Fries in het basisonderwijs - 10 voor de leraar

12 | Kennisbasis Fries leraar basisonderwijs
3. Uitwerking van de big ideas
Voor goed onderwijs in het Fries is een interactieve aanpak nodig in een omgeving die bete-
kenisvol, stimulerend en effectief is voor leerlingen.
Voor de leraar is een lerende houding van belang als het gaat om:
●● onderhouden en zo nodig ontwikkelen van de eigen Friese taalvaardigheid
●● ontwikkelen van een metalinguïstisch bewustzijn
●● ontwikkelingen op het gebied van taalonderwijs
●● ontwikkelingen met betrekking tot de Friese taal, cultuur en het vak Fries
3.1. Taalverwervingtheorieën en transfer naar andere talen
Voor het onderwijs in het Fries is het van belang dat de leraar beschikt over kennis van de
belangrijkste taalverwervingtheorieën met betrekking tot de moedertaal-, tweedetaal- en
vreemdetaalonderwijs en minderheids- en meerderheidstalen. Hij weet de daaruit voortvloei-
ende taalverwervingprincipes toe te passen in de praktijk.
De leraar heeft kennis van de taalverwerving bij kinderen en kent de verschillende taalont-
wikkelingsfasen. Daarnaast heeft de leraar kennis van CALP (cognitieve academische taal-
vaardigheid) en BICS (dagelijks algemeen taalgebruik).
De leraar legt een relatie tussen Fries en de andere talen in het onderwijs, Nederlands,
Engels en eventueel een andere (streek)taal of Nederlands als tweede taal en kan zo opti-
maal gebruik maken van de mogelijkheden van transfer.
3.2. Differentiatie
De leraar heeft met betrekking tot Fries bijna altijd te maken met een taalheterogene leerlin-
genpopulatie. Er zijn leerlingen met Fries als moedertaal en leerlingen met Fries als tweede
of als vreemde taal. Bij Friestalige kinderen gaat het bij Fries om blijvende tweetaligheid.
Naast Nederlands ontwikkelen zij zich ook verder in hun moedertaal. Bij niet-Friestalige kin-
deren gaat het om additieve tweetaligheid. Zij leren er een nieuwe taal bij. De leraar moet
rekening houden met die verschillen en het aanbod afstemmen op zowel beginnende als
gevorderde taalleerders.
3.3. Positieve houding
De leraar vervult een rolmodel voor zijn leerlingen. Voor succesvol taalonderwijs is het
belangrijk de leerlingen te motiveren om de taal te leren. Voor een minderheidstaal met een
lagere maatschappelijke status zoals Fries vraagt dit een extra inspanning. De leraar moet
zelf positief tegenover onderwijs in de Friese taal staan en het belang kennen van een posi-
tieve houding bij het leren van die taal.
Stimulering van een positieve houding zorgt ervoor dat Friestalige leerlingen gewaardeerd
worden in hun eigen moedertaal en dat niet-Friestalige kinderen meer zelfvertrouwen krijgen
om zich het Fries eigen te maken.
3.4. Eigen taalvaardigheid
Om leerlingen niveau F1 /A2 te doen verwerven, beschikt de leraar over voldoende vaardig-
heden. Hij kan Fries verstaan, spreken, lezen en schrijven op niveau F4 van het NRK en B2
van het ERK (zie bijlage 2). De leraar heeft een helder en duidelijk stemgebruik en een cor-
recte uitspraak van de Friese klanken. Hij heeft een goede woordvorming en zinsbouw, een
toereikende en kwalitatief voldoende woordenschat en een correcte spelling en kan het Fries
op een natuurlijke manier gebruiken. De leraar is zich bewust van de verschillen tussen Fries