Profiel van de verzoekers van de ombudsdiensten - Vlaamse ...

ciëntie”. Elk (lokaal) bestuur heeft 3 basisfuncties die verwijzen naar burgergerichte
beleidsvorming: de informatiefunctie, de interne klachtenbehandeling
en de ombudsfunctie. De positionering van deze drie basisfuncties binnen het
bestuur en ook ten opzichte van elkaar is belangrijk. Er werd reeds kritiek geuit
op een combinatie van de verschillende functies binnen één dienst, omdat dit
kan leiden tot rolconflicten. Iedere functie heeft zijn eigen professionaliteit, met
telkens bepaalde vereisten (Hubeau, Bachot e.a., 1999: 7).
De ombudsman is niet nieuw; het fenomeen in België bestaat iets meer dan
10 jaar. De stad Antwerpen nam in België als eerste in 1989 het initiatief om een
ombudsman aan te stellen. In 1992 werd hij aangesteld. Ondertussen volgden
vele steden en ook op een hoger niveau werd het instituut uitgebreid.
In 1991 werd de ombudsfunctie bij decreet in Vlaanderen gecreëerd. Het
Waalse Gewest volgde al snel en in 1995 volgde ook de federale overheid met de
instelling van het College van Federale Ombudsmannen.
De kerntaken van de ombudsman zijn het ”helpen van de burgers bij hun zoektocht
naar recht en gerechtigheid en de relatie tussen burgers en bestuur verbeteren.”
De ombudsfunctie is een vertrouwensfunctie, een tweedelijnfunctie die
gemakkelijk toegankelijk is (De Croo in VVBB/ AFSA, 2001: 17-18).
Ombudsman is eigenlijk een Zweeds woord, dat dateert van 1552. Ombud is
afgeleid van het werkwoord ”budja” en is eigenlijk verwant met het Nederlandse
”boodschapper”. Letterlijk betekent het ”gezant, gedelegeerde”. ”Een ombudsman
was oorspronkelijk een persoon, later een functionaris, die vooral in economische
en juridische zaken als belangrijkste opdracht had de belangen van zijn
hoofdman te behartigen” (Laureys, 2002: 36). Aanvankelijk had de titel dus een
andere betekenis.
Volgens Matthijs is de huidige betekenis van ombudsman: ”de gemachtigde
van het Parlement, die zijn controlerende taak jegens de administratie verricht
namens de volksvertegenwoordiging” (Matthijs, 1997: 9).
Enerzijds verwijst men dus naar een ambt, een instituut, anderzijds verwijst
men naar de persoon die het ambt uitoefent. Het onderscheid is niet altijd even
duidelijk of wordt niet altijd even duidelijk gemaakt.
Nauw samenhangend met de ombudsfunctie kan de informatieambtenaar –
de ambtenaar die in het kader van het klachtenmanagement de eerstelijnsfunctie
vervult - en inspraakambtenaar worden gesitueerd en de rechtbanken.
9