller, oud-politicus en journalist (Supporter 38, 2010) ‘Sport
kan niet bijdragen aan ontwikkeling in Afrika. Dat is een verloren continent waar geen
hond echt in is geïnteresseerd. De toekomst van Afrika is niets, nul komma nul. […] Ik
herhaal: het wordt nooit iets met Afrikaanse sport. Niemand zal daar ooit écht in
investeren. Er valt namelijk niks aan te verdienen.’ – Mart Smeets, auteur en sportpresentator (Supporter
19, 2005) ‘Veel meisjes in Iran zouden graag eens een voetbalwedstrijd zien. Zo gaat dat
met verboden. Als je iets niet mag zien, wil je weten wat er zo belangrijk is.’ – Jafar Panahi,
regisseur van de Iraanse film Offside (Supporter 26, 2007) ‘Ze hadden nog nooit van hun leven tennis
gezien, en vonden het geweldig. Toen we trucjes deden met een tennisbal galmde de
bulderende lach van die kinderen na over de heuvels achter de school. Ik werd daar stil
van.’ – Jacco Eltingh, oud-toptennisser, over een bezoek aan Afrika (Supporter 37, 2010) ‘Plaats de FIFA onder
toezicht van de VN. Laat dáár de beslissing vallen welk land het WK verdient. En waarom
moet die wereldvoetbalbond eigenlijk zoveel macht en geld hebben?’ – Freek de Jonge,
cabaretier (Supporter 36, 2009) ‘Ik zal nooit accepteren dat er twee werelden zijn: een arme en
een rijke. Maar ik doe er wel te weinig aan om dat te veranderen.’ – Hugo Borst, sportjournalist
(Supporter 24, 2007) ‘In Manchester en Londen heb je ook no-go areas. Je krijgt soms het
idee dat die Engelsen nog denken dat wij in bomen hangen. Dat we leeuwen en olifanten
moeten verslaan op weg naar ons werk. Ik zou zeggen: kom kijken, praat met mensen.’
– Thomas Kwenaite, Zuid-Afrikaans sportjournalist over de Britse kritiek op de FIFA-toezegging van het WK Voetbal 2010 aan zijn
land (Supporter 35, 2009) ‘Soms zou ik willen dat Idi Amin nog regeerde. Die investeerde veel in
sport’ – Helene Buteme, Oegandees rugby-international (Supporter 34, 2009) ‘Mochten de Kenianen ooit nog
eens de Nederlanders overvleugelen in de schaatssport, dan wil ik daar best de schuld
van krijgen.’ – Bart Veldkamp, oud-topschaatser, over zijn programma Kluners uit Kenia (Supporter 25, 2007)
‘Ontwikkelingswerk is van jongs af aan mijn missie geweest. Nu ik een bekende sporter
ben gebruik ik mijn beroemdheid graag om deuren te openen. Ik blijf daarbij liever op
de achtergrond. Daden zijn belangrijk, aan grote woorden en valse beloftes heb je
niks.’ – Clarence Seedorf, oud-topvoetballer en oprichter van de Champions for Children Foundation (Supporter 32, 2009)
50 Supporter 10 Jaar

FRANK VAN EEKEREN.
werkt als senior adviseur
en onderzoeker aan de
Universiteit van Utrecht. Hij
adviseert (sport)organisaties
en onderzoekt de maatschappelijke
betekenis van sport,
met speciale aandacht voor
sport & ontwikkelings-
samenwerking.
Serieus
Mart Smeets heeft me jarenlang van
mijn stuk gebracht. Hij heeft het
meest memorabele interview in 10
jaar Supporter op zijn naam staan, vol verwarrende
uitspraken over sport in Afrika. Die grepen
me bij de keel, ook al zei mijn vrouw dat ik
volwassen mannen in gebreide truien niet serieus
moest nemen.
Normaal gesproken spreekt de flamboyante
sportpresentator vanuit verwarmde ijsstadions en
zonnige Franse wielerkoersen heel enthousiast
over sport. Maar in 2005 sloeg hij ineens een
ijskoude toon aan: ‘Het wordt nooit iets met de
sport in Afrika’. Sterker nog, zei Smeets: ‘Afrika is
een verloren continent waar geen hond in is
geïnteresseerd. De toekomst van Afrika is niets.
Nul komma nul.’ En sport gaat daar, aldus de
commentator, helemaal niks aan veranderen:
‘Hoezo inzetten op sport? Dat is een luxe keuze.
Alsof er wat te kiezen valt. Dat zoiets daar ooit
gekozen kan worden is een utopie.’
Ik was stomverbaasd. Ten eerste omdat ik niet
wist dat Mart zo’n Afrikakenner was. Blijkbaar
kwam hij tijdens de dweilpauzes in Thialf wel eens
een verdwaalde Afrikaan tegen. Of bezocht hij de
Ronde van Burkina Faso, ter voorbereiding op de
Tour de France. Waar haalde hij zijn wijsheid
anders vandaan? Ik was echter vooral verrast over
de pessimistische inhoud van zijn analyse. Ik
leefde nog in de naïeve veronderstelling dat er
langzaam winst geboekt werd op het verloren
continent. En dat sport daaraan bijdraagt door
plezier en persoonlijke ontwikkeling te bieden.
