Gekke transacties afscheid van Grote liefde niet in de Gehaktmolen

Georganiseerde misdaad veroorzaakt schade. Zoveel is zeker.
maar kan je deze schade meten en gebruiken als beleidsinstrument?
speelt schade een rol in de strijd tegen de georganiseerde
criminaliteit? tijdens een seminar spreken wetenschappers en een
hoofdofficier over schade, slachtoffers en opsporingsbeleid.
schaadt georganiseerde misdaad de gemeenschap en
is dat in geld uit te drukken? Jazeker, vonniste een
italiaanse rechter. deze rechter kende Palermo een
schadevergoeding toe omdat de siciliaanse hoofdstad
een indirect slachtoffer was van de praktijken van de
italiaanse maffia. Professor Jan van dijk (intervict,
Universiteit tilburg) noemt het voorbeeld tijdens het
seminar van het centre for information and research
on organised crime (ciroc) over schade van de
georganiseerde misdaad. een divers gezelschap van
wetenschappers en een om'er neemt deel aan het
seminar in de raadszaal in Utrecht. “Palermo” ondersteunt
de stelling van van dijk: de strafrechtspleging
ontleent zijn legitimiteit in toenemende mate aan de
aandacht voor slachtoffers. met andere woorden, als er
geen aandacht is voor de schadelijke kant van georganiseerde
criminaliteit, valt het moeilijk te rechtvaardigen
dat je een uitgebreid apparaat van politie, om en
gevangeniswezen mobiliseert. het is dus van belang, zo
vindt hij, de rol van schade (slachtoffers) te benadrukken.
Ontwikkelingshulp
van dijk onderscheidt verschillende soorten slachtoffers:
niet alleen individuen (direct) maar ook de
schade van
GeorGaniseerde
Wetenschap en OM over slachtoffers en opsporingsbeleid
misdaad
gemeenschap (indirect) kan ernstige schade ondervinden
van de georganiseerde criminaliteit. de criminoloog
heeft onderzoek gedaan naar de sporen die de georganiseerde
misdaad achterlaat in de samenleving. hij ziet
onder andere een statistisch verband tussen de
welvaart in een land en het niveau van georganiseerde
misdaad. voor een economische groei is een goed
functionerend rechtssysteem in een land van groot
belang. ontwikkelingshulp zou zich om die reden niet
alleen moeten richten op het bestrijden van armoede
maar ook op het investeren in het opzetten van een
goed functionerende rechtsstaat, zo betoogt van dijk.
tom vandenBeken (criminoloog bij Gentse Universiteit)
is daarover minder stellig dan van dijk. in zijn voordracht
schetst de criminoloog van de Gentse
‘Voor een economische
groei is een goed
functionerend
rechtssysteem in een
land van groot belang’
Universiteit hoe men door de jaren heen is gaan
nadenken over het meten van de schade van de
georganiseerde misdaad. hij wijst op de verschillende
modellen die hiervoor bestaan, maar ook op de
kanttekeningen die bij het gebruik van de modellen
kunnen worden gezet.
CSV's ontmantelen
het is niet eenvoudig schade, veroorzaakt door de
georganiseerde misdaad te meten, zoveel is wel
duidelijk. maar speelt deze schade eigenlijk wel een rol
bij het vaststellen van opsporingsprioriteiten? Ja, zegt
roger Bos, plaatsvervangend hoofdofficier van het
landelijk Parket. maar niet altijd een doorslaggevende
rol. in het beslissingmodel dat het lP hanteert alvorens
een opsporingsonderzoek op te starten, wordt ook de
schade gewogen. een eenduidig criterium voor het
vaststellen van het schade heeft het lP niet ontwikkeld.
Bos wijst erop dat het lP bij het bestrijden van de
georganiseerde criminaliteit er expliciet voor kiest niet
alleen de boeven te pakken, maar ook de onderliggende
criminele samenwerkingsverbanden (csv’s) te ontmantelen.
een schadegerichte aanpak moet er niet toe
leiden dat de top van de georganiseerde misdaad buiten
schot blijft. het aanpakken van de structuur van de
csv’s en het delen van de onderzoeksresultaten heeft
prioriteit. het blijft altijd een kwestie van wikken en
wegen vanwege de beperkte opsporingscapaciteit van
politie en justitie, aldus Bos.
Maat voor kwaad
ook in het buitenland wordt schade als beleidsinstrument
gebruikt, zo laten twee criminologen in het
middaggedeelte van het seminar zien. Zij belichten
verschillende aspecten van hun onderzoek naar de
schade veroorzaakt door respectievelijk de cocaïnehandel
in België (te gebruiken als analyse voor beleidsmakers)
en de financiële criminaliteit in engeland (verricht
in opdracht van de engelse financiële autoriteit).
heeft schade, veroorzaakt door de georganiseerde
misdaad, toegevoegde waarde voor beleidsmakers en
rechtshandhavers? Bestaat er één maat voor het
kwaad? het is goed vanuit verschillende perspectieven
naar de georganiseerde misdaad te kijken en ideeën en
ervaringen hierover te delen. maar kant en klare
antwoorden op deze vragen blijken tijdens het cirocseminar
niet te geven.
tekst: anna italianer
foto’s: Judith dekker
‘Een
schadegerichte
aanpak moet er
niet toe leiden dat
de top van de
georganiseerde
misdaad buiten
schot blijft’
Opportuun 6 - juni 2010 - expertise | 31