Auke Kranenborg - 13 in de Oorlog - Mediafonds

GESCHIEDENIS OM TE VOELEN
13 in de Oorlog
Door Auke Kranenborg
Stel, het is 1940, je bent tien jaar oud.
Je hebt je broers, zussen en moeder
verloren, maar je weet dat je vader nog
leeft. Terwijl je naar hem op zoek bent
in het gebombardeerde Rotterdam raak
je verdwaald in een gangenstelsel. Een
gewonde Duitse soldaat is bereid je te
helpen, maar alleen als er een dokter
voor hem wordt geregeld. Wat doe je in
zo’n geval? Help je de soldaat, waarmee
jij ook geholpen bent, of laat je hem
stikken? Pak je hem ook nog eens
z’n medicijnen af? Die kunnen in een
oorlogssituatie immers altijd van pas
komen.
Het internetspel 13 in de Oorlog is
ontwikkeld met een e-cultuursubsidie
van het Mediafonds. De game zal op
24 oktober tijdens Cinekid worden
gepresenteerd.
De spelers van het internetspel
13 in de Oorlog zien zichzelf voor
dit soort dilemma’s geplaatst. Omdat
er weinig interessante multimediale
projecten voor jongeren over de oorlog
te zijn besloten de NPS en IJsfontein
Interactive Communication de handen
ineen te slaan en een televisieserie
en een internetspel over de Tweede
Wereldoorlog te ontwikkelen. De
televisieserie 13 in de Oorlog gaat
op 25 oktober in première; de game
wordt op 19 oktober op Cinekid
gepresenteerd. Het spel bestaat net als
de televisieserie uit dertien episodes. De
personages uit de serie komen voor een
deel ook terug in de game. Na iedere
aflevering op televisie komt er een
episode van het spel vrij.
Judith van de Graaf ontwikkelde het
internetspel met – onder anderen – haar
collega Paul de Jong en scenarioschrijver
Maarten van der Duin. Ik sprak haar
in het kantoor van IJsfontein, in de
6 609 – cultuur en media oktober 2009 Mediafonds
Amsterdamse Westergasfabriek.
Waarom een game over de Tweede
Wereldoorlog? Is het zo slecht gesteld
met het historisch bewustzijn van de
jeugd? Van de Graaf vertelt dat gebrek
aan historisch bewustzijn niet zozeer
het probleem is: “Kinderen zullen de
belangrijkste feiten over de Tweede
Wereldoorlog ongetwijfeld zonder
problemen op kunnen dreunen. Maar
ze zullen zich niet realiseren hoe het
geweest moet zijn om in de Tweede
Wereldoorlog op te groeien. Ik behoor
tot de generatie die nog verhalen te horen
kreeg van opa’s en oma’s. Zij konden
invoelbaar maken hoe het was om de
oorlog aan den lijve te ondervinden. De
huidige generatie kinderen hoort echter
nauwelijks nog verhalen uit de eerste
hand. In de televisieserie, die zowel
fictieve als documentaire elementen
bevat, gaat het meer om de feiten; in
het spel proberen we kinderen te laten
voelen hoe het geweest moet zijn om in
de oorlog te leven. Er heerst vaak een
simplistisch beeld van de begrippen
goed en fout. Wij hebben geprobeerd
dat beeld te nuanceren.”
Fatale consequenties
13 in de Oorlog is een spel waarbij
kinderen zich voor ingewikkelde morele
dilemma’s zien geplaatst. Goed en fout
zijn geen eenduidige begrippen: handelingen
die in eerste instantie moreel
juist lijken kunnen fatale consequenties
hebben en vice versa. De speler bevindt
zich in het begin van het spel in het gebombardeerde
Rotterdam. Hij krijgt de
opdracht zijn vader te zoeken. Hij reist
van stad tot stad en komt onderweg
verschillende personen tegen die hem
verder kunnen helpen om zijn vader te
vinden, maar die hem ook juist kunnen
dwarsbomen. Onderweg vindt de speler
allerlei spullen, die hem op een zeker
moment van pas kunnen komen in de
zoektocht. Zaak is om deze spullen op
het juiste moment in te zetten.
De samenwerking tussen de interactieontwerpers
van IJsfontein en scenarioschrijver
Maarten van der Duin, die
vooral voor film en televisie schrijft,
was ongebruikelijk, maar lag volgens
Van de Graaf toch voor de hand. Ze
typeert de game namelijk als ‘interactief
drama’, waarbij het verhalende element
dominant aanwezig is.
Van de Graaf vond de samenwerking
met Van der Duin uitdagend: “Een
scenario voor een televisieserie is iets
totaal anders dan een scenario voor
een game. Je probeert elkaars werk te
vertalen. Een belangrijke overeenkomst
tussen de scenarioschrijver en de
makers van IJsfontein: we willen met de
game een verhaal vertellen.”
Beperkte vrijheid
Het maken van interactief drama lijkt
ingewikkeld. Hoe zorg je ervoor dat er
een dramatische spanning in het spel
zit, terwijl je de spelers ook de ruimte
geeft om hun eigen weg te zoeken in het
virtuele universum?
Van de Graaf: “Dat is inderdaad een probleem.
Als je de speler te veel vrijheid
geeft creëer je een soort virtuele zandbak,
maar als je hem te weinig vrijheid
geeft blijft er niks te spelen over. Wat wij
hebben gedaan is de speler de suggestie
geven dat hij alle vrijheid heeft, terwijl
we die in feite hebben ingeperkt. De
speler moet in iedere episode van punt
A naar punt B zien te komen, en dat kan
maar op een beperkt aantal manieren.
De route die de speler doorloopt wordt
bepaald door de keuzes die hij maakt,
waardoor verschillende verhalen
worden gecreëerd.”
Van de Graaf hoopt dat de game
kinderen op een speelse manier aanzet
tot nadenken. “We willen niet met de
morele vinger wijzen, maar we hopen
dat de kinderen inzicht krijgen in
de ingewikkelde keuzes die tijdens
een oorlog gemaakt moeten worden.
Ik denk dat het spel interessante
discussies kan opleveren. Het is heel
eenvoudig om te zeggen: ik had tijdens
de oorlog zus of ik had zó gedaan. Met
het spel laten we zien dat consequenties
niet altijd te voorzien zijn.”
Auke Kranenborg werkt bij het Mediafonds.

Stills 13 in De Oorlog / IJsfontein / NPS Nieuwe Media
Mediafonds oktober 2009 609 – cultuur en media 7