Smeets ging niet veel later nog een stapje verder:
‘Armoede?’, zei hij op tv. ‘We doen er niks aan,
// DE lIBERO
we zullen er niks aan doen en we willen er niks
aan doen. Tenzij we er iets aan kunnen verdienen’.
Ik viel van mijn stoel. Tegenwoordig draaien
publieke figuren en politici hun hand niet om voor
dit soort opmerkingen. Maar destijds had ik nog
nooit gehoord van ‘linkse hobby’s’. En bezuinigingen
op ontwikkelingssamenwerking waren vijf jaar
geleden taboe. Mijn vrouw probeerde mijn
verbijstering over de woorden van Smeets te
verzachten door wederom op zijn kleding te
wijzen. Maar ik zag dat Dione de Graaf en Ria
Visser hem wél geloofden. Wat nu?
Begin november besloot ik de proef op de som te
nemen. Ik ging terug naar het township Alexandra
in Johannesburg, waar ik eind jaren 90 verdwaasd
langs de krakkemikkige krotten liep en de talloze
kogelgaten in de muren telde. Wat bleek? Van de
beklemmende sfeer van toen is niets meer over.
Veel bewoners beschikken nu over een stenen
huis en de kinderen spelen zorgeloos op straat.
Alexandra krijgt eindelijk aandacht van de lokale
overheid, politie en buitenlandse organisaties.
FIFA heeft, in het kader van het WK Voetbal, zelfs
een Football for Hope Centre gebouwd. En ‘hope’
is precies wat de wijk nu uitstraalt. Of, zoals een
bewoner het uitdrukte: ‘Wij durven te hopen.
Daarom is de toekomst voor Afrika’.
Met die gedachte landde ik onlangs in Nederland,
waar het schaatsseizoen inmiddels is begonnen.
Mart Smeets heeft zijn vertrouwde plek langs de
ijsbaan ingenomen en is stellig als altijd in zijn
analyses. Wie anders is, ben ik. ‘Mijn vrouw had
gelijk’, denk ik nu, terwijl ik naar zijn nieuwe
gebreide truien en bontgekleurde jasjes kijk. ‘Jou
neem ik niet meer serieus.’
Supporter 10 Jaar 51

AAN AllE lEZERS VAN
// SOORT
chapeau
BEDANKT
VOOR 10 JAAR
SUPPORT!
wIllEm VISSERS.is.
senior-sportjournalist.bij..
de Volkskrant.en.auteur.
van.onder.andere.De Wereld
is een Bal..Hij.jureerde.de.
artikelen.die.lezers.inzonden.
voor.de.jubileumwedstrijd.
(pagina.44).
ZIELENBALSEM
Sport en ontwikkelingssamenwerking is best een
moeilijke combinatie. Hoe vaak ik niet mensen heb
ontmoet die stelden dat arme landen, eventueel
gesteund door ons, eerst maar eens scholen en
ziekenhuizen moeten bouwen, of nieuwe regeringsgebouwen.
Dat ze eerst moeten zorgen voor democratie,
dat ze corruptie moeten uitbannen. Ze moeten heel
veel en daarbij willen wij ze best helpen. Sport, dat is
bijzaak. Als alles is geregeld, als honger, armoede en
geweld zijn verdwenen, dan mogen mensen zich heel
misschien, voorzichtig, druk maken om zoiets triviaals
als sport.
Tal van ervaringen, op veel plekken ter wereld, hebben
me overtuigd dat de waarheid anders ligt, of beter
gesteld: de werkelijkheid is anders. Natuurlijk is een
dak boven het hoofd fijner dan een partijtje voetbal tegen
een andere stam en is de hereniging met doodgewaande
familieleden veel belangrijker dan een sprintduel,
maar sport is soms balsem voor de ziel. Sport laat de
glimlach doorbreken op soms zo getekende gezichten.
Sport doet sores vergeten en is nog gezond ook,
althans, soms.
Als verslaggever van de Volkskrant, als lezer en lid van
de redactieraad van Supporter, heb ik door de jaren
heen tientallen verhalen over dwarsverbanden tussen
sport en ontwikkelingssamenwerking gelezen. Het is een
moeilijk genre. Vaak ligt het gevaar op de loer van een
wat klef, zweverig verhaal. Alsof sport alle problemen
wegvaagt, alsof sport de sporter blijvend geluk brengt.
Dat is natuurlijk niet zo. Dat hoeft trouwens ook niet en
dat kan ook niet. Laat de sport gewoon zijn helende,
zalvende, vertrouwenwekkende werk doen. Als de sport
ook maar een paar tranen droogt, voor een greintje
zelfvertrouwen of ontspanning zorgt, harten sneller laat
kloppen of vervult van trots, als sport mensen van
verschillende pluimage iets dichter bij elkaar brengt, dan
heeft die sport zin gehad.
Zo bezien is duidelijk dat ook sport ontwikkelingssamenwerking
is. Natuurlijk: eten, vrede en scholing zijn
belangrijker, maar laten we de sport niet vergeten voor
zijn bijdrage aan een iets betere wereld.
Willem Vissers