De veranderende samenleving en de rollen van de raad

De veranderende samenleving en de rollen van de raad
Er is een keur aan publicaties over de rollen van de overheid en meer specifiek van de
gemeenteraad. Een kleine bloemlezing.
De overheidsparticipatietrap
De Raad voor het openbaar bestuur schetst in het rapport Loslaten in vertrouwen hoe de compacte
overheid eruit zou moeten zien. De nieuwe overheid is zich bewust van haar afhankelijkheid van de
kennis en ervaring die in de samenleving aanwezig is, stelt de Raad. Een overheid die niet alleen
uitvoeringstaken loslaat, maar ook bereid is daarbij de benodigde bevoegdheden en
verantwoordelijkheden over te dragen. Het particuliere initiatief wordt meer leidend en dat vraagt
om een heldere formulering van welke rol de overheid moet of wenst te spelen. De Raad
introduceert de overheidsparticipatietrap. De inzet is dat de overheid de ladder alleen ‘opklimt’
als dat echt nodig is.
Reguleren>
overheidstaken en -verantwoordelijkheden toegewezen uit
wet- en regelgeving
Regisseren>
overheid hecht aan regie in eigen hand en deelt de realisatie
met andere partijen
Stimuleren>
overheid bevordert dat anderen oppakken waar zij zelf niet
kan of moet handelen
Faciliteren>
overheid faciliteert initiatief van anderen als zij meerwaarde
en belang inziet
Loslaten>
overheid laat taak los en heeft geen bemoeienis op inhoud
en proces

De ‘klassieke rollen’ kadersteller, controleur, volksvertegenwoordiger
In De raad en burgerparticipatie is gekeken naar de rollen van de raad en wat dat betekent als je
burgers actief laat participeren. Uitgangspunt hierbij zijn de traditionele rollen van de raad en de
bijbehorende verwachtingen van de burger, het college en de raad zelf.
Kaderstellend Controlerend Volksvertegenwoordigend
- hoogste bestuursorgaan van
de gemeente
- initiatiefnemer van processen
- kwaliteitsbewaker van
processen
- beoordelaar resultaat proces
- bruggenbouwer: betrokken
en zichtbaar
- bewaker besluitvorming
In Naar buiten reikt de VNG raads- en collegeleden een bijzonder praktisch handboekje aan voor hun
rol bij burgerparticipatie. Het geeft tips en aanbevelingen vanuit de dynamiek tussen burger, raad en
college en biedt een mooi uitgangspunt om verder door te denken op de ontwikkeling van
burgerparticipatie naar overheidsparticipatie en de bijbehorende rolinvulling door de raad(sleden).

Stimuleren, faciliteren, coproduceren
Een recente uitgave is afkomstig van Platform 31 Burgers maken hun buurt. Hierin wordt gesteld dat
de overheid kan stimuleren, faciliteren en coproduceren. Op basis van praktijkvoorbeelden komen de
onderzoekers (Bas Denters, Evelien Tonkens, Imrat Verhoeven en Judith Bakker) tot een drieslag in
de rol van de lokale overheid en de raad.
Stimuleren
Overheid en professionals spelen een belangrijke rol in het aanjagen en draaiend houden van
initiatieven
“Ruimte scheppen is niet voldoende, burgers moeten in het algemeen ook worden
aangemoedigd en toegerust om die ruimte effectief te benutten.”
Faciliteren
Eigen initiatief en zelfredzaamheid van burgers staan centraal en inbreng van professionals is
beperkt tot het mogelijk maken van het initiatief en het wegnemen van belemmeringen.
“Minder overheid leidt in deze visie tot meer burgerkracht.”
Coproduceren
Burgers en (overheids)instanties in een project direct en intensief samen.
“Het idee is hier niet zozeer om ‘de bal bij de burger’ te leggen, maar om door samenspel te
scoren.”

Voorbeelden: