achtergrondfiche afghanistan - Vluchtelingenwerk Vlaanderen

ACHTERGRONDFICHE
AFGHANISTAN
(NOVEMBER 2012)
1. Voorwoord .................................................................................................................................. 3
2. Basis cijfers ................................................................................................................................. 4
2.1 In België ............................................................................................................................... 4
2.2 Op EU niveau....................................................................................................................... 4
2.3 Wereldwijd .......................................................................................................................... 4
3. Algemene veiligheidssituatie .................................................................................................... 5
3.1 De veiligheids en humanitaire situatie in Kaboel ............................................................ 5
3.2 Algemene veiligheidssituatie in het hele land ................................................................. 6
4. Risicogroepen in Afghanistan ................................................................................................... 8
4.1 Individuen die geassocieerd worden met of als ondersteuners worden gezien van de
regering, de internationale gemeenschap en ISAF (International Security Assistance Force) . 8
4.2 Humanitaire werkers of mensenrechten activisten – geassocieerd met de regering of
met de internationale gemeenschap ............................................................................................ 8
4.3 Journalisten of persmedewerkers ..................................................................................... 8
4.4 Burgers verdacht van steun aan gewapende antiregering groeperingen ...................... 9
4.5 Leden van religieuze minderheden of mensen die gepercipieerd worden als mensen
die de Islamitische wet niet respecteren ...................................................................................... 9
4.6 Vrouwen met specifieke profielen .................................................................................... 9
4.7 Kinderen met specifieke profielen .................................................................................. 10
4.8 Slachtoffers van mensenhandel ...................................................................................... 11
4.9 Leden van etnische minderheden ................................................................................... 11
4.10 Bloedwraak .................................................................................................................... 11
4.11 Uitsluiting van de vluchtelingenstatus ........................................................................ 12
Belgisch asielbeleid rond Afghaanse asielzoekers ........................................................................... 13
5. Methodologie ........................................................................................................................... 13
5.1 Beslissingen Commissariaat-generaal ............................................................................ 13
5.2 Raad voor vreemdelingenbetwistingen - Volle rechtsmacht ......................................... 13
5.3 Taal .................................................................................................................................... 13
5.4 Magistraten ....................................................................................................................... 14
6. Dienst vreemdelingenzaken .................................................................................................... 15
6.1 Dublin procedure.............................................................................................................. 15
6.2 Regularisatie ..................................................................................................................... 15
7. Commissariaat Generaal .......................................................................................................... 16
7.1 Vluchtelingenstatuut ........................................................................................................ 16
7.2 Subsidiaire bescherming .................................................................................................. 16
7.3 Binnenlands vlucht – of vestigingsalternatief ................................................................ 17
7.4 Knelpunten ........................................................................................................................ 19
7.5 Geloofwaardigheid ........................................................................................................... 19
7.6 Beoordeling van geloofwaardigheid................................................................................ 20
7.7 Documenten ..................................................................................................................... 22
7.8 Gebruik landeninformatie ................................................................................................ 24
VLUCHTELINGENWERK VLAANDEREN
KRUIDTUINSTRAAT 75
1210 BRUSSEL
TEL.: 02 225 44 00
INFO@VLUCHTELINGENWERK.BE
WWW.VLUCHTELINGENWERK.BE

8. Raad voor Vreemdelingenbetwistingen .................................................................................. 25
8.1 Knelpunten ........................................................................................................................ 25
8.2 Geloofwaardigheid ........................................................................................................... 25
8.3 Beoordeling geloofwaardigheid ...................................................................................... 27
8.4 Documenten ..................................................................................................................... 27
8.5 Gebruik landeninformatie ................................................................................................ 28
9. Belgisch terugkeerbeleid tov Afghaanse uitgeprocedeerde asielzoekers ........................... 29
9.1 Gedwongen terugkeer ...................................................................................................... 29
9.2 Beleid andere West-Europese landen .............................................................................. 30
9.3 Positie UNCHR ................................................................................................................... 30
9.4 Risico’s bij een terugkeer ................................................................................................ 30
9.5 Vrijwillige en ondersteunde terugkeer ........................................................................... 31
10. Rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de mens .................................. 32
10.1 Rechtspraak .................................................................................................................. 32
10.2 Interim measures .......................................................................................................... 33
2

1. VOORWOORD
In 2010, 2011 en de eerste helft van 2012 dienden Afghanen de meeste asielaanvragen in België
in. Afghanistan zit sinds 2006 in de top 10 van de landen waar de meeste asielzoekers in België
vandaan komen. Het is dan ook logisch dat Vluchtelingenwerk Vlaanderen vaak en in
verschillende werkingen te maken heeft met Afghaanse asielzoekers en vluchtelingen. Zoals
vragen rond Afghanistan en rechtspraak over asielbeslissingen van Afghaanse asielzoekers. De
kennis die we rond asiel in België en Afghaanse vluchtelingen in huis hebben, hebben we in dit
document verzameld. We stellen het ter beschikking van iedereen die met Afghaanse
asielzoekers werkt of meer daarover wil weten.
Deze fiche is geen alomvattend landeninformatierapport. Het deel rond de veiligheidssituatie en
de risicoprofielen is gebaseerd op een beperkt aantal recente en betrouwbare landenrapporten.
En op de richtlijnen van de VN vluchtelingenorganisatie. Dit document is niet bedoeld om het
asieldossier te staven. De landenrapporten waarnaar verwezen wordt, kunnen wel gebruikt
worden in asielzaken. Maar moeten wel altijd vervolledigd worden door onderzoek naar
landeninformatie specifiek voor de individuele gevallen.
De kennis over het Belgische asiel- en terugkeerbeleid is gebaseerd op de informatie die
Vluchtelingenwerk in haar dagdagelijks werk verzamelt. Dit gebeurt via analyse van rechtspraak,
contacten met de bevoegde instanties en signalen vanop het terrein.
De links naar websites die in deze fiche gebruikt worden, werden allemaal op 7 augustus 2012
bezocht.
3

2. BASIS CIJFERS
2.1 IN BELGIË
2011 2012 (t/m augustus)
Totaal asielaanvragen 2758 (waarvan 369
1872 (waarvan 362
meervoudige)
meervoudige)
Asielaanvragen Niet-
Begeleide Minderjarigen
(NBM)
762 370
Erkenning als Vluchteling
(eerste aanleg)
274 (23,7%) 274 (19,8%)
Subsidiaire bescherming 384 (33,2%) 595 (43,0%)
(Cijfers CGVS) 1
2.2 OP EU NIVEAU
In 2011 waren de aanvragen uit Afghanistan (28000) goed voor 9% van alle aanvragen –
daarmee zit Afghanistan op de eerste plaats van de landen waarvan op EU niveau de meeste
asielzoekers vandaan komen.
In 2010 werden de meeste aanvragen van Afghaanse asielzoekers in de volgende EU landen
ingediend: Duitsland (29% van de Afghaanse asielaanvragen op EU niveau), Zweden (12%), UK
(10%), België (9%) en Oostenrijk (8%).
44% van de beslissingen over Afghaanse asielaanvragen op EU niveau kende in 2010 een
beschermingsstatus toe (12% vluchtelingenstatus, 22% subsidiaire bescherming of een andere
vorm van humanitaire status – 10%. De cijfers gaan over beslissingen in eerste aanleg)
(Cijfers Eurostat)
2.3 WERELDWIJD
In 2011 waren er 2.664.436 Afghaanse vluchtelingen wereldwijd en 37.801 asielzoekers
De meeste Afghaanse vluchtelingen wonen in buurlanden Pakistan (1.701.945) en Iran
(840.451). 447.547 Afghanen vluchtten binnen de grenzen van Afghanistan (ontheemden of
Internally Displaced People – IDP)
(Cijfers UNCHR – Global Trends 2011)
1 De beslissingen die op een bepaald jaar worden genomen gaan niet noodzakelijk over dossiers die in hetzelfde
jaar ingediend zijn.
4

3. ALGEMENE VEILIGHEIDSSITUATIE
3.1 DE VEILIGHEIDS EN HUMANITAIRE SITUATIE IN KABOEL
Volgens alle meest recente rapporten is de veiligheidssituatie in de hoofdstad Kaboel beter dan
in de rest van Afghanistan. In Kaboel is de politie meer in staat om de veiligheid te bewaken.
Volgens de ‘International Police Coordination Board’ heeft de politie bewezen dat ze goed
functioneren en dat ze de zogenaamde ‘ring of steel’ (controleposten van politie rond Kaboel)
goed kunnen bewaken. Dit staat in schril contrast met de twee grote aanslagen in het tweede
kwartaal van 2012 (zie verder). De politiemanschappen in Kaboel zijn aanzienlijk gegroeid van
5000 naar 18000. En er zijn 7000 troepen van het Afghaanse leger ter plaatse voor de
bescherming van de hoofdstad.
Toch vermelden rapporten ook dat zelfmoordaanslagen nog plaatsvinden en ‘een impact
hebben op het dagelijkse leven’.
Er is bovendien een verschil tussen de hoofdstad Kaboel en de provincie Kaboel. In de tweede
helft van 2011 zijn de burgerdoden in de provincie Kaboel fors gestegen, vooral door
zelfmoordaanvallen.
In de eerste helft van 2012 zijn er drie grote aanslagen geweest in de provincie Kaboel,
waarvan twee in de hoofdstad. De aanslagen werden telkens opgeëist door de taliban.
— 22 juni 2012 – in een hotel vlakbij Kaboel. 20 slachtoffers, onder wie vrouwen en
kinderen. Volgens de taliban organiseerde men in dit hotel wilde feestjes waar
vrouwen zich prostitueerden.
— 2 mei 2012 – bij een autobom en zelfmoordaanslag vlakbij een school kwamen in
Kaboel 8 burgers om en raakten 24 anderen gewond. Volgens de Taliban was de
aanval een antwoord op het bezoek, enkele dagen voordien, van de Amerikaanse
president Obama.
— 15 april 2012 – Kaboel stad - gericht tegen de regering en diplomatieke posten
(ambassades) en de NAVO hoofdzetel. Tijdens deze aanval hebben de taliban het
parlement van Afghanistan, ministerie van handel en de ambassade van Rusland in
Kaboel beschoten. Bij de aanval kwamen 3 burgerslachtoffers, 36 gewapende
mensen en 8 leden van de Afghaanse veiligheidsdiensten om. In totaal raakten 65
mensen gewond, onder wie 25 burgers.
In 2011 was er in Kaboel, zoals in de rest van het land, een toename van geweld. In de tweede
helft van 2011 was er over deze hele centrale regio van Afghanistan een toename van 80%
burgerlijke slachtoffers (van 128 tot 230). De toename situeerde zich vooral in Kaboel, waar 71
slachtoffers vielen. Bijna al deze slachtoffers, namelijk 67, waren het gevolg van 6
zelfmoordaanslagen. (UNAMA rapport 2011).
Aanvallen in Kaboel zijn vooral gericht op “internationale doelwitten”, zogenaamde ‘high profile’
aanvallen. Dit soort aanvallen wordt door de taliban georganiseerd om hun macht te bewijzen.
De bevolking van Kaboel is recent enorm gegroeid. Schattingen lopen uiteen van 1 tot 4,5
miljoen. Dit maakt dat wie vroeger vluchtte voor de taliban niet makkelijk te traceren is in de
grootstad.
Voor vluchtelingen die terugkeren naar Kaboel is re-integreren moeilijk als zij niet kunnen
terugvallen op familie, hun sociaal netwerk of op de eigen etnische gemeenschap. Veel
personen die terugkeren via de International Organisation for Migration (IOM) wonen dan ook in
bij familie. Toegang tot werk en betaalbaar wonen zijn een groot probleem in de grootstad.
Vluchtelingen uit het platteland op zoek naar een betere toekomst eindigen vaak in arme wijken
waar er geen toegang is tot basisrechten zoals stromend water.
5

