Nationale Loterij creëert kansen

RUBRIEK MISSIE
DE NATIONALE LOTERIJ:
75 JAAR IN DIENST
VAN DE BEVOLKING
Ook in 2009 heeft de Nationale Loterij weer kansen gecreëerd door haar steun te verlenen aan tal van
projecten en instellingen, zoals Musica Mundi (foto bovenaan), het Belgisch Instituut voor Ruimte-
Aeronomie BIRA (foto links onderaan) en de basketbalacademie van Pepinster (foto rechts onderaan).
2 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
© ESA

© RBCVP
© Musica Mundi
Geachte heer en mevrouw,
Kansspelen hebben de mens altijd gefascineerd. Toen de wetgever in 1934 de
toestemming gaf voor de oprichting van de eerste Belgische Nationale Loterij (toen
nog ‘Koloniale Loterij’), gebeurde dat dan ook onder strikte voorwaarden. Enerzijds
moest ze aantrekkelijke kansspelen organiseren om de natuurlijke drang van
mensen tot spelen te bevredigen, en anderzijds moest ze deze neiging indijken
tot onschadelijk vertier. Ondertussen bestond de maatschappelijke rol van deze
staatsloterij er uiteraard in, haar winst aan humanitaire projecten te schenken.
In 75 jaar tijd is er veel veranderd. De Koloniale Loterij heeft de geschiedenis van
ons land gevolgd door tijdens de Tweede Wereldoorlog de Winterhulploterij te
worden, vervolgens de Afrikaanse Loterij toen Congo onafhankelijk werd en ten
slotte de Nationale Loterij. De Nationale Loterij heeft ook enkele herstructureringen
ondergaan: voorheen een dienst van de minister van Financiën, werd ze achtereenvolgens
omgevormd tot een parastatale en, in 2002, tot een publiekrechtelijke
naamloze vennootschap. Dankzij dat statuut kan de Nationale Loterij voortaan op
een dynamischere manier inspelen op de voortdurende en snelle evoluties van de
hedendaagse maatschappij.
In de loop van al die jaren heeft de Nationale Loterij zich weten aan te passen
aan de historische ontwikkelingen, aan de economische omstandigheden en aan
talloze nieuwe ideeën. Maar als de Nationale Loterij vandaag haar 75e verjaardag
mag vieren, is dat vooral omdat zij altijd in die delicate evenwichtsoefening geslaagd
is om aantrekkelijke kras- en trekkingsspelen aan te bieden en tegelijkertijd
gokverslaving te kanaliseren.
De goede reputatie van de Nationale Loterij is echter niet uitsluitend te danken
aan de inspanningen die de vennootschap wijdt aan haar maatschappelijke
verantwoordelijkheden, maar ook, en in grote mate, aan de subsidies die zij aan
vele organisaties toekent dankzij de winsten die haar commerciële succes haar
opleveren.
Het is onmogelijk om hier alle organisaties op te sommen die subsidies van de
Nationale Loterij mochten ontvangen, omdat zij erg talrijk en verschillend zijn, en
verspreid over heel België. Wat telt zijn de aanzienlijke bedragen die via deze weg
opnieuw in de maatschappij worden gepompt ten voordele van het algemene
welzijn van de hele bevolking.
Om deze maatschappelijke missie te kunnen voortzetten die van de Nationale
Loterij de grootste mecenas van België maakt, moet zij voortdurend een bepaald
aantal uitdagingen blijven aangaan. Zo moet zij verstandig gebruikmaken van de
nieuwe technologieën door sommige van haar kansspelen op het internet aan te
bieden, een onberispelijke dienstenkwaliteit blijven garanderen en haar preventiebeleid
voortzetten. Daarvoor zal de Nationale Loterij moeten blijven vertrouwen op
zowel de bekwaamheden en de innovatiezin van haar personeel als de strikte en
strenge toepassing van de ethiek.
Ik nodig u uit om in dit magazine kennis te maken met enkele projecten die de
Nationale Loterij dit jaar (2009) gesubsidieerd heeft. Al deze projecten tonen aan
dat de Nationale Loterij, die kansen creëert, overal aanwezig is, ook daar waar u
het niet verwacht.
Ik wens u veel leesplezier.
D. Reynders
Vice-Eerste Minister en voogdijminister van de Nationale Loterij
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 3

INHOUD
COLOFON
De Nationale Loterij creëert kansen
is een uitgave van de Nationale Loterij,
nv van publiek recht
Belliardstraat 25-33, 1040 Brussel,
tel. 02 238 45 11, fax 02 238 46 70,
www.nationale-loterij.be
Verantwoordelijke uitgever: Ivan Pittevils,
Belliardstraat 25-33, 1040 Brussel
Realisatie en druk: Roularta Custom Media,
Meiboomlaan 33, 8800 Roeselare
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd
en/of openbaar gemaakt door middel van
druk, fotokopie, microfi lm of op enige andere
wijze, zonder voorafgaand schriftelijk akkoord
van de uitgever.
IK WIL EEN SUBSIDIE-
AANVRAAG INDIENEN
U denkt dat uw organisatie in aanmerking
komt voor een subsidie
van de Nationale Loterij? Vraag
dan het Subsidiecharter aan.
Hierin vindt u alle informatie over
de te volgen aanvraagprocedures.
Nationale Loterij, Belliardstraat
25-33, 1040 Brussel,
www.nationale-loterij.be,
subsidies@nationale-loterij.be
4 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
Nationale Loterij
INHOUD
MISSIE
03 Voogdijminister Didier Reynders
omschrijft de missie van de
Nationale Loterij
VOORWOORD
05 De heer Ivan Pittevils,
Gedelegeerd bestuurder
VERJAARDAG
06 Een dak voor iedereen
09 75 jaar Nationale Loterij,
tentoonstelling en boek
JONGEREN
10 Musica Mundi, Kindermuseumprijs
12 BMX, Basketbalacademie,
Forza Ritmica
14 Jonge ondernemers,
Jongerenparlementen
16 Take Off, Simon & Odil
WETENSCHAP
18 100 jaar Solvay
20 Federale wetenschappelijke instellingen
en ruimtevaart, Koninklijk
Museum voor Midden-Afrika, Museum
voor Natuurwetenschappen,
Laboratorium voor Hormonologie
aan de ULB
SPORT
22 ADEPS en Bloso
25 Universiaden
26 Royal Belgian Sailing Club,
Koninklijke Belgische Federatie
voor Paardensport, Belgisch
Paralympisch Comité
27 De wielerploeg Silence-Lotto
PATRIMONIUM
28 Het Hotel Cousin in het Koninklijk
Museum voor Kunst en Geschiedenis,
Boghossian-stichting en de
restauratie van de Villa Empain
32 Atrium in Tongeren, de abdijsite
van Herkenrode in Hasselt, In Flanders
Fields Museum in Ieper
SOCIAAL
34 Millenniumdoelstellingen, 11.11.11
38 Auschwitz in Gedachtenis
39 Oscare, Belgische Confederatie
voor Blinden en Slechtzienden en
de Brailleliga, de cel Wellness van
de Nationale Loterij
CULTUUR
40 Centrum voor Koorzang en Oude
Muziek in Namen, Internationaal
Gregoriaans Festival in Watou
44 Festival van Vlaanderen en Wallonië
46 Euroferia, Kroningsfeesten in
Tongeren, Ros Beiaardommegang
in Dendermonde, M in Leuven,
Beaufort
48 Europalia.china
50 Boek over Ensor bij Mercatorfonds,
muziekuitgeverij CeBeDeM
ACTIE
51 Tickets voor de tentoonstelling
‘Persona’

Nationale Loterij
VOORWOORD
“Elk jaar steunt
de Nationale Loterij
honderden projecten.”
Ivan Pittevils, Gedelegeerd bestuurder Nationale Loterij.
Beste lezer,
De Nationale Loterij creëert kansen is
in de ogen van onze instelling absoluut
geen holle frase – wel integendeel, het
is een kernachtige uitspraak waarin
onze hele fi losofi e wordt samengevat.
Om te beginnen geeft de Nationale
Loterij haar spelers de kans om de
grote winnaar te worden van een trekkingsspel
zoals Euro Millions of Lotto, of
om enkele duizenden euro’s of zelfs een
levenslange maandrente te winnen met
haar krasbiljetten. Zeker, de loterijspelen
zijn in de loop der tijden veranderd:
sommige zijn verdwenen, andere hebben
een nieuwe gedaante aangenomen
– maar het alom gekende principe blijft
al drie kwart eeuw overeind: de Nationale
Loterij biedt haar spelers de kans
om hun dromen te verwezenlijken.
Bovendien geeft de Nationale Loterij
kansen aan talentrijke mensen om
zich verder te ontwikkelen en steunt zij
de concretisering van zinvolle ideeën,
maar helpt zij ook om de nood van
de minder begunstigden te lenigen…
Inderdaad, wie het maatschappelijke
gebeuren nauwkeurig gadeslaat, beseft
al snel dat de Nationale Loterij daarin
een uiterst actieve rol speelt. Jaar in
jaar uit geeft zij een stevige duw in
de rug van honderden projecten op
humanitair vlak, in de sociale, culturele,
wetenschappelijke en sportieve sector –
precies met de bedoeling om kansen te
geven aan iederéén.
Door een belangrijk deel van de
inkomsten van haar loterijspelen te
laten terugvloeien naar de maatschappij,
zorgt de Nationale Loterij voor het
algemene welzijn van de bevolking.
Aldus werd er dit jaar een totaal bedrag
van 225,30 miljoen euro toegekend aan
tal van verenigingen om de verwezenlijking
mogelijk te maken van de meest
uiteenlopende projecten.
Ik nodig u dan ook uit om dit magazine
door te nemen: het zal u een duidelijker
beeld verschaffen van de talrijke domeinen
waarin de Nationale Loterij bedrijvig
is – en meteen zult u een beter begrip
krijgen van de maatschappelijke rol die
de Nationale Loterij via haar subsidiebeleid
vervult.
Ik wens u veel leesplezier!
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ
5
VOORWOORD

VERJAARDAG
ÉÉN OP ZEVEN BELGEN
LEEFT IN ARMOEDE!
De grootste economische mislukking van onze ontwikkelde maatschappijen is
ongetwijfeld dat we er niet in geslaagd zijn om de armoede uit te roeien. Erger
nog, dat we niet hebben kunnen verhinderen dat de armoede opnieuw toeneemt.
Door Jean Blavier
Volgens een verslag
dat al in 2006 werd
opgesteld door ATD
Quart Monde was de
situatie verbeterd tot in
de jaren 90. Sinds het
begin van het millennium
is het weer bergaf gegaan. Je
moet geen doctor in de economische
wetenschappen zijn om te vermoeden
dat de huidige economische context
de zaak niet verbetert.
822 EURO PER MAAND
Ter herinnering: in ons land (en in de
meeste buurlanden) wordt iemand
met een inkomen dat lager is dan
60% van het mediane inkomen van
de maatschappij waartoe hij behoort,
6 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
In Monceau-sur-Sambre wordt deze oude school omgebouwd tot een gemeenschappelijke zaal voor daklozen.
beschouwd als een persoon die onder
de armoedegrens leeft. Van ‘een arme’
durft men niet meer te spreken, een
beetje zoals de Romeinen in bedekte
termen over de dood spraken. Voor
ons, Belgen, komt 60% van het mediane
inkomen (of 50% van het mediane
inkomen plus de sociale inkomensoverdrachten,
wat op hetzelfde neerkomt)
overeen met ongeveer 822 euro per
maand. Dat cijfer (van 2007) geldt voor
een alleenstaande. Voor een gezin bestaande
uit twee volwassenen en twee
kinderen is dit 1725 euro per maand.
Het gaat steeds om het netto-inkomen.
Als die 822 euro overeenkomt met
60% van het mediane inkomen, kun je
dus zeggen dat de helft van de Belgische
bevolking met minder dan 1370
euro per maand leeft.
Volgens de Vlaamse krant De Morgen
leeft 15% van de Belgen onder de armoedegrens.
Spijtig genoeg bestaat er
een groot contrast tussen Vlaanderen
(11,4% van de bevolking) en Wallonië
(17%). De krant meent dat deze kloof
te verklaren valt door de verschillen op
de arbeidsmarkt: de werkloosheid is
hoger en de lonen zijn lager in Wallonië.
Maar ook andere factoren spelen een
rol, zoals het feit dat de Waalse gezinnen
meer personen zonder inkomen
tellen.
FRANKRIJK EN NEDERLAND
Hoewel het niet zo lijkt, verschilt België
niet veel van sommige van zijn buurlanden.
Nemen we het voorbeeld van
© QCAF

Frankrijk, waar volgens het Institut
national de la statistique et des études
économiques (INSEE) ongeveer
8 miljoen personen in 2007 onder de
armoedegrens leefden, d.w.z. 13,1%.
Dat verschilt niet erg van het Belgische
gemiddelde, en in Frankrijk verschilt
de ene streek ook erg van de andere.
Het probleem is dat dit percentage van
13,1% lichtjes hoger (+ 0,1%) ligt dan
in 2000. Dat is inderdaad maar een
minieme stijging, maar het spijtige is
dat het cijfer niet meer is gedaald zoals
in het vorige decennium. Deze situatie
is vergelijkbaar met die in België.
Nederland daarentegen scoort op alle
vlakken beter: het percentage personen
die onder de armoedegrens leven,
bedraagt er ongeveer 10%. Maar het
opvallendste is dat dit aandeel zelfs
nog daalt. Volgens de laatste beschikbare
cijfers (het zijn echter maar
schattingen) zou het percentage nu
ongeveer 8% bedragen. De andere cijfergegevens
verschillen niet veel van de
onze: de armoedegrens bedraagt 870
euro per maand voor een alleenstaande
en 1826 euro voor een gezin van
twee volwassenen en twee kinderen.
DE VRESELIJKE WERKELIJKHEID
Voor u, beste lezer, (maar spijtig genoeg
niet voor zij die erdoor getroffen
zijn) is armoede een abstract begrip.
Armoede wordt heel wat concreter en
tastbaarder als je weet dat ze hand in
hand gaat met dagelijkse drama’s zoals
uitsluiting, een onderbetaalde baan,
langdurige werkloosheid, opgestapelde
facturen, te veel schulden, het verlaten
van de gevangenis of het ziekenhuis
en, per slot van rekening, dakloosheid,
een woord dat even verschrikkelijk
is als de werkelijkheid waarnaar het
verwijst. Want een dakloze, iemand die
geen dak heeft, heeft ook geen ik. Hij is
niemand. Hoe kun je iemand zijn als je
nergens thuishoort? Een vraag zonder
antwoord voor de ongeveer 20.000
daklozen die ons land zou tellen.
20.000? Het is een offi cieus cijfer, dat
om duidelijke redenen geen rekening
houdt met het aantal illegalen.
Geen papieren, geen baan, geen
sociale zekerheid, geen dak… daar
moet iets aan gebeuren! De Nationale
Loterij, ‘onze’ Nationale Loterij, verdeelt
jaarlijks meer dan 250 miljoen euro in
de vorm van subsidies. Dat behoort
trouwens tot haar missie: een groot
deel van haar winst opnieuw uitdelen
aan instellingen en organisaties met
een humanitaire, sociale, culturele,
wetenschappelijke of sportieve roeping
of die het nationale prestige bevorderen.
Het is één van haar opdrachten en
dat is normaal, want het geld van de
Nationale Loterij is ons aller geld.
Dit jaar heeft de Nationale Loterij ter
gelegenheid van haar 75e verjaardag
beslist om – uit haar eigen budget –
een bijzondere fi nanciële ondersteuning
van 2 miljoen euro te verlenen aan
“projecten voor de bouw, renovatie en
inrichting van gebouwen ten voordele
van organisaties of verenigingen
die daklozen en thuislozen helpen”.
Volgens Geert Crucke van de Nationale
Loterij “toont de context van de economische
recessie dat dit project van
groot belang is en benadrukt hij meer
dan ooit de rol van de Nationale Loterij
als eerste mecenas van het land”.
Hoe is dit alles verlopen? In januari
maakte de Nationale Loterij haar intentie
bekend om vier tot tien omvangrijke
projecten voor daklozen te steunen.
De verenigingswereld werd door
middel van een openbare oproep op
de hoogte gebracht. Verenigingen
hadden twee maanden tijd om hun
projecten voor te stellen op de site
www.eendakvooriedereen.be en zij
deden dat met veel enthousiasme.
Er werden iets meer dan tachtig
aanvraagdossiers voor een subsidiëring
ingediend. Deze projecten werden
grondig onderzocht door een onafhankelijke
jury, met de bijzondere medewerking
van de Koning Boudewijnstichting,
die over heel wat expertise in dit
domein beschikt. Het resultaat: acht
geselecteerde projecten. Een strenge,
maar noodzakelijke selectie als je niet
in versnippering en ondoeltreffendheid
wil vervallen.
DE BEKROONDE PROJECTEN
De verantwoordelijken van de Nationale
Loterij zeggen zelf dat ze verrast
waren door “de grote diversiteit van
de ingediende projecten”. Diversiteit
wat de verenigingen betreft, maar ook
geografi sche diversiteit, die trouwens
in de bekroonde projecten wordt weerspiegeld.
Maar er is een gemeenschap-
pelijk punt: tijdelijk onderdak bieden
aan thuislozen of ze begeleiden in hun
zoektocht naar een woning. Het doel
bestaat er dus in om ze opnieuw te
integreren. De lijst met laureaten staat
hieronder, maar het belangrijkste is dat
op 18 oktober 2009, de dag zelf dat
de Nationale Loterij 75 jaar werd, de
eerste werken al van start zijn gegaan
waarvoor budgetten (van 55.000 tot
424.000 euro) werden vrijgemaakt. En
reken het zelf maar uit: er zijn amper
tien maanden verstreken tussen de
beslissing om deze 2 miljoen toe te
kennen en de plaatsing van de eerste
bakstenen. Niet slecht, nietwaar?
• De vzw Les Trois Pommiers, gevestigd
in Etterbeek (Brussel), beschikt
eveneens over een gebouw aan de
Leuvensesteenweg in Schaarbeek,
Résidence Elisabeth, dat ze wil
renoveren om er 27 woningen voor
daklozen in onder te brengen. Op die
manier krijgen daklozen de tijd om een
stabielere woonplaats te zoeken. >
© William Schreiber © William Schreiber
In dit gebouw aan de Schaarbeekse
Leuvensesteenweg installeert ‘Les Trois
Pommiers’ 27 woningen voor daklozen.
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ
7

VERJAARDAG
• In het aangrenzende gebouw wil het
Huis van Vrede van Sint-Jans-Molenbeek
(Brussel) twee studio’s en twee
appartementen inrichten om personen
die geen onderdak hebben, individuele
begeleiding en een aanknopingspunt
aan te bieden.
© Huis van Vrede
8
In dit pand, op de Brusselse Varkensmarkt,
richt ‘Huis van Vrede’ 2 studio’s
en 2 appartementjes in voor ‘palliatief
sociaal begeleid wonen’.
• De Thuislozenboerderij Kodiel, een
boerderij gevestigd in Merchtem in
Vlaams-Brabant, biedt aan de meest
kwetsbaren onder de daklozen een
waaier van activiteiten aan. De boerderij
wil haar gebouwen aan de specifi eke
noden van deze doelgroep aanpassen
en zo de werking van de organisatie
verbeteren.
© Kodiel
In de ‘Thuislozenboerderij Kodiel’ in
Merchtem wordt de binnenplaats
heraangelegd.
NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
© Kodiel
• In samenwerking met de vzw Ateljee
wil het CAW Artevelde (Centrum Algemeen
Welzijnswerk) een oude kerk
in het centrum van Gent een nieuwe
bestemming geven. Doelstelling: het
gebouw omvormen tot sociaal restaurant
en creatieve gemeenschappelijke
ruimte om aan de fundamentele noden
van daklozen te voldoen en om hun
sociale deelname te verhogen.
• Het Maison familiale van Grâce-Hollogne,
dicht bij Luik, wil zijn opvangcapaciteit
verhogen door elf bijkomende
kamers en een leefruimte te creëren.
Doelstelling: meer personen die voordien
geen onderdak hadden, meer tijd
geven om hun (re)integratie voor te
bereiden en te doen slagen.
© Maison familiale
In deze franciscanenkerk in het centrum
van Gent komen een sociaal restaurant
en een gemeenschappelijke creatieve
ruimte voor daklozen.
De doucheruimte van het
‘Maison familiale’ in Grâce-Hollogne.
© Ateljee
© Ateljee
• Het opvangtehuis L’Etape in Doornik
(Henegouwen) werkt bijzonder goed,
maar het gebouw laat te wensen over.
Het dak is aan reparatie toe, de ramen
en deuren moeten worden vervangen
om het comfort, het welzijn en de kwaliteit
van de opvang van de bewoners,
zowel volwassenen als kinderen, te
verbeteren.
© L’Etape
Het dak van het Doornikse opvangtehuis
‘L’Etape’ wordt gerestaureerd.
• Een ander opvangtehuis, Thaïs,
gevestigd in Luik, wil al sinds lang
aanpassingswerken uitvoeren: de
wandketels vervangen, vuurbestendige
scheidingswanden plaatsen, de garages
omvormen tot gemeenschappelijke
ruimtes en de voorgevel zandstralen
om een kwaliteitsvol onderdak te bieden
aan de personen en families die
er verblijven.
• De vzw Relogeas in Monceau-sur-
Sambre, dicht bij Charleroi, profi leert
zich als andere woonvorm, een kans
om weer op te leven. Deze vereniging
wil twee passieve huizen bouwen voor
families zonder onderdak die sociaal
ontworteld zijn, een gemeenschappelijke
polyvalente zaal inrichten en een
semi-overheidspark aanleggen. ■
In deze kapel in Monceau-sur-Sambre
krijgen sociaal ontwortelde families
onderdak.
© QCAF

NATIONALE LOTERIJ
BLAAST 75
KAARSJES UIT
De Nationale Loterij viert dit jaar haar 75e
verjaardag in stijl. Een tentoonstelling belicht de geschiedenis
van de loterijen in Europa én toont een
unieke eigen collectie kunstwerken met ‘het kansspel’
als rode draad. Een bijbehorende catalogus
diept de boeiende materie verder uit. Door Roeland Kortleven
Exact op 18 oktober 1934
vond in Brussel de allereerste
trekking plaats
van de Koloniale Loterij.
De opbrengsten gingen
naar de economisch
zwaar getroffen kolonie
Belgisch Congo. Na een ietwat aarzelende
start, kon de Loterij op steeds
meer spelers rekenen en had ze al snel
een groot succes. Sinds 1962 luidt de
naam Nationale Loterij. Dit jaar viert de
Nationale Loterij haar 75e verjaardag,
een gelegenheid die niet zomaar mocht
voorbijgaan. Met een expositie in het
Koninklijk Museum voor Schone
Kunsten in Brussel en een bijbehorende
catalogus, viert de Nationale Loterij
haar verjaardag op een passende
manier. De expo loopt van 16 oktober
tot 31 januari 2010.
EIGEN GESCHIEDENIS
De Nationale Loterij mag terecht fi er zijn
op haar rijke geschiedenis. Sinds 1992
Cavagnole en lottospel, 18e eeuw.
© Studio R. Asselberghs –
Frédéric Dehaen
bouwt zij consequent aan de opbouw
van een eigen cultureel patrimonium
en brengt zij systematisch de eigen
geschiedenis in kaart. “Zo verzamelen
we historische documenten maar ook
kunstobjecten zoals schilderijen, wandtapijten,
gravures,… met het kansspel
als onderwerp”, vertelt conservatrice
Annemie Buffels. “De afgelopen jaren
besteedden we ook veel aandacht aan
de opbouw van ons eigen erfgoed.
Originele affi ches uit de beginjaren, authentieke
loterijbiljetten, foto’s en fi lmmateriaal
van de trekkingen,… Het is
evident dat doorheen de jaren heel wat
materiaal verloren is gegaan. Gelukkig
hebben we tal van zaken teruggevonden
bij antiquairs en verzamelaars.
Dankzij deze inspanningen zijn we de
enige loterij in Europa met zo’n unieke
kunstverzameling én collectie eigen
historisch materiaal.”
VEILIG OPGEBORGEN
De verzameling wordt in ideale omstandigheden
bewaard zodat deze
gevrijwaard blijft voor het nageslacht.
De verjaardagen van de Nationale
Loterij vormen een prima gelegenheid
om de interessantste stukken aan het
grote publiek voor te stellen. Zo kocht
de Nationale Loterij het afgelopen jaar
bij Sotheby’s in Londen een schilderij
van de Vlaamse schilder David Teniers
de Jonge. Kaartspelers in een herberg
vormt de blikvanger op de expo. Na
© L’Atelier de l’Imagier
F. Méaulle, ‘Loterie de l’Union Centrale
des Arts Décoratifs’, ca. 1878,
houtgravure.
vele jaren in een Duitse privéverzameling
verhuisde dit topstuk defi nitief naar
ons land en kan iedere kunstliefhebber
ervan genieten.
FORTUNA
De tentoonstelling ter ere van 75 jaar
Nationale Loterij bevat in totaal 130
kunstwerken, gaande van voorwerpen
uit de oudheid tot moderne kunst. Een
hele zaal wordt gewijd aan de godin
Fortuna, symbool van het geluk. Een
andere zaal biedt aan de hand van
twee tijdslijnen een geschiedkundig
overzicht van de geschiedenis van de
loterijen in Europa en de eigen historiek
van de Nationale Loterij. Een uniek
fi lmpje van Henri Storck uit 1938 brengt
het hele verhaal tot leven.
BOEK
Bij de tentoonstelling hoort een rijk
geïllustreerde catalogus die toelichting
geeft over de collectie. Naast de
geschiedenis van de Nationale Loterij in
beeld, schreven verschillende specialisten
een historisch essay over het kaartspel,
ganzenspel of andere facetten
van kansspelen in het verleden. Daarnaast
werpen kunsthistorici in het boek
hun licht op bepaalde kunstwerken van
de expo. De expo is vrij toegankelijk.
Een gratis audiogids is beschikbaar. ■
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ
9

JONGEREN
SAMEN SPELEN
OM GOEDE MUSICI
TE WORDEN
Terwijl 2008 in het teken stond van de festiviteiten rond het tienjarige bestaan
van Musica Mundi, plaatst de editie 2009 het doel van de vereniging weer
centraal: ontluikend talent in de wereld van de kamermuziek promoten.
Door Sandra Evrard
Na het feestelijke 2008
met de viering van
haar tienjarige bestaan
zet de vereniging
Musica Mundi in
2009 haar opdracht
met nog meer enthousiasme
voort. Onder de nieuwigheden
van deze editie 2009 vinden we de
klarinetcursus van Walter Boeykens,
masterclasses door gastartiesten,
10 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
oud-leerlingen die nu deel uitmaken
van het docentencorps en een orkest
van studenten onder leiding van Maxim
Vengerov.
Hoewel ten gevolge van de crisis de
verleiding groot was om te berusten
op de routine van dit opleidingsfestival,
dat ondertussen niet meer van het Belgische
zomerfestivalprogramma weg
te denken is, zag het echtpaar Hagit
en Leonid Kerbel dat wel anders! Hun
Maxim Vengerov leidt
het orkest Musica Mundi.
© Musica Mundi
liefde en passie voor kamermuziek die
zij zo fervent op de studenten overbrengen,
hebben hen aangezet om dit
jarenlange avontuur naar het hoogste
niveau te voeren. “Wij zijn niet zozeer
op zoek naar de ‘beste violisten ter
wereld’, maar wel naar kamermusici.
Mensen die weten dat je, om een goed
musicus te worden, met anderen moet
samen spelen. Kamermuziek uitvoeren
verlaagt zeker niet het niveau. Integen-

Kinderen prijzen musea
Het Antwerpse Modemuseum, het Belgisch Stripcentrum in Brussel en
het Musée de la Préhistoire in Flémalle kregen de Museumprijs van de
Kinderjury. Door Barbara Vandenbussche
Voor musea gaat het er niet enkel
om de mooiste of meest intrigerende
tentoonstellingen op te zetten. Ook
het publiek dat ze bereiken is van tel.
Daarom riep Openbaar Kunstbezit in
samenwerking met advocatenbureau
Linklaters de Museumprijs in het leven.
Nieuw is de Museumprijs die wordt
uitgereikt door een kinderjury. Voor
de Prijs van de Kinderjury bezochten
vijftien klassen met kinderen van acht
tot tien jaar elk twee musea uit een
nominatielijst. Nadien mochten ze er
hun oordeel over vellen. Dat gebeurde
niet ondoordacht: sfeer, onthaal en
rondleiding werden grondig geëvalueerd.
De eerste laureaten waren het
deel, het ontwikkelt fl exibiliteit, luistervaardigheid,
gevoel voor compromis en
het verlangen naar nieuwe ervaringen.
Het leert je een beter mens te zijn, en
om doorheen de muziek te luisteren
naar de anderen”, legt Hagit Hassid-
Kerbel uit.
EEN FINANCIËLE DUW IN DE RUG
Elk jaar opnieuw wordt de vereniging
overspoeld door zowat tweehonderd
kandidaturen van jongeren tussen tien
en achttien jaar uit een dertigtal landen.
Uiteindelijk blijven er een zestigtal uitverkorenen
over, waaronder zo’n vijftig
beursstudenten. Hoewel er zeker geen
gebrek is aan talent, beschikken veel
jonge muzikanten niet over de nodige
fi nanciële middelen om aan een dergelijke
opleiding deel te nemen. Daarom
zijn de mecenassen en sponsors die
dit initiatief steunen zo belangrijk. Ten
slotte zijn er ook altijd enkele mooie
verhalen, zoals dat van die Zuid-Afrikaanse
jongeren die Musica Mundi met
moeite uit het geweld van de townships
gehaald heeft en waaraan Klara
nu een reeks radio-uitzendingen wil
wijden. Wat niet vergeten mag worden,
is dat achter talent ook altijd heel wat
werk schuilgaat. De studenten krijgen
immers zes tot tien uur muziekles per
dag en spelen partituren die hen twee
Antwerpse Modemuseum, het Belgisch
Stripcentrum in Brussel en het Musée
de la Préhistoire in Flémalle.
Aantrekken en betrekken
“De Museumprijs beloont de manier
waarop musea initiatieven nemen die
het publiek betrekken bij alle aspecten
van de museumwerking”, legt directeur
Peter Wouters uit. “Het behoud en beheer
van de collectie, de presentatie en
de publiekswerking. Kinderen vormen
daarbij een specifi eke doelgroep, die
musea vanuit een toekomstperspectief
moeten kunnen benaderen. Met de
maximumfactuur hebben vele scholen
geen onbeperkt budget meer voor
uitstappen. Dankzij dit project kun-
maanden voor het begin van de opleiding
zijn toegestuurd. Elke week krijgen
ze ook enkele privélessen.
EEN MENSELIJK AVONTUUR
Voor de studenten is deze ervaring
ook heel verrijkend door de aanwezigheid
van bekende muziektalenten. Dit
jaar pakte de internationale affi che
uit met de bariton Dietrich Henschel,
die enkele musicals en opera-aria’s
bracht. Maar je vond er ook de pianist
Rudolf Buchbinder, wereldbekend
Haydn-specialist, van wie hij op zijn
manier de 200e overlijdensverjaardag
vierde, of de cellist Gavriel Lipkind, de
grootste revelatie van de afgelopen
jaren. Studenten met erg uiteenlopende
culturele achtergronden en maestro’s
van het genre ontmoetten elkaar hier
en werkten samen. Dat, maar ook de
originele combinatie van opleiding (tijdens
de stage) en optreden (tijdens het
afsluitende concert), maken de rijkdom
van het project uit.
En als grootmeesters zoals de violist
Maxim Vengerov voor het eindconcert
naar Musica Mundi blijven komen, dan
is dat – volgens Hagit Kerbel – omdat
zij er hun kinderziel als het ware terugvinden.
“En om te antwoorden op de
vaak gestelde vraag: ‘Wanneer treden
de jongeren op?’, hebben we de inter-
© Ilse Prinsen
Kinderen proberen vuur te maken
in het Musée de la Préhistoire.
nen ze toch nog een museumbezoek
organiseren.”
Dankzij de Nationale Loterij krijgen de
winnende musea een geldbedrag, dat
ze kunnen besteden aan projecten die
een nieuw publiek aantrekken: kinderen
en jongeren, personen met een handicap,
kansarmen en anderen. ■
www.museumprijs.be
De cellist Gavriel Lipkind, de grootste
revelatie van de afgelopen jaren.
ludiums ingevoerd, waarin de jongeren
de prestatie van de meesters fraseren.
Dat hebben we allemaal samengebracht
op de afsluitingsavond van de
10e editie met een non-stopconcert
van zes uur, waaraan alle deelnemers
hebben meegewerkt.”
Het echtpaar Kerbel is erg tevreden
over deze rijke belevenis en wil nu het
avontuur voortzetten door een Musica
Mundi-school te openen die zowel een
algemene als een muzikale opleiding
van een uitstekend niveau zal aanbieden.
Dankzij de hoge kwaliteit van het
algemene onderwijs zal de student
probleemloos universitaire studies kunnen
aanvatten als hij tot de conclusie
mocht komen dat muziek toch niet zijn
roeping is. Wordt vervolgd! ■
www.musicamundi.org
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ
© Musica Mundi
11
CULTUUR

JONGEREN
Als op een stoere crossmoto
BMX is een sport in opmars. Dat vertaalt zich in een interessant en
succesrijk jongerenproject op het circuit van Zolder. Door Jef Van Baelen
“Ik ken geen enkele sport die jongeren
zozeer aanspreekt als BMX. Het heeft
snelheid, actie en je mag, nee moet,
zelfs over hoge bergen springen. Met
die integraalhelm lijkt het bovendien
alsof je op een stoere crossmoto rijdt.
Ik geloof dat dit, met de juiste ondersteuning,
de jongerensport van de
toekomst wordt”, vertelt Marc Wauters,
gewezen wielrenner en nu ploegleider
bij Silence-Lotto en coördinator van
het jongerenproject op het circuit van
Zolder, een samenwerking tussen de
Vlaamse Wielerschool, het circuit Zolder,
de Nationale Loterij en de provincie
Limburg.
Het Limburgse Zolder kreeg in 2007
de primeur: vlak aan de ingang van het
motorcircuit werd de eerste Lotto BMXtrack
geopend. Ondertussen werden
er ook pistes aangelegd in Herentals,
Gent en Oostende. Het is de bedoeling
om op termijn tien BMX-tracks
op te werpen, één in iedere Belgische
De kleine Lords of the Ring
Enkele honderden Brusselse kinderen
dreigden mede het slachtoffer te
worden toen basketbalclub Atomia
Brussels op 6 augustus 2007 besliste
zich terug te trekken uit de eerste
afdeling. De club kon de professionele
werking van basketbal op dat niveau
niet langer fi nancieren. Gelukkig kon
de jeugdwerking van de club – onder
meer dankzij de steun van de Nationale
Loterij – worden gered.
“Er waren op dat ogenblik 282 jongeren
in onze club ingeschreven en
daarmee waren we qua jeugdwerking
de op één na grootste club van België”,
herinnert Olivier De Roy, bestuurslid
bij Atomia Brussels zich. “Het was
de wens van in de eerste plaats de
jongeren zelf, daarin gesteund door
hun ouders, om hun favoriete sport te
kunnen blijven beoefenen.”
12 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
provincie. In Zolder is men alvast zeer
te spreken over dit project. “BMX is hier
één groot succesverhaal”, vertelt Marc
Wauters. “Twee keer per week komen
hier een zeventigtal kinderen, jongens
én meisjes, hun kunsten vertonen. En
dat aantal groeit nog aan.”
Veiliger naar school
BMX, onlangs opgenomen in het
programma van de Olympische Spelen,
is een sport in opmars. Wauters ziet de
sport als een ideale opstap naar andere
wielerdisciplines; hij citeert voorbeelden
als Sven Nys, Robbie McEwen en Tom
Steels die allen een verleden in jeugd-
BMX hebben. “Tussen vijf en acht jaar
kiezen jongeren hun sport, en meestal
blijven ze daar ook bij. Het wielrennen
zat daarbij traditioneel in een lastige
positie, want je kan met deze sport
puur praktisch gezien moeilijk zeer
jong beginnen – een zesjarige kan
bijvoorbeeld niet op zijn eentje ver gaan
trainen.”
Twee jaar later fl oreren de jeugdwerking
en de basketbalacademie van Atomia
Brussels als nooit tevoren. Olivier De
Roy: “We bereiken met onze basketbalacademie
intussen al onze doelstellingen:
zowel sociaal als educatief als
op het vlak van integratie, massa- en
elitesport.”
Een sociale missie
Ook binnen basketbalclub Okapi
Aalstar werd met de steun van de
Nationale Loterij een basketbalacademie
opgericht. Initiatiefnemer Frank
Van Impe: “Met dit project willen we
jongeren de basis van het basketbal
bijbrengen en jonge talentvolle spelers
opleiden, begeleiden en kansen geven.
Maar de Lotto Basketball Academie
heeft ook een sociale missie: jongeren
bereiken die binnen de samenleving al
BMX: ideale opstap naar de wielersport.
BMX biedt een manier om onze achterstand
op de andere sporten te dichten.
Voor de jongeren is deze sport een
zegen: het is erg goed voor de conditie
en het coördinatievermogen dat de
jonge BMX’ers hier oppikken, nemen
ze de rest van hun leven mee. Het helpt
ze bijvoorbeeld ook om veiliger naar
school te fi etsen.
Aan de piste van Zolder zijn ook steeds
een twintigtal BMX-fi etsen beschikbaar.
In totaal heeft de Koninklijke Belgische
Wielerbond vierhonderd BMX’en aangekocht
voor het jeugdproject, daarbij
geholpen door de Nationale Loterij. ■
www.terlamen.be
www.wielerbondvlaanderen.be
www.fcwb.be
De Nationale Loterij steunt de basketbalacademies van drie clubs: RBC Verviers-Pepinster, Okapi Aalstar en
Atomia Brussels. De drie projecten drijven op zowel sportief als sociaal engagement. Door Pierre Danvoye
© Nationale Loterij
te vaak uit de boot vallen.”
Onder meer dankzij gratis initiaties
aan leerlingen van het basisonderwijs,
de organisatie van basketbalstages
(clinics) en een interscholenwedstrijd
komen honderden jongeren uit de regio
Aalst aan sportbeoefening toe.
Speciale inspanningen op het vlak
van jeugdwerking levert ook de Royal
Basket Club (RBC) Verviers-Pepinster.
Daar telt de basketbalacademie 300
leden vanaf drie jaar (‘babybasket’),
zowel jongens als meisjes. Ze spelen
in een 25-tal verschillende teams. “We
splitsen onze activiteiten op: enerzijds
de ontwikkeling van talent – voor
jongeren die in het basketbal carrière
willen maken – en anderzijds puur
recreatiebasket”, legt Jean-François
Schmetz, de manager van de acade-

Er beweegt wat in de Arena
De Gentse vereniging voor ritmische gymnastiek Forza Ritmica wil mensen in beweging krijgen. In de als
monument geklasseerde Arena van Vletingen biedt Forza Ritmica professionele begeleiding aan topatleten
en een kennismaking met ritmische gymnastiek aan recreatieve sporters. Door Barbara Vandenbussche
Ritmische gymnastiek is een combinatie
van turnen en dans, van acrobatische
bewegingen en van choreografi e.
Tijdens de oefening maakt men gebruik
van vijf materialen: touw, hoepel, bal,
knotsen en lint. “In december 1981 zijn
we gestart als vereniging en in 1984
deed een van onze leerlingen al mee
aan de Olympische Spelen”, vertelt
afgevaardigd bestuurder Annie Huyghe.
“Op dit moment tellen we een driehonderdtal
leden, onder wie heel wat
jongeren en zo’n tachtig kleuters. Ons
hoofddoel is immers zorg te dragen
voor jongeren, onder meer door hen te
motiveren om te bewegen.”
Intussen richtte Forza Ritmica ook een
academie op, waar sedert september
zes meisjes van acht tot tien jaar naartoe
gaan. “Ze gaan naar school vlak
bij onze sportzaal, waar ze 24 uur per
week trainen. Op die manier kunnen
we hen een soort van topsportschool
aanbieden.” Al vier keer opeenvolgend
mie uit. “Wij leren kinderen de waarden
van het basketbal aan: verdraagzaamheid,
respect voor je teamgenoten en
voor het materiaal, aanvaarding van het
gezag van de trainers en scheidsrechters,
doorgedreven tactische discipline
en verantwoordelijkheidszin.”
In Pepinster kent men les mercredis
du street basket (de woensdagen van
het street basketball): in de scholen en
clubs van de streek worden jongeren
gerekruteerd die één training per week
bijwonen op verschillende plaatsen.
Soms komen spelers van het nationale
herenteam van Pepinster – al 25
jaar opeenvolgend actief in de eerste
afdeling – hun kennis overdragen. Jean-
François Schmetz: “Het enthousiasme
is enorm.” ■
www.rrbcb.be
www.generaliokapiaalstar.be
www.rbcvp.be
stuurde Forza Ritmica leden naar de
vierjaarlijkse wereldgymnaestradas,
bijeenkomsten van recreatieve topgymnasten
van over de hele wereld.
Een geklasseerd monument
In september 1997 nam Forza Ritmica
de Arena van Vletingen, een geklasseerd
monument aan de rand van
de Gentse stadskern, in gebruik. De
Rijbaan Adjudant Van Vletingen werd
in 1851 door de Gentse stadsarchitect
Louis Roelandt ontworpen voor de
ruiterij van de rijkswacht. Het gebouw
raakte echter in onbruik en deed nog
alleen dienst als stapelplaats. In 1994
werd de Arena – een rechthoekige hal
met een gietijzeren binnenskelet van
rondboogspanten – als monument
beschermd. Bij de restauratie, mede
gefi nancierd door de Nationale Loterij,
werd overigens geen enkel stuk vervangen.
© RBCVP
De basketbalacademie van Pepinster.
De Arena van Vletingen heeft nu twee
heel moderne sportzalen en één ruime
competitiehal met vierhonderd zitplaatsen.
■
www.forzaritmica.be
© Clincke
Ritmische gymnastiek is een combinatie
van dans, turnen en acrobatie.
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ
13

JONGEREN
CREËREN
VAN ROEPINGEN
Om een eigen onderneming op te starten of om binnen een bedrijf te evolueren,
is een gezonde dosis ervaring nodig. Dankzij de Vlaamse Jonge Ondernemingen
en Les Jeunes Entreprises kunnen jongeren op dit vlak een grote
voorsprong nemen. Door Vincent Joye
© VLAJO
In de wedstrijd voor secundaire scholen won de minionderneming Dair de titel van ‘Beste Ondernemende Klas’ met een project van
zelf vervaardigde ergonomische designstoelen.
Ondernemerschap bij
jongeren stimuleren:
een nobel doel in
deze economisch
lastige tijden, maar
ook een heel moeilijk
te vervullen taak.
Hoe kan de scholing van het ondernemerschap
in de al heel goed gevulde
basiscursus opgenomen worden? En
hoe moeten jongeren gemotiveerd worden
om deze opleiding te volgen? De
verenigingen Vlaamse Jonge Ondernemingen
en Les Jeunes Entreprises
lijken het antwoord op deze vragen
gevonden te hebben…
LEREN DOOR TE DOEN
Deze twee verenigingen streven naar
14 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
hetzelfde doel: de ontwikkeling van het
ondernemerschap bij jongeren; een
eigenschap die uiteraard heel nuttig is
bij de oprichting van een eigen onderneming,
maar ook in het bedrijfsleven.
Een werknemer die initiatieven neemt
en een vechtersmentaliteit heeft, maakt
veel kans op een mooie carrière.
Om de wereld van het ondernemen zo
concreet mogelijk te maken, plaatsen
deze twee verenigingen het leren door
te doen op de voorgrond (‘learning by
doing’). Hun stokpaardje is het heel
populaire en heel concrete concept van
de miniondernemingen. De bedoeling is
om leerlingen in hun laatste jaar van het
secundaire onderwijs (in alle richtingen
en in alle onderwijsnetten) aan te leren
om een onderneming van A tot Z te be-
sturen. Een minionderneming is immers
toch iets helemaal anders dan een virtuele
onderneming of gewoon een spel.
Hoewel de onderneming uiteraard niet
offi cieel wordt opgericht, moeten de
deelnemende leerlingen toch alle taken
vervullen voor de oprichting en het beheer
van de onderneming. Denk hierbij
maar aan de verkoop van aandelen, de
eventuele fabricage van producten, het
voeren van een boekhouding, de betaling
van de lonen en… van de taksen
en belastingen. Gedurende één jaar
komen de leerlingen geregeld samen
om hun onderneming te besturen,
bijgestaan door vrijwillige adviseurs van
de verenigingen. Zo worden jaarlijks
duizenden jongeren ingewijd in het
beheer van een onderneming.

Praktijklessen in democratie
De jeugd op een boeiende manier laten kennismaken met de democratische
werkelijkheid. De jongerenparlementen gaan ervoor.
Door Goele Geeraert
De toekomst is aan de jongeren. Een
jeugdparlement is een van de manieren
om jongeren te laten proeven van de
realiteit verder dan hun eigen voordeur
en de verantwoordelijkheden die die
werkelijkheid met zich brengt. Zowel in
eigen land als Europees laat de Belgische
jeugd zich niet onbetuigd.
Het Europees Jongerenparlement startte
als een lokaal scholeninitiatief in het
Franse Fontainebleau, maar groeide al
snel uit tot een internationaal project
waar drie keer per jaar vertegenwoordigers
uit 33 Europese landen aan deelnemen.
Hamed Mobasser (vzw Leuven
2009) was medeorganisator van de
zomersessie 2009, die van 16 tot 26
juli in Leuven doorging: “De bedoeling
van het European Youth Parliament
(EYP) is de jongeren een kans te geven
het leven van een parlementair mee
te maken. Ze werken in commissies,
ze ontwerpen resoluties waarover
ERVARING LOONT
De Vlaamse Jonge Ondernemingen en
Les Jeunes Entreprises beperken zich
niet tot de opleiding van leerlingen uit
het secundaire onderwijs. Hun missie is
veel breder. Zij organiseren ook initiatieven
voor het basisonderwijs en het hoger
onderwijs met altijd hetzelfde doel
voor ogen: misschien vindt iemand wel
zijn roeping. Veel deelnemers aan deze
projecten zijn overigens later bedrijfsleider
geworden, zoals de oprichter van
een merk van vrouwenconfectiekleding.
In 1998 richtte hij met de hulp van zijn
klasgenoten een minionderneming op
wordt gedebatteerd en gestemd, zoals
dat ook in werkelijkheid gebeurt. De
goedgekeurde resoluties worden dan
doorgestuurd naar de Europese instellingen
en de Raad van Europa. Voor de
organisatoren ligt de grote uitdaging
erin het fi nanciële plaatje rond te krijgen
en tegelijk de academische kwaliteit
voldoende hoog te houden.”
Parlementaire simulatie
Een soortgelijk initiatief in eigen land
is het Jeugd Parlement Jeunesse, dat
elk jaar een parlementaire simulatie in
de Belgische Senaat in de Wetstraat
in Brussel organiseert. Gedurende één
week komen een honderdtal jongeren
samen in het parlement in de hoedanigheid
van parlementair, minister,
voorzitter, vice-voorzitter, secretaris,
fractieleider, persverantwoordelijke,
journalist,… Vier ministers die tijdens
het voorafgaande werkjaar door de
in de verkoop van houten speelgoed;
een ervaring die hem zijn neus voor
zaken heeft doen ontdekken. Iets meer
dan 10 jaar later staat hij aan het hoofd
van een twintigtal winkels met een
vijftigtal werknemers en een gezonde
dosis ambitie om zijn onderneming
verder uit te breiden. Bovendien weet
hij hoe belangrijk het is om het ondernemerschap
bij jongeren te stimuleren.
Daarom spant hij zich nu actief in om
zijn enthousiasme over te dragen. ■
www.vlajo.org
www.lesjeunesentreprises.be
Het Young Enterprise Project ‘Roul’Hôtes’ won de prijs van beste businessplan
2008-2009.
© Les Jeunes Entreprises asbl
© EYP
De zomersessie van het Europees
Jongerenparlement in Leuven.
organisatie werden voorgedragen,
stellen elk een wetsontwerp voor waar
de deelnemers mee aan de slag gaan,
volgens de echte procedure van de
Senaat. Annelies Tanghe (Jeugd Parlement
Jeunesse): “Via het jongerenparlement
willen we de jongeren laten
kennismaken met het democratische
apparaat, het parlementaire systeem
leren doorgronden, en hen de kans geven
om andere jongeren te ontmoeten.”
De toekomst is aan de jeugd: een werkelijkheid
waar de jongerenparlementen
zich alvast om bekommeren. ■
www.eypej.org of www.eyp.be
www.jeugdparlementjeunesse.be
AL MEER DAN 30
JAAR NUTTIG IN
BELGIË
Het idee van de miniondernemingen
is overgewaaid uit Amerika,
waar het concept in 1919 is ontstaan
met de steun van bekende
personen, zoals Walt Disney,
Henry Ford en John D. Rockefeller;
invloedrijke mensen die het
project van Horace A. Moses
om ondernemerschap en verantwoordelijkheidszin
bij jongeren te
stimuleren, fi nancieel en moreel
hebben gesteund. In 1963 doet
het idee ook in Europa zijn intrede,
te beginnen in Groot-Brittannië.
In België ontstaat het concept in
1977. Sindsdien is het zich blijven
ontwikkelen. Gezien de enorme
behoefte twijfelt niemand aan het
verdere succes van de formule.
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 15

JONGEREN
HET ISOLEMENT VAN
ZIEKE PATIËNTJES
DOORBREKEN
Een kind dat aan een ernstige ziekte lijdt, moet niet alleen de pijn en de daaraan
verbonden moeilijkheden dragen, maar ook de gevolgen ervan voor zijn
schoolopleiding en zijn sociale leven. Dankzij het internet zorgt de vzw Take
Off ervoor dat zieke kinderen uit hun isolement worden bevrijd. Door Sandra Evrard
De vzw Take Off is drie
jaar geleden opgericht
door vrijwilligers uit
de informaticawereld
en biedt hulp aan
kinderen die langdurig
in het ziekenhuis
moeten worden opgenomen. Het doel:
voorkomen dat zij hun schoolopleiding
onderbreken, maar ook een sociale
band met de schoolkameraadjes en de
leerkrachten behouden.
“Wanneer een ziek kind bij ons gemeld
wordt, proberen wij zo snel mogelijk
een verbinding tussen de school, het
kind en het ziekenhuis te maken. Als
iedereen aan het project wil meewerken,
lenen wij meteen een laptop aan
het patiëntje. Er worden een pc met
een webcam (die de klas fi lmt) en een
camera (die het bord fi lmt) in zijn klas
geïnstalleerd en als er geen internetverbinding
is, zorgen wij daar ook voor.
Gedurende de eerste weken van de
ziekenhuisopname ontvangt het kind
16 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
doorgaans veel bezoek van zijn vriendjes
en leerkrachten. Na enkele weken
worden de bezoekjes echter schaarser.
De informaticamiddelen zorgen ervoor
dat deze band behouden blijft”, legt
Jo Vandaele, coördinator van het Take
Off-project, uit.
ONDANKS ALLES TOCH SLAGEN!
In overleg met de leerkrachten, de ouders
en het kind wordt besloten welke
lessen het kind via het internet zal blijven
volgen. Voor de secundaire cyclus
en naargelang de beschikbaarheid van
de leerkrachten kan er ook voor interactieve
privélessen gezorgd worden.
De webcam en de Skype- en MSNverbindingen
(waarvoor de leerlingen
van de klas instaan) maken het voor de
patiënt mogelijk om de gekozen lessen
thuis of vanuit zijn ziekbed bij te wonen.
Van de 40 leerlingen die het afgelopen
schooljaar van dit systeem hebben
gebruikgemaakt, zijn er 36 geslaagd.
“Zieke leerlingen van het 6e jaar basis-
EEN VIRTUELE BAND
VOOR EEN REËEL CONTACT
Een ander project is Simon & Odil.
Simon en Odil zijn twee stripfi guurtjes.
Het jongetje Simon heeft een ernstige
ziekte maar schrikt nergens voor terug.
De krokodil Odil is een echte bangerik.
Via de computers in het ziekenhuis
kunnen jonge patiëntjes op het internet
in contact komen met deze twee
personages. De rol van de krokodil
bestaat erin dat hij de angstgevoelens
van de zieke kindjes verwoordt. Aan
Simon en Odil kunnen de patiëntjes
hun vragen kwijt, die ze niet aan de
dokter of verpleegster durven te stellen.
www.simonodil.com
onderwijs hechten meestal veel belang
aan het behalen van het getuigschrift
basisonderwijs. Hoewel het pedagogische
motief in onze ogen het belangrijkste
is, hebben we ook gemerkt dat
deze band het sociale isolement indijkt,
waarvan de zieke kinderen eveneens
het slachtoffer zijn. Wij krijgen vaak te
maken met kankerpatiëntjes die gedurende
6 tot 18 maanden niet meer naar
school kunnen gaan. Dankzij deze verbinding
kunnen zij tijdens de speeltijd
ook met hun schoolkameraadjes communiceren
of met vriendjes die thuis
zelf een internetverbinding hebben”,
besluit de coördinator van Take Off. ■
www.asbl-takeoff-vzw.be
© Take Off
Dankzij een pc en een webcam kunnen
de zieke kinderen ‘naar school gaan’.

Wij zijn ook daar
waar u ons niet verwacht.
De Nationale Loterij speelt een zeer actieve rol in de samenleving. Elk jaar
steunt ze honderden humanitaire, sociale, culturele, wetenschappelijke
en sportieve projecten. Zo creëert ze kansen voor iedereen. En daarom
vindt u de Nationale Loterij ook daar waar u het niet verwacht.
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 17

WETENSCHAP
HONDERD JAAR
WETENSCHAP
IN BRUSSEL
Bestaat er in de wetenschappelijke
wereld
een beroemdere foto
dan degene die in
1911 in de salons
van het Brusselse
hotel Métropole werd
genomen en waarop je tegelijk Ernest
Solvay, Marie Curie, Albert Einstein,
Walther Nernst, Henri Poincaré, Max
Planck en Maurice de Broglie herkent,
om er maar enkelen te noemen? Waarschijnlijk
niet! Nochtans wekt dit soms,
ook vandaag nog, ergernis op onder
leden van de Solvay Instituten.
18 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
De beroemdste wetenschappers ter wereld verzamelen in 1911 in het Brusselse hotel
Métropole, ter gelegenheid van een door Solvay georganiseerd congres.
In 2011 vieren de Solvay Instituten hun honderdste verjaardag. De Chemie-
en Fysicacongressen van de Solvay Instituten hebben België op de
wereldkaart van de wetenschap gezet. Door Jean Blavier
Waarom? Omdat het een wat simplistisch
cliché is. Ongetwijfeld zal al
het pedagogische talent van Franklin
Lambert, professor aan de VUB en
huidig deputy director van de Solvay
Instituten, nodig zijn om – in een boek
dat volgend jaar verschijnt – aan dit
cliché de rechtmatige plaats te geven
die het verdient (zie kader).
Een belangrijke plaats, maar zonder
de rest te verbergen…
1911, 1927, 1933
De rest, dat wil zeggen de uitstraling
van de Chemie- en Fysicacongressen
© Foto Couprie, Solvay
van de Solvay Instituten en de niet te
evenaren rol die ze in het begin van
vorige eeuw hebben gespeeld toen
het erop aankwam om België op de
wereldagenda van de grote wetenschappelijke
evenementen te plaatsen.
Iedereen spreekt van het beroemde
Fysicacongres van 1911 en vooral van
de foto die het gebeuren voor eeuwig
heeft vastgelegd. Maar een van de
inhoudelijk belangrijkste congressen
is dat van 1927, waar een onvergetelijke
woordenwisseling Albert Einstein
tegenover Niels Bohr plaatste. Tussen
haakjes, onder de 29 deelnemers

aan dat congres vind je maar liefst 17
Nobelprijswinnaars. Wie kan beter?
Een ander bekend congres is dat van
1933, waaraan Marie Curie nog heeft
deelgenomen (ze stierf een jaar later).
Dit congres werd getekend door de
controverse over het bestaan van
positieve elektronen tussen enerzijds
haar dochter en schoonzoon, Irène
en Frédéric Joliot-Curie, en anderzijds
de Oostenrijkse natuurkundige Lise
Meitner. Die laatste zou uiteindelijk
van mening veranderen, maar bewees
ondertussen dat fysici best heethoofdig
kunnen zijn. Dat waren pas discussies!
Congressen, instituten... Maar hoe
kwam het nu precies tot stand? Natuurkundigen,
al dan niet opvliegend,
spelen een rol in allerlei anekdotes die
achteraf deel gaan uitmaken van de
grote geschiedenis. In ons verhaal is
het allemaal begonnen met de beroemde
vergelijking van de Duitse fysicus
en chemicus Walther Nernst, die een
Belgische leerling had, Robert Goldschmidt.
Deze laatste was bevriend
met Ernest Solvay, die zijn Cité des
sciences in het Brusselse Leopoldpark
wilde uitbreiden. Een Cité des sciences
waarvan de puzzel al enkele stukjes
bevatte, zoals een anatomisch en een
sociologisch instituut… maar nog geen
instituut voor schei- of natuurkunde.
Hoe moest hij dat aanpakken en,
vooral, aan wie kon hij de toekomst
ervan toevertrouwen?
EEN INTERNATIONAAL INSTITUUT
In die tijd behoorde België tot het
hoofdpeloton van industrielanden,
maar niet tot dat van wetenschappelijke
naties. Goldschmidt praatte erover
met Nernst, met Solvay en uiteindelijk
bespraken ze het samen. Zo vond in
1911 het eerste Fysicacongres in Brussel
plaats. Na afl oop waren Nernst,
Goldschmidt en Solvay het erover eens
dat de natuurkundige Hendrik Antoon
Lorentz, Nobelprijswinnaar in 1902, dat
congres met meesterhand had geleid.
“En wat als we hem tot voorzitter van
het Instituut benoemen? – Heel goed,
maar het is een Nederlander! – En dan,
als we er nu eens een internationaal
instituut van maken?” Toen gebeurde
er iets buitengewoons voor een tijd
waarin het nationalisme nog niet ter
discussie stond. “In orde,” zeiden de
drie mannen, “laten we van het Instituut
voor Fysica een internationale instelling
maken. Onder leiding van Lorentz.”
Dat was een echte wereldprimeur in de
geschiedenis van de wetenschap – een
grote stap naar haar mondialisering.
Het jaar nadien (het jaar dat de Titanic
zonk, maar dat heeft er verder niets
mee te maken) richtte de steenrijke
Ernest Solvay dus het internationale
Solvay Instituut voor Fysica op. Tien
jaar later vond het eerste Chemiecongres
plaats, gevolgd door de oprichting
van een Instituut voor Chemie.
Tot op vandaag werden er in totaal
24 Fysica- en 21 Chemiecongressen
EEN EEUWFEEST
DAT NIET ALLEEN FEESTELIJK ZAL ZIJN
Franklin Lambert is vastbesloten:
de honderdste verjaardag van het
beroemde Brusselse Fysicacongres
moet waardig worden gevierd. Maar
er is ook nog de wetenschap, de
echte, de ernstige! Het jubileum
wordt volgend jaar dus voorafgegaan
door het 22e Chemiecongres. En
2011, het eigenlijke jubileumjaar, zal
ook – en vooral – het jaar van het 25e
Fysicacongres zijn, onder leiding van
de Amerikaan David Gross, Nobelprijs
Fysica in 2004 en specialist op
het vlak van quantum-chromodynamica.
Wel, wel… Hier zien we weer
de kwantumtheorie opduiken, het
onderwerp van het eerste congres
van 1911. Het is duidelijk dat kwanta
centraal zullen staan in de discussies,
maar in welke vorm? Het weten-
georganiseerd door wat de Internationale
Solvay Instituten of, juister gezegd,
de Solvay Institutes geworden zijn (een
gevolg van de mondialisering en de
verengelsing). Het laatste congres werd
in december 2008 gehouden in… de
Métropole, naar het voorbeeld van het
allereerste congres van 1911, waarvan
we de honderdste verjaardag niet
onopgemerkt voorbij zullen laten gaan
(zie kader).
TWEEDERANGSFIGUUR
Het is onmogelijk om over die beroemde
Fysicacongressen te spreken
zonder Albert Einstein te vermelden.
In 1911 was de vader van de relativiteitstheorie
nog een onbekende. Zijn
universitaire loopbaan was begonnen
met een indrukwekkende reeks mislukkingen,
zodat zijn vader hem een baantje
in de administratie had gezocht. Het
is dus als autodidact dat hij zijn werk
voortzette. Hij publiceerde enkele opzienbarende
artikels over de relativiteit,
kwanta en de Brownse beweging en
behaalde uiteindelijk een doctoraat
in 1906. Hij bleef publiceren en werd
benoemd tot doctor honoris causa aan
de universiteit van Genève. Dat trok de
aandacht van Walther Nernst, die hem
in 1909 uitnodigde in Berlijn en nadien
op het Congres van Brussel in 1911,
een beetje als tweederangsfi guur.
Een tweederangsfi guur die, zoals we
weten, nadien de hoofdrolspelers op
de toenmalige affi che in de schaduw
zou stellen. ■
schappelijk comité dat instaat voor
de organisatie van het evenement (er
zijn ook enkele dagen voor het grote
publiek voorzien) heeft de knoop nog
niet doorgehakt. En Franklin Lambert
hoopt op hetzelfde moment een werk
uit te brengen dat de belangrijke momenten
van dit verrassende menselijke
avontuur beschrijft: honderd jaar
wetenschap in Brussel.
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 19

WETENSCHAP
STAREN
IN DE RUIMTE
Nogal wat federale wetenschappelijke en
culturele instellingen kunnen rekenen op de steun
van de Nationale Loterij. Twee daarvan, de
Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB) en het
Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA),
verdienen in 2010 – het jaar van Frank De Winne –
extra aandacht. Door Benny Audenaert
Op het plateau van
Ukkel bevindt zich
de Pool Ruimte.
Naast het Koninklijk
Meteorologisch Instituut
(KMI) bestaat
de Pool Ruimte uit
de Koninklijke Sterrenwacht van België
(KSB) en het Belgisch Instituut voor
Ruimte-Aeronomie (BIRA).
In 1826, nog voor het ontstaan van
België dus, keurde de toenmalige
koning der Nederlanden Willem I de
oprichting van een observatorium in
Brussel goed. Het verhuisde in 1890
van Sint-Joost-ten-Node naar Ukkel
en werd de Koninklijke Sterrenwacht
van België. De afdeling meteorologie
genoot vanaf 1913 autonomie als KMI.
Het onderzoek aan de Koninklijke Sterrenwacht
van België richt zich onder
meer op tijdsbepaling, seismologie,
gravimetrie, astrofysica, onderzoek van
de zon en baanberekening van hemellichamen.
Bijzonder was de ontdekking
in Ukkel van de spectaculaire komeet
© ESA
De invloed van de zon op de aarde
krijgt veel belangstelling van Belgische
onderzoekers.
20 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
Arend-Roland van 1957. Astronomen
van de Belgische sterrenwacht gaan
ook regelmatig waarnemen in het
European Southern Observatory (ESO)
in Chili, waarbij ons land betrokken is.
Voor het grote publiek opende de KSB
haar planetarium op de Heizel.
In 1964 splitste het BIRA zich op zijn
beurt af van het KMI. Het BIRA onderzoekt
de fysica en de scheikunde van
de hoge lagen in de atmosfeer en de
ruimte erbuiten. De eerste Belgische
ruimtevaarder uit de geschiedenis Dirk
Frimout zette er zijn eerste stappen
naar de kosmos.
HET ONDERZOEK VAN DE ZON
Het BIRA en de KSB zijn internationaal
gewaardeerde partners bij veel
wetenschappelijke ruimtemissies. In
november zijn ze aan boord van de
made in Belgium satelliet Proba 2, die
de zon gaat bestuderen. Het BIRA
huisvest ook het Belgian User Support
and Operation Centre (B.USOC). Hier
kunnen onderzoekers hun experimenten
in de ruimte opvolgen.
De knowhow van de drie federale
instituten van de Pool Ruimte vloeit
dan weer samen bij het Solar-Terrestrial
Centre of Excellence (STCE). Dat volgt
de grillige capriolen van het ‘ruimteweer’:
de wisselwerking tussen de zon
en de aarde, die heel wat gevolgen
heeft voor de globale veranderingen op
onze planeet. ■
www.poolruimte.be
© Asselberghs, KMMA
Masker uit de regio van Mwanza.
Maskers
in het gezicht
Op een originele manier toont
het Koninklijk Museum voor
Midden-Afrika dit jaar een
uitzonderlijke verzameling rituele
maskers aan het publiek.
Door Barbara Vandenbussche
Rituele maskers worden door
veel Afrikaanse volkeren gebruikt.
Meestal dragen de mannen ze, bij
animistische ceremoniën, inwijdingsrituelen,
rituele dansen, offers en
genezingsrituelen. “Veel van deze
maskers werden in het begin van de
20e eeuw door koloniale ambtenaren,
militairen en missionarissen
meegebracht naar Europa”, vertelt
diensthoofd Katia Dewulf van het
museum. “Een honderdtal maskers
komt uit onze privécollectie, de
rest uit andere Europese musea en
privéverzamelingen.”
Meer dan 100.000 bezoekers
De tentoonstelling wordt aangevuld
met diverse activiteiten, zoals een
educatieve studio voor jongeren
en programma’s op maat voor
culturele organisaties en bedrijven.
Het museum verwacht voor deze
tentoonstelling meer dan 100.000
bezoekers. ■
www.africamuseum.be
Zin om de tentoonstelling te bezoeken?
Afspraak op pagina 51.

BIODIVERSITEIT IS
VAN LEVENSBELANG
2010 is het Jaar van de Biodiversiteit. Een heel jaar lang wijdt het Museum
voor Natuurwetenschappen in Brussel tentoonstellingen, activiteiten en zelfs
een kalender aan dit thema. Door Barbara Vandenbussche
Voor het eerst staat het
Museum voor Natuurwetenschappen
een heel jaar in het
teken van één thema:
biodiversiteit. “In onze
galerij komt er een permanente
tentoonstelling over biodiversiteit
in de stad”, vertelt Anne Franklin,
Coördinator van het Internationale Jaar
van de Biodiversiteit in het Museum
voor Natuurwetenschappen. “Daarnaast
organiseren we een rondreizende
workshop, om in Brusselse scholen te
vertellen over biodiversiteit, en houden
we in mei een wandelzoektocht met
gps, gsm of op papier, waarbij mensen
zelf op zoek kunnen naar biodiversiteit
in de stad. Tot slot kunnen mensen
voor informatie ook terecht op
www.biodiv2010.be.”
HET DUBBELE VAN
DE WERELDECONOMIE
Aan het begin van de zomer bleken
zo’n 17.000 diersoorten met uitsterven
bedreigd. Ook in ons land staan vele
dier- en plantensoorten onder druk.
“Het grote publiek begint zich sterk
bewust te worden van de negatieve impact
die een verminderde biodiversiteit
op het milieu heeft”, legt Anne Franklin
uit. “Maar waarom dit een probleem is
en wat de consequenties zijn, dat weet
men dikwijls nog niet. Het is ons doel
de mensen te informeren, zodat ze zich
engageren en zelf acties ondernemen
om een steentje bij te dragen. Daarom
maken we ook een kalender, die elke
dag een tip of een brok informatie
geeft.”
Er zijn tal van argumenten waarom
biodiversiteit zo belangrijk is zowel
op wetenschappelijk, economisch,
fi losofi sch, als op ethisch en esthetisch
vlak. In 1997 hebben wetenschappers
de totale economische waarde van
de biodiversiteit op aarde geraamd op
ongeveer 33.000 miljard dollar per jaar,
zowat het dubbele van de wereldeconomie.
Het is dus zaak om die schat
ook goed te beschermen.
Er zijn in ons land zo’n 36.000 soorten
dieren, planten, paddenstoelen en
micro-organismen geïdentifi ceerd. Het
evenwicht tussen alle soorten is cruciaal
voor de overleving van de mens. ■
www.natuurwetenschappen.be
Een onlinekrant over diabetes
De Metabolic and Functional Research on Diabetes Journal is in 2008
opgestart en wil het grote publiek via zijn website informeren over
diabetes. Door Sandra Evrard
Dankzij de Metabolic and Functional
Research on Diabetes Journal kunnen
recente informatie en onderzoek
over diabetes van onderzoekers,
wetenschappers en artsen uit de hele
wereld worden uitgewisseld.
“Personen afkomstig uit minder
bevoorrechte werelddelen, die minder
de gewoonte hebben om artikelen in
de klassieke tijdschriften te publiceren,
moedigen wij aan om hun
artikelontwerpen bij ons in te dienen,
zodat deze kennis door iedereen
gedeeld kan worden. De behandelde
onderwerpen zijn de fundamentele
en klinische aspecten, casestudy’s en
met diabetes gepaard gaande ziektes”,
aldus Marcel Kadiata Mbiyangandu,
doctor in de wetenschappen
en managing editor van de publicatie.
© Museum voor Natuurwetenschappen
In het Museum voor Natuurwetenschappen
zijn letterlijk bezige bijen te zien.
Over de hele wereld
Een team van de Université Libre de
Bruxelles, dat het Redactiecomité
vormt, en het Leescomité, dat bestaat
uit leden van alle continenten, keuren
de artikelen goed, die vervolgens via
de website met de hele wereld worden
gedeeld. De website wordt op
spontane wijze aangevuld, op basis
van de voorgestelde onderwerpen.
In de laatste periode telde de website
800 lezers. Aangezien 4 tot 10% van
de wereldbevolking aan diabetes
lijdt, overweegt de onlinekrant een
voorlichtingsonderdeel voor het grote
publiek te creëren om de mensen
over deze ziekte te informeren en hen
ervan bewust te maken. ■
www.mefred.org
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 21

SPORT
PARTNERS VOOR SPORT
Sport en lichaamsbeweging promoten. Dat is de doelstelling van de instellingen
ADEPS en Bloso, de sportadministraties van, respectievelijk, de Franse
en de Vlaamse Gemeenschap. Een blik achter de schermen en een voorstelling
van enkele van de vele acties die ADEPS en Bloso organiseren.
Door Jef Van Baelen
© Archief Bloso
De Gordel: sporten langs de rand van Brussel.
Voluit heet ADEPS
l’Administration de
l’Education Physique
et des Sports, maar je
kent het ongetwijfeld
als ADEPS. ADEPS is
de sportadministratie
van de Franse Gemeenschap. Het
doel van deze instelling is: sport en
lichaamsbeweging promoten. Dat doet
ADEPS onder meer door topsporters
fi nancieel te ondersteunen, maar de
instelling staat ook in voor de subsidiering
en begeleiding van de provinciale
en gemeentelijke sportdiensten, en van
de 62 erkende Waalse en Franstalig-
Brusselse sportfederaties (en dus ook
de 6250 clubs en 384.000 sporters die
22 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
bij die federaties zijn aangesloten).
Bij het grote publiek is ADEPS natuurlijk
vooral gekend voor haar zeventien
moderne sportcentra, waar tijdens de
vakantieperiodes de ADEPS-sportkampen
georganiseerd worden. Ook op andere
tijdstippen kan zowat iedereen er
terecht: scholen voor hun sportklassen
en schoolsportdagen, clubs en sportfederaties
voor trainingen en stages,
bedrijven voor hun bedrijfssportdagen,
of de individuele sporter, op zoek naar
een lichamelijke uitdaging.
ZOMERSTAGES VOOR IEDEREEN
Een erg grote publiekstrekker en al
decennia het paradepaard van ADEPS
zijn de zomerstages. In juli en augustus
organiseert ADEPS niet minder dan
1200 sportstages, met activiteiten
voor jong en voor iets minder jong. Er
worden wel dertig verschillende sportdisciplines
aangeboden, alle begeleid
door gespecialiseerde sportmonitoren.
Niet alleen de geoefende sporter moet
zich aangesproken voelen want er
zijn stages voor ieder ervaringsniveau:
van initiatie tot en met vervolmaking.
De slagzin luidt ‘Sport pour Tous’, en
dat zijn allerminst holle woorden. Er
bestaan zelfs familiestages die van
sport een activiteit voor het hele gezin
maken.
Snel reserveren is wel aangewezen,
want populaire stages zijn vaak vlug
volgeboekt. De zomerstages worden

Zeilen op een stage van ADEPS in Péronnes.
georganiseerd in de zeventien Belgische
centra van ADEPS, die je vindt
in Aarlen, Anderlecht, Auderghem,
Bergen, Chiny, Engreux, Froidchapelle,
Jambes, Louvain-la-Neuve, Loverval,
Luik, Namen, Neufchâteau, Péronnes,
Seneffe, Spa en Woluwe. Ook in het
Franse Les Arcs organiseert ADEPS zomerstages,
die wegens het bergachtige
decor een uitzonderlijke aanrader zijn.
DE BESTE SPORTGEMEENTE
Een ander hoogtepunt binnen de
werking van ADEPS is de Trophée
Commune Sportive, een wedstrijd
waarin Waalse en Brusselse gemeenten
strijden om de titel van beste sportgemeente.
Om de TCS wordt altijd gestreden
op de zaterdag voor de Dag van de
Franse Gemeenschap in België, die
op 27 september gevierd wordt. Vijf
proeven worden afgelegd door een
offi cieel afgevaardigde selectie van de
© ADEPS
De ADEPS-trofee van de Sportiefste
Gemeente gaat de hoogte in.
© ADEPS
gemeente: joggen, zwemmen, minivoetbal,
badminton en jeux de boules.
Een zesde proef, boogschieten, wordt
betwist tussen de schepenen van sport
van de deelnemende gemeenten. Verder
kunnen er bonuspunten verdiend
worden per inwoner die aan de Trophée
Commune Sportive deelneemt.
De zes offi ciële disciplines vinden
plaats in de organiserende stad, maar
daarnaast worden in elk van de deelnemende
gemeenten bijkomende
sportevenementen georganiseerd.
Dit jaar werd de Trophée Commune
Sportive in La Louvière gehouden.
Het was al de dertiende editie.
De TCS is steevast een gezellige en
ludieke gelegenheid. Winnen is belangrijk,
deelnemen nog belangrijker, want
iedereen amuseert zich kostelijk op de
Trophée Commune Sportive. Wie deelneemt
is dus hoe dan ook een beetje
winnaar.
ALS HET KRIEBELT
Bloso is voor Vlaanderen wat ADEPS
voor het francofone deel van België
is. Bloso (voluit: het agentschap voor
de Bevordering van de Lichamelijke
Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie)
regelt de subsidiëring
van de Vlaamse sportfederaties, van de
provinciale en gemeentelijke sportdiensten
en van de sportdienst van de
Vlaamse Gemeenschapscommissie.
Het agentschap ijvert ervoor om zo
Dé Watersportdag: een jaarlijks tweedaags evenement.
veel mogelijk Vlamingen, en vooral de
jeugd, te sensibiliseren om aan sport
te doen. Want ‘Als het kriebelt, moet je
sporten’, zegt hun ondertussen klassiek
geworden slogan. De dertien Blososportcentra
staan alvast klaar om mogelijke
kriebels om te zetten in zweet.
De centra zijn het strijdtoneel van de
bekende Bloso-sportkampen, maar
stellen hun accommodatie ook buiten
de vakantieperiodes ter beschikking
voor scholen, sportclubs en -federaties,
of gewoon voor mensen die zin hebben
in sport.
OP EN IN HET WATER
Bloso, dat in 2009 trouwens veertig jaar
bestaat, lanceert regelmatig sportpromotionele
campagnes zoals Sportelen,
dat zich specifi ek richt op vijftigplussers,
of de actie Sporttak in de Kijker,
die in 2009 focust op de oosterse
vechtsporten judo, jiujitsu, karate,
taekwondo en wushu. Het Vlaamse
sportagentschap organiseert bovendien
het hele jaar door grote sportevenementen.
We plaatsen enkele vaste afspraken
op de Bloso-kalender in de kijker. Te
beginnen met Dé Watersportdag, een
tweedaags evenement in het laatste
weekend van mei, waarbij meer dan
honderd Vlaamse watersportclubs en
de drie Bloso-watersportcentra hun
deuren opengooien. Wie graag nat
wordt, kan gratis initiaties volgen in >
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 23
© Bloso

SPORT
een tiental verschillende watersporten.
Het gaat van kano, kajak en duiken tot
wakeboarding, waterski en zeilwagenrijden.
De volgende Dé Watersportdag
is gepland op zaterdag 29 en zondag
30 mei 2010. Voor het volledige
programma kan je terecht op
www.watersportdag.be.
VOLLEYBAL OP HET STRAND
Van het water naar het strand is maar
een paar passen verder. En op het
strand van Oostende, ter hoogte van
het Zeeheldenplein, organiseren Bloso,
de Vlaamse Volleybalbond en de stad
Oostende ieder jaar rond 21 juli het
Megabeachvolleyfestival, het grootste
recreatieve beachvolleybaltoernooi van
Vlaanderen. Het is een driedaags toernooi
voor ploegen van twee, drie of vier
spelers. Je kunt één of meerdere toernooidagen
deelnemen; er wordt voor
iedere dag een klassement opgemaakt,
naast een overkoepelende rangschikking
die de hele driedaagse omvat. Er
worden bovendien aparte competities
georganiseerd voor families, bedrijven
en vijftigplussers.
Recreatiesporters vanaf tien jaar vinden
meer informatie op www.megabeachvolleyfestival.be.
Zaterdag 17, zondag
18 en maandag 19 juli 2010 ontvangt
Oostende het eerstkomende Megabeachvolleyfestival.
24 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
© ADEPS
ADEPS promoot ‘Sport pour Tous’, sport voor iedereen.
DE RAND VAN BRUSSEL
Nog tijdens de weerkundige zomer,
maar net na de schoolvakantietijd, is
het tijd voor dé klassieker onder de
Bloso-evenementen. De Gordel, op de
eerste zondag van september, leverde
een gevarieerd aanbod van fi ets- en
wandeltochten in de groene rand rond
Brussel, opgebouwd rond verschillende
thema’s.
Op 5 september 2010 is De Gordel
al aan zijn dertigste editie toe. En de
opvolging blijft verzekerd, want ondertussen
al vijftien jaar wordt er eind juni
een jeugdige tegenhanger georgani-
Het Megabeachvolleyfestival: tegelijk competitie en recreatie.
© Bloso
seerd met de Gordel voor Scholen. Een
kleine dertigduizend jongeren fi etsen
en wandelen hun (voorlopig) laatste
schooldagen vol doorheen de Brusselse
rand. De perfecte proloog voor
het echte werk in september.
Op www.gordelvoorscholen.be en
www.de-gordel.be zie je welk lekkers
de organisatoren in 2010 aanbieden.
Mocht je zelf een goed of origineel idee
hebben om De Gordel nog te versterken,
dan is dat steeds welkom. Stuur
een mail naar degordel@bloso.be en
wie weet worden je Gordeldromen in
2010 werkelijkheid.
EEN PLUIM VOOR HET FESTIVAL
Het laatste grote sportevenement van
het Bloso-jaar is het Vlaams Badmintonfestival.
Een relatief jong project;
zaterdag 5 en zondag 6 december
wordt dit sportfeest voor de derde keer
gehouden. In drie jaar tijd groeide het
uit tot het grootste recreatieve badmintontoernooi
van Vlaanderen.
Het Vlaams Badmintonfestival staat
volledig in het teken van de recreatieve
sporter en de Antwerp Expo is the
place to be. Alle leeftijdscategorieën
worden uitgenodigd om mee te doen.
Het zal de jongsten zeker opvallen dat
de datum van het festival samenvalt
met het sinterklaasfeest. De goedheilige
man schijnt ook een sportvriend te
zijn en het zou dus niet verbazen als
ook hij op het Vlaams Badmintonfestival
zijn opwachting maakt. ■
www.adeps.be - www.bloso.be

Michaël Bultheel pakt brons
op de 400 meter horden.
Wat een universiade
precies
is, weten we
beter sinds
Kim Gevaert
erop uitblonk.
In 1999 veroverde
ze op de 200 meter goud op
de Universiade van Palma de Mallorca.
Twee jaar later, op de Universiade van
Peking, was ze op dezelfde afstand
goed voor zilver. Iedere sportliefhebber
herinnert zich nog welke hoge vlucht
Gevaerts carrière achteraf nog heeft
genomen.
Van het kwartet sprintsters, die vorig
jaar op de Olympische Spelen van Peking
een zilveren medaille wegkaapten
op de 4 x 100 meter, staan er trouwens
nog twee vermeld op de erelijst van
de universiades. In 2005 vatte Elodie
Ouedraogo in Izmir op het podium post
met een bronzen plak. En Hanna Mariën
nam deel aan twee universiades.
Op die van Bangkok in 2007 eindigde
ze tweede op de 200 meter. Ze was dit
jaar ook van de partij in Belgrado, maar
greep er naast de prijzen. Hanna bleek
onvoldoende hersteld van een blessure
en kon zich niet kwalifi ceren voor de
fi nale.
DE ECHTE OLYMPISCHE SFEER
Hanna Mariën was een van de in totaal
33 atleten, die de BUSF (Belgian
University Sports Federation) naar de
Universiade van Belgrado stuurde.
Belgische deelnemers aan een universiade
moeten tussen 17 en 27 jaar en
– logisch genoeg – student zijn, en
© Christian Pierre, FISU
DRIE MEDAILLES
IN BELGRADO
De Olympische Spelen voor universiteitsstudenten,
zo kan je de tweejaarlijkse universiade nog het best
omschrijven. Aan de Universiade van Belgrado namen
dit jaar 33 Belgische atleten deel. Ze brachten
drie medailles mee naar huis. Door Pierre Danvoye
voorts aan strikte selectiecriteria
beantwoorden. De Belgen deden in de
Servische hoofdstad mee aan de
disciplines atletiek, gymnastiek, judo,
boogschieten en schermen.
“Zo’n universiade valt gemakkelijk te
vergelijken met de Olympische Spelen”,
vertelt delegatieleider Dieter Theylaert.
“Er werd in Belgrado een gloednieuw
atletendorp opgetrokken en daar kon
je, net zoals tijdens de Olympische
Spelen, die typische sfeer van verbroedering
tussen landen en volkeren
opsnuiven. Irakezen en Iraniërs, Noord-
en Zuid-Koreanen, in het atletisch dorp
zagen we ze als vrienden met elkaar
omgaan. Dat is blijkbaar de magie van
de sport.”
In Belgrado vertegenwoordigden
ongeveer 9000 sporters 148 landen
in dezelfde sportdisciplines als op de
Olympische Spelen. De internationale
sporthiërarchie werd er gerespecteerd:
de traditionele sportlanden als de
Verenigde Staten, China, Rusland en
Japan oogstten de meeste medailles.
Als klein sportland mag België zeker
niet mopperen over resultaten. Onze
universitairen keerden met drie medailles
terug. Turner Donna-Donny Truyens
behaalde zilver in de fi nale van het
paard met bogen. Judoka Joachim
Bottieau vocht zich naar brons en
Michaël Bultheel pakte brons op de
400 meter horden. Met tien deelnemers
die zich in de top 10 van hun nummer
klasseerden, scoorde België ook goed
in de breedte.
AFSPRAAK IN CHINA
Volgende afspraak: Shenzhen (China)
in 2011. Met ongetwijfeld minder
Belgische atleten dan dit jaar. “In 2003
hebben we slechts elf atleten naar Korea
kunnen sturen en 23 naar Thailand
in 2007”, zegt de aanvoerder van de
Belgische afvaardiging. “In 2005 waren
er 57 in Turkije en dit jaar 33 in Servië.
Het hangt allemaal af van de kosten.
Daarom is de subsidie van de Nationale
Loterij, die ook voor de uitrustingen van
de atleten zorgt, van kapitaal belang
voor ons.”
Shenzhen zal een heel populaire editie
met veel mediabelangstelling worden,
dat staat nu al vast. In Azië haalt een
universiade alle grote tv-zenders. ■
www.busf.be
www.ub2009.org
Donna-Donny Truyens:
zilver op het paard met bogen.
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 25
© Christian Pierre, FISU

SPORT
Het WK catamaran formule 18
in Knokke.
De wind in de zeilen
Afgelopen juli werd het wereldkampioenschap
catamaran formule
18 in de Noordzee gehouden.
Met talrijke deelnemers en
een bijzonder enthousiast publiek.
Door Pierre Danvoye
De catamaran formule 18 is een kleine
(5,52 m lange en 2,60 m brede) en
zeer lichte (180 kg) boot die staat voor
verbluffende prestaties (bijna 40 km/u).
De beste F18-zeilers van de wereld zijn
in juli samengekomen ter hoogte van
Knokke voor de tiende editie van het
wereldkampioenschap. In 2003 vond
het evenement in Koksijde plaats.
De editie 2009 trok een recordaantal
(173) deelnemers uit vijftien landen: uit
Europa, maar ook uit verder gelegen
26 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
gebieden van de wereld zoals Argentinië,
Australië, Canada en de Verenigde
Staten. De logica werd gerespecteerd:
landen die professionele zeilers in de
strijd wierpen, maakten het spel. In
Nederland, Frankrijk of Australië bijvoorbeeld
kan een regattazeiler louter
met formule 18 zijn kost verdienen.
Zeilen: een betaalbare sport
Er waren massaal veel toeschouwers
aanwezig en de organisatie van het
evenement door de Royal Belgian
Sailing Club (RBSC) was onberispelijk.
België telt bijna duizend catamarans,
waarvan de RBSC er een 450-tal heeft,
verdeeld over zijn vijf havens (drie aan
de kust en twee rond Gent). “Het is tijd
om komaf te maken met de legende
dat zeilen een elitesport is. Je kunt lessen
volgen vanaf minder dan 20 euro
per uur, het is een perfect betaalbare
sport”, vertelt een van de verantwoordelijken
ons. ■
www.rbsc.be - www.f18worlds2009.com
De uithouding van ruiter en paard
De Beker der Naties van endurance werd in mei op een parcours
in lussen gereden in de streek van Vielsalm. De Belgische ruiters
stonden alweer bovenaan op de affi che. Door Pierre Danvoye
Endurance is de tweede grootste
paardendiscipline ter wereld wat het
aantal deelnemers betreft, na de
springsport en vóór eventing en dressuur.
De deelnemers leggen in één
dag een parcours af van ongeveer 160
km (voor de senioren) en 130 km (voor
de junioren), met een gemiddelde snelheid
van ongeveer 20 km per uur! Het
parcours is onderverdeeld in vier of
vijf etappes en na elke lus ondergaan
de paarden een grondige veterinaire
keuring. Als deze controle negatief
is, mogen de paarden niet opnieuw
vertrekken.
De Beker der Naties endurance
in Vielsalm.
© Pierrick Contin
© www.endurance-belgium.com
Demonstratiesport op
de Olympische Spelen?
Traditioneel onderscheidt België zich
in deze discipline. “Sinds begin 2000
hebben onze ruiters een zestigtal
medailles verzameld op de wereldkampioenschappen,
de Europese
kampioenschappen en de Beker der
Naties”, legt Pierre Arnould uit, een
van de organisatoren van de Beker der
Naties die in mei in Mont-le-Soie, nabij
Vielsalm, gehouden is.
De competitie speelde zich af op
een parcours met een totaal hoogteverschil
van bijna 4000 meter. De
Nationale Loterij heeft de juniorenproef
gesteund (14-21 jaar).
Indien endurance op de Olympische
Spelen van Londen in 2012 opnieuw
als demonstratiesport wordt opgenomen,
is de kans groot dat de discipline
vier jaar later een offi ciële olympische
sport wordt. ■
www.equibel.be - www.montlesoie.be
© Luc Dequick
Jan Boyen rijdt naar brons.
London calling
Het Belgisch Paralympisch
Comité heeft aan de laatste
Paralympische Spelen een nogal
bittere herinnering overgehouden.
Hoe kunnen we in Londen beter
presteren dan in Peking?
Door Pierre Danvoye
“Zonder de steun van het ADEPS,
Bloso en de Nationale Loterij zou de
paralympische beweging in België niet
kunnen bestaan”, zegt een verantwoordelijke
van het Belgisch Paralympisch
Comité, de organisatie die samenwerkt
met de Vlaamse Liga Gehandicaptensport
en de Ligue francophone
Handisport om onze beste mindervalide
atleten de kans te geven om aan
de grootste wereldcompetities deel te
nemen.
De laatste Paralympische Spelen, die
steeds in aansluiting op de ‘klassieke’
Olympische Spelen worden georganiseerd,
waren die van Peking 2008.
Het Belgische eindresultaat beperkte
zich tot één medaille: brons voor de
wielrenner Jan Boyen. Er werd lering
uit getrokken, de posten werden
herverdeeld, de detectie zal nog beter
worden gestructureerd en de atleten
zullen nog meer steun krijgen (bijvoorbeeld
door het geven van gepast
voedingsadvies voor sporters). De
bedoeling is om in 2012 veel beter te
presteren in Londen. Ondertussen zijn
er het Europees kampioenschap en het
wereldkampioenschap, verplichte tussenstappen
op de weg naar de Spelen.
“Momenteel bereiden we in meerdere
disciplines, zoals tennis en basket, zeer
goede jonge atleten voor, maar het is
mogelijk dat Londen voor hen iets te
vroeg komt. In 2016 zullen ze op hun
hoogtepunt zijn.” ■
www.handisport.be - www.vlg.be
www.paralympic.be

HET TRAJECT
VOOR TALENT
Sinds 1984, dus 25 jaar al, sponsort de
Nationale Loterij een wielerprofploeg van het
hoogste niveau. Het team van Silence-Lotto is nu,
enkele generaties later, uitgegroeid tot een internationale
wielerploeg met toppers als Cadel Evans,
Philippe Gilbert, Leif Hoste en Jurgen Van den
Broeck in de rangen. Door Jef Van Baelen
“Lotto, dat is een wielerbegrip in België.
De ploeg is een deel van ons sporterfgoed”,
vindt sportief manager Marc
Sergeant. Zelf maakte Sergeant ook als
renner deel uit van dat erfgoed. In 1986
werd hij Belgisch kampioen voor het
toenmalige Lotto-Merckx. Midden jaren
negentig heeft Sergeant zijn carrière
afgesloten bij Lotto-Isoglass, waarna
hij ploegleider werd. Sergeant: “De
ploegen van Lotto zijn voor Belgische
coureurs altijd al gedroomde werkgevers
geweest. Vroeg je in mijn tijd aan
een jonge coureur waar hij wilde rijden
en hij begon zo goed als zeker over
Lotto. Dat is nog niet veranderd, dat
merk je aan het talent dat jaar na jaar
naar de profploeg stroomt.”
Philippe Gilbert wint een rit
in de Ronde van Italië.
© Photo News
VAN DE BASIS NAAR DE TOP
Om die stroom enigszins te kanaliseren,
werd enkele jaren geleden de
zogeheten wielerpiramide uitgedacht:
een sportbegeleidingstraject om zo
veel mogelijk jongeren warm te maken
voor de fi ets. Aan de basis zorgt men
voor een brede instroom door het
recreatieve jeugdwielrennen te ondersteunen.
Dat moet uiteindelijk leiden,
via de wielerscholen, de Lotto-ploegen
voor juniores en de satelietteams voor
beloften, tot een versterking van de
top van de piramide: het profteam van
Silence-Lotto.
Momenteel worden de vaste profploegleiders
Marc Wauters en Dirk De Wolf
vanuit het team gedetacheerd om de
jongerenploegen op de voet te volgen.
Ze speuren naar talent, bestuderen de
sterktes en zwaktes van de toekomstige
koerskampioenen, en verzekeren
zo mee de toekomst van de Belgische
wielrennerij.
“Een ongeloofl ijk voordeel voor de
profploeg is dat wij de achtergrond van
onze jonge aanwinsten daardoor door
en door kennen”, legt Marc Sergeant
uit. “Via de wielerpiramide volgen we
kerels als Jurgen Roelandts en Greg
Van Avermaet al jaren. Dus, toen ze de
stap naar de profs zetten, wisten wij al
perfect wat ze op dat moment al konden
en ook min of meer hoe hoog hun
groeipotentieel lag. Dat maakte hun
integratie in de ploeg veel gemakkelijker.
Dat Roelandts en Van Avermaet zo
snel doorbraken, is te danken aan hun
© Vereecken & Kalut / Photo News
Jurgen Van den Broeck was een
van de revelaties van de Tour 2009.
enorme talent, maar ook aan het uitgedachte
sportbegeleidingstraject.”
KOERSEN ZIT IN HET BLOED
Ook al is de wielersport intussen
al enkele jaren gemondialiseerd en
staan er tegenwoordig Amerikaanse,
Australische en Oost-Europese renners
op het podium, België is nog altijd een
onuitputtelijke kweekvijver voor wielertalent.
“Ik denk dat koersen nog altijd
in het bloed van de Belg zit”, verklaart
Sergeant. “Wielrennen wortelt bij ons
in een traditie van vele jaren. Niet voor
niets sturen veel buitenlandse wielerfederaties
hun beste jeugdelementen
naar België om er het vak te leren. Precies
vanwege de scherpe internationale
concurrentie zijn er goede structuren
en een effi ciënte methodiek van detectie
en begeleiding nodig, zodat we ook
de eigen talenten een traject naar de
top kunnen aanreiken. En hen kunnen
kneden tot kampioenen.” ■
www.silence-lotto.com
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 27

RUBRIEK PATRIMONIUM
HORTA
KRIJGT EEN ZAAL
De Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (KMKG) hebben zo’n
650.000 kunstschatten. Om nog meer van die praalstukken aan het grote
publiek te tonen, openen in 2010 maar liefst drie art-nouveauzalen. Twee jaar
later volgen nog twee art-decozalen en een vierde art-nouveauzaal die
volledig gewijd zal zijn aan de Belgische architect Victor Horta. Dankzij de
fi nanciële steun van de Nationale Loterij zal u er ook van de wintertuin van
‘Hotel Cousin’ kunnen genieten. Door Steven Graauwmans
In 1900 vroeg Jean Cousin architect
Victor Horta om zijn woning, gelegen
op de Charleroisesteenweg nr.
26 in St.-Gillis (Brussel), uit te breiden.
Op de gelijkvloerse verdieping
ontwierp Horta extra bureauruimte.
Daarbovenop kwam een imposante
wintertuin, een spectaculaire constructie
uitgevoerd met tal van kostbare
materialen.
Omdat het bouwwerk een aanbouw
bij een burgerwoning uit de 19e eeuw
was, kon men het niet zien vanaf
28 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
de straat. Hierdoor verdween deze
schitterende creatie in de vergetelheid.
Nochtans werd het ontworpen
in de meest creatieve periode van de
meester. Rond die tijd tekende hij ook
het Aubecqhuis – door Horta zelf als
een van zijn beste creaties beschouwd
– en de Innovation. In zijn memoires
rept hij echter met geen woord over de
wintertuin van ‘Hotel Cousin’. Waarschijnlijk
omdat hij er enkel zijn grote
nieuwbouwprojecten in vermeldde.
Victor Horta aan zijn bureau in zijn woning
in de Brusselse Amerikaansestraat.
GEDEMONTEERD IN OPSLAG-
PLAATSEN
In 1969 kon de woning van Jean
Cousin de sloophamer niet ontwijken.
Gelukkig ‘ontdekte’ architect en oudleerling
van Victor Horta, Jean Delhaye
tijdig de wintertuinconstructie. Jean
Delhaye had zich voordien ook al verzet
tegen de afbraak van het Aubecqhuis
(1950) en het Volkshuis (1965). Bovendien
was hij de drijvende kracht achter
de oprichting van het Hortamuseum.
Bewust van de waarde en het genie
© KMKG-MRAH/Horta

van Horta nam hij het initiatief, gesteund
door Philippe Robert-Jones,
de toenmalige hoofdconservator van
de Koninklijke Musea voor Schone
Kunsten van België, om de wintertuin
te ontmantelen. Hij maakte foto’s en
schetsen van de bestaande toestand
en archiveerde alles minutieus. Het
begin van een lange reis: gedurende
dertig jaar verhuisde de gedemonteerde
wintertuin van de ene opslagplaats
naar de andere.
STALEN SKELETCONSTRUCTIE
Sinds 2000 bevindt de wintertuin zich
in de Koninklijke Musea voor Kunst en
Geschiedenis. Maar tijd brengt raad:
in 2012 krijgt dit vergeten stukje art
nouveau de plaats die het verdient en
wordt hij helemaal gereconstrueerd in
de Cousinzaal van het KMKG.
Met een lengte van 8,85 m, een
breedte van 4,70 m en een hoogte van
4,90 m is de Cousinzaal op zijn minst
gezegd een indrukwekkende zaal: een
stalen skeletconstructie die bekleed is
met rijke afwerkingsmaterialen: subtropisch
hout voor deuren en omlijstingen,
geslepen glas in de vensters, dakspanten
en kolommen die verguld zijn met
bladgoud,... Enkel de mozaïekvloer kan
niet gereconstrueerd worden omdat er
te weinig duidelijke materiële en iconografi
sche elementen zijn. Gelukkig bezit
het KMKG een uitzonderlijk vloertapijt
van Horta dat in de Cousinzaal als
vloerbekleding zal getoond worden.
Als grootste en een van de belangrijkste
Belgische musea waken de
Koninklijke Musea voor Kunst en
Geschiedenis over de kwaliteit en
de ethiek van de restauratie. Voor
de renovatie van de wintertuin van
‘Hotel Cousin’ kozen ze dan ook voor
iemand die Victor Horta als geen ander
kent. Het architectenbureau Barbara
Bureauensemble zoals het in 1902 werd getoond op de wereldtentoonstelling in Turijn.
van der Wee Architects restaureerde
Horta’s Van Eetveldehuis, het schooltje
in de Ghislainstraat en het Hortahuis.
Vandaag nemen zij tevens het Paleis
voor Schone Kunsten onder handen.
Zij bewezen al talrijke keren dat ze de
authentieke schoonheid van de art
nouveau van Victor Horta weer kunnen
laten stralen als weleer.
OFFICIER IN DE ITALIAANSE
KROONORDE
Naast de wintertuin zal de Cousinzaal
ook ruimte bieden aan het prestigieuze
bureauensemble dat Victor Horta
presenteerde op de Belgische sectie
van de wereldtentoonstelling voor
decoratieve kunsten in Turijn 1902. De
internationale pers was toen vol lof over
de door Horta ontworpen eetkamer,
bureau, stoelen en fauteuils – het
absolute hoogtepunt voor Horta als
interieurkunstenaar. Naast de >
Victor Horta, bureauensemble,
expo Turijn © Sofam - 2009
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 29

PATRIMONIUM
hoogste onderscheiding toegekend
door de internationale jury kreeg hij wegens
uitzonderlijke verdiensten de titel
van offi cier in de Italiaanse kroonorde.
Verder zal in de Cousinzaal Les Quatre
Périodes du Jour (1898) te zien zijn –
de bronzen jardinière van Charles Van
der Stappen, gemonteerd op een tafel
met een marmeren blad dat Horta
speciaal voor dit unieke kunstwerk
ontwierp. Ook de wassen buste van
Van der Stappen die in het bureau van
de architect in zijn woning in de Amerikaansestraat
(St.-Gillis, Brussel) stond,
zal er pronken.
De herstelde glorie van de Villa Empain
30 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
VOOR WETENSCHAPPERS EN
LEKEN
Het Aubecqhuis (1899) werd afgebroken
in 1950, het warenhuis Innovation
(1901) brandde af in 1967. Uit de
periode, die als de creatiefste en in zijn
art-nouveaustijl de rijpste en meest
evenwichtige beschouwd werd, rest
alleen nog de Cousinwintertuin. De
gelijkenis tussen de compositie van
de glasramen van deze twee meesterwerken
en die van de wintertuin,
Ook de koepel (hier op maquette) is
vanaf 2012 in volle glorie te bewonderen.
is treffend. Art-nouveauliefhebbers,
deskundigen, zelfs architectuurleken
zullen over drie jaar verbluft staan bij
het betreden van de Cousinzaal. Nog
even geduld... ■ www.kmkg-mrah.be
De Villa Empain heeft een turbulente geschiedenis achter de rug. Maar in 2010 zal dit magnifi eke meesterwerk
van art-decoarchitectuur opnieuw stralen zoals in de gouden jaren 30 – dankzij de wil en het doorzettingsvermogen
van de Boghossian-stichting en de fi nanciële steun van de Nationale Loterij.
Door Steven Graauwmans
Een foto uit 1935 van de Villa Empain.
In 1930 liet de 21-jarige Baron Louis
Empain een villa ontwerpen door de
Zwitserse architect Michel Polak. Deze
laatste genoot al een uitstekende
bekendheid in de Belgische hoofdstad:
het bekende Residence Palace en het
tandartseninstituut van Georges Eastman
in het Leopoldpark zijn bijvoorbeeld
ook van zijn hand.
Woelige geschiedenis
In 1935 werd het huis opgeleverd.
Maar de jonge baron Empain wou
de wereld zien en trok in 1937 naar
Canada. Empain, een notoire kunstliefhebber,
schonk het pand aan de
Belgische staat, met het verzoek er een
hedendaags art-decomuseum in op te
richten.
© Boghossian Foundation
Door het uitbreken van de oorlog werd
dit plan gefnuikt alvorens het helemaal
kon openbloeien. Het Duitse leger vorderde
de villa op en bezette ze tot het
einde van de oorlog. Daarna vestigde
de ambassade van de USSR zich er.
Het eigenlijke doel van de schenking
aan de Belgische staat werd jammer
genoeg niet bereikt, waarop Louis Empain
het landgoed in 1960 recupereerde
om het dertien jaar later opnieuw te
verkopen. Gedurende een tiental jaren
werd de villa doorverhuurd aan het
televisiestation RTL. Sinds het begin
van de jaren 90 werd de villa nauwelijks
bewoond of onderhouden; muren werden
gesloopt om er bureaus in onder te
brengen, krakers spoten graffi ti op het
dure houtwerk,… tot de Boghossianstichting
het recent aanschafte.
Dialoog tussen Oost en West
Een van de belangrijkste doelstellingen
van de Boghossian-stichting
is het oprichten van een centrum van
culturele en artistieke dialoog tussen
de oosterse en de westerse cultuur.
De restauratie van de Villa Empain,
haar tuin en de bijgebouwen – in het
volste respect voor haar patrimoniale
waarde – betekent een eerste stap in
die richting.
© Boghossian Foundation © Boghossian Foundation
© KMKG-MRAH/Horta
Vanaf 2010 zal de villa bovendien toegankelijk
zijn voor het publiek en zullen
er tal van activiteiten worden georganiseerd:
tentoonstellingen, concerten,
conferenties,... In de portierswoning
van de Villa Empain zullen vertrekken
opgericht worden om studenten, onderzoekers
en kunstenaars een tijdelijk
verblijf te kunnen aanbieden. Dit alles
past in het kader van de geplande samenwerkingsverbanden
met de VUB,
de ULB, de Hogeschool voor Architectuur
Victor Horta, en ‘La Cambre’. ■
www.villaempain.com
De achterkant en het interieur van
de Villa Empain.

Wij zijn ook daar
waar u ons niet verwacht.
De Nationale Loterij speelt een zeer actieve rol in de samenleving. Elk jaar
steunt ze honderden humanitaire, sociale, culturele, wetenschappelijke
en sportieve projecten. Zo creëert ze kansen voor iedereen. En daarom
vindt u de Nationale Loterij ook daar waar u het niet verwacht.
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 31

PATRIMONIUM
Op de gelijkvloerse verdieping van dit stadhuis
richt Tongeren zijn nieuwe
‘Regionaal Bezoekerscentrum’ in.
De abdij herleeft
Vandaag ontdek je op Herkenrode
weer de glorie die de abdijsite voor de
Franse Revolutie beleefde. Een groot
verschil met tien jaar terug, toen de
Vlaamse overheid de vervallen gebouwen
en het omliggende landschap
kocht. Doel was de herbestemming
van Herkenrode als cultuurtoeristisch
hefboomproject voor de provincie
Limburg, onder het motto ‘waar cultuur
en natuur elkaar ontmoeten’.
“Al liep dat niet altijd vanzelf”, getuigt
Wim Van Lishout, voorzitter van de vzw
Herkenrode. De vzw is de stuwende
kracht achter de herbestemming van
de vrouwenabdij, die rond 1182 werd
gesticht en behoorde tot de Orde van
Cîteaux. De restauratie moest door
geldgebrek worden stilgelegd. Gelukkig
sprong een mecenaatgroep van Limburgse
ondernemers fi nancieel bij.
Zen, zin en zon
“Vandaag wordt de herbestemming stilaan
een feit”, zegt secretaris-penning-
32 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
© Stad Tongeren
Een plek in het centrum
Tongeren groeit als toeristische trekpleister. Om elke bezoeker op zijn
wenken te bedienen, bouwt de stad een regionaal bezoekerscentrum.
Door Goele Geeraert
Het dit jaar vernieuwde Gallo-Romeinse
museum zet het rijke erfgoed van
Tongeren in de verf. Dat Tongeren
de oudste stad van België is, heeft
iedereen op school geleerd. Atuatuca
Tungrorum, de antieke benaming van
Tongeren, was de administratieve
hoofdplaats van het volksdistrict der
Tungri. Deze Tungri vormden ten tijde
van keizer Augustus (27 v.C.-14 n.C.)
een bestuurlijke federatie van enkele
autochtone volksstammen die zich in
de decennia daarvoor hadden verzet
tegen het invasieleger van Julius
Caesar. De beroemdste bewoner van
Tongeren blijft voor altijd Ambiorix, de
koning van de Eburonen, de inheemse
stam die het Romeinse leger een
zware nederlaag toebracht in 54 v.C.
Samen met de gotische toren van de
Een 12e-eeuwse abdij als cultuurtoeristisch hefboomproject anno 2009:
de abdijsite Herkenrode bij Hasselt toont dat het kan. Door Goele Geeraert
meester Pierre Verheyden fi er. De prestigieuze
tiendschuur fungeert al een
paar jaar als locatie voor allerlei events.
De schuur is opgetrokken uit renaissancistische
bakstenen met kalkstenen
omlijsting. Op de gevel prijken wapenschild
en wapenspreuk (Pie et provide)
van Anne Catharina de Lamboy, en het
chronogram L’abondance de Dieu met
het jaartal 1656.
De kruidentuin telt meer dan vijfhonderd
planten en bestaat uit twaalf
afzonderlijke tuinkamers met elk hun
specifi eke structuur. De families van
de geneeskrachtige planten zijn in
alfabetische volgorde over de kamers
verdeeld. In de gebruikstuinen staan
informatiekiosken opgesteld en werden
de planten gegroepeerd volgens
gebruik. De kruidentuin is (behalve op
maandag) dagelijks open van 1 april tot
31 oktober.
“We hopen het grootste deel van de
gebouwen tegen het voorjaar 2010 te
kunnen restaureren”, vervolgt Pierre
Onze-Lieve-Vrouwebasiliek domineert
het standbeeld van Ambiorix de Grote
Markt van Tongeren.
Een masterplan voor de markt
Voor die Grote Markt ontwikkelde de
stad Tongeren een masterplan. “We
willen het publieke domein van de
binnenstad uitwerken als een autoluw
platform, bestaande uit een aaneenschakeling
van karaktervolle pleinen en
geborgen doorsteken”, legt burgemeester
Carmen Willems uit.
De basiliek bezit een zeldzame, 12eeeuwse
kloostergang in romaanse
bouwstijl en een houtennoten Mariabeeld
(zie ook pagina 46). Vlak bij de
kerk bevindt zich een Romeinse toren
uit de 4e eeuw, die deel uitmaakte van
Een deel van de 200 meter lange
loofgang van de kruidentuin van de
abdijsite Herkenrode.
Verheyden. “Verder koesteren we
plannen voor een tuinzone met ZEN-,
ZIN- en ZON-confi guraties, de aanleg
van het archeologische veld, en de
inrichting van de paardenstallen.”
In 2010, het jaar van de zevenjaarlijkse
Virga Jesse-ommegang in Hasselt,
pakt Herkenrode uit met een eigen
informatie- en bezoekersbalie en een
permanente tentoonstelling over de
geschiedenis van deze roemrijke Limburgse
abdijsite. ■
www.herkenrode.be
© vzw Herkenrode

de Romeinse verdedigingsmuur. De
archeologische site wordt aan de zuidzijde
omsloten door de verdedigingsmuur
van de basiliek, die dateert van
omstreeks 1200. Een muurfragment
van de eerste omwalling van de kerk
geeft daar een beeld van tweeduizend
jaar geschiedenis.
Het scharnierpunt van dit masterplan
wordt een regionaal bezoekerscentrum,
waar toeristen maar ook de
Tongenaren zelf zich meteen welkom
voelen en waar ze professioneel op hun
wenken worden bediend. Het bezoekerscentrum,
dat mede gefi nancierd
wordt door de Nationale Loterij, krijgt
een plaats op de gelijkvloerse verdieping
van het stadhuis en wordt het hart
van een brok uniek erfgoed waar de
basiliek met haar schatkamer en de
archeologische site met de museumkelder
de blikvangers worden. ■
www.tongeren.be
De hoevegebouwen van de abdijsite Herkenrode.
© vzw Herkenrode
De zogenaamde ‘mensentrommel’ van het In Flanders Fields Museum in Ieper.
Het geheugen van de toekomst
De Eerste Wereldoorlog begon als het zoveelste 19e-eeuwse confl ict,
maar eindigde als het grootste bloedbad uit de geschiedenis. Daarvan
getuigt in Ieper het In Flanders Fields Museum. Door Marcel Schoeters
In de oude lakenhal op de Grote Markt
van Ieper, in 1919 nog een ruïne, huist
tegenwoordig het In Flanders Fields
Museum (IFFM). Het museum benadert
de Eerste Wereldoorlog vanuit
de mensen die hem hebben moeten
ondergaan. ‘Het geheugen van de
toekomst’, noemt het In Flanders
Fields Museum zichzelf.
Het museum is een vzw, die bij de
Vlaamse administratie van Cultuur
is erkend als ‘ingeschakeld in het
landelijke niveau’. “De subsidie van de
Nationale Loterij voegen we toe aan
de totale begroting”, zegt coördinator
Piet Chielens. “Die steun helpt ons een
aantal initiatieven te realiseren, zoals
de verwerving van stukken, de organisatie
van tentoonstellingen en andere
evenementen.”
Aandacht voor 1919
De vaste verzameling heeft een zeer
uiteenlopend karakter: van kunstobjecten
en voorwerpen uit de oorlog
zelf, tot quasi onbetaalbare artilleriestukken.
Jaarlijks houdt het In Flanders
Fields Museum een tentoonstelling,
© IFFM
waarvoor nieuw fundamenteel onderzoek
is uitgevoerd. Op die manier is
en blijft IFFM het belangwekkendste
kenniscentrum met betrekking tot
WO I. Daarbovenop wordt een brede
waaier van activiteiten georganiseerd,
tot lezingen en concerten toe.
Het jaar 2009 wijdt het In Flanders
Fields Museum thematisch aan 1919,
het jaar net na de Eerste Wereldoorlog.
Het jaar waarin de balans werd
opgemaakt en in feite de kiem van de
volgende wereldoorlog werd gelegd.
Maar ook in 1919 trokken de eerste
omnibussen met toeristen al door de
platgeschoten stad. Het oorlogstoerisme
is dus bijna even oud als de
oorlog zelf.
Traditiegetrouw krijgt ook een
kunstenaar de kans om zijn visie op
het fenomeen ‘oorlog’ uit te werken.
Dit jaar is Camiel van Breedam aan
de beurt. In zijn werk behandelt Van
Breedam al bijna een halve eeuw
oorlogsthema’s. ■
www.infl andersfi elds.be
Gasmaskers: een van de trieste innovaties van de Eerste Wereldoorlog.
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 33
© IFFM

SOCIAAL
© Frères des Hommes
VIJFTIEN JAAR OM
ARMOEDE UIT TE ROEIEN
Staten, verenigingen, niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) en personen
bundelen hun krachten om de extreme armoede in de wereld te bestrijden.
Er is al heel wat vooruitgang geboekt, maar er kan nog veel meer gebeuren.
Door Géraldine Vessière
Miljoenen mannen,
vrouwen en kinderen
bevrijden van
het verschrikkelijke
en onmenselijke
juk van de ellende.
Om dit ambitieuze
doel te bereiken, heeft de internationale
gemeenschap in 2000 de millenniumdoelstellingen
(MDG’s) aangenomen.
Er zijn acht doelstellingen: de extreme
armoede en honger met de helft verminderen,
het basisonderwijs toegankelijk
maken voor iedereen, de gelijke
behandeling van mannen en vrouwen
en de emancipatie van vrouwen bevorderen,
de kindersterfte terugdringen,
de gezondheid van zwangere vrouwen
34 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
verbeteren, hiv/aids, malaria en andere
ziekten bestrijden, een duurzaam milieu
verzekeren en een wereldwijd partnerschap
voor ontwikkeling opstarten.
Om dit te doen, zijn er doelen en precieze
indicatoren vastgelegd met 2015
als einddatum om alle doelstellingen te
bereiken.
Deze doelstellingen, die door 189
lidstaten van de Verenigde Naties zijn
aangenomen, hebben daarna overal ter
wereld een ongezien succes gekend.
De internationale gemeenschap, de
ontwikkelingslanden, de privésector en
de civiele samenleving hebben deze
doelstellingen ook aangenomen. De
MDG’s vormen vandaag de dag dé
Senegalese vrouwen maken kaarsen,
als afgeleid product van de bijenteelt.
referentie voor ontwikkelingssamenwerking,
zowel op internationaal als op
Belgisch niveau.
Halfweg zijn de doelstellingen voor de
helft bereikt. Er is al heel wat vooruitgang
geboekt. In de meeste regio’s
bedraagt de scholingsgraad in het
basisonderwijs minstens 90%. Het
aantal personen dat met minder dan
een dollar per dag moet leven, is van
32 naar 19% gedaald. Veel mensen zijn
nog in leven dankzij inenting tegen de
mazelen en antiretrovirale behandeling
tegen aids. Buitenlandse schulden zijn
kwijtgescholden, zodat het mogelijk
werd om middelen vrij te maken voor
ontwikkeling.
Hoewel deze positieve vooruitgang

geloofd moet worden, kan er nog veel
meer gebeuren, vooral op het vlak
van kinder- en zwangerschapssterfte,
voorziening van water en sanitaire infrastructuur
en de strijd tegen aids.
De taak wordt echter moeilijker. De
vertraging van de economie, de voedselcrisis
die de hele planeet treft, de
opwarming van de aarde, de interne
onveiligheid en het gebrek aan goed
bestuur in bepaalde landen hebben
een directe invloed op de inspanningen
die geleverd worden in de strijd tegen
de armoede. De Belgische ontwikkelingssamenwerking
legt daarom nu de
nadruk op het belang van een grotere
samenhang tussen de beleidsvoeringen
in deze verschillende domeinen
om een doeltreffend systeem voor de
bestrijding van armoede op touw te
zetten.
Niettemin tonen recente studies aan
dat het merendeel van de doelstellingen
in talrijke landen tegen 2015
bereikt kan worden. Daarvoor moeten
alle actoren echter actief blijven meewerken
of hun geleverde inspanningen
verdubbelen.
GEHOORGESTOORDE KINDEREN
OPVANGEN
Ouagadougou - Burkina Faso
In de buitenwijken van Ouagadougou
ligt een bouwterrein waarop begin
2009 werken van start gingen. Ondertussen
is de eindfase van de werken
ingegaan. Er wordt niet zomaar een
huis als een ander neergepoot. Het
gaat om een gehoorcentrum voor doven
en slechthorenden. Alle ouders van
de hoofdstad van Burkina Faso kunnen
hun kinderen ernaartoe brengen om
eventuele doofheidsproblemen op te
sporen.
De vaak moeilijke toegang tot gezondheidszorg
verhoogt de risico’s op een
handicap in de landen van het Zuiden.
Een slecht verzorgde hersenvliesontsteking
of een verwaarloosde middenoorontsteking
kan ongeneesbare
gehoorproblemen veroorzaken. De
vzw Noord-Zuid is zich bewust van
het probleem en ondersteunt al sinds
1999 projecten voor mensen met een
zintuiglijke handicap. Zij heeft samen
met de federatie van dovenscholen van
Burkina Faso en/of de Burkinese vereniging
voor de promotie van blinde en
slechtziende mensen een opleidingscentrum
voor aardewerk opgericht voor
blinden en slechtzienden, evenals een
lasopleidingscentrum voor doven en
slechthorenden en vandaag dus ook
een gehoorcentrum. Dit centrum is veel
meer dan gewoon vier muren en een
dak en wil daarom ouders van het probleem
bewustmaken, zodat doofheid
bij hun kinderen vroegtijdig kan worden
opgespoord. Het is immers ook de
bedoeling dat de kinderen bij wie deze
handicap wordt vastgesteld, onderwijs
kunnen volgen dat aan hun behoeften
is aangepast. In Burkina Faso vangen
veertien scholen voor slechthorenden
al 1150 kinderen op. Deze scholen zijn
allemaal opgericht door de federatie
van dovenscholen van Burkina Faso.
“Na verloop van tijd zouden we andere
gehoorcentra willen ontwikkelen in andere
delen van het land, vooral in Bobo
Dioulassa, de tweede grootste stad
van Burkina Faso”, legt Bernard Van
den Abeele uit, vrijwilliger bij de vzw
Noord-Zuid. “Het is heel belangrijk dat
deze problemen op tijd opgespoord
worden, zodat de kinderen zo snel
mogelijk naar gespecialiseerd onderwijs
doorgestuurd kunnen worden.”
BASISONDERWIJS VOOR IEDER-
EEN GARANDEREN
Kinshasa - Congo
In Mikonga, een voorstad ten noorden
van Kinshasa, overspoelen dagelijks
1100 kinderen de Ecole Nicolas les
Enfants Sages (ENES). In 2000 waren
er nog maar 29 kinderen. De Ecole
Nicolas les Enfants Sages is op enkele
jaren tijd van een kleine dorpsschool
uitgegroeid tot een heuse onderwijsinstelling,
waar de meeste kinderen van
de wijk naartoe gaan.
De school en haar directeur, dhr. Banatcheck,
genieten sinds ongeveer tien
jaar de steun van de vzw Les Enfants
de la Rue uit Jauche. Deze vzw biedt
fi nanciële en morele steun, maar ook
advies en kennis. Doelstelling: dit pedagogische
onderwijscentrum ontwikkelen,
de alfabetisering van de bevolking
verbeteren en beroepsopleidingen
aanbieden.
Er is echter één voorwaarde aan deze
steun verbonden: dat de school vanaf
2010 volledig autonoom is, m.a.w. dat
zij fi nancieel onafhankelijk is zonder
steun van buitenaf. Om hierin te slagen,
heeft de school naast de uitbreiding
van de schoolruimtes ook een moestuin
aangelegd en een bakkerij en >
Het gehoorcentrum voor dove en slechthorende kinderen in de hoofdstad
van Burkina Faso.
© vzw Noord-Zuid
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 35

SOCIAAL
een schrijnwerkerij opgestart. Al deze
plaatsen hebben verschillende functies.
De moestuin en de bakkerij zorgen er
bijvoorbeeld voor dat de leerlingen gevoed
kunnen worden, maar een groot
deel van de productie wordt ook aan
de plaatselijke bevolking verkocht. In
de schrijnwerkerij worden de schoolbanken
gemaakt. Er worden ook daken
en meubelen voor de bewoners van de
wijk gemaakt en gecommercialiseerd.
De bakkerij, de schrijnwerkerij, een
huisschilderwerkplaats en een andere
werkplaats voor snij- en naaiwerk voorzien
de school in materiaal, voeding
en eigen inkomsten, maar bieden ook
een plaats waar de leerlingen die het
basisonderwijs verlaten een beroepsopleiding
kunnen volgen.
“Het bereiken van zelfvoorziening is van
essentieel belang voor deze scholen.
Tot voor kort waren er vijf tot zes scholen
in de wijk van Mikonga”, legt de
voorzitter van de vzw Les Enfants de la
Rue, Antoine Meyers, uit. “Ondertussen
zijn zij allemaal fi nancieel onderuitgegaan.
Ik moet toegeven dat de samenwerking
met dhr. Banatcheck heel
goed verloopt. De afgelopen negen
jaar hebben we een intense, positieve,
eerlijke, eerbiedige en ernstige relatie
opgebouwd.”
EXTREME ARMOEDE EN HONGER
VERMINDEREN EN EEN
DUURZAAM MILIEU VERZEKEREN
Casamance - Senegal
Casamance is een prachtige en bijzonder
vruchtbare streek in Senegal.
Helaas heeft zij te kampen met extreme
armoede: het gemiddelde inkomen per
inwoner bedraagt minder dan 100 euro
per jaar. De voorziening van drinkbaar
water, gezondheidszorg en onderwijs is
bovendien vaak moeilijk. De streek lijdt
ook onder ontbossing en is zeer begeerd
bij buitenlandse bedrijven. Hierbij
komen ook nog de niet erg benijdenswaardige
levensomstandigheden van
vrouwen. In dit land waar polygamie de
norm is, worden vrouwen meestal aan
de mannen onderworpen en hangen zij
van hun inkomsten af.
Sinds 2002 werken de vzw Frères des
Hommes en haar partner, de Senegalese
vereniging Intermondes, samen
om de levensomstandigheden van de
36 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
© Les Enfants de la Rue
Almaar meer straatkinderen uit Kinshasa vinden de weg naar
de ‘Ecole Nicolas les Enfants Sages’.
Een traditionele bijenkorf uit Senegal.
plaatselijke bevolking te verbeteren en
de streek te herbebossen.
Het idee: vertrekken van de rijkdom van
de streek, namelijk de bijenteelt, en de
dorpsbewoners de mogelijkheid geven
om er zich opnieuw vertrouwd mee
te maken. De doelstellingen van het
programma: de productie en de kwaliteit
van de producten verbeteren, de
honing in andere streken aan de man
brengen – vooral in Dakar –, afgeleide
producten, zoals kaarsen, ontwikkelen
en de biodiversiteit beschermen door
de herbebossing van 300 hectare
bos. Ondertussen heeft het dorp 3500
nieuwe bijenkasten van drie verschillende
types – uit stro, uit hout en uit beton
– om de exploitatiestijlen te variëren.
De vrouwen, die nog geen toegang
hadden tot de wereld van de honing,
werken voortaan mee aan de oogst en
zijn gestart met de productie van kaarsen.
De dorpsbewoners hebben zich
ook gegroepeerd, zodat ze over betere
prijzen kunnen onderhandelen. “Ze zijn
erin geslaagd om hun honing twee keer
duurder op de markt te verkopen dan
voordien”, benadrukt Loanna Becattini,
belast met het administratieve en
fi nanciële beheer van de vzw. ■
www.freresdeshommes.lu
© Frères des Hommes

De zes cijfers van
een niet te missen
afspraak
Dankzij zijn vertegenwoordigingskracht
verricht 11.11.11, de koepel
van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging,
belangrijk werk op het
vlak van zowel bewustmaking als
lobbywerk en projectfi nanciering
op het terrein. Een kort overzicht.
Door Géraldine Vessière
11.11.11. Deze zes cijfers maken al
sinds 1966 deel uit van het leven van
elke Belg en zijn ondertussen een
heuse instelling geworden. Elk jaar rond
11 november schuimen duizenden vrijwilligers
de straten af om wenskaarten
met foto’s van het Zuiden te verkopen,
of andere producten zoals cacao
of kleurpotloden met het label van
11.11.11. Een niet te missen afspraak.
Het initiatief is ontstaan in 1966 uit het
verlangen om samen te werken aan de
verbetering van de situatie in de landen
van het Zuiden. Dat gebeurde ten tijde
van de Koude Oorlog. Sindsdien is de
organisatie snel gegroeid. Momenteel
wordt zij beheerd door 11.11.11, een
overkoepelende organisatie die een
zeventigtal organisaties verenigt – ngo’s
(niet-gouvernementele organisaties),
vakbondsverenigingen, migrantenverenigingen
en verenigingen voor permanente
educatie.
11.11.11 heeft inderdaad drie belangrijke
missies: fi nancieren, bewustmaken
en lobbyen. Ontwikkelingsprojecten en
organisaties in het Zuiden fi nancieren
dankzij de 11.11.11-actie. Het Belgische
volk bewustmaken van het belang
van internationale samenwerking door
de organisatie van tweejaarlijkse campagnes.
De politieke besluitvormers
aanspreken voor eerlijke internationale
regels en een rechtvaardigere wereld.
11.11.11-campagne: waardig werk
voor iedereen
De campagne van 11.11.11 is ieder
jaar opgebouwd rond een thema. In
2008 en 2009 werd de 11.11.11-campagne
opgezet rond het recht op waardig
werk. Veel te veel mensen werken
nu nog in moeilijke en soms zelfs
onmenselijke arbeidsomstandigheden:
Een sessie van vrouwelijke juristen, die vrouwen in Burundi
de broodnodige rechtsbijstand bieden.
overdreven lange dagen, geen wekelijkse
rustdag, fysieke, morele en seksuele
intimidatie, onbetaalde overuren,
een belachelijk laag loon, belemmering
van de vrijheid van vereniging van de
arbeiders en van de vrijheid van toetreding
tot een vrij gekozen vakbond.
Helaas zijn dit in sommige landen geen
uitzonderingen op de regel.
In Azië maakt de internationale concurrentie
de levensomstandigheden
van de textielarbeiders bijvoorbeeld
bijzonder moeilijk. Hun loon is de
laatste tien jaar met de helft gedaald,
ondanks de stijging van de kosten van
levensonderhoud. De bedreiging van
werkgevers om hun bedrijf te delokaliseren,
maakt elke tegenstand zo goed
als onmogelijk. In deze context wil de
11.11.11-campagne aan de Aziatische
partners de middelen geven om de
situatie te analyseren en vervolgens
de lokale bevolking en de overheden
van deze landen aan te spreken. In het
Westen tracht de organisatie de consumenten,
maar ook de verdelers van
merkkleding bewust te maken van de
arbeidsomstandigheden van de mensen
die aan het andere uiteinde van de
productieketen staan. Goedkope kleding,
allemaal goed en wel, maar loont
het wel de moeite als dat ten koste van
Aziatische gezinnen moet?
11.11.11-actie: organisaties ter
plaatse ondersteunen
11.11.11 helpt daarnaast ook bijna
zestig ngo’s in het Zuiden. Enkele
voorbeelden?
In Peru werkt 11.11.11 samen met
CONACAMI. De enorme expansie van
de mijnbouw in de jaren 90 veroorzaakt
grote problemen voor de lokale
boeren. De milieuvervuiling bedreigt
het inkomen en de gezondheid van de
boerenbevolking. Leiders van de boerengemeenschappen
slaan de handen
in elkaar om samen hun rechten te
verdedigen. Door gemeenschappelijke
protestacties hebben al enkele mijnbedrijven
hun plannen moeten intrekken.
Een enorm succes als je weet hoe
machtig die bedrijven zijn.
Krachten bundelen, dat doet ook FDC
in de Filipijnen. Deze coalitie telt 110
leden en werkt rond twee specifi eke
economische thema’s: de Filipijnse
schuldenlast en de privatisering van publieke
diensten. Door onderzoekswerk,
lobby en het voeren van acties willen
zij de overheid onder druk zetten om
meer middelen vrij te maken voor een
socialer beleid. Een beleid dat geen
prioriteit geeft aan het afbetalen van
corrupte leningen en de watervoorziening
niet uitverkoopt aan internationale
bedrijven, maar investeert in een goed
gezondheidsbeleid, beter onderwijs en
waterleidingen voor iedereen.
In Burundi volgt OAG (Observatoire
de l’action gouvernementale) het beleid
van de regering op de voet. Na twaalf
jaar burgeroorlog wil OAG mee ijveren
voor een democratisch en transparant
overheidsbeleid. OAG heeft al belangrijke
resultaten geboekt op terreinen
als onderwijs, gezondheidszorg, reintegratie
van vluchtelingen met haar
studie- en lobbywerk.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van
een zestigtal projecten die jaarlijks in
het kader van de 11.11.11-actie ondersteund
worden. In het kort: een heus
teamwerk waarin vrijwilligers, lidorganisaties
en partnerorganisaties in het
Zuiden een belangrijke rol spelen. ■
www.11.be/11
© 11.11.11
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 37

SOCIAAL
AUSCHWITZ
IS EEN OPEN WONDE
De vzw Auschwitz in Gedachtenis beoogt zoveel meer dan alleen de nagedachtenis
aan de miljoenen nazislachtoffers in ere te houden. Het instituut wil even
zeer verklaren wat er in de periode 1933-1945 precies is gebeurd. En bovendien
waarschuwen. Want de geschiedenis kan zich altijd herhalen. Door Marcel Schoeters
Onder meer dankzij
de steun van de
Nationale Loterij
kan Auschwitz in
Gedachtenis drie
jaarlijks terugkerende
activiteiten op
het getouw zetten. Het eerste initiatief
betreft een reis naar Auschwitz, die zich
specifi ek richt tot leerkrachten geschiedenis,
moraal en godsdienst. De tocht
wordt al 25 jaar lang ondernomen,
telkens tijdens de paasvakantie, en
genoot van bij het begin de bijzondere
steun van wijlen koning Boudewijn.
Voorts organiseert de stichting elk jaar
een dissertatiewedstrijd, waarbij de
focus ligt op de gevaren van politiek en
religieus extremisme. De tien laureaten
(één per provincie) mogen deelnemen
aan de Auschwitz-reis.
De derde activiteit, ten slotte, is de Prix
Fondation Auschwitz, bedoeld voor
doctoraatsdissertaties. Dit jaar werden
veertig werken ingestuurd.
GEMEENSCHAPPELIJKE GRUWEL
Voor Auschwitz in Gedachtenis blijft het
onderwijs het belangrijkste medium om
haar boodschap door te geven. De vzw
organiseert geregeld seminaries voor
leerkrachten. Soms zijn de acties zeer
gericht, zoals de ondersteuning die
werd verleend aan de initiatieven van
het Vredeshuis in Gent.
Veel aandacht gaat uit naar de
seminaries voor leerkrachten uit het
beroepsonderwijs. Daar geniet het vak
geschiedenis niet meteen prioriteit, terwijl
het toch belangrijk is dat ook deze
leerlingen nota nemen van de gruwel
van de Tweede Wereldoorlog.
Voor leerlingen uit het beroepsonder-
38 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
wijs lanceerde de Vlaamse overheidsdienst
Stedenbeleid het project Thuis
in de stad. Dat richt zich naar jongeren
van wie de ouders of grootouders als
migrant naar ons land kwamen. Thuis
in de stad maakt deze jongeren duidelijk
dat onze steden ook hun steden zijn
en onze geschiedenis hun geschiedenis.
Soms wordt dat zelfs ijzingwekkend
tastbaar. Zoals de lotgevallen van de
Marokkaanse tirailleurs aantonen. Als
koloniale troepen maakten zij deel
uit van het Franse leger en werden
zij in Zeeland ingezet voor de verdediging
van de toegang tot de haven
van Antwerpen. Zij speelden ook een
cruciale rol in de veldslag bij Gembloux,
waar de Duitse opmars even – van 14
tot 16 mei 1940 – werd opgehouden.
340 Arabische grafzuilen getuigen in
Gembloux nog altijd van het offer dat
Marokkaanse soldaten toen brachten.
In Antwerpen probeert de vzw
Auschwitz in Gedachtenis een beter
begrip tussen joden en moslims te
© Fondation Auschwitz
smeden. Niet toevallig nemen ook
vertegenwoordigers van de moslimgemeenschap
deel aan de Auschwitzreis.
SPOREN VAN VERNIETIGING
Voor 2010 plant Auschwitz in Gedachtenis
drie seminaries over het geweld
in de geschiedenis. Op 8 mei, V-dag,
wordt er gewerkt rond het thema
Bevrijding en WO II.
In 2012 staat er een groot event op
het programma. Dan zal een trein met
duizend leerlingen van Antwerpen naar
Auschwitz sporen, een initiatief waarvoor
de Nationale Loterij een aparte
subsidie voorziet. De trein zal langs het
tracé Antwerpen-Gent-Brussel-Luik-
Eupen (Montzen) rijden. Dat is precies
dezelfde route die de treinen destijds
volgden, toen ze de gedeporteerden
uit ons land naar de concentratie- en
vernietigingskampen vervoerden. ■
www.auschwitz.be
April 2009: een bezoek aan Auschwitz is een onvergetelijke ervaring.

Uit de brand geholpen
Oscare is een nazorg- en onderzoekscentrum voor brandwonden en
littekens. Het doet een beroep op een medisch team van onder meer
artsen/chirurgen, kinesitherapeuten, psychologen en verpleegkundigen,
maar ook op heel wat vrijwilligers. Door Barbara Vandenbussche
Voor patiënten met brandwonden
houdt de lange weg naar het herstel
niet op bij het verlaten van het ziekenhuis.
Het nazorg- en onderzoekscentrum
Oscare (Organisation for
burns, scar after-care & research) is
gespecialiseerd in de behandeling van
brandwonden en hun littekens. “De
nazorg bestaat uit intensieve fysiotherapie,
psychologische begeleiding en
juridische bijstand, maar net zo goed
het leren omgaan met speciale drukkledij
en siliconen”, vertelt directeur Koen
Maertens.
Eerst water...!
“Daarnaast brengt Oscare preventie
naar een zo breed mogelijk publiek.
Zo’n 2300 Vlaamse basisscholen
kregen het preventiepakket ‘Eerst
water...!’ ontwikkeld in samenwerking
met het Centrum voor Ervaringsgericht
Licht in de duisternis
Zowel de Belgische Confederatie
voor Blinden en Slechtzienden
(BCBS) als de Brailleliga besteedt
op vele domeinen aandacht aan
blindenzorg.
Door Barbara Vandenbussche
De Belgische Confederatie voor Blinden
en Slechtzienden werd opgericht
in 1891 in een café op de Antwerpse
Britselei, waar blinde bedelaars een
aalmoes vroegen. Meer dan honderd
jaar later voert de BCBS tal van acties
op federaal en Europees niveau. Een
van die acties is het project Digitaal
Helder. Het initiatief, gefi nancierd door
de Nationale Loterij, omvat de ontwikkeling
van een nieuwe website. In het
najaar van 2009 ging de portaalsite
online. “De website wil een infopunt
zijn voor iedereen die met blindheid en
slechtziendheid te maken heeft”, zegt
algemeen coördinator Harry Geyskens.
Digitaal en gesproken
Dankzij de fi nanciële steun van de
Nationale Loterij kon de Brailleliga
Onderwijs (CEGO). Het pakket omvat
een kinderboek, een fi lm en een handleiding
voor leerkrachten.
Een andere pijler van Oscare is onderzoek
naar vernieuwende littekenbehandelingen.
Zo blijken toestellen uit de
schoonheidssector ook effi ciënt voor
de behandeling van littekens. ■
www.oscare.be
© vzw Oscare
De knuffels van Oscare.
driehonderd DAISY-spelers goedkoper
aanbieden aan 65-plussers. Een
DAISY-publicatie (Digital Accessible
Information SYstem) verschilt van de
klassieke gesproken publicatie doordat
ze digitaal (op een cd) in plaats van
op een geluidscassette is opgeslagen.
“De digitale vorm levert een betere
geluidskwaliteit op en de gebruiker kan
door het document bladeren of kan de
snelheid van afspelen aanpassen zonder
de stem te vervormen”, legt Noëlla
Jardin van de Brailleliga uit.
DAISY-spelers zijn perfect afgestemd
op de behoeften van blinden en slechtzienden.
■
www.bcbs-cbpam.be - www.brailleliga.be
© Brailleliga
'Luisterlezen' met een DAISY-speler.
Bloedinzamelactie bij de medewerkers
van de Nationale Loterij.
Welzijn op het werk
De Nationale Loterij is bekommerd
om zowel de lichamelijke gezondheid
als het geestelijke welzijn van
haar werknemers.
Door Barbara Vandenbussche
De Nationale Loterij levert inspanningen
om de gezondheid en het welzijn van
haar eigen werknemers te bevorderen.
Binnen de HR-afdeling werd een cel
Wellness geïnstalleerd, die zich daarop
specifi ek toespitst. “Deze dienst neemt
diverse initiatieven”, zegt de Nationale
Loterij. “Zo zorgen we voor sinterklaas-
en nieuwjaarsgeschenken voor onze
medewerkers. We bieden gratis griepvaccins
aan. Medewerkers die deelnemen
aan onze bloedinzamelingsacties,
krijgen een extra dag vakantie. Er werd
ook een EHBO-team met eigen medewerkers
gevormd. En recent kochten
we automatische defi brillatoren aan,
zodat we met bekwame spoed kunnen
ingrijpen wanneer een personeelslid
of bezoeker van de Nationale Loterij
plotseling hartklachten heeft.”
Een luisterend oor
Maar welzijn heeft met veel meer te maken
dan enkel lichamelijke gezondheid.
De cel Wellness neemt tegenover de
medewerkers van de Nationale Loterij
ook een ombudsfunctie waar. “Dat betekent
dat wij onze personeelsleden tegemoet
treden met een luisterend oor.
Medewerkers met problemen – ook
van privéaard – kunnen in alle discretie
bij ons terecht. We staan hen graag te
woord en verwijzen hen zo nodig door
naar instellingen of organisaties die hen
kunnen helpen. In die zin legt de Nationale
Loterij een brug naar een effi ciënte
hulpverlening voor de medewerkers.”
Kortom, de Nationale Loterij wenst dat
haar medewerkers zich goed voelen.
“Niet alleen wensen we dat. We staan
onze medewerkers ook bij met raad en
daad.” ■
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ
© Nationale Loterij
39

CULTUUR
WANNEER BELGISCHE
KLANKEN EN TALENTEN
ZELFS VERSAILLES
BETOVEREN...
In de 18e eeuw tutoyeerden Waalse componisten als Grétry en Gossec de
sterren van het Franse hof. Dankzij de virtuositeit van de musici en zangers
van het Centre d’Art Vocal et de Musique Ancienne (CAV&MA) van Namen
weerklinken hun melodieën en die van anderen nu van het Théâtre du Petit
Trianon tot in de steden van het Festival van Wallonië, over de cd-speler in uw
salon. Ontmoeting met Guy Van Waas, een beminnelijk artistiek directeur en
gelukkig dirigent. Door Olivia Arend
Wie zich musici
met internationale
faam
alleen maar
in een ivoren
toren kan
voorstellen,
wordt zachtjes maar bewust op het tegendeel
gewezen door Guy Van Waas.
In acht jaar tijd heeft hij Les Agrémens,
het orkest van het CAV&MA, tot de
rang van prestigieus barokensemble
verheven, zonder dat hij ooit zijn neus
heeft opgehaald voor een praatje met
de toeschouwers zodra het doek is gevallen.
“Dankzij de deskundigheid van
ons administratieve team kan ik me op
de artistieke aspecten van mijn missie
concentreren, zoals een originele toets
aan de projecten geven, niet voor het
plezier van het verschil, maar omdat de
muziek het vraagt”, verduidelijkt hij.
EEN BELGISCH GELUID
Guy Van Waas kiest als embleem
dat van Namen, waar het CAV&MA
gelegen is. Namelijk... een slak, die
haar weg langzaam maar onverbiddelijk
voortzet. “Ons orkest was goed, maar
had onvoldoende ervaring omdat we
40 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
zeer weinig speelden. Ik heb het gemodelleerd
en daarna zijn onze dromen
één voor één uitgekomen, waarbij we
telkens buitengewoon goed door de
critici en het publiek werden onthaald.
Ik denk dat de Nationale Loterij ons
steunt omdat ze weet dat we niet bluffen.
Als we beslissen iets te doen, doen
we het goed.”
Het bijzondere geluid dat Les Agrémens
produceert, heeft niet alleen
te maken met het gebruik van oude
instrumenten. “Ik vraag aan de muzikanten
om op een manier te spelen die
ik als ‘Belgisch’ zou omschrijven. Een
mengeling van zachtheid en vastberadenheid,
van Latijns en Germaans.
Naar ons evenbeeld en zeker niet volgens
de tendens waarbij oude muziek
zeer agressief en te sterk gearticuleerd
wordt gespeeld.”
Niet alleen de Belgische componisten
worden door het CAV&MA in de bloemen
gezet, maar ook de jonge musici
en zangers uit de streek: zo nodig
vullen buitenlanders de Belgische basis
aan, en niet omgekeerd. “Het was bijna
een studentenorkest dat de eerste
cd die aan Gossec was gewijd, heeft
opgenomen!”, lacht de vertegenwoordiger
van dit centrum dat jongeren de
kans wil geven om zichzelf hier bij ons
te bewijzen voordat ze hun vleugels
uitslaan. Dat was bijvoorbeeld het geval
voor Sophie Karthäuser, een sopraan
die geen nadere introductie behoeft, en
die lid is geweest van het Kamerkoor
van Namen en medewerkster van Les
Agrémens aan het CAV&MA.
EEN HERBEWERKING VAN DE
MESSIAH
Een recent succes voor Les Agrémens
en het Koor: de Messiah van Händel,
die in meerdere afdelingen van het Festival
van Wallonië werd gespeeld. Deze
grote productie, die het belangrijkste
werk van het repertorium vormde, werd
echter niet opgevoerd zoals gewoonlijk:
“Bij de keuze van sommige melodieën
heb ik gebruikgemaakt van de vrijheid
die Händel zelf heeft gelaten.” Naast de
versie die doorgaans wordt gespeeld,
had de componist immers een reeks
opties voorzien: melodieën die normaal
gezien door een sopraan worden
gezongen, worden aan de alt toevertrouwd…
“Sommige Engelse solisten

Les Agrémens en dirigent Guy Van Waas bedanken voor het applaus na hun uitvoering van Händels ‘Messiah’ in de kerk van Saint-Loup,
in het kader van het Festival Musical van Namen.
die nochtans oude rotten in het vak
zijn, waren heel gelukkig dat ze, soms
voor de eerste keer, deze alternatieve
melodieën konden zingen. Het publiek
heeft echt ons enthousiasme gevoeld”,
lacht Guy Van Waas, die ook bijzonder
trots is dat de jonge Naamse sopraan
Caroline Weynants zo veel indruk heeft
gemaakt.
OP CD, OP DE TV EN OP DVD
Bovendien benut het CAV&MA de hulpmiddelen
van de 21e eeuw (waaronder
iTunes!) om zijn repertorium te promoten.
Zo heeft de cd Haydn à Paris, die
in 2008 werd uitgebracht, erg veel internationale
weerklank gekregen. “Het
was de eerste keer dat we geconfronteerd
werden met een repertorium dat
anderen, en niet zomaar de kleinsten,
spelen. Gewoonlijk herstellen we het
Waalse repertorium in ere. Dat hebben
we bijvoorbeeld gedaan met onze
twee cd’s die aan de symfonieën van
Gossec zijn gewijd, waardoor deze
laatste heel wat belangstelling heeft
gekregen van onder meer grote
symfonische orkesten die zijn werken
nu in hun programma’s hebben
opgenomen.”
Naast de cd’s werd in 2007 ook een
tv-opname gemaakt van een concert
rond Grétry en Gossec, met Sophie
Karthäuser en de bariton Pierre-Yves
Pruvot, dat wereldwijd werd uitgezonden
en vervolgens op dvd werd
gebrand. Dat concert vond plaats in
het Théâtre du Petit Trianon in Versailles,
waarvan de machinerie voor de gelegenheid
was gerestaureerd. “Het was
een unieke gebeurtenis omdat deze
ruimte, met een decor in papier-maché,
normaal gesproken te gevaarlijk is om
te worden gebruikt. Wat een privilege!
We hebben gewerkt als paarden, want
we wisten dat we aan iets historisch
deelnamen. Heel wat mensen die niet
vertrouwd waren met barokmuziek,
raakten gefascineerd door de dvd”,
vertelt de dirigent opgewekt.
EEN BELGISCHE OPERA
“Ook al bezit je de beste opname, een
concert bijwonen blijft iets onvervangbaars”,
benadrukt Guy Van Waas,
die deze dagen een van zijn dromen,
namelijk een opera van Grétry presenteren,
dichterbij ziet komen. Céphale
et Procris ou l’amour conjugal zal op
21 november 2009 worden uitgevoerd
naar aanleiding van de heropening
van het Théâtre Gabriel in het kasteel
van Versailles en wordt de volgende
dag in de fi lharmonische zaal van Luik
gebracht. Dat ambitieuze project is het
resultaat van twee jaar werk en geniet
speciale steun van de Nationale Loterij.
Zeven Belgische en Franse solisten,
Les Agrémens en het Kamerkoor van
Namen zullen op het toneel staan.
Na de lancering van de cd met melodieën
en dansen van Grétry door
Les Agrémens is zo een volgende
belangrijke stap gezet om deze grote
Luikse componist te herontdekken.
De opvoering van de opera, eveneens
gevolgd door het uitbrengen van een
cd, is een mooi eerbetoon aan deze
superster van Versailles… wiens volledige
opera-oeuvre – zowat anderhalve
meter partituren – in de 19e eeuw door
de Belgische staat werd uitgegeven.
LIEFDE VOOR BAROK
Guy Van Waas wuift de angst weg die
beginnelingen in de klassieke muziek
doorgaans hebben. “Om barokmuziek
te appreciëren, moet je enkel je oren en
je hart openen en je in je stoel nestelen >
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 41
© Jacques Verrees

CULTUUR
alsof je in de fi lmzaal zit en de magie
zijn werk laten doen. In Spanje is het
geen uitzondering dat er een rij van 300
meter staat te wachten om een concert
bij te wonen… Met het Festival van
Namen zijn we erin geslaagd om een
breed publiek aan te trekken en iets
bij te brengen. Deze mensen zijn niet
altijd specialisten in de barokmuziek,
maar het zijn ‘liefhebbers’ geworden.”
Guy Van Waas aan het werk tijdens een repetitie.
In dulci jubilo
In het poëziedorp Watou vond al
voor de tiende keer het Internationaal
Gregoriaans Festival plaats.
Het gregoriaans is terug van nooit
weggeweest, zo blijkt.
Door Wim De Mont
Het driejaarlijkse Internationaal Gregoriaans
Festival van Watou groeide in
bijna dertig jaar uit tot de belangrijkste
gregoriaanse happening ter wereld.
In die dertig jaar ontstond er tegelijkertijd
een maatschappelijke behoefte
aan een zang die aanzet tot stilte en
bezinning. Het gregoriaans vult deze
behoefte perfect in. Het is een van de
meest authentieke muziekvormen en
wordt niet voor niets ‘het geluid van de
stilte’ genoemd.
Het gregoriaans dankt zijn naam aan
paus Gregorius (590-604). Hij ordende
de kerkelijke gezangen van de Latijnse
kerk. Maar de oorsprong van het
gregoriaans ligt in de muziek van de
42 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
Opvoeding speelt een grote rol en
daarom worden animatoren naar de
lagere scholen van Namen gestuurd ter
compensatie van de geschrapte lessen
voor muzikale vorming. Een pedagogische
missie die het CAV&MA nog wil
versterken.
“Mijn doel is dat de toeschouwer na
een concert met mooie herinneringen
Joodse synagoge en ook Griekse en
Syrische invloeden zijn onmiskenbaar.
Het totaalrepertoire bevat drieduizend
overgeleverde melodieën.
Optredens en dorpsfeesten
Ongeveer achtduizend enthousiaste
toehoorders woonden dit jaar de driejaarlijkse
hoogmis van het gregoriaans
bij. In totaal 24 ‘schola’s’, 350 zangers,
uit vijftien verschillende landen en drie
continenten traden op. De meeste van
de koren bewegen zich op professioneel
of semiprofessioneel niveau, al
namen er ook vier jeugd- en jongerenkoren
deel. De betrokkenheid met het
koorleven uit eigen land kreeg gestalte
via een project waarbij de cantors van
de bekendste Vlaamse gregoriaanse
koren een ‘Ad Hoc schola Watou 2009’
vormden. “De Nationale Loterij is voor
het festival een belangrijke partner”,
zegt Bernard Deheegher, bezieler van
het project.
Heerste er tijdens de optredens een
letterlijk adembenemende sfeer van
© Jacques Verrees
inslaapt”, vertelt Guy Van Waas. Het
palet van herinneringen zal zich in
2010 nog volop uitbreiden met nieuwe
duo’s tussen Les Agrémens en het
Kamerkoor, die in het Louvre Lully en
Dumont zullen brengen, het Festival
van Gent zullen openen met een mis
van Schubert en naar Versailles zullen
terugkeren voor een programma met
Waalse werken.
Daarenboven zijn er nieuwe Waalse
cd’s en thematische opnames van de
symfonieën van Beethoven in voorbereiding.
“Elke symfonie zal worden
vergezeld van de ontdekking van één
of twee andere werken die in verband
staan met deze symfonie of haar tijd.
Het vraagt veel onderzoek om interessante
verbanden te vinden. We blijven
cd’s van zeer hoog niveau produceren,
maar op ons ritme.” Het ritme van
een slak die ervan droomt om in grote
zalen, maar ook op eigen bodem te
spelen om er zijn muzikaal geluk te
delen. ■
www.cavema.be
mysterie en mystiek (nog verhoogd
door de prachtige liturgische gewaden
van de vertolkers), even zalig, zij het
op een andere manier, waren alweer
de nevenevenementen van het festival.
Na de optredens barstte telkens een
waar volksfeest uit, waarop zangers en
bezoekers verbroederden. ■
www.festivalwatou.be
© Festival Watou
Internationaal Gregoriaans Festival in
Watou: mystiek en mysterie.

Wij zijn ook daar
waar u ons niet verwacht.
De Nationale Loterij speelt een zeer actieve rol in de samenleving. Elk jaar
steunt ze honderden humanitaire, sociale, culturele, wetenschappelijke
en sportieve projecten. Zo creëert ze kansen voor iedereen. En daarom
vindt u de Nationale Loterij ook daar waar u het niet verwacht.
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 43

RUBRIEK CULTUUR
DE KLANK VAN DE STAD
MAAKT M’N ZIEL
AMOUREUS
Het Festival van Vlaanderen is zo bekend dat je het niet meer moet voorstellen.
Op het eerste gezicht dan toch. Als je de brede waaier aan activiteiten en
de hoeveelheid van nieuwe projecten bekijkt, besef je dat over het Festival
van Vlaanderen eigenlijk elke week wel iets te vertellen valt. Door Wim De Mont
Het schitterende architectonische
erfgoed
van Vlaanderen biedt
vele, vaak verrassende
mogelijkheden
als infrastructuur voor
muzikale evenementen.
Al meer dan vijf decennia lang
gebruikt het Festival van Vlaanderen
dat erfgoed om jong en oud warm te
maken voor klassieke (en hedendaagse)
muziek.
Door jonge, Vlaamse kunstenaars
te ondersteunen en aan de spits te
staan van vernieuwende trends draagt
het Festival van Vlaanderen bij tot de
culturele uitstraling van Vlaanderen.
Zeven festivals met internationale
faam (in Antwerpen, Brugge, Brussel,
Gent, Limburg, Mechelen en Vlaams-
44 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
Brabant) bouwen op eigenzinnige wijze
hun eigen activiteiten uit. Denk maar
aan festivals en evenementen als Laus
Polyphoniae, MAfestival, Basilica,
De Dag van de Nieuwe Muziek,
Novecento, Transit enzovoort.
Met regionale accenten wordt zo
het volledige klassieke repertoire van
de middeleeuwen tot nu overspannen,
met uitstappen naar onder meer
traditionele wereldmuziek. Gebundeld
betekent dit een hoogstaand concertaanbod
van meer dan 550 voorstellingen
en educatieve projecten in
meer dan 80 steden en gemeenten
verspreid over de vijf Vlaamse provincies
en Brussel. Alles samen is dat een
artistieke, toeristische en economische
impuls van formaat.
De Swingle Singers in het kader van het
Festival van Wallonië. www.festivaldewallonie.be
PARTNERS IN MUSIC
Welke rol speelt de Nationale Loterij
bij dit alles? “Voor het Festival van
Vlaanderen is de Nationale Loterij meer
dan een subsidieverlener geworden”,
vertelt Jan Briers, gedelegeerd bestuurder
van vzw Festival van Vlaanderen
Internationaal Brussel-Europa. “Samen
hebben we er bewust voor gekozen
culturele projecten te ondersteunen die
naar een heel breed publiek gaan en
daarenboven nog gratis of tegen een
democratische toegangsprijs worden
aangeboden. Het Festival van Vlaanderen
besteedt niet toevallig heel bewust
veel communicatie aan deze concerten
en evenementen. Het heeft een enorme
uitgebreide, zowel Nederlandstalige
als Franstalige, mediaondersteuning.
Uniek is dat zowel De Standaard,
© Festival van Wallonië

Knack, Metro, Studio Brussel als RTBF
Musique 3, La Libre, Le Vif/L’Express
en tal van Franstalige Brusselse media,
mediasupport geven.”
Jan Briers is bijzonder trots op zijn
Festival-projecten. Hieronder een aantal
geselecteerde projecten.
KLASSIEKE MUZIEK EN SPORT
Wat hebben een sportzender en een
klassieke zender gemeen? Het publiek
kan het ontdekken op het Klarafestival
en op Sporza Musica. Tijdens het
Klarafestival is er onder meer The First
Night, met kleine en grote concerten
in de drie grote Brusselse treinstations
en aansluitende metrogangen. Sporza
Musica combineert sport en muziek in
het Park van Laken, ten behoeve van
authentieke Brusselaars, allochtonen,
autochtonen, Franstaligen, Nederlandstaligen
en eurocraten.
GENTSE PLEINEN, BRUSSELSE
HUISKAMERS
OdeGand zorgt er elk jaar voor dat duizenden
muziekliefhebbers genieten van
klanken in Gentse straten, op pleinen,
in zalen en, waarom niet, op het water.
Living Room Music zoekt dan weer de
intimiteit van Brusselse huiskamers op.
Muzikanten van over de hele wereld,
vluchtelingen en anderen, brengen in
de huizen, bij burgers en middenstanders,
bij allochtonen en autochtonen,
muziek voor uw eigen vrienden, voor
de buren en voor elke andere passant.
OdeGand: spektakel op het water.
© Festival van Vlaanderen
© Festival van Vlaanderen
© Isabelle Françaix
Het ensemble Musiques Nouvelles.
MET DE FIETS OF VRACHTWAGEN
De tijd dat klassieke muziek enkel in
kerken en andere historische gebouwen
weerklonk, ligt al een tijdje achter
ons. Festival Avanti bestaat uit een
fi etstocht (met meer dan drieduizend
fi etsende melomanen) van het ene
leuke muziekje naar het andere, van
kasteel naar discotheek, van paardenmelkerij
naar park. Festival On Tour
gaat nog drastischer te werk. Een
vrachtwagen, volledig ingericht als klassieke
concertzaal, rijdt naar markten
en buurtfeesten. Het publiek kan voor
één euro een topklassiek concert van
twintig minuten bijwonen.
IN DE RUIMTE EN IN BOZAR
Muziek in de ruimte? UFO verrast
studenten tijdens het academisch
kwartiertje van de eerste les bij de
start van het academiejaar. Ze krijgen
er een kwartier lang klassieke muziek
te horen. Een muzikale guerrilla! Even
genieten, ploffen op de achterste bank,
muziek in het ijle.
Voor Dorp in de Stad wordt uit elke
Vlaamse provincie één dorp geloot. In
dat dorp vindt een gratis concert plaats
en inwoners uit de gelote vijf dorpen
worden uitgenodigd voor een topconcert
in de beste zaal van het land, in
het Brusselse Bozar. Ter afsluiting is er
een receptie met de specialiteiten van
elk dorp en een themawandeling met
120 gidsen door Brussel. ■
www.festival.be
Het Festival van Vlaanderen mikt op een breed publiek.
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 45

CULTUUR
Eviva España!
Flamenco en Sevillana onder het
Atomium: vier dagen lang maakte
Euroferia van Brussel een
Spaanse stad. Door Eric Adams
De Andalusische gemeenschap in
Brussel organiseert nu al 17 jaar Euroferia,
een folkloristisch feest dat in juni
2009 in vier dagen ongeveer 230.000
bezoekers lokte. Daarmee is het in
Europa de grootste feria buiten de
Spaanse landsgrenzen. De eerste edities
hadden plaats aan de voet van de
Basiliek van Koekelberg, maar omdat
het evenement uit zijn voegen dreigde
te barsten, sloeg het enkele jaren geleden
zijn tenten op aan het Atomium.
Kosmopolitisch Brussel
Paardenshows, (dans)spektakels in
casetas (tenten) en vooral veel zuiderse
gastronomie: met deze ingrediënten
brengt Euroferia de zomer naar onze
Oorzaak van Blijdschap
31 augustus 1890 staat in het collectieve
geheugen van Tongeren gegrift.
Op die dag werd het genadebeeld
Onze-Lieve-Vrouw Oorzaak Onzer
Blijdschap gekroond en trok een
kroningsprocessie vol pracht en praal
door de stad. Veel eerder al, in 1479,
kreeg de Aartsbroederschap van
Onze-Lieve-Vrouw het voorrecht om
een Mariabeeld te laten vervaardigen.
Het beeld stelt Maria voor als ‘Oorzaak
Onzer Blijdschap’ en is gesneden uit
notenhout. Het is 1 meter 60 hoog en
weegt 70 kg. Het beeld werd in 1992
NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
hoofdstad. In 2009 werden de steden
Cádiz en Jerez de la Frontera in
het voetlicht geplaatst. Behalve een
Spaans is het ook een Europees en
internationaal feest, zegt Fernando Vera
van Euroferia: “We willen een weerspiegeling
van het kosmopolitische Brussel
zijn. Iedereen is welkom, en voor het
publiek zijn alle voorstellingen gratis.
Dat maakt ons uniek in de hoofdstad.” ■
Paardrijden ontbreekt niet op Euroferia.
Om de zeven jaar organiseren de inwoners van Tongeren hun
Kroningsfeesten. Dan dragen de Broedermeesters van de
Aartsbroederschap van Onze-Lieve-Vrouw een historisch Mariabeeld
in processie door de straten. Door Goele Geeraert
46
De Kroningsfeesten in Tongeren:
zevenjaarlijkse processie.
© Peter De Jaeger
grondig gerestaureerd: er kropen toen
meer dan duizend werkuren in de
gespecialiseerde behandeling.
Remedie tegen verzuring
De Kroningsfeesten van 31 augustus
1890 knoopten aan bij de zevenjaarlijkse
middeleeuwse Heiligdomsvaarten.
Die traditie wordt nog altijd in ere
gehouden. Afgelopen zomer was het
weer zover. Na jaren voorbereiding,
waaraan meer dan drieduizend Tongenaren
deelnamen, trok de processie
door de met vlaggen en bloemen
versierde straten. “De Kroningsfeesten
in Tongeren zijn een remedie tegen de
verzuring in de maatschappij”, merkt
medeorganisator Peter Bruggen op.
“Het is fantastisch om te weten dat
zoveel mensen in een provinciestadje
van dertigduizend inwoners zich vrijwillig
en over standen en partijen heen
achter hetzelfde doel scharen.” ■
www.kroningsfeesten.be
© Euroferia
© Stad Dendermonde
In 2010 staat de tienjaarlijkse Ros
Beiaardommegang op het programma.
Op ronde
in Dendermonde
Op 30 mei 2010 is het weer zover.
Dan doet het Ros Beiaard, met op
zijn rug de Vier Heemskinderen,
opnieuw zijn ronde in
Dendermonde. Door Wim De Mont
Jaarlijks trekken elke laatste donderdag
van augustus de historische gildereuzen
Indiaan, Mars en Goliath dansend
door Dendermonde in hun eigen ommegang
Katuit. Een even belangrijke
gebeurtenis waarbij elke inwoner van
Dendermonde – aangemoedigd door
tienduizenden bezoekers van buiten
de stad – tranen in de ogen krijgt, is de
tienjaarlijkse Ros Beiaardommegang,
die in 2010 plaatsvindt op 30 mei.
Verdronken in de Schelde
Van de middeleeuwse sage van het
Ros Beiaard en de Vier Heemskinderen
– Ritsaert, Writsaert, Adelaert
en Reinout, de kinderen van Aymon,
heer van Dendermonde, en Vorsie, de
zuster van Karel de Grote – bestaan
vele versies. In een ervan verdrinkt het
Ros Beiaard in de Schelde in Dendermonde.
Het ros leeft voort in ‘zijn’ ommegang
met de Vier Heemskinderen (altijd vier
effectief in Dendermonde geboren en
getogen broers), meer dan tweeduizend
fi guranten, twaalf praalwagens en
driehonderd paarden.
Beide ommegangen, ‘t Ros Beiaard
en Katuit met de drie gildereuzen, zijn
trouwens in 2005 Unesco-werelderfgoed
geworden. ■
www.rosbeiaard.be

Met de M van Museum
Het stedelijk museum van Leuven kreeg een nieuwe naam, M, en
opende in september de deuren met de tentoonstelling ‘Rogier van der
Weyden 1400/1464 - De Passie van de Meester’ en een carrièreoverzicht
van hedendaags kunstenaar Jan Vercruysse. Door Wim De Mont
Vroeger was de naam: museum
Vanderkelen-Mertens. Nu wordt dat
gewoon M, met de M van Museum.
Voluit heet het cultuurhuis ‘Museum
Leuven’ en behalve een nieuwe naam,
is er een nieuw gebouw en een nieuw
concept. M laat zich inspireren door
de veelzijdigheid die Leuven ook in
zijn stadsslogan stopt: ‘Eeuwenoud,
springlevend’.
Voor de verbouwing van het Leuvense
museumcomplex tekende architect
Stéphane Beel, bekend van onder
meer zijn werk voor de Singel, het
Roger Raveelmuseum en het Rubenshuis.
Beel koos voor een ruim en strak
museumgebouw met zes bouwlagen
die twee bestaande en twee nieuwe
panden overspannen.
Welk artistiek profi el krijgt M? “We presenteren
de topstukken uit onze vaste
collectie”, zegt intendant Luc Delrue.
“Maar tegelijk is er ruimte voor tijdelijke
tentoonstellingen. De verbanden tussen
oude en hedendaagse kunst worden
Kunstkracht 03
De zee is op zich al een kunstwerk.
Dus waarom van onze kust geen
kunstenparcours maken? Dat is het
uitgangspunt van Beaufort en de vzw
Ku(n)st. Dertig Belgische en buitenlandse
kunstenaars kregen voor de derde
keer de kans om een stukje kust naar
hun hand te zetten. Ze plaatsten objecten
of beelden op het strand of in de
duinen, brachten kleur aan in tunnels of
gaven locaties een ander uitzicht.
Het resultaat is een waaier van uiteenlopende
kunstwerken, ieder met
een eigen identiteit: van monumentale
installaties tot intiem werk. “Nergens ter
wereld kan men zo ongedwongen van
kunst genieten... met zand tussen de
tenen”, glundert Gunter Perry, voorzitter
van vzw Ku(n)st.
vaak genegeerd en daar willen we iets
aan doen. Er komen ook internationale,
monografi sche tentoonstellingen. En
wat M echt uniek maakt, is de antichambre
van 500 m 2 . Daar zal altijd iets
te beleven vallen.”
Start met twee tentoonstellingen
Op 20 september opende M met twee
prestigieuze tentoonstellingen, die nog
lopen tot begin december. Een eerste
expositie toont een zelf samengesteld
carrièreoverzicht van Jan Vercruysse,
die tot de meest invloedrijke hedendaagse
Belgische beeldende kunstenaars
behoort. Zijn werk bevindt zich
in de belangrijkste Belgische en internationale
musea.
Maar dé blikvanger van M is allicht
de tentoonstelling van Rogier van der
Weyden, samen met Jan van Eyck de
belangrijkste Zuid-Nederlandse schilder
van de 15e eeuw. Een prestigieuze
tentoonstelling met tal van primeurs:
stukken die voor het eerst weer als een
Deze zomer werd de kust overspoeld door Beaufort 03. Niet de wind,
wel het kustfestival/kunstfestival met die naam. Door Wim De Mont
De binnenkant van Beaufort
Een achttal werken uit de vorige edities
van Beaufort zijn aan de kust gebleven.
Ze werden opgenomen in een wandelgids,
die per kustgemeente een cultuur-
en architectuurparcours uitstippelt
en dus ver buiten de lijnen van Beaufort
kleurt.
En ook deze keer ontbreekt Beaufort
Inside niet: de grote centrale binnententoonstelling
in het Mu.ZEE in
Oostende. Hoe de aanblik van de kust
is veranderd in de voorbije honderd
jaar, beelden tal van foto’s uit. Voorts
biedt Beaufort Inside een bloemlezing
van kunstenaars die zich in hun oeuvre
door de Belgische kust lieten
inspireren. ■
www.beaufort03.be
© Wenen, Kunsthistorisches Museum
Rogier van der Weyden,
‘De Heilige Catharina’.
ensemble worden gepresenteerd, nooit
eerder getoond werk uit privécollecties
en minder bekende verzamelingen,
doeken die voor het eerst reizen, tot
en met schilderijen die na zes eeuwen
eindelijk naar Vlaanderen komen.
“Van der Weyden is niet alleen belangrijk
als historische fi guur”, zegt curator
en hoogleraar Jan Van der Stock. “Hij
blijft tot vandaag relevant omdat hij
herkenbare emoties in beeld brengt.” ■
www.mleuven.be
www.rogiervanderweyden.be
© www.fondshenristorck.be
Beaufort 03, outside: ‘Unhabitat 1’ van
Sterling Ruby in Bredene.
Beaufort 03, inside: Henri Storck,
‘Strandidylle’, 1932.
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ 47
© Koen de Waal

CULTUUR
HET WARE CHINA
TOONT ZICH
Met zijn staatsbezoek aan China in mei 2005 stak koning Albert II het vuur aan
de lont. Gedurende vijf jaar en na honderden vergaderingen en talloze vliegreizen,
weerklonk op 8 oktober het startschot van europalia.china. Vier maanden
lang staat ‘het land van de draak’ uit het Verre Oosten centraal tijdens de 22e
editie van het Europalia Festival, doorheen de jaren uitgegroeid tot wellicht hét
grootste culturele event in Europa. Door Roeland Kortleven
Het toonaangevende
internationale kunstfestival
Europalia zet
om de twee jaar alle
schijnwerpers op een
land en zijn cultureel
erfgoed. Weg van
alle clichés en vooroordelen doktert de
organisatie telkens een enorme waaier
aan kunstevenementen uit die samen
het volledige culturele verhaal van dit
land vertellen.
Met Brussel als uitvalsbasis – het hart
48 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
Uit de tentoonstelling ‘China van de jaren 50 tot nu’: ‘Skyrunners in Sjanghai’.
van Europa – vinden de evenementen
plaats verspreid over het hele land
én zelfs in de aangrenzende regio’s
in Frankrijk, Nederland, Duitsland en
Luxemburg. Dankzij de multidisciplinaire
aanpak én de unieke evenementen
lokte het festival elke editie meer dan
één miljoen kunstliefhebbers.
De Nationale Loterij stond al in 1969
mee aan de wieg van Europalia. Veertig
jaar later kunnen de organisatoren
nog steeds rekenen op deze trouwe
partner.
WERELDGROOTMACHT
De afgelopen jaren passeerden al talloze
landen de revue. Na Rusland in
2005 gaat voor deze editie de eer naar
die andere wereldgrootmacht: China.
Het festival loopt van 8 oktober 2009 en
sluit zijn deuren op 14 februari 2010, de
eerste dag van het Chinese Nieuwjaar.
Met deze landenkeuzes wil Europalia de
grote partners van Europa belichten.
De Volksrepubliek China heeft zichzelf
de afgelopen decennia meer en meer
op de wereldkaart gezet. Chinese
© Xinhua

© Chi Peng
producten kan je niet meer uit ons
dagelijkse leven wegdenken. Met de
Olympische Spelen in 2008 stelde
China zich al een eerste keer aan de
mensheid voor, in 2010 vindt de wereldtentoonstelling
plaats in Sjanghai.
Maar wat weten we eigenlijk echt van
het land? De authentieke cultuur, de
rijke kunstgeschiedenis, het gedachtegoed
van deze immense beschaving.
Weinigen komen verder dan wat oppervlakkige
kennis. Toch blijft het land
intrigeren en fascineren.
Europalia gaat via kunst en cultuur
met z’n bezoekers op zoek naar het
echte en authentieke China. “We willen
zo veel mogelijk mensen aanspreken
en hen een beter inzicht bieden in het
ware China”, vertelt Kristine De Mulder,
directeur-generaal van Europalia. “Wij
geloven rotsvast in de kracht van kunst
om de verstandhouding tussen verschillende
culturen te bevorderen.”
GIGANTISCHE VOORBEREIDING
Een kunstenfestival met 50 tentoonstellingen
en meer dan 450 uiteenlopende
evenementen op 75 verschillende locaties
vereist uiteraard een gigantische
voorbereiding. “Samenwerking vormt
een van de basispijlers binnen Europalia”,
legt Kristine De Mulder uit. “Allereerst
doen we dat met het gastland.
Zo leggen we al twee jaar een intensief
traject af samen met het ministerie van
Cultuur van China.”
Binnen China nemen nog eens 19
steden en provincies en maar liefst 58
musea, bibliotheken en archeologische
instituten deel aan het festival. Europalia
biedt hen een uniek artistiek podium
om zowel het authentieke als het moderne
China aan de hele wereld voor
te stellen. Dit is het grootste Chinese
cultuurfestival ooit gehouden buiten de
Uit de tentoonstelling ‘The State of Things’:
‘Sprinting Forward’.
eigen landsgrenzen. Nog nooit concentreerde
er zich zoveel unieke Chinese
kunst op zo’n kleine oppervlakte. Zelfs
een Chinees bespaart zich heel wat
reiskilometers door naar Brussel af te
zakken in plaats van al die kunstvormen
in zijn eigen enorme land te willen
ontdekken.
ELKE KUNSTVORM
Ook in eigen streek wordt er duchtig
samengewerkt om van europalia.china
een groot succes te maken. In België
en Europa kon Europalia rekenen op
200 culturele partners. Europalia reikte
hen mogelijkheden aan om op hun
eigen locatie en binnen hun werking
creatief op de thema’s in te spelen.
Anderzijds kregen ze alle ruimte om
zelf dingen voor te stellen en op touw
te zetten.
Deze driehoekssamenwerking tussen
de organisatie Europalia, de Chinezen
en de cultuurpartners resulteerde
in een verbluffend, verrijkend, divers
maar ook zeer coherent programma.
Tentoonstellingen, muziek, opera, dans,
theater, schaduwtheater, poppentheater,
acrobatie, kungfu, literatuur, fi lm,…
geen enkele kunstvorm hoeft zich
uitgesloten te voelen.
VIER THEMA’S
Maar hoe stel je een gigantisch en veelzijdig
land als China bevattelijk voor?
Europalia ging tijdens de voorbereiding
te rade bij verschillende cultuurexperts.
Vier hoofdthema’s vormen uiteindelijk
de rode draad doorheen het kunstfestival:
Onsterfelijk China, Hedendaags
China, Kleurrijk China en China en de
wereld.
Een unieke hoofdtentoonstelling die telkens
in Brussel loopt, leidt elk thema in.
Zoon van de hemel zet voor Onsterfelijk
China de fi guur van de keizer centraal.
Deze tentoonstelling belicht met nog
nooit getoonde stukken 5000 jaar van
China’s glorierijke geschiedenis.
The State of Things: Brussels/Beijing
gaat binnen het thema Hedendaags
China dan weer de heel andere kant
uit. Onder meer onze eigen Luc
Tuymans en een Chinese kunstenaar
brengen collega’s uit beide landen met
elkaar in dialoog.
Het orchideeënpaviljoen. De kunst
van het schrift in China gaat in op de
geschiedenis en het belang van het
© Yang Chengde
‘Upon Calligraphy’ door de Guangdong
Modern Dance Company.
Chinese schrift.
De Zijderoute neemt als vierde tentoonstelling
de bezoeker mee naar weinig
gekende gebieden tussen Xi’an en het
Tian Shangebergte.
EEN KOPJE THEE
Een theehuis, aan de voet van de
Kunstberg, vormt het epicentrum van
het festival. Naast folders, posters,
programmaboekjes, merchandising
én alle catalogi van het festival vind je
er ook een schat aan informatie over
China, de Chinese cultuur en tradities.
Genietend van een kopje thee of van
heerlijke Chinese specialiteiten ontmoet
je hier anderen die net als jij China
beter willen leren kennen. Verschillende
artiesten brengen in het theehuis kleine
performances.
BELGIË OP DE KAART
Europalia zet niet alleen het gastland
China op de kaart. Ook Brussel en
België varen er wel bij. Dankzij de
internationale promotiemachine en de
roadshows naar de grote Europese
steden, komt een derde van de bezoekers
van de grote tentoonstellingen uit
het buitenland. “Onderschat dit aspect
niet”, stelt Kristine De Mulder. “Deze
mensen blijven slapen, gaan lekker
eten en brengen waarschijnlijk ook een
bezoek aan een of andere winkelstraat.
Alleen maar positief voor het toerisme
en de economie.” ■
europalia.china van 8 oktober 2009 tot
14 februari 2010
www.europalia.be
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ
49

CULTUUR
Uitgeverij Mercatorfonds – autoriteit op het vlak van hoogwaardige
kunstboeken – bracht dit najaar de ultieme catalogue raisonné van de
Oostendse kunstenaar James Ensor op de markt. Door Goele Geeraert
Als uitgeverij van kwalitatief sterke
kunstboeken en geïllustreerde historische
studies bouwde uitgeverij
Mercatorfonds de afgelopen jaren
een ijzersterke reputatie op. Gedegen
wetenschappelijk onderzoek schrikt
de uitgeverij niet af om een onderwerp
volledig uit te spitten, meteen ook de
‘James Ensor. Leven en werk. Oeuvrecatalogus
van de schilderijen’ is een
complete catalogus.
© Mercatorfonds Ensor staat geboekt
Als muziek in de oren
50 NATIONALE LOTERIJ NOVEMBER 2009
reden waarom bepaalde publicaties
mogen rekenen op de steun van de
Nationale Loterij.
Met het kunstboek over de Belgische
avant-gardekunstenaar James Ensor
(1860-1949) leverde de uitgeverij
alweer een pareltje af. Auteur Xavier
Tricot werkte meer dan twintig jaar aan
de samenstelling van dit meesterwerk.
Ook de timing klopte perfect. De uitgave
raakte precies op tijd klaar voor het
internationaal Ensorjaar 2009-2010, en
met de prestigieuze tentoonstellingen in
New York, Parijs, Gent, Antwerpen en
Oostende in het vooruitzicht.
Dubbele verjaardag
Het dubbele Ensorjaar steunt op de
zestigste verjaardag van het overlijden
van de kunstenaar in 2009 en z’n geboortedag
die in 2010 precies 150 jaar
geleden plaatsvond.
“Zowel voor de pure kunstliefhebber als
de wetenschapper zet deze kritische
oeuvrecatalogus dé standaard voor alle
kennis over Ensor”, vertelt Jan Martens,
directeur van het Mercatorfonds.
“Het boek, dat werd uitgebracht in het
Nederlands, Frans en Engels, bestaat
uit twee delen. “Het eerste deel brengt
het biografi sche verhaal van de kunstenaar.
Chronologisch geschreven vanuit
getuigenissen en eigen geschriften,
maar bovenal prachtig geïllustreerd met
zijn 120 meesterwerken. Deel twee –
een wetenschappelijke catalogus in het
Engels – kan als naslagwerk gebruikt
worden door andere onderzoekers. Dit
deel bevat meer dan 1000 illustraties
in kleur.” ■
www.mercatorfonds.be
De vzw CeBeDeM promoot al meer dan vijftig jaar de Belgische hedendaagse muziek.
Een inspanning die de moeite loont. Door Goele Geeraert
Een bibliotheek met 15.000 partituren,
een uitgavencatalogus met meer dan
2000 titels van Belgische hedendaagse
muziek, en een jaarlijkse druk van meer
dan 80.000 pagina’s muziek. Het zijn
maar enkele cijfers op de palmares
van het Belgisch Centrum voor Muziekdocumentatie
CeBeDeM.
Al meer dan een halve eeuw promoot
CeBeDeM de Belgische hedendaagse
muziek, zowel in België als daarbuiten.
En dat op alle mogelijke manieren.
Directeur Alain Van Kerckhoven: “We
verzamelen de werken van onze ledencomponisten
en publiceren ze, we
reproduceren niet-gepubliceerde partituren
voor uitvoering of promotie, we
voorzien in orkestmateriaal, en verstrekken
informatie over onze leden.”
Digitalisering en archivering
Het centrum beschikt daarvoor over
een bibliotheek met muziekpartituren
en opnames, een lees- en luisterzaal,
een reproductie-, verkoop- en uitgavendienst,
een verhuurdepartement en een
promotiedienst. De nieuwste uitdaging
voor CeBeDeM vormt de digitalisering
en archivering van zijn drukmateriaal, en
de modernisering van zijn website.
CeBeDeM ziet op geen inspanning om
de hedendaagse muziek tussen de
vele andere muziekgenres tot zijn recht
te laten komen. Maar de voldoening is
zeker zo groot. Alain Van Kerckhoven:
“Onze langdurige samenwerking met
de Koningin Elisabethwedstrijd, of de
uitgave van een belangrijk werk zoals
Canzone van Wim Henderickx twee jaar
terug, maken elke investering meer dan
de moeite waard.” ■
www.cebedem.be
© Mercatorfonds
Detail uit 1 van de 120 meesterwerken
die in de catalogus zijn opgenomen.
De uitgaven van ‘Canzone’
van Wim Henderickx.
© CeBeDeM

DE NATIONALE LOTERIJ CREËERT KANSEN VOOR U
persona
RITUELE MASKERS EN HEDENDAAGSE KUNST
T E N T O O N S T E L L I N G
24 APRIL 2009 > 3 JANUARI 2010
Koninklijk Museum voor Midden - Afrika
Leuvensesteenweg 13 | 3080 Tervuren - België | T +32 (0)2 769 52 11
www.africamuseum.be/persona
€
De door u verstrekte gegevens worden opgenomen in de bestanden van de Nationale Loterij, Belliardstraat 25-33, 1040 Brussel. In overeenstemming met de wet
NOVEMBER 2009 NATIONALE LOTERIJ
tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer heeft u een inzage- en correctierecht van deze gegevens. U kunt te allen tijde uw gegevens kosteloos laten
schrappen uit ons bestand.
51

Wij zijn ook daar
waar u ons niet verwacht.
De Nationale Loterij speelt een zeer actieve rol in de samenleving. Elk jaar
steunt ze honderden humanitaire, sociale, culturele, wetenschappelijke
en sportieve projecten. Zo creëert ze kansen voor iedereen. En daarom
vindt u de Nationale Loterij ook daar waar u het niet verwacht.