Fries in het basisonderwijs - 10 voor de leraar

computer, digibord, vertel- en poppenkast, liedjes en bewegingsspelletjes. Op deze wijze wor-
den de leerlingen vertrouwd met specifiek Friese klanken en klankcombinaties, specifiek
Friese woord- en zinsvorming en manieren van uitdrukken. Door een rijk en gevarieerd aan-
bod en de adequate toepassing wordt de leerling zich bewust van verschillende luisterdoelen
en luisterstrategieën.
Verstaan gaat aan het spreken vooraf en de leraar is in staat om effectief gebruik te maken
van technieken waarbij niet-Friestalige leerlingen zich de taal eigen kunnen maken, zoals
Total Physical Response (TPR). Het aanbod wordt nauwkeurig gestructureerd en geleidelijk
uitgebreid en complexer gemaakt. TPR vertoont veel overeenkomsten met de ‘natural
approach’ en zorgt voor ‘low anxiety situations’, omdat de leerlingen niet meteen hoeven te
spreken, maar eerst een behoorlijke taalkennis opbouwen.
4.10. Spreekvaardigheid
De leraar zorgt voor voldoende gelegenheid tot taalproductie en maakt daarbij onderscheid
tussen monoloog- en dialoogvormen. Hij maakt kinderen vertrouwd met het voeren van
gesprekken in het Fries. Daarbij gaat het over realistische situaties en onderwerpen die voor
de leerlingen bekend zijn.
De leraar zorgt voor een veilig en stimulerend klimaat waarin kinderen gemotiveerd zijn om
te praten en waarin zij durven te praten in het Fries. De leraar kan middelen inzetten om de
spreekdrempel te verlagen zoals liedjes, standaardzinnen en -zinsdelen, rappegaai-methode,
rollenspel, Friestalige poppen, drama en oefenen in kleine groepjes. Hij kan vragen stellen die
taalproductie uitlokken.
Om de mondelinge taalontwikkeling verder te brengen dan alleen de dagelijkse taalvaardig-
heid is het van belang dat er aandacht is voor cognitief complexere taalfuncties en verschil-
lende vormen van mondeling taalgebruik, spreekdoelen en spreekstrategieën.
Door het geven van positieve feedback op de taaluitingen wordt het taalleerproces bij leerlin-
gen ondersteund. De leraar geeft in eerste instantie feedback op de inhoud van de taaluiting.
Zo voelt de leerling zich serieus genomen en neemt het vertrouwen om taal te produceren
toe. Naarmate de leerling taalvaardiger is in het Fries, kan er geleidelijk meer aandacht voor
de vorm komen. Daarbij gaat het om de juiste uitspraak, de woordvorming (grammaticaal
correcte zinnen) en woordgebruik (vermijden van interferenties).
4.11. Leesvaardigheid
De leraar zorgt voor een ruim en gevarieerd aanbod van verschillende soorten teksten
(prentenboeken, leesboeken, verhalen, digitale teksten, zelf geschreven teksten, fictieve en
informatieve, betogende en persuasieve teksten). De teksten sluiten aan bij het niveau en
de belevingswereld van de leerlingen. In het lokaal is het Fries aanwezig in opschriften, de
lees- en schrijfhoek en bijvoorbeeld de wenskist, nieuwsprikbord, abc-muur en groepskrant.
De leraar biedt regelmatig (nieuwe) Friese jeugdboeken aan en stimuleert het lezen van
jeugdboeken door mee te doen aan promotieactiviteiten zoals schrijvers op school,
kinderboekenjury en voorleeswedstrijd.
De leraar schenkt aandacht aan voorbereidend, aanvankelijk en voortgezet lezen, integraal
lezen en teksten voor technisch, begrijpend en studerend lezen, waarbij een relatie wordt
gelegd met het overige taalonderwijs (transfer). De leerling wordt zich bewust dat er
verschillende soorten teksten zijn, dat men kan lezen met verschillende doelen en dat men
leesstrategieën kan inzetten om het leesdoel te bereiken.
Kennisbasis Fries leraar basisonderwijs | 17