10-11 Superrijken moffelen hun centen goed weg - LBC-NVK - ACV

schuldenberg en komt in een neerwaartse
spiraal terecht.
De kloof tussen arm en rijk was overigens
nooit groter dan vandaag. In de voorbije
twintig jaar raakten de inkomens almaar
ongelijker verdeeld. De 30 procent armsten
zagen hun aandeel in het totale inkomen
van ons land dalen van 11,2 naar 8,3 procent.
Terwijl de tien procent rijksten hun
aandeel juist konden vergroten van 27,3 naar
31,9 procent. Het leefloon en de werkloosheidsuitkeringen
zijn te laag om een menswaardig
inkomen te garanderen. De grotere
degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen
die eind vorig jaar werd ingevoerd,
zal nog meer mensen in de problemen doen
belanden.
Wanneer de kloof tussen arm en rijk vergroot,
is dat niet alleen nefast voor de
‘onderkant’ van de samenleving. Zoiets
treft de hele samenleving. De groeiende
kloof doet bijvoorbeeld het aantal mentale
problemen, gezondheidsproblemen en criminele
feiten stijgen.
Klassieke recepten volstaan niet
Uiteraard is het gevecht tegen armoede in
grote mate een opdracht voor de Europese,
federale en gewestelijke overheden. Zij moeten
een beleid uitstippelen dat het risico
op armoede verkleint. Maar de onderzoekers
merken dat de klassieke recepten
niet genoeg uithalen. Het Belgische sociaal
beleid kon niet voorkomen dat de problemen
verscherpten. En op het vlak van
armoedebestrijding botst het zogenaamde
activeringsbeleid op zijn grenzen omdat de
meerderheid van de mensen in armoede
niet te activeren is. Zo is 31 procent van die
mensen in armoede àl aan het werk, terwijl
42 procent inactief is wegens ziekte of handicap
of een opleiding volgt. Slechts 25 procent
is werkloos en kan dus misschien via
activering weer op de benen worden geholpen.
Tegelijkertijd blijkt dat 48 procent
van de mensen in armoede laaggeschoold
is. Werk vinden voor die groep is verre van
vanzelfsprekend, al helemaal in crisistijden.
Menswaardige uitkeringen blijven voor dit
deel van onze bevolking dus van essentieel
belang.
Ook op het vlak van onderwijs slaagt de
overheid er niet in het aantal vroege schoolverlaters,
jongeren zonder diploma dus,
terug te dringen. De voorbije jaren liep
het cijfer een klein beetje terug, mogelijk
omdat de arbeidsmarkt een weinig aantrekkelijk
alternatief bood aan jongeren die last
hadden van schoolmoeheid. Om de school
ook in minder barre economische tijden
attractief te houden, zal moeten werk worden
gemaakt van meer flexibele, individueel
aangepaste leertrajecten die te combineren
zijn met een job.
Lokaal beleid
Vermits de armoede bleef toenemen
ondanks de inspanningen van de overheid,
ontstonden lokaal almaar meer initiatieven,
dikwijls gedragen door vrijwilligers. Zij proberen
de grootste noden te lenigen en acute
problemen op te lossen. Denk maar aan initiatieven
als voedselbedeling, wijkgezondheidscentra,
sociale kruideniers en opvang
van daklozen. Onder de noemer ‘sociale
innovatie’ wijst het Jaarboek Armoede op
het belang van zulke lokale initiatieven. Zij
verdienen meer ondersteuning vanwege het
beleid. En daarin kan het lokale niveau een
belangrijke rol spelen.
Almaar meer mensen moeten bij voedselbanken
aankloppen voor hun dagelijkse
voedingsbehoeften. Naar de voedselbank
gaan helpt ook om geld uit te sparen dat
kan dienen voor andere noodzakelijke uitgaven.
De voedselbanken ontstonden in veel
gevallen vanuit burgerinitiatieven, maar
ze krijgen het steeds moeilijker. Ze worden
bevoorraad op basis van de overschotten bij
de voedselproducenten, maar die bevoorrading
is in tijden van crisis verre van zeker.
Een verontrustende situatie voor de overheid,
die toch op de voedselbanken rekent
als ‘extra sociaal vangnet’. Ook op dat vlak
kan en moet de overheid wellicht de nodige
ondersteuning bieden.
Behalve voedselbanken zien de onderzoekers
ook andere sociale innovatieprojecten
die lokale beleidssteun verdienen. Zoals
bijvoorbeeld de ‘brede scholen’. Dat zijn
projecten waarbij vanuit de school wordt
gewerkt aan brede leer- en leefomgevingen
voor gezinnen die in de buurt wonen. De
school zorgt daarbij niet alleen voor onderwijs
maar begeleidt ook jongeren en hun
gezinnen op maat zodat ze zich emanciperen
en meer participeren. Een ‘brede school’
WELZIJN
betekent lokaal maatwerk, dat samenwerkt
rond lokale noden en behoeften.
Andere lokale initiatieven zijn de wijkgezondheidscentra.
Omdat gezondheidszorg
voor mensen in armoede vaak een luxeproduct
blijkt, duiken er lokale initiatieven
op die proberen om ziektes te voorkomen
en aan gezondheidspromotie doen.
Wijkgezondheidscentra bieden een laagdrempelige
dienstverlening en willen niet
in het minst ook mensen betrekken en de
sociale samenhang in wijken en buurten
versterken.
middenveldorganisaties
Ook op andere terreinen kan het beleid
inspelen op lokale initiatieven die weerwerk
bieden tegen armoede. Denk maar aan vormen
van buurtsport, die een aanbod creëren
naast de georganiseerde sportclubs die minder
toegankelijk zijn voor kansengroepen. Of
aan middenveldorganisaties die helpen om
kwetsbare groepen mee op de digitale snelweg
te krijgen. Er zijn ook socioculturele
organisaties die activiteiten hebben om mensen
in armoede meer te laten participeren.
Het lokaal beleid heeft dus een belangrijke
rol te spelen op het gebied van armoedebestrijding,
al is het dan vaak als katalysator
van bestaande basisinitiatieven. Maar het
mag daarbij niet blijven. Want in tijden van
besparingen bestaat altijd het gevaar dat
zo de eigen verantwoordelijkheid afgewenteld
wordt. Zo beschouwt bijvoorbeeld de
Europese Commissie initiatieven van sociale
innovatie als een middel om te besparen
in budgettair moeilijke tijden. Er wordt verwacht
dat burgers vanuit hun persoonlijke
engagement en creativiteit oppakken wat de
overheid om budgettaire of andere redenen
niet (meer) wil doen. En dat is uiteraard niet
de bedoeling.
Ons recht | 117de jaargang | januari 2013 | 17