Meer dan Euro's alleen; Nieuwe kaders voor de ... - Accountant.nl

14
2 Algemeen kader
Dit deel van het rapport richt zich op de grondslagen van de verantwoording en assurance van niet-financiële
informatie. In hoofdstuk 1 zijn de vier kernvragen van het project genoemd en is de waarom-vraag beantwoord.
Dit hoofdstuk werkt de andere drie vragen uit: wie zijn de belanghebbende partijen, wat is niet-
financiële informatie en hoe kan deze het beste worden gebruikt en welke rol van de accountant past hierbij.
Belangrijke sleutelwoorden in dit kader zijn: governance, rapportageketen en dialoog. De accountant kan
verschillende rollen vervullen, van adviseur tot assurance-verschaffer.
2.1 Belanghebbende partijen
Dit hoofdstuk behandelt de wie-vraag: welke partijen zijn betrokken bij de verantwoording en assurance van
niet-financiële informatie. Informatieverstrekking vormt een essentieel onderdeel van governance. Het is
een instrument voor de aansturing van interne processen, maar ook een communicatiemiddel voor de
verantwoording die daarover wordt afgelegd. Hier ligt ook de sleutel voor succes: de verantwoording en
assurance van informatie kan alleen slagen als deze is ingebed in de governance-structuur van de organisatie.
Dit geldt zowel voor financiële als niet-financiële informatie. Het is daarom goed om eerst stil te
staan bij het governanceprincipe en de hierbij betrokken belanghebbende partijen.
2.1.1 Het governanceprincipe
Governance
Governance betekent in essentie: (manier van) besturen en toezicht houden. Het betreft de wijze waarop
het bestuur van een organisatie functioneert en met de belanghebbende partijen communiceert. Er bestaan
verschillende definities, waarin meestal vier elementen centraal staan: sturing en beheersing (intern gericht)
en toezicht en verantwoording (extern gericht). Om governance goed te laten functioneren moeten deze
elementen met elkaar in evenwicht zijn. Bij de interne organisatie ligt het accent op sturingsinformatie, met
als instrumenten risicomanagement en planning en control. Naar belanghebbenden buiten de organisatie
ligt de nadruk op verantwoordingsinformatie, met het management als eerste verantwoordelijke. Met de
informatie legt de organisatie rekenschap af over haar handelen. De informatie moet niet op zichzelf staan,
maar onderdeel zijn van de interne sturing en beheersing. De beheersfunctie kan de vorm hebben van een
afdeling planning en control, een aparte controllersfunctie of een interne accountantsafdeling. Toezicht en
verantwoording vindt ook binnen de organisatie zelf plaats omdat sturing en beheersing, delegatie van
taken en bevoegdheden met zich meebrengen. Dit schept een plicht tot verantwoording en controle. Binnen
de organisatie kan de toezichtsfunctie zijn geformaliseerd in de vorm van een raad van commissarissen of
een raad van toezicht. Buiten de organisatie kan de toezichtsfunctie van overheidswege zijn ingesteld of
tussen private partijen zijn afgesproken.
In de private sector wordt gesproken over corporate governance, in de publieke sector over public of good
governance. De Code Frijns is het voorbeeld van een geformaliseerde gedragscode voor corporate governance
bij beursgenoteerde ondernemingen. Binnen de publieke sector is sprake van de verschuiving van de
aandacht voor verticaal toezicht naar horizontale verantwoording of systeemtoezicht. Bij verticaal toezicht
ligt het accent op het afleggen van verantwoording aan een externe toezichthouder. Dit betreft meestal een
van overheidswege ingesteld bestuursorgaan. Horizontale verantwoording richt zich op het betrekken van
burgers en maatschappelijke organisaties bij de vorming, uitvoering en beoordeling van beleid. Het accent
ligt op openheid, informatieverschaffen en dialoog met belanghebbende partijen. Als een organisatie zich
richting de maatschappij voldoende verantwoordt, kan de intensiteit van het toezicht van overheidswege
worden verminderd. In dit kader heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK)
een werkgroep Publieke Verantwoording ingesteld. In de brochure Publiek Verantwoorden; Handreikingen
voor openheid in goed bestuur worden diverse instrumenten aangereikt om de dialoog met belanghebbende
partijen aan te gaan. Deze zijn ook relevant voor de private sector. Uit deze ontwikkelingen blijkt dat het
onderscheid tussen publiek en privaat steeds meer vervaagt. Publieke organisaties krijgen kenmerken van
ondernemingen, terwijl in de private sector maatschappelijke thema’s actueel worden.
Rapportageketen
Informatie is onlosmakelijk verbonden met governance en de rapportageketen (reporting supply chain) van
de organisatie. Om de processen in de organisatie te kunnen sturen en beheersen is een informatiesysteem
nodig. In dit systeem moeten voldoende waarborgen en controles zijn ingebouwd om de kwaliteit van de
informatie te kunnen garanderen. De planning en control cyclus vormt hiervoor een belangrijk hulpmiddel.
Meer dan euro’s alleen