Volgens UNHCR mogen asielinstanties niet van iedereen verwachten dat ze zich in Kaboel gaan
vestigen. Dit moet geval per geval bekeken worden om te bepalen of Kaboel een intern
vluchtalternatief kan zijn. Hiervoor moeten asielinstanties rekening houden met het profiel van
de persoon en de aard van het conflict waarvoor iemand gevlucht is. Bovendien moet men nog
met andere elementen rekening houden. Zoals altijd als men nagaat of er een intern
vluchtalternatief is. Namelijk: 1) de aanwezigheid van traditionele steunmechanismes, zoals
familie en vrienden die in staat zijn om de ontheemden te ontvangen; 2) de beschikbaarheid van
basisinfrastructuur en toegang tot diensten zoals hygiënische voorzieningen, gezondheidszorg
en onderwijs; 3) de mogelijkheid om voor zichzelf te zorgen; 4) de criminaliteit in dat gebied en
5) het aantal ontheemden die al aanwezig in dat gebied.
3.2 ALGEMENE VEILIGHEIDSSITUATIE IN HET HELE LAND
Volgens de meest recente rapporten zijn het aantal veiligheidsincidenten begin 2012, na de piek
van 2011, wat afgenomen. Dat zou onder andere ook te maken hebben met een bijzonder
strenge winter die de organisatie van aanvallen heeft belemmerd. En de toegenomen capaciteit
van de Afghaanse veiligheidsdiensten. Toch is het aantal burgerdoden tussen december 2011
en 2012 gestegen met 39%. Een rapport van de VN secretaris-generaal van maart 2012 spreekt
over een intimidatiecampagne die aan de gang zou zijn. En die zich richt op het doden van
hooggeplaatste functionarissen, leden van veiligheidsdiensten en invloedrijke lokale politici en
religieuze leiders.
Kunar blijft de meest gewelddadige provincie en wordt samen met Khost en Nangahar
beschouwd als ‘area of special concern’. Ook in Kandahar en Helmand lagen het aantal
aanvallen in de eerste drie maanden van 2012 boven de honderd.
Sinds 2011 is er een verschuiving in de focus van opstandelingen. En dus in het conflict. In het
zuiden is de ernst van het conflict wat afgenomen, terwijl het geweld is toegenomen in het
zuidoosten, oosten en noorden van het land. Ondanks deze verschuiving blijft het zuiden het
meest onveilige gebied.
In 2011 is voor het vijfde opeenvolgende jaar het aantal burgerslachtoffers gestegen. Dit is
mogelijk te verklaren doordat de opstandelingen vaker explosieven gebruiken en in meer
uitgebreide zones in het land opereren. Ook werd er meer gebruik gemaakt van
zelfmoordaanslagen en werden de aanvallen vaker op burgers gericht. Ook het aantal
slachtoffers van luchtaanvallen door de troepen van de voorstanders van de regering is in 2011
gestegen. Ondanks een vermindering in het aantal luchtaanvallen zelf en in het aantal
burgerslachtoffers door de troepen van de voorstanders van de regering.
Gesprekken met de taliban en gepland vertrek NAVO in 2014
Over de huidige gesprekken met de taliban en andere gewapende groeperingen stelt de
International Crisis Group dat ze niet tot duurzame vrede zullen leiden. Volgens de ngo kunnen
ze onder de huidige omstandigheden zelfs leiden tot verdere destabilisatie van het land en de
regio. Politieke competitie laait op in de aanloop naar het machtsvacuüm dat de NAVO zal
achterlaten bij haar geplande vertrek eind 2014. De politieke orde is fragiel en kan gemakkelijk
weer overgaan in een burgeroorlog. Ook FIDH (International Federation for Human Rights) is
bezorgd dat een terugtrekking van de troepen tot meer schendingen van mensenrechten zal
leiden. Dat door de zwakke Afghaanse politie, het leger en gerecht die hun burgers niet zullen
kunnen beschermen.
6

RELEVANTE BRONNEN
Afghanistan country page op ecoi.net biedt een up-to-date overzicht van de nieuwsfeiten met
betrekking tot Afghanistan.
Ook op ecoi.net wordt er een specifieke overzicht up to date gehouden over de
veiligheidssituatie in het land en meer specifiek in Kaboel.
Juli 2012
Algemeen Ambtsbericht Afghanistan – Ministerie van Buitenlandse Zaken Nederland, juli 2012
FIDH (International Federation for Human Rights) – Human Rights at a Crossroads: need for a
rights-centred approach to peace and reconciliation in Afghanistan – juni 2012
Mei 2012
Rapport van de missie naar Kaboel, Afghanistan, van Deense Dienst Vreemdelingenzaken,
25 februari tot 4 maart 2012
United States Department of State - Country Reports on Human Rights Practices for 2011 •
Afghanistan, mei 2012
Maart 2012
Kwartaalrapport ANSO (Afghanistan NGO Safety Office) – 31/03/2012
Talking About Talks: Toward A Political Settlement In Afghanistan – International Crisis Group –
26/03/2012
The situation in Afghanistan and its implications for international peace and security
– Report of the Secretary-General – 5/03/ 2012
Februari 2012
Afghanistan Annual Report 2011 Protection Of Civilians In Armed Conflict, UNAMA (UN
Assistance Mission in Afghanistan), februari 2012
7

4. RISICOGROEPEN IN AFGHANISTAN
De volgende risicoprofielen komen terug in verschillende betrouwbare bronnen. Als basis
hebben we de Elegibility Guidelines van UNHCR (2010) genomen. Aangevuld voornamelijk door
het recentste Ambtsbericht van het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken, het
recentste verslag van de missie van de Deense Immigratie Dienst naar Kaboel en de recentste
‘operational guidance note’ over Afghanistan van de UK Border Agency.
Andere niet-gouvernementele bronnen, zoals het landeninfo overzicht voor Afghanistan van
Asylum Research Consultancy, Afghan NGO Safety Office (ANSO) en verschillende rapporten van
Amnesty International en Human Rights Watch werden ook gebruikt en zijn waar nodig vermeld.
4.1 INDIVIDUEN DIE GEASSOCIEERD WORDEN MET OF ALS ONDERSTEUNERS WORDEN GEZIEN VAN DE
REGERING, DE INTERNATIONALE GEMEENSCHAP EN ISAF (INTERNATIONAL SECURITY ASSISTANCE
FORCE)
Het gaat bijvoorbeeld om stammen of religieuze leiders die voorstanders zijn van de
huidige regering. Zoals leerkrachten, ontwikkelingwerkers, vertalers, rechters, ambtenaren
en vrouwen die een publieke functie uitoefenen (journalisten, advocaten, leerkrachten…).
Ze worden vervolgd door de taliban en/of gewapende antiregering groeperingen. In het
bijzonder in gebieden waar deze groeperingen de controle hebben.
Er is geen eensgezindheid tussen verschillende bronnen of er voor de mensen die voor de
regering werken een onderscheid wordt gemaakt tussen het soort functie dat die mensen
bekleden. Volgens UNCHR loopt iedereen die voor de regering werkt een risico. IOM nuanceert.
En zegt dat vooral personen die een hoge functie bekleden in Kaboel worden geviseerd.
De bronnen zijn het wel eens over het feit dat het risico overal in het land bestaat.
Mensen die voor ISAF of het Amerikaanse leger werken, lopen ook een risico. Vooral als ze
buiten Kaboel werken.
4.2 HUMANITAIRE WERKERS OF MENSENRECHTEN ACTIVISTEN – GEASSOCIEERD MET DE REGERING OF
MET DE INTERNATIONALE GEMEENSCHAP
Het gaat bijvoorbeeld om lokale medewerkers van VN agentschappen of ngo’s, dokters en
hulpverleners.
Ze worden geviseerd door de taliban en/of andere gewapende groepen. Vooral in de gebieden
waar ze opereren.
Zie ook: Amnesty International en ANSO (rapport 2011).
4.3 JOURNALISTEN OF PERSMEDEWERKERS
Ze kunnen vervolgd of onderdrukt worden door de regering en/of stamleiders, de taliban en
andere gewapende groeperingen.
Ook kunnen ze onderdrukt of vervolgd worden als ze een afwijkende politieke overtuiging
hebben of over gevoelige thema’s schrijven. Zoals het gewapend conflict, de politieke corruptie,
de drugshandel, straffeloosheid, oorlogsmisdaden, regeringsambtenaren of andere machtige
lokale figuren.
8

Gepercipieerd worden als ‘tegen islam’ of (kritisch) berichten schrijven rond islamitische
waarden kan ook aanleiding geven tot bedreigingen, intimidatie, of geweld.
Zie ook: United States Department of State – Country Report on Human Rights Practices for
2011 - Afghanistan, Mei 2012
4.4 BURGERS VERDACHT VAN STEUN AAN GEWAPENDE ANTIREGERING GROEPERINGEN
Ze kunnen met willekeurige detentie te maken hebben: detentie zonder aanklacht, mishandeling
en zelfs foltering in detentie door ISAF of de Afghaanse overheid.
Zie ook: UNAMA, ‘Treatment of Conflict-Related Detainees in Afghan Custody’, oktober 2011 en
United States Department of State - Country Reports on Human Rights Practices for 2011 •
Afghanistan – Mei 2012
4.5 LEDEN VAN RELIGIEUZE MINDERHEDEN OF MENSEN DIE GEPERCIPIEERD WORDEN ALS MENSEN DIE
DE ISLAMITISCHE WET NIET RESPECTEREN
Het gaat onder andere om bekeerlingen, homoseksuelen, mensen die van blasfemie
(godslastering), overspel, of apostasie (afvalligheid) beschuldigd worden,…
Mensen met deze profielen kunnen worden vervolgd door hun eigen familie, door
gemeenschapsleden of door de taliban.
De Afghaanse bevolking is bijna volledig moslim. Christelijke, hindoeïstische en Sikh-groepen
vormen het doelwit van discriminatie en vervolging. Maar ook binnen de islamitische bevolking
blijven de betrekkingen tussen de verschillende strekkingen moeilijk. Historisch gezien wordt de
sjiitische minderheid gediscrimineerd door de soennitische meerderheid.
Bekering naar een andere godsdienst dan de Islam wordt beschouwd als afvalligheid en volgens
sommige interpretaties van de islamitische wet staat hierop de doodstraf. In het Strafwetboek
wordt afvalligheid als een ernstige misdaad gedefinieerd.
Zie ook: US Department of State, July 2012 - International Religious Freedom Report for 2011-
Afghanistan
Homoseksualiteit is een taboe en is niet toegestaan volgens de islamitische wet. Ook de
Afghaanse wet stelt homoseksualiteit strafbaar, maar autoriteiten passen deze wet slechts
sporadisch toe. Het is niet uitgesloten dat homoseksuelen de doodstraf kunnen krijgen in
Afghanistan. Maar sinds de val van de taliban zijn er geen executies bekend. Organisaties die
ijveren voor de vrijheid van seksuele geaardheid blijven ondergronds.
Overspel (zina) is een morele misdaad. Vrouwen die overspel plegen kunnen bestraft worden
met gevangenisstraf (tot 18 jaar) of zelfs met de doodstraf. (over vrouwen zie verder)
4.6 VROUWEN MET SPECIFIEKE PROFIELEN
De positie van vrouwen in Afghanistan is nog altijd zeer zwak. Ze kunnen te maken krijgen met
seksueel geweld, eerwraak, gedwongen abortus, huiselijk geweld, schadelijke traditionele
praktijken en gedwongen huwelijken. Geweld tegen vrouwen komt overal in Afghanistan vaak
voor – ook in de groten steden, ook in Kaboel – en wordt beschouwd als een privézaak.
Vrouwen die de ‘sociale normen’ niet respecteren kunnen ook vervolgd worden door taliban,
maar ook door familie of gemeenschap. En de staat kan hen nog onvoldoende bescherming
bieden. Ze lopen een risico op mishandeling, verkrachting en ontvoering.
9

Vrouwen die overspel plegen, van hun man scheiden, alleen wonen zonder een man die hen
beschermt (man, vader,…), worden gezien als vrouwen die de ‘sociale normen’ niet respecteren.
Ook vrouwen die belangrijke publieke functies uitoefenen, een eigen carrière nastreven of
verwesterde vrouwen lopen een risico. Om geen problemen te krijgen moeten verwesterde
vrouwen zich (minstens met hun uiterlijk) aanpassen aan de traditionele Afghaanse normen.
Maar dan nog zullen zij opvallen in het straatbeeld.
Vrouwen worden vaak van ‘zina’ beschuldigd. ‘Zina’ is een ‘morele misdaad’ en verwijst naar
seksuele relaties met iemand buiten het huwelijk. Zoals vrouwen die verkracht worden en dat
rapporteren.
Het rapport van Human Rights Watch ‘I had to run away’; The Imprisonment of Women and
Girls for ‘Moral Crimes’ in Afghanistan (maart 2012) focust op de benarde situatie van vrouwen
en meisjes die worden beschuldigd van ‘weg lopen’ en zina.
Wat het huwelijk betreft zijn de lokale tradities van toepassing. De wet staat gedwongen
huwelijk niet toe. Maar in de praktijk zijn gearrangeerde huwelijken wijdverbreid. Meisjes, ook
jonger dan 16, worden vaak gedwongen om te trouwen zonder dat ze op bescherming kunnen
rekenen.
Zie ook: Norwegian Country of Origin Information Centre - Afghanistan: Marriage – mei 2011
4.7 KINDEREN MET SPECIFIEKE PROFIELEN
Kindermishandeling en kindermisbruik zijn overal verspreid in Afghanistan. Vooral
kinderarbeid. Ook kinderhandel komt veel voor (voor kinderarbeid, drugssmokkel en
prostitutie).
Misbruik bestaat uit algemene verwaarlozing, lichamelijke mishandeling, seksueel misbruik,
verlating, en beperkte dwangarbeid om familieschulden af te betalen. Er zijn berichten dat de
politie vastgehouden kinderen slaat en seksueel misbruikt. Seksueel misbruik van kinderen is
niet duidelijk gedefinieerd als een misdaad in de Afghaanse wet. Daders worden nauwelijks
verantwoording afleggen.
Officieel aanvaardt de overheid geen rekruten onder de 18 jaar. Maar er zijn berichten dat
kindsoldaten worden geworven en gebruikt voor militaire doeleinden. Door de Afghanistan
National Security Force (ANSF), het Afghanistan National Police, en pro-regerings milities. Ook
de taliban rekruteert kinderen en dwingt ze onder andere tot zelfmoordaanslagen.
Zie ook: EASO – Country of Origin Information Report Afghanistan – Taliban Strategies –
Recruitment – juli 2012
UN Secretary General – Children in Armed Conflict - april 2012
Bij ‘Bacha baazi’ worden jongetjes en jonge mannen als vrouw worden verkleed en moeten ze
dansen voor een mannelijk publiek. Het is een Afghaans gebruik en wordt door Afghanen niet
als homoseksualiteit beschouwd. Volgens berichten wordt dit gebruik door de vingers gezien en
in sommige gevallen beschermd door lokale autoriteiten.
Geweld belemmert de toegang tot het onderwijs in grote delen van het land. De taliban en
andere extremisten bedreigen schoolambtenaren, docenten en studenten en stichten brand in
zowel jongens- als meisjesscholen.
10

Zie ook: UNAMA – Afghanistan Annual Report 2011 Protection Of Civilians In Armed Conflict –
februari 2012 (p.38)
Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken - Thematisch ambtsbericht schoolgaande
kinderen Afghanistan (in het bijzonder meisjes) – maart 2011
4.8 SLACHTOFFERS VAN MENSENHANDEL
Mannen, vrouwen en kinderen kunnen in Afghanistan slachtoffer worden van mensenhandel. Ze
worden internationaal en nationaal verkocht voor gedwongen arbeid, prostitutie en
drugssmokkel.
De overheid kan hen niet beschermen en mensensmokkelaars blijven onbestraft. Vrouwen en
kinderen lopen bijzonder risico om slachtoffer te worden. Het gebeurt ook dat mensen die al
slachtoffer van mensenhandel werden, opnieuw verkocht worden.
Bovendien kunnen zij ook bestraft worden voor wat ze deden toen ze verkocht werden.
Bijvoorbeeld als ze verplicht werden om zich te prostitueren.
Zie ook: United States Department of State - Trafficking in Persons Report 2012 – Afghanistan –
Juni 2012
4.9 LEDEN VAN ETNISCHE MINDERHEDEN
Afghanistan is etnisch divers. Er zijn meer dan 40 grote etnische groepen met meer dan 50
afzonderlijke talen en dialecten.
Voor 2001 liepen de etnische spanningen hoog op. Toch blijft ook vandaag de etnische
dimensie problematisch. En rivaliteiten uit de pre-2001 burgeroorlogperiode flakkeren makkelijk
opnieuw op als het huidig verzoeningsproces als oneerlijk wordt geëvalueerd door de ene of de
andere groep.
Sommige etnische groepen, met name de Shia Hazara, de Tadzjieken en de Oezbeken, worden
geconfronteerd met misbruik en onderdrukking. De taliban beschouwen het doden en uitdrijven
van Hazara’s als onderdeel van de jihad.
Etnische spanningen tussen Pashtu en andere groepen resulteren in conflict en af en toe in
moord.
Zie ook: United States Department of State - Country Reports on Human Rights Practices for
2011 • Afghanistan – Mei 2012
FIDH (International Federation for Human Rights) – Human Rights at a Crossroads: need for a
rights-centred approach to peace and reconciliation in Afghanistan – juni 2012
4.10 BLOEDWRAAK
Eer- en bloedwraak komen in verschillende delen van Afghanistan voor. Bloedwraak vergeldt de
dood van een familielid en eerwraak verdedigt de eer van de familie. Bijvoorbeeld jongeren die
tegen de zin van hun ouders een eigen partner kiezen of seksueel contact hebben (of daarvan
verdacht worden) voordat zij getrouwd zijn.
Het gaat om conflicten tussen families, stammen en gewapende groepen door de schending van
de eer van vrouwen, eigendomsrechten en land- en waterzaken.
11

Uit een uitspraak van een rechter en de daaropvolgende straf volgt niet automatisch dat het
gevaar van bloedwraak is geweken. De overheid kan mensen die door wraak bedreigd worden
niet beschermen.
Zie ook: Norwegian Country of Origin Information Centre - Afghanistan: Blood feuds, traditional
law (pashtunwali) and traditional conflict resolution – november 2011
4.11 UITSLUITING VAN DE VLUCHTELINGENSTATUS
De volgende groepen komen volgens de richtlijnen van UNCHR in aanmerking voor uitsluiting
van de vluchtelingenstatus:
— Leden van veiligheidsdiensten (ook Khad – Staatsinlichtingendienst voor 2001)
— Leden van gewapende groepen tijdens en na het communistische regime
— Taliban en andere antiregering groeperingen
12

BELGISCH ASIELBELEID ROND AFGHAANSE ASIELZOEKERS
5. METHODOLOGIE
De analyse van het Belgische asielbeleid voor asielzoekers uit Afghanistan is gebaseerd op een
onderzoek van de meest relevante beslissingen van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen.
Die beslissingen zijn gepubliceerd op de website van de Raad: WWW.RVV-CCE.BE. De beslissingen
in de periode van januari 2012 tot en met april 2012 zijn als uitgangspunt genomen. Van de
152 beslissingen die zijn gepubliceerd in deze periode zijn er ongeveer 75 arresten bestudeerd.
Eerdere beslissingen waarin een beslissing van het Commissariaat-generaal voor Vluchtelingen
en Staatlozen werd vernietigd waarnaar werd verwezen door de Raad, werden ook bestudeerd.
Daarnaast steunt het onderzoek op de analyse van de meest relevante rechtspraak rond
Afghanistan in het kader van het project ‘Procedurebegeleiding’ gefinancierd door het Europees
Vluchtelingenfonds. In het bijzonder in het kader van de deelwerking van het project rond de
gespecialiseerde website voor advocaten, namelijk WWW.VLUCHTNET.BE. Voor de werking rond
Vluchtnet wordt geprobeerd om alle gepubliceerde arresten op WWW.RVV-CCE.BE en de arresten
die ons worden toegestuurd door advocaten door te nemen. Op de website worden de meest
opmerkelijke en meest relevante arresten voor de rechtspraktijk gepubliceerd met een korte
beschrijving. Op WWW.VLUCHTNET.BE staan voor Afghanistan 45 relevante beslissingen van de
Raad. Deze arresten zijn meegenomen in de analyse.
5.1 BESLISSINGEN COMMISSARIAAT-GENERAAL
Beslissingen van het Commissariaat-generaal voor Vluchtelingen en Staatlozen worden integraal
opgenomen in de beslissingen van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen. Bij de analyse zijn
dan ook de beslissingen van het Commissariaat-generaal meegenomen die waren terug te
vinden in de bestudeerde arresten van de Raad. De geanalyseerde beslissingen van het
Commissariaat zijn vooral beslissingen uit 2010 en 2011. Maar ook een aantal beslissingen uit
2009.
Voor deze analyse hebben we enkel negatieve beslissingen van het Commissariaat bestudeerd.
Want positieve beslissingen worden niet gemotiveerd. En de interne gele fiches van het
Commissariaat met de motivering zijn niet openbaar toegankelijk.
5.2 RAAD VOOR VREEMDELINGENBETWISTINGEN - VOLLE RECHTSMACHT
Voor deze landenfiche is er geen analyse gemaakt van beslissingen van de Raad voor
Vreemdelingenbetwistingen in annulatieberoepen. Want arresten in annulatieberoepen zijn
beperkt beschikbaar op de website van de Raad. En zijn voornamelijk beroepen tegen bijlagen
13 quater (niet in overweging name van een meervoudige asielaanvraag) en bijlagen 26 quater
(beslissing dat een andere EU-lidstaat verantwoordelijk is voor de behandeling van een
asielverzoek). De beslissingen in dergelijke beroepen geven maar een beperkt beeld van de
inhoudelijke bescherming aan Afghaanse asielzoekers. De vaststellingen die volgen zijn dus
enkel van toepassing voor beroepen in volle rechtsmacht.
5.3 TAAL
Afghaanse dossiers staan hoofdzakelijk op de Nederlandse taalrol. 2
2 WWW.RVV-CCE.BE, Website RvV gecheckt op 28 augustus 2012, op de website zijn in totaal 1230 beslissingen
gepubliceerd. Van de 1230 beslissingen betreffen 446 een beslissing in annulatieberoep en 784 een beslissing in een
beroep volle rechtsmacht. 1210 beslissingen zijn in het Nederlands geslagen, 20 arresten zijn in het Frans geslagen.
13

5.4 MAGISTRATEN
In volle rechtsmacht worden de Afghaanse dossiers hoofdzakelijk behandeld door de IVe Kamer,
meestal door twee rechters. 3
Er is een duidelijk verschil zichtbaar tussen de manier waarop de dossiers door beide rechters
worden behandeld. Een rechter gaat over het algemeen volledig mee in de overwegingen van het
Commissariaat-generaal. En maakt dus meestal geen eigen, zelfstandige beoordeling als het
gaat om de beoordeling van de erkenning als vluchteling. De rechter doet dat wel in het kader
van subsidiaire bescherming. En gaat na of er sprake kan zijn van een reëel risico als het gaat
om de toekenning van subsidiaire bescherming op grond van willekeurig geweld in een
gewapend conflict. De beslissingen van de andere rechter zijn uitgebreider gemotiveerd en
houden een eigen beoordeling in van de situatie van de asielzoeker. Deze rechter neemt over
het algemeen het profiel van de asielzoeker mee in overweging.
3 Respectievelijk 334 en 305 beslissingen
14

6. DIENST VREEMDELINGENZAKEN
6.1 DUBLIN PROCEDURE
Er wordt geen speciaal beleid gevoerd voor Afghaanse asielzoekers die op basis van de Dublin II
Verordening 343/2003 onder de verantwoordelijkheid van een andere EU-lidstaat vallen. Dit
houdt in dat het hebben van de Afghaanse nationaliteit geen element is waar speciaal rekening
mee wordt gehouden bij het bepalen van de verantwoordelijkheid onder de Dublin II
verordening.
In de MSS zaak tegen Griekenland en België veroordeelde het Europese Hof voor de Rechten van
de Mens onder andere België voor de overdracht van een Afghaanse asielzoeker aan
Griekenland. Naar aanleiding daarvan is België gestopt is met alle overdrachten aan Griekenland
in toepassing van de Dublin II verordening. 4 Er worden geen asielzoekers meer naar Griekenland
getransfereerd en dus ook geen Afghaanse asielzoekers.
6.2 REGULARISATIE
Er is geen bijzonder regularisatiebeleid voor Afghanen.
Afghanen kunnen regularisatie aanvragen zoals alle andere vreemdelingen op basis van art.9bis
Vreemdelingenwet (buitengewone omstandigheden) of 9ter Vreemdelingenwet (ernstige
medische problemen, waarvoor de behandeling in het land van herkomst niet bestaat of niet
beschikbaar is).
4 EHRM, MSS v. Belgium/Greece van 21 januari 2011, nr. 30696/09
15

7. COMMISSARIAAT GENERAAL
7.1 VLUCHTELINGENSTATUUT
Zonder zicht op de positieve beslissingen van het Commissariaat-generaal voor Vluchtelingen en
Staatlozen is het zeer moeilijk om een volledig overzicht te geven van de profielen die in
aanmerking komen voor het vluchtelingenstatuut.
Uit de zaken die bij ons bekend zijn 5 kan worden afgeleid dat het Commissariaat-generaal
meestal de richtlijnen van UNHCR volgt om het vluchtelingenstatuut toe te kennen.
Het Commissariaat-generaal verleent het vluchtelingenstatuut onder andere aan:
— mensen die werkten voor buitenlandse troepen (als tolk of anders),
— mensen die geassocieerd worden met de huidige regering,
— mensen die sociale normen overschrijden (alleenstaande vrouwen, verwesterde
vrouwen, etc),
— mensen afkomstig van religieuze minderheden (bijvoorbeeld Hindoes/Sikhs),
— mensen die slachtoffer dreigen te worden van eerwraak.
7.2 SUBSIDIAIRE BESCHERMING
Uit het openbare beleidsdocument van het Commissariaat-generaal, ‘Beleid van het
Commissariaat-generaal inzake asielaanvragen van Afghaanse asielzoekers regio’s subsidiaire
bescherming’ van september 2010, leiden we af dat mensen uit volgende regio’s subsidiaire
bescherming krijgen. Op voorwaarde dat het geloofwaardig is dat ze uit deze regio’s afkomstig
zijn.
NOORDEN
TAKHAR Bepaalde districten
KUNDUZ Heel de provincie
BAGHLAN Heel de provincie behalve
enkele districten
BALKH Bepaalde districten
JAWZJAN Bepaalde districten
FARYAB Bepaalde districten
OOSTEN
NURISTAN Heel de provincie
KUNAR Heel de provincie
LAGHMAN Heel de provincie
NANGARHAR Heel de provincie
ZUIDEN
NIMROZ Heel de provincie
HILMAND Heel de provincie
KANDAHAR Heel de provincie
URUZGAN Heel de provincie
ZABUL Heel de provincie
GHAZNI Heel de provincie
PAKTIKA Heel de provincie
PAKTYA Heel de provincie
KHOST Heel de provincie
CENTRUM
KAPISA Bepaalde districten
PARWAN Bepaalde districten
KABOEL Bepaalde districten
LOGAR Heel de provincie
WARDAK Heel de provincie
DAYKUNDI Bepaalde districten
WESTEN
HERAT Heel de provincie
FARAH Heel de provincie
GHOR Heel de provincie
BADGHIS Heel de provincie, behalve
enkele districten
5 In het bijzonder via de helpdesk of via het Soep en Informatiepunt voor Asielzoekers
16

Het Commissariaat-generaal gaf aan het herschrijven van het beleidsdocument van september
2010 op dit moment geen prioriteit is. 6 De situatie in de provincies en districten waar het
Commissariaat-generaal subsidiaire bescherming voor toekent, worden nauwlettend in de gaten
gehouden door CEDOCA – de landeninformatiedienst van het Commissariaat-generaal.
Veranderingen in de situatie ter plekke kunnen er toe leiden dat voor bepaalde provincies of
districten subsidiaire bescherming niet langer wordt toegekend. Andersom kan er voor
provincies en districten, die op basis van het document van september 2010 niet in aanmerking
komen voor subsidiaire bescherming, worden aangenomen dat de situatie nu zo onveilig is dat
subsidiaire bescherming moet worden geboden.
Uit de beslissingen van het Commissariaat-generaal en de beslissingen van de Raad voor
Vreemdelingenbetwistingen in de periode van januari tot en met april 2012 blijkt dat voor de
volgende districten op moment van schrijven zeker geen subsidiaire bescherming (meer) wordt
verleend;
NOORDEN
TAKHAR District Chahab
BALKH District Mazar-e Sharif
WESTEN
HERAT Districten Farsi, Kohsan, Zinda
Jan, Herat, Injil, Guzara en Herat
stad
7.3 BINNENLANDS VLUCHT – OF VESTIGINGSALTERNATIEF
CENTRUM
KAPISA District Mahmud Raqi
PANSJHER Gehele provincie
KABOEL Kaboel stad, districten
Paghman, Bagrami
DAYKUNDI District Nilii & Sharistan
BAMIYAM Gehele provincie
Als iemand in aanmerking komt voor een erkenning als vluchteling kan er in bepaalde gevallen
een binnenlands vluchtalternatief worden tegengeworpen. In de geanalyseerde beslissingen zijn
er geen beslissingen waarin een gegronde vrees werd aangenomen, maar wel een binnenlands
vestigingsalternatief werd tegengeworpen. Het Commissariaat-generaal lijkt dan ook geen
gebruik te maken van het binnenlands vluchtalternatief als het gaat om Afghaanse
asielzoekers die in aanmerking komen voor erkenning als vluchteling. Als mensen een
gegronde vrees voor vervolging hebben, zullen ze het vluchtelingenstatuut krijgen.
Als iemand in aanmerking komt voor het statuut subsidiaire bescherming kan er in bepaalde
gevallen een binnenlands vestigingsalternatief worden tegengeworpen. Uit de geanalyseerde
beslissingen blijkt dat het Commissariaat-generaal wel gebruik maakt van het concept
binnenlands vestigingsalternatief in Afghaanse asieldossiers. Als er vastgesteld wordt dat een
persoon afkomstig is uit een regio waarvoor subsidiaire bescherming kan worden gegeven, gaat
het Comissariaat-generaal na of de persoon zich niet in een andere regio kan vestigen. Over het
algemeen wordt Kaboel beschouwd als vestigingsalternatief. In meer uitzonderlijke
omstandigheden worden ook andere districten voorgehouden als een veilig binnenlands
vestigingsalternatief.
Als een vestigingsalternatief wordt tegengeworpen gaat het om mensen die familieleden of een
netwerk hebben. Omdat ze al eerder in Kaboel of die regio verbleven. Uitzonderlijk worden ook
andere argumenten aangevoerd bij de tegenwerping van een vestigingsalternatief, zie beslissing
Commissariaat in RvV, nr. 80.051 van 24 april 2012;
6 Zie verslagen BCHV Contactvergaderingen van 14 februari en 13 maart 2012
17

“Ter zake dient evenwel opgemerkt te worden dat u geen feiten of elementen heeft aangehaald
waaruit blijkt dat u zich niet elders in uw land van herkomst zou kunnen vestigen om de
algemene situatie in de provincie Nangarhar te ontlopen. In dit verband dient er vooreerst op
gewezen te worden dat u een succesvol zakenman blijkt te zijn die een groothandel (CGVS
28/11/11, p.20) runt in de stad Jalalabad en dikwijls op handelsreis is in Pakistan, in die mate
zelfs dat u dankzij de opbrengst van uw handelsactiviteiten in staat was een smokkelaar te
betalen die u drie keren een paspoort kon verschaffen waardoor u in 2005, 2008 en 2010
telkens 6 maanden in het Verenigd Koninkrijk kon doorbrengen. Hiertoe diende u de eerste keer
1.000.000 afghani te betalen (plusminus 15.000 euro), de twee volgende keren telkens 500.000
afghani (plusminus 7500 Euro) (CGVS 28/11/11, p.4,8,9) en uw recente reis naar België kostte u
15.000 US dollar (CGVS 28/11/11, p 4). Daarnaast zullen uw vroegere werkzaamheden als
opiumdealer tijdens het talibanregime u ook een flinke duit opgebracht hebben. U verklaart
tevens dat uw familie veel gronden bezit in Afghanistan (CGVS 28/11/11, p.5, 19) en dat u een
huis kocht voor uw moeder in de stad Jalalabad (CGVS 09/01/12, p.7). Bovendien tonen uw
handelsreizen, uw verschillende bezoeken aan Londen, uw vlotte kennis van het Engels en uw
bewezen handelscapaciteiten aan dat u evengoed in staat zal zijn een zakennetwerk uit te
bouwen en te onderhouden bijvoorbeeld in Kaboel. Zoals reeds vermeld kan geen geloof
gehecht worden aan uw problemen met de taliban waardoor er geen enkele reden is om aan te
nemen dat u door taliban in Kaboel zou geviseerd worden. U haalde verder tevens geen enkel
ander element aan waaruit zou kunnen blijken dat u zich niet in Kaboel zou kunnen vestigen.
Bijgevolg kan in casu de situatie in de stad Kaboel bekeken worden.”
Een binnenlands vlucht- of vestigingsalternatief kan enkel worden tegengeworpen als het
alternatief veilig te bereizen is. Ook moet het vestigingsalternatief toegankelijk zijn en de
mensen in staat is zich daar te vestigen (EHRM Salah Seekh (2007) § Sufi and Elmi (2011)). De
bewijslast in deze ligt volledig bij het Commissariaat-generaal. Uit de beslissingen van het
Commissariaat-generaal blijkt niet duidelijk of het deze toets altijd volledig uitvoert. Zeker
als het een beroep doet op een vestigingsalternatief elders in Afghanistan (anders dan Kaboel).
In een beslissing van 27 januari 2012 geeft het Commissariaat-generaal aan dat (RvV, nr. 80.520
van 27 april 2012 – persoon oorspronkelijk afkomstig uit Wardak);
“Ook al kunnen bepaalde provincies en districten in het westen als onveilig worden beschouwd,
toch blijkt duidelijk dat de veiligheidssituatie in Herat-stad relatief rustig is en het aantal
veiligheidsincidenten erg beperkt is gebleven. Op basis van de geraadpleegde bronnen kan ook
vastgesteld worden dat er in de districten Farsi, Kohsan, Zinda Jan, Herat, Injil en Guzara in de
provincie Herat geen sprake is van veralgemeend geweld. Het niveau van geweld is daar niet van
die aard dat burgers een reëel risico op ernstige schade in de zin van artikel 48/4, §2, c van de
Vreemdelingenwet zouden lopen. Injil is via Herat-stad bereikbaar via de luchthaven van Herat
en geen van de bronnen vermeldt tot op heden gewelddadige acties gericht tegen het verkeer
van en naar de luchthaven.”
Het Commissariaat-generaal is in dit geval duidelijk wel nagegaan of men veilig vanuit de
luchthaven van Herat stad naar het district Injil kan reizen. Maar het ging niet verder na of de
luchthaven van Herat effectief bereikbaar is. En of het district Injil toegankelijk is en de mensen
zich er effectief kunnen vestigen.
Een laatste punt is dat het onduidelijk is of het Commissariaat-generaal de asielzoeker al op
het gehoor confronteert met een mogelijk vestigingsalternatief. Zodat asielzoekers effectief
de kans krijgen om elementen aan te brengen die aantonen dat ze zich niet elders in
Afghanistan kunnen vestigen.
18

7.4 KNELPUNTEN
7.5 GELOOFWAARDIGHEID
Veel van de (negatieve) beslissingen van het Commissariaat-generaal zijn gebaseerd op
geloofwaardigheid van de asielzoeker. Uit de geanalyseerde (negatieve) beslissingen blijkt
dat de afkomst en/of het asielrelaas van de asielzoeker niet of nauwelijks geloofwaardig
wordt geacht. Doordat de beoordeling van het Commissariaat-generaal blijft steken op de
beoordeling van de geloofwaardigheid, komt het Commissariaat-generaal niet toe aan de vraag
of er sprake is van een gegronde vrees voor vervolging of een reëel risico op ernstige schade.
Enkel als de afkomst van de asielzoeker geloofwaardig wordt geacht, vindt er een beoordeling
plaats van de meer algemene veiligheidssituatie. Het Commissariaat-generaal komt dus niet
toe aan de beoordeling van de individuele nood aan bescherming. Het Commissariaatgeneraal
beroept zich op de medewerkingsplicht van de asielzoeker om het gebrek aan de
beoordeling van de individuele nood aan bescherming te rechtvaardigen;
“Het feit echter dat u als asielzoeker geen reëel zicht biedt op uw herkomst, uw verblijfssituatie
en de eventuele problemen die daaruit voortvloeien, verhindert de asielinstanties een juist beeld
te vormen over uw werkelijke nood aan bescherming. Het is de taak van de asielinstanties de
vrees van de aanvrager te beoordelen ten aanzien van het land waarvan hij de nationaliteit
draagt. Hiervoor is het vooreerst van belang te kunnen vaststellen of de betrokken asielzoeker
de nationaliteit van Afghanistan bezit. Sinds decennia leven miljoenen Afghanen buiten hun land
van herkomst. Grote groepen Afghanen leven in de buurlanden Iran en Pakistan, anderen
hebben zich gevestigd in landen als Tajikistan, Rusland, Dubai, India. Mogelijks hebben ze daar
een reëel verblijfsalternatief ontwikkeld of hebben ze zelfs de nationaliteit van het gastland
verworven. In die context is het van belang dat de asielzoeker aannemelijk maakt dat hij de
Afghaanse nationaliteit bezit en dat hij een duidelijk zicht geeft op zijn reële herkomst en reële
verblijfssituatie. Daarnaast wordt er vastgesteld dat vele Afghanen binnen Afghanistan verhuisd
zijn (eventueel na een eerder verblijf in het buitenland): de geboorteplaats en de oorspronkelijke
verblijfplaatsen zijn niet noodzakelijk de (huidige) plaats of regio van herkomst. Het is van
belang dat de asielzoeker een duidelijk zicht biedt op zijn werkelijke achtergrond, netwerk,
familiale context zodat de asielinstantie kan beoordelen of er in hoofde van betrokkene een
reëel binnenlands vluchtalternatief bestaat. Om deze redenen is het van belang om te kunnen
vaststellen waar de asielzoeker tot voor zijn vertrek woonde. Indien immers doorheen het
onderzoek van het dossier moet worden vastgesteld dat de kandidaat-vluchteling geen zicht
biedt op zijn nationaliteit, zijn reële verblijfssituatie of regio van herkomst, is het voor de
instanties onmogelijk om een correct zicht te krijgen op de nood aan bescherming van deze
persoon. Er dient in deze te worden benadrukt dat er van een kandidaat-vluchteling
redelijkerwijze verwacht mag worden dat hij de asielinstanties van het onthaalland, bevoegd om
kennis te nemen van en te oordelen over zijn aanvraag tot hulp en bescherming, van begin af
aan in vertrouwen neemt door een waarheidsgetrouw relaas uiteen te zetten (zie ook UNHCR,
Handbook on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status under the 1951
Convention and the 1967 Protocol relating to the Status of Refugees, paragraaf 205). U heeft het
de Commissaris-generaal, door het afleggen van bedrieglijke of ongeloofwaardige verklaringen
omtrent uw verblijfplaatsen en de hieraan verbonden levenssituatie in de jaren voor uw komst
naar België, onmogelijk gemaakt om een correct beeld te krijgen van een kernaspect van uw
asielrelaas en vluchtmotieven. Uw verklaringen laten immers niet toe om op een correcte wijze
tot een inschatting te komen van uw werkelijke (familiale) situatie, van het al dan niet bestaan
van een netwerk in uwen hoofde of van uw verblijfssituatie of regio van herkomst. Een
kandidaat-vluchteling heeft de verplichting om zijn volle medewerking te verlenen bij het
verschaffen van informatie over zijn asielaanvraag en het is aan hem/haar om de nodige feiten
en alle relevante elementen aan te brengen aan de Commissarisgeneraal zodat deze kan
beslissen over de asielaanvraag. Gezien u hier in gebreke bent gebleven kan u het statuut van
19

vluchteling of de subsidiaire beschermingsstatus niet worden toegekend.” (zie beslissing CGVS
van 10 januari 2012 in RvV, nr. 78.453 van 29 maart 2012)
Opvallend is dat in veel van de beslissingen waarbij de afkomst van de asielzoeker
geloofwaardig wordt geacht, er geen subsidiaire bescherming kan worden toegekend. Omdat
voor hun regio van afkomst geen subsidiaire bescherming nodig is volgens de beoordeling van
de veiligheidssituatie. Als asielzoekers stellen afkomstig te zijn van een regio waar subsidiaire
bescherming wel wordt toegekend, gaat er veel aandacht naar het aantonen van de
ongeloofwaardigheid van de afkomst.
7.6 BEOORDELING VAN GELOOFWAARDIGHEID
Het is zeer moeilijk om op basis van de beslissing van het Commissariaat-generaal, zonder het
onderliggende gehoorverslag, een goede inschatting te maken van de juistheid van de
beoordeling van de geloofwaardigheid. Toch zijn er aanwijzingen dat deze beoordeling niet
altijd even correct verloopt.
In de eerste plaats wordt er voor de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen regelmatig het
argument ingeroepen dat het Commissariaat-generaal niet voldoende rekening heeft
gehouden met het profiel van de asielzoeker tijdens het gehoor. Dit argument wordt vooral
ingeroepen in het geval van minderjarigen, (ongeschoolde/alleenstaande) vrouwen en
laaggeschoolde (alleenstaande) mannen. Over het algemeen komt de Raad tot de conclusie
dat het Commissariaat-generaal wel degelijk rekening heeft gehouden met het profiel van
de asielzoeker. Uit de geanalyseerde beslissingen komt naar voor dat de conclusies van de
Raad over het feit of het Commissariaat-generaal voldoende rekening heeft gehouden vaak
summier gemotiveerd zijn. Daarnaast worden er door zowel het Commissariaat-generaal
als de Raad bepaalde verwachtingen gesteld voor wat betreft de kennis van de asielzoeker.
Die komen niet altijd overeen met de werkelijke leefwereld van de asielzoeker, zie
bijvoorbeeld RvV, nr. 77.986, 23 maart 2012:
”Wat verzoekers profiel betreft dient in casu te worden vastgesteld dat hij verklaarde dat hij heel zijn
leven in Ahin, district Qarabagh (provincie Ghazni) woonde, analfabeet is en in zijn dorp werkte als
horlogemaker en af en toe naar het districtcentrum of verder naar Ghazni-stad reisde voor zijn werk
als hij iets nodig had (gehoor CGVS, p. 2-4). Derhalve mag verwacht worden dat verzoeker die 62
jaar in Ahin heeft gewoond en gewerkt correcte gegevens en elementen kan aangeven die
betrekking hebben op zijn dorp en omgeving, de bekende personen in zijn regio en de
veiligheidssituatie, gegevens die door één ieder die beweert gewoond en gewerkt te hebben in
Ahin, district Qarabagh moeten gekend zijn.”
Kunnen we van een analfabeet al deze kennis verwachten? Daarnaast wordt de
geloofwaardigheid over het algemeen niet beoordeeld met de kern van het asielrelaas.
Maar met details zoals afkomst, randdetails van het asielrelaas, reisroute, geografische details
van de veronderstelde leefwereld van de asielzoeker, (op het eerste oog minder relevante)
tegenstrijdigheden tussen echtgenoten. Of worden er van de kant van het Commissariaatgeneraal
bepaalde onaannemelijkheden aangenomen die verder niet gestoffeerd worden.
20

Een aantal tonen het aan:
Uit een beslissing van het Commissariaat-generaal van 25 januari 2012 (RvV, nr. 80.055, 24
april 2012):
“Zo kan u geen duidelijkheid verschaffen over het waar en wanneer u S. hebt ontmoet. U
verklaarde dat u zestien tot zeventien jaar was toen u S. leerde kennen op school. Nochtans had
u eerder in het gehoor beweerd dat u was gestopt met school nadat de Taliban aan de macht
kwamen in september 1996 (zie toegevoegde informatie administratief dossier). U bent geboren
in 1981 (1360) dus als u zestien à zeventien jaar was toen u S. leerde kennen hebt u, in het
meest voordelige scenario voor u, uw man op school ontmoet in 1997 terwijl u eerder beweerde
dat u stopte met school na de komst van de Taliban in 1996. Daarna verklaart u dat u ongeveer
vijf à zes jaar een relatie had alvorens u verhuisde naar de provincie Panjsher. Dit zou betekenen
dat u ongeveer eenentwintig à tweeëntwintig jaar was toen u verhuisde terwijl u eerder
verklaarde dat u ongeveer zeventien à achttien jaar was toen u verhuisde. Wat op zijn beurt dan
weer tegenstrijdig is met uw eerdere verklaringen aangezien u beweerde S. ontmoet te hebben
op zestien, zeventienjarige leeftijd.”
Of uit een beslissing van het Commissariaat-generaal van 27 januari 2012 (RvV, nr. 80.057, 24
april 2012);
“Bovendien verklaart u dat u meer dan twintig keer werd bedreigd (CGVS p. 18). Iemand twintig
keer bedreigen om zijn winkel te sluiten alvorens actie te ondernemen lijkt zeer arbeidsintensief
en weinig effectief in de strijd van de taliban tegen muziek en films. Het komt zo weinig
aannemelijk over dat de taliban zoveel geduld zouden hebben gehad dat het ongeloofwaardig
wordt.”
(…)
“Gezien u en uw huidige echtgenote samen asiel vragen in België is het toch niet meer dan
normaal dat u haar beter zou ingelicht hebben over al uw problemen. Ook zij moet immers in
staat zijn om de reden van haar asielaanvraag uiteen te zetten.
Dat u haar niet beter inlichtte over uw problemen ondermijnt de ernst van uw vrees en bijgevolg
ook de geloofwaardigheid van uw asielrelaas. Overigens is het merkwaardig dat u er tussen alle
heisa door (20 dagen na de moord op uw eerste echtgenote volgde immers nog de
brandstichting in uw winkel en vervolgens uw opsluiting) in geslaagd bent u opnieuw te gaan
verloven in Kaboel en twee maanden na de dood van uw eerste echtgenote te hertrouwen met
uw tweede echtgenote. Vanwege uw vage verklaringen en de zeer summiere kennis van uw
echtgenote over deze gebeurtenissen kan er weinig geloof aan worden gehecht dat deze brand
en deze ontvoering daadwerkelijk hebben plaatsgevonden.”
(…)
“U kreeg de keuze om ofwel alle banden met uw echtgenote te verbreken óf om u bij hen aan te
sluiten en spullen te leveren in Kaboel. Uzelf specificeert niet om wat voor spullen het zou gaan.
Wanneer uw vrouw gevraagd wordt wat u moest vervoeren antwoordt zij “explosieven, denk ik”.
Zij verklaart dat u haar dat heeft verteld. Het vervoeren van explosieven is een hachelijke
opdracht. Er kan dan ook van uw echtgenote verwacht worden dat zij met meer zekerheid kan
zeggen wat u werd opgedragen. Het is ook vreemd dat uzelf nergens vermeldt dat u werd
gevraagd om explosieven te leveren. U heeft het immers enkel over ‘spullen’ die u moest
leveren. Mochten het werkelijk explosieven geweest zijn die u zou moeten leveren hebben kan
men er van uitgaan dat u dat ook zo zou verklaard hebben. Dat u en uw huidige echtgenote hier
21

geen eensluidende verklaringen over afleggen wijst erop dat men u in het geheel niet gevraagd
heeft bepaalde zaken te vervoeren anders zouden jullie veel preciezer hebben moeten zijn over
de bedreigingen aan uw adres.”
Ten laatste wordt er hier gewezen op het belang dat het Commissariaat-generaal hecht aan
de verklaringen op de vragenlijst die asielzoekers invullen bij de Dienst
Vreemdelingenzaken. Het Commissariaat-generaal verwijst regelmatig terug naar de vragenlijst
om de ongeloofwaardigheid aan te tonen. Het Commissariaat-generaal confronteert de
asielzoeker op het gehoor niet noodzakelijk met de tegenstrijdigheden van zijn antwoorden op
de vragenlijst. Zie bijvoorbeeld de beslissing van het Commissariaat-generaal van 13 januari
2012 in RvV, nr. 79.983 van 24 april 2012;
“Voorts dient er opgemerkt te worden dat er een ernstige omissie werd vastgesteld in de
verklaring die u heeft gegeven bij de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ; Vragenlijst dd.
10/05/2011) tijdens uw gehoor aldaar ter voorbereiding van uw gehoor op het CGVS. U heeft
ten overstaan van DVZ niet vermeld dat uw schoonfamilie u beschuldigde van ontrouw met een
Pashtoen man (gehoorverslag CGVS, p.5,17). Dit zwaarwichtige feit is niet ter sprake gekomen
in uw verklaring bij DVZ, wat bijzonder merkwaardig is. U verklaarde destijds enkel dat uw
schoonfamilie tegen uw zwangerschap was, dat uw echtgenoot uit was op de rijkdommen van
uw familie, dat u geslagen werd en dat uw schoonvader u een brief schreef met daarin de
boodschap dat het u toegestaan was opnieuw te huwen. Het element van ontrouw dat u
plotseling aanbrengt in uw verklaring bij het CGVS in het kader van uw asielaanvraag, en de
mogelijke straf van steniging hiervoor, zijn echter van doorslaggevend belang. Dat u dit pas ter
sprake brengt tijdens het gehoor op het CGVS ondergraaft de geloofwaardigheid van uw
verklaringen dienaangaande in hoge mate.”
7.7 DOCUMENTEN
Voor het Commissariaatgeneraal hebben Afghaanse documenten maar zelden een
objectieve bewijswaarde. Dat door de grote corruptie in Afghanistan. Het is voor Afghaanse
asielzoekers dus heel erg moeilijk om documenten te gebruiken als ondersteuning van hun
identiteit, nationaliteit of asielrelaas.
“Ter ondersteuning van uw asielaanvraag, legde u een taskara en een scheidingsaanvraag neer.
De gegevens uit uw taskara zijn echter geen sluitend bewijs voor uw bewering tot uw vertrek uit
Afghanistan in Wardak te hebben verbleven. In het andere document dat u voorlegde, de
scheidingsaanvraag/brief op datum van 13/10/1385 (03/01/2006), wordt inderdaad gesproken
over een scheiding. Echter, dergelijke documenten hebben enkel bewijswaarde in het kader
van een coherent en geloofwaardig asielrelaas wat in uw geval niet zo blijkt te zijn.”
(Beslissing CGVS van 16 augustus 2011 in RvV, nr. 70.431 van 22 november 2011 – nadruk
toegevoegd)
“Ter staving van uw verklaringen legde u een taskara voor. Gezien uw bedrieglijke verklaringen
met betrekking tot uw verblijf in Afghanistan, kan aan dat document geen enkele waarde
worden gehecht.”
(Beslissing van het Commissariaat-generaal van 20 december 2011 in RvV, nr. 77.986 van 23
maart 2012)
22

De vorige citaten tonen aan dat de Taskara over het algemeen geaccepteerd wordt als een
identiteitsdocument enkel als de identiteit en nationaliteit van de persoon niet worden betwist.
Maar er wordt dan geconcludeerd dat het document de beslissing niet in positieve zin kan
ombuigen. Als de identiteit en/of nationaliteit wordt betwist, tellen Afghaanse documenten niet
als bewijs. Maar wordt verwezen naar de hoge mate van corruptie in het land.
Uit een beslissing van het Commissariaat-generaal van 29 juli 2011 (RvV, 72.295 van 20
december 2011);
“Volledigheidshalve dient opgemerkt te worden dat alle soorten documenten (taskara’s,
certificaten, rijbewijzen, diploma’s, paspoorten, etc…) afkomstig uit Afghanistan onbetrouwbaar
zijn omdat er veel corruptie is bij het verstrekken ervan en omdat er zeer veel vervalst wordt (zie
informatie die toegevoegd is aan het administratieve dossier).”
Ook aan documenten die de Afghaanse ambassade momenteel afgeeft, wordt weinig waarde
toegekend. Voornamelijk door het verloren gaan van de nationale archieven, geen
beschikbaarheid van bevolkingsregister en het feit dat paspoorten afgegeven worden op basis
van enkel verklaringen van de persoon zelf. Zie de beslissing van het Commissariaat-generaal
van 27 april 2011 bevestigd in RvV, nr. 68.601 van 17 oktober 2011;
“Het Afghaanse paspoort dat u voorlegde wijzigt niets aan bovenstaande vaststellingen. Dit
paspoort werd door u bekomen op 30 december 2010 bij de Afghaanse ambassade in Brussel.
De informatie die erop staat, uw naam en geboortedatum werd door de ambassade
overgenomen uit uw annex. De regio van herkomst, heeft uzelf vernoemd. De bewijswaarde van
het document is dan ook zeer gering.”
Of uit de beslissing van het Commissariaat-generaal van 19 december 2011 bevestigd in RvV,
nr. 78.069 van 26 maart 2012;
“Het nationaliteitsattest van de ambassade lijkt op uw taskara te zijn gebaseerd. U werd door de
ambassade enkel gevraagd vanwaar u afkomstig bent. U geeft zelf aan dat de ambassade de
gegevens die zij van uw taskara overnam, verder op geen enkele manier geverifieerd heeft.
Bovendien stelde de ambassade reeds herhaaldelijk dat zij niet over een bevolkingsregister
beschikt waaraan bepaalde gegevens of verklaringen getoetst zouden kunnen worden.”
23

7.8 GEBRUIK LANDENINFORMATIE
Uit de geanalyseerde beslissingen blijkt dat er niet of nauwelijks een beroep wordt gedaan
op landeninformatie bij de beoordeling van de geloofwaardigheid. In een van de
geanalyseerde dossiers werd er maar uitzonderlijk verwezen naar informatie die aan het
administratieve dossier werd toegevoegd (zie bijvoorbeeld RvV, nr. 80.353 van 27 april 2012 of
nr. 79.983 van 24 april 2012). In zeer uitzonderlijke gevallen wordt er een specifieke bron
vermeld. Zo werd er bijvoorbeeld een beroep gedaan op het omstreden Nederlandse
ambtsbericht uit 2000. Dat ging over de Afghaanse veiligheidsdiensten in de jaren ’80 7 . Het
ambtsbericht werd gebruikt om aan te tonen dat de tewerkstelling van de asielzoeker bij
Khad/WAD niet geloofwaardig zou zijn (zie RvV, nr. 78.072 van 26 maart 2012).
Het Commissariaat-generaal komt in de negatieve beslissingen niet toe aan de vraag of mensen
effectief een gegronde vrees voor vervolging hebben. Daarom weten we niet of het
Commissariaat-generaal gebruik maakt van de landeninformatie bij de beoordeling van de
gegronde vrees voor vervolging in Afghaanse dossiers.
Bij de beoordeling van het reële risico op ernstige schade als gevolg van willekeurig geweld
wordt wel nadrukkelijk een beroep gedaan op landeninformatie over de veiligheid in de
verschillende Afghaanse regio’s. Over het algemeen gaat het hier om informatie van UNHCR en
ANSO dat verwerkt is in een CEDOCA landenrapport, een zogenaamd ‘Subjected Related
Briefing’, over bepaalde regio’s.
7 Bij het opstellen van dit ambstbericht werd veelal gebruik gemaakt van anonieme bronnen en werden er
vergaande conclusies getrokken, met als gevolg een volledig omkering van de bewijslast bij de toepassing van
artikel 1F van het Vluchtelingenverdrag in de Nederlandse asielprocedure. Amnesty International,
VluchtelingenWerk Nederland, maar ook UNHCR hebben al veel commentaar geleverd op het ambtsbericht zelf en
het gebruik van het ambstbericht door de Nederlandse Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND).
24

8. RAAD VOOR VREEMDELINGENBETWISTINGEN
Vluchtelingenstatuut
In een positieve beslissing van 2 juli 2012 (nr. 84.129) erkende de Raad een Afghaanse
asielzoeker die kon aantonen dat hij enkele jaren werkte voor een ngo in Kaboel. Hij kon
aantonen dat hij de zoon was van een hoge overheidsfunctionaris. Bij de erkenning baseerde de
Raad zich op de profielen die worden vernoemd in de UNHCR richtlijnen van 17 december 2010.
Bij gebrek aan andere positieve beslissingen die resulteren in de toekenning van de
vluchtelingenstatus door de Raad, kan er geen uitspraak gedaan worden over (andere) profielen
die volgens de Raad in aanmerking komen voor het vluchtelingenstatuut.
Subsidiaire bescherming
Als de afkomst van de asielzoeker geloofwaardig wordt geacht, gaat de Raad bijna altijd over tot
een zelfstandige beoordeling van de veiligheidssituatie in de regio van afkomst. Uit de
geanalyseerde rechtspraak blijkt dat deze beoordeling in principe niet in het voordeel van de
asielzoeker uitvalt. Er is geen recente rechtspraak bekend waarbij de Raad tot een andere
beoordeling dan het Commissariaat-generaal kwam in positieve zin voor de asielzoeker.
Kortom: tot nu toe komt de beoordeling van de Raad van de veiligheidssituaties in de
verschillende regio’s overeen met die van het Commissariaat-generaal.
In een uitzonderlijke beslissing stelt de Raad wel in vraag of mensen vanuit Kaboel veilig kunnen
reizen naar hun regio van afkomst waar geen subsidiaire bescherming voor wordt gegeven (RvV,
nr. 72.295 van 20 december 2011);
“Bij de beoordeling van het reëel risico op ernstige schade in de zin van het artikel 48/4, §2, c)
van de vreemdelingenwet dient de Raad over inlichtingen te beschikken over de veiligheid van
de reis naar het district van herkomst van verzoeker. Deze informatie bevindt zich niet in het
rechtsplegingdossier.”
De beslissing van het Commissariaat-generaal werd vernietigd. Op 25 mei 2012 heeft het
Commissariaat-generaal een nieuwe beslissing genomen in het dossier. Maar er wordt met geen
woord gesproken over de mogelijkheid van reizen naar de veilig verklaarde regio van afkomst.
8.1 KNELPUNTEN
8.2 GELOOFWAARDIGHEID
De kern van de beslissingen van de Raad gaan over de geloofwaardigheid van de
asielzoeker. Niet of nauwelijks wordt een asielzoeker geloofwaardig geacht als het gaat over
zijn afkomst of relaas. De Raad volgt dus volledig de beslissing van het Commissariaat-generaal.
Het gevolg is dat ook de Raad in zijn beslissingen niet toekomt aan de beoordeling of er sprake
is van een gegronde vrees voor vervolging. De Raad doet daarbij een beroep op de
medewerkingsplicht van de asielzoeker. Zie bijvoorbeeld RvV, nr. 80.535 van 27 april 2012,
rechtsoverweging 7.6;
“Verzoekers bewering vanaf zijn terugkeer uit Verenigd Koninkrijk tot zijn vertrek in Maydan
Wardak te hebben geleefd is niet aannemelijk. Van een kandidaat-vluchteling mag redelijkerwijs
verwacht worden dat hij de asielinstanties van het onthaalland, bevoegd om kennis te nemen
van en te oordelen over zijn aanvraag tot hulp en bescherming, van bij het begin in vertrouwen
25

neemt door een waarheidsgetrouw relaas uiteen te zetten (zie ook UNHCR, Handbook on
Procedures and Criteria for Determining Refugee Status under the 1951 Convention and the
1967 Protocol relating to the Status of Refugees, 205). Een kandidaat-vluchteling heeft de
verplichting om zijn volle medewerking te verlenen bij het verschaffen van informatie over zijn
asielaanvraag en het is aan hem/haar om de nodige feiten en alle relevante elementen aan te
brengen aan de commissaris-generaal zodat deze kan beslissen over de asielaanvraag. De
medewerkingsplicht vereist dus van verzoeker dat hij zo gedetailleerd en correct mogelijke
informatie geeft over alle facetten van zijn identiteit, leefwereld en asielrelaas. Hoger bleek dat
verzoeker niet de waarheid vertelde over zijn werkelijke verblijfplaats(en) voor zijn vertrek in
januari/februari 2011 in weerwil van de plicht tot medewerking die op hem rust. Verzoeker
draagt zelf de volledige verantwoordelijkheid voor het bewust afleggen van onjuiste
verklaringen tijdens het gehoor.
Door zijn gebrekkige medewerking en zelfs tegenwerking op dit punt, verkeert zowel de
commissaris-generaal als de Raad in het ongewisse over waar verzoeker voor zijn aankomst in
België in Afghanistan of elders leefde, onder welke omstandigheden, en om welke redenen hij
zijn werkelijke streek van herkomst verliet. Het belang van de juiste toedracht over deze periode
kan niet genoeg benadrukt worden. Het betreft immers de plaats en de tijd waar verzoeker de
bron van zijn vrees situeert. Het is eveneens van essentieel belang voor het onderzoek van de
subsidiaire bescherming. Het betreft immers de werkelijke streek van herkomst in functie
waarvan het risico op ernstige schade wegens willekeurig geweld zal onderzocht worden. Door
bewust de ware toedracht op dit punt, dat de kern van het relaas raakt, te verzwijgen maakt
verzoeker bijgevolg zelf het onderzoek onmogelijk naar een eventuele gegronde vrees voor
vervolging die hij mogelijk koestert, of een reëel risico op ernstige schade die hij mogelijk zou
lopen.”
De Raad bevestigt de motivering van het Commissariaat-generaal. De asielaanvraag wordt
definitief geweigerd. Er is dus tot aan het einde van de asielprocedure geen grondig onderzoek
geweest naar de individuele nood aan bescherming van de asielzoeker.
Het is inderdaad in de eerste plaats aan de asielzoeker om alle elementen naar voren te brengen
die zijn gegronde vrees voor vervolging of reëel risico op ernstige schade kunnen aantonen.
Maar hoever reikt de onderzoeksplicht van het Commissariaat-generaal en de Raad als de
asielzoeker om welke reden dan ook in gebreke blijft? Zeker als de asielzoeker nauwelijks nog
documenten kan voorleggen die enige bewijswaarde worden toegekend. Zoals het geval is voor
Afghaanse documenten. Artikel 4 (1) van de EU Kwalificatierichtlijn en de jurisprudentie van
het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) over de informatie die bij lidstaten
bekend is of zou moeten zijn bij de beoordeling van een reëel risico 8 , tonen dat die
onderzoeksplicht verder reikt dan wat het Commissariaat-generaal of de Raad nu
onderzoeken.
8 Zie bijvoorbeeld Singh v België, 2 oktober 2012, 33210/11; MSS v. België/Griekenland, 21 januari 2011, 30696/09
of Hirsi Jamaa and others v. Italië, 23 februari 2012, 27765/09, r.o. 121 en verder, maar ook bijvoorbeeld de Interim
measure die werd afgegeven aan een Somaliër tegen Nederland, waarin Nederland werd opgedragen een
taalanalyse uit te voeren om afkomst te bepalen (nummer 52254/10 van 12 mei 2011 – met een beroep op artikel
49 EVRM wordt een taalanalyse gelast (VWN update nr. 37 van 14 september 2011)).
26

Het Commissariaat-generaal en de Raad beperken zich tot het onderzoek naar de
geloofwaardigheid. Ze gaan niet verder naar het onderzoek van de nood aan bescherming.
Daarom komt de vraag naar het reële risico op ernstige schade (artikel 3 EVRM) te liggen bij de
Dienst Vreemdelingenzaken en de Raad in annulatie. Maar bij de afgifte van het bevel om het
grondgebied te verlaten verwijst de Dienst Vreemdelingenzaken enkel naar de negatieve
beslissing van het Commissariaat-generaal of de Raad. En wordt er verder geen onderzoek
gedaan naar het reële risico bij terugkeer. De Raad in annulatie heeft nog de mogelijkheid om te
toetsen of de Dienst Vreemdelingenzaken dit reële risico zorgvuldig heeft beoordeeld bij de
afgifte van het bevel om het grondgebied te verlaten. Maar bij de grondigheid van de toets van
de Raad in annulatie aan artikel 3 EVRM is het nodige op te merken 9 . Voor deze groep
Afghaanse asielzoekers ontstaat een ‘protection gap’. Niet alleen krijgen zij geen status in
België. Ook dreigen ze te worden uitgezet naar hun land van herkomst zonder dat de nood aan
bescherming effectief grondig onderzocht is.
8.3 BEOORDELING GELOOFWAARDIGHEID
Als de rechter zelf al overgaat tot de beoordeling van de geloofwaardigheid, wordt meestal de
beoordeling van het Commissariaat-generaal gevolgd. De beslissingen van de Raad verwijzen
naar dezelfde inconsistentie, incoherenties en onaannemelijkheden (zie bijvoorbeeld RvV, nr.
77.982 van 23 maart 2012).
Dezelfde opmerkingen als bij de beoordeling van de geloofwaardigheid door het Commissariaatgeneraal
gelden dus ook voor de beoordeling van de geloofwaardigheid door de Raad. Ook in
het geval van de Raad kan in vraag worden gesteld of voldoende rekening wordt gehouden met
het profiel van de asielzoeker. En of ook de Raad niet te veel nadruk legt op details over de
afkomst, randdetails over het asielrelaas en op het eerste gezicht minder relevante
tegenstrijdigheden tussen echtgenoten. Ook van de kant van de Raad worden bepaalde
onaannemelijkheden aangenomen die verder niet gestoffeerd worden. Dit alles zeker nu de
Raad zich in principe enkel kan baseren op het administratief dossier en hetgeen wordt
aangebracht door de asielzoeker in het verzoekschrift. Daarbij wordt er meer waarde gehecht
aan het gehoorverslag en beslissing van het Commissariaat-generaal, dan aan de verklaringen
van de asielzoeker in het verzoekschrift of eventueel tijdens de terechtzitting. Die verklaringen
zijn meestal niet voldoende zijn om tegenstrijdigheden te rechtvaardigen of leiden nog tot meer
tegenstrijdigheden).
8.4 DOCUMENTEN
Ook de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen kent maar in zeer beperkte mate
bewijswaarde toe aan Afghaanse documenten. Door de grote corruptie in Afghanistan kent de
Raad in principe geen bewijswaarde aan documenten uit Afghanistan. Zelfs als het om
authentieke documenten zou gaan, zouden deze documenten gepaard moeten gaan met
geloofwaardige, coherente en consistente verklaringen om enige bewijswaarde te hebben. Zie
RvV, nummer 78.074 van 26 maart 2012, voor de standaardredenering van de Raad voor
Vreemdelingenbetwistingen.
“Bovendien wijst de Raad erop dat documenten slechts een ondersteunende rol hebben en de
ongeloofwaardigheid van een asielrelaas niet kunnen herstellen. Tenslotte is het van algemene
bekendheid dat corruptie bij het verkrijgen van documenten is in Afghanistan wijdverbreid is;
dat valse en vervalste documenten overal in Afghanistan en in de grensstreek met Pakistan
tegen relatief lage prijzen te koop zijn en na gedegen onderzoek door Afghaanse deskundigen
niet van authentieke documenten te onderscheiden zijn.”
9
Zie hierover Vluchtelingenwerk, CIRÉ, BCHV, 60 jaar Vluchtelingenverdrag – analyse van de Belgische praktijk en
het internationale en Europese kader, juni 2012, hoofdstuk 5.2, blz 70.
27

In uitzonderlijke gevallen stuurt de Raad een beslissing terug naar het Commissariaat-generaal
voor (bijkomend) onderzoek naar documenten die tijdens de beroepsprocedure worden
voorgelegd (zie bijvoorbeeld RvV, 59.582 van 12 april 2011). 10
8.5 GEBRUIK LANDENINFORMATIE
Uit de geanalyseerde beslissingen blijkt dat er niet of nauwelijks een beroep wordt gedaan
op landeninformatie bij de beoordeling van de geloofwaardigheid. Maar in een van de
geanalyseerde dossiers werd er verwezen naar informatie die aan het administratieve dossier
werd toegevoegd.
De Raad komt in de negatieve beslissingen niet toe aan de vraag of de persoon effectief een
gegronde vrees voor vervolging heeft. Daarom hebben we geen zicht op het gebruik van
landeninformatie door de Raad bij de beoordeling van de gegronde vrees voor vervolging in
Afghaanse dossiers.
Bij de beoordeling van het reële risico op ernstige schade als gevolg van willekeurig geweld
wordt wel nadrukkelijk een beroep gedaan op landeninformatie over de veiligheid in de
verschillende Afghaanse regio’s. Over het algemeen gaat het hier om informatie van UNHCR
en ANSO dat verwerkt is in een CEDOCA landenrapport, of ‘Subjected Related Briefing’, over
bepaalde specifieke regio’s.
10 Het CGVS heeft op 10 januari 2012 opnieuw een weigeringsbeslissing genomen met verwijzing naar de geringe
bewijswaarde van de documenten, een beslissing die de RvV bevestigde, zie RvV, nr. 79.790 van 20 april 2012.
28

9. BELGISCH TERUGKEERBELEID TOV AFGHAANSE UITGEPROCEDEERDE
ASIELZOEKERS
9.1 GEDWONGEN TERUGKEER
Sinds oktober 2011 vinden er weer gedwongen verwijderingen naar Afghanistan plaats. Van
april 2010 tot oktober 2011 werden geen gedwongen verwijderingen georganiseerd naar
Kaboel. Maar er werden wel Afghanen in kader van de Dublinverordening opgesloten en
teruggestuurd naar het verantwoordelijke Europese land. Sinds oktober 2011 bestaat de
mogelijkheid om teruggestuurd te worden naar Kaboel dus opnieuw. Wel enkel voor
alleenstaande mannen afkomstig uit de regio Kaboel (Belgisch Comité voor Hulp aan
Vluchtelingen, verslag contactvergadering 11/10/2011). Sinds juni 2012 bekijkt de Dienst
Vreemdelingenzaken geval per geval de mogelijkheid om ook Afghanen die niet uit Kaboel
afkomstig zijn terug te sturen. Ze baseert zich hiervoor op het onderzoek van het
Commissariaat-generaal naar de afkomst en de veiligheidssituatie in de regio. De repatriëring
gebeurt uitsluitend naar Kaboel. Van daar moeten mensen dan zelf verder reizen als ze niet in
Kaboel willen blijven.
Van januari tot eind juli 2012 werden 9 Afghanen gedwongen uitgezet naar Afghanistan. Dit
gaat over een stijging tegenover vorige jaren (zie tabel). 88 Afghanen werden via vluchten
overgedragen naar een ander Europees land in het kader van de Dublinprocedure (zie
opmerking). In 2010 waren er praktisch geen verwijderingen naar Afghanistan (zie hoger).
Verwijdering naar
Dublin
Bilaterale Totaal
herkomstland
overdrachten overdrachten
2009 11 85 2 98
2010 1 (1 escorte) 55 (29 escortes) 9 65
2011 12 (2 escortes) 118 (27 escortes) 6 136
2012
(30.06)
2 (2 escortes)
64 (16 escortes) 8 74
(30.07) 9
Bron: Dienst Vreemdelingenzaken
Opmerking: Met de bestaande cijfers van de Dienst Vreemdelingenzaken over verwijdering
moeten we voorzichtig zijn. Met ‘verwijdering’ bedoelt de Dienst hier enkel de repatriëringen
naar het land van herkomst. Het aantal ‘terugdrijvingen’ wordt hierin niet meegerekend. Dit zijn
de vreemdelingen die aan de luchthaven onmiddellijk worden aangehouden en teruggestuurd
naar de plaats van waaruit de vreemdeling reisde (bijvoorbeeld Moskou). Overdrachten naar een
ander Europees land in het kader van de Dublinprocedure kunnen hoger oplopen dan het cijfer
hier vermeld. Want hier worden enkel de overdrachten via vluchten geteld en niet deze aan de
grens met buurlanden. In totaal gaat het over 88 overdrachten.
De identificatie van Afghanen in gesloten centra gebeurt door de Afghaanse ambassade op
basis van een interview. De ambassade zou vrij streng zijn omdat mensen vaak een andere
nationaliteit zouden blijken te hebben, zoals de Pakistaanse. Nadat de ambassade de persoon
als Afghaan geïdentificeerd heeft, moet er nog een reisdocument afgeleverd worden. De
Afghaanse ambassade levert geen reisdocumenten af. De Dienst Vreemdelingenzaken kan voor
Afghanen wel een Europese laissez passer afleveren. Hiermee kunnen Afghanen door de douane
van de luchthaven van Kaboel. (bron: telefonisch gesprek met Dienst Vreemdelingenzaken, cel
identificatie, 23/03/2012)
De ambassade levert wel op individuele vraag geboorteaktes en paspoorten af maar geen
identiteitsbewijzen (“taskara”). Daarvoor moet de betrokken persoon naar zijn eigen provincie in
Afghanistan gaan.
29

Repatriëring wordt mogelijk door het ‘memorandum of understanding’, ondertekend door de
Afghaanse ministeries van Binnenlandse Zaken en van Vluchtelingen en Terugkeer, UNHCR en
de Belgische overheid. In eerste instantie was het memorandum of understanding bedoeld om
de vrijwillige terugkeer naar Afghanistan te vergemakkelijken. Door een gebrek aan die
vrijwillige terugkeer dient dit memorandum of understanding vooral om gedwongen terugkeer
makkelijker te maken. Het memorandum of understanding werd nog niet officieel goedgekeurd
door de Afghaanse autoriteiten maar wordt dus wel al toegepast.
9.2 BELEID ANDERE WEST-EUROPESE LANDEN
Nederland hanteert hetzelfde beleid als België en stuurt ook terug naar Kaboel. Van september
2011 tot 1 maart 2012 hebben zij ongeveer 50 Afghanen gedwongen uitgezet naar Afghanistan.
Volgende landen ondertekenden een memorandum of understanding over terugkeer naar
Afghanistan: Frankrijk, Nederland, Denemarken, Noorwegen, Zweden, Zwitserland, Verenigd
Koninkrijk. Australië en Finland zijn nog in onderhandeling.
9.3 POSITIE UNCHR
UNCHR heeft geen uitgesproken standpunt over gedwongen terugkeer naar Afghanistan. In het
algemeen meent UNHCR dat van mensen niet mag worden verlangd dat zij door onveilig gebied
moeten reizen om hun veilige eindbestemming te bereiken. Ook is het volgens UNHCR
onwenselijk een binnenlands vluchtalternatief te overwegen als mensen een gegronde vrees
voor vervolging hebben in een bepaald deel van Afghanistan.
De Afghaanse autoriteiten delen het standpunt van UNHCR op het gebied van gedwongen
terugkeer (uit het Algemeen Ambtsbericht van de Nederlandse Ministerie van Buitenlandse
Zaken - juni 2012).
9.4 RISICO’S BIJ EEN TERUGKEER
Het landeninformatie rapport van de Deense Migratiedienst van mei geeft duidelijk weer dat
terugkeren naar Kaboel heel moeilijk is als mensen niet kunnen terugvallen op familie, een
sociaal netwerk of op de eigen etnische gemeenschap. De bevolking van Kaboel is in de
afgelopen zeven jaar verdriedubbeld. En dit heeft een toename veroorzaakt van armoede,
werkloosheid en criminaliteit. Terugkeerders zonder netwerk dat kan voorzien in onderdak en
tewerkstelling, eindigen vaak in tenten of openbare gebouwen in achtergestelde buurten. Daar
hebben ze geen toegang tot basisdiensten en bestaat er geen mogelijkheid om in het eigen
levensonderhoud te voorzien. Wie niet afkomstig is uit Kaboel kan dus heel moeilijk overleven in
de hoofdstad. Terugkeer naar het platteland is enkel mogelijk als de terugkeerder daar nog land
bezit en er toegang toe krijgt. Dat laatste is vaak een probleem als mensen enkele jaren in het
buitenland verblijven. (bron: landeninformatie rapport van de Danish Immigration Service, mei
2012)
30

9.5 VRIJWILLIGE EN ONDERSTEUNDE TERUGKEER
In 2011 zijn er 25 mensen teruggekeerd naar Afghanistan met het vrijwillige
terugkeerprogramma. Dit is 0,7% van het totale aantal vrijwillige terugkeer vanuit België in
2011. Vrijwillige Terugkeer met re-integratiesteun 11 in Afghanistan is enkel mogelijk via de
International Organisation for Migration (IOM), die hiervoor samenwerkt met het IOM-kantoor in
Kaboel. Caritas, die zoals IOM ondersteuning biedt bij re-integratie, werkt niet in Afghanistan
door de onveilige situatie. 18 van de 25 terugkeerders kregen in 2011 bijkomende reintegratieondersteuning.
Dit is een grote stijging sinds 2010 waar maar 4 van de 11
terugkeerders re-integratiesteun kregen. In het eerste trimester van 2012 zijn er 19 mensen
vrijwillig teruggekeerd. 9 onder hen kregen re-integratiesteun.
11 In België voorziet het vrijwillige terugkeerprogramma in een basispakket voor vrijwillige terugkeer dat instaat
voor de praktische organisatie en de terugbetaling van de terugreis. Daarnaast kunnen uitgeprocedeerde
asielzoekers beroep doen op bijkomende ondersteuningsprogramma’s waar ze materiële steun krijgen voor hun reintegratie
in het land van herkomst via een partner van Caritas of het lokaal IOM-kantoor.
31

10. RECHTSPRAAK VAN HET EUROPEES HOF VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS
10.1 RECHTSPRAAK
Singh tegen België, nummer 33210/11 van 2 oktober 2012
In de zaak Singh heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) België
veroordeeld voor een schending van art. 13 EVRM gekoppeld aan art. 3 EVRM (Europese Verdrag
voor de Rechten van de Mens). Volgens het Europees Hof zijn de Belgische asielinstanties niet
voldoende zorgvuldig omgegaan met documenten die de verzoekers tijdens de asielprocedure
hadden aangebracht. Het Hof oordeelt dat er zeker sprake was van verdedigbare grief voor het
gezin in kwestie. Het ging namelijk over Sikhs uit Afghanistan. Een minderheid die daar vervolgd
wordt. De Belgische asielinstanties geloofden niet dat de familie uit Afghanistan kwam. Het Hof
oordeelt dat geen van de asielinstanties de vraag naar een mogelijke schending van art.3 EVRM
heeft onderzocht. Deze vraag kwam volgens het Hof volledig in de schaduw te staan van het
onderzoek naar de geloofwaardigheid. Bovendien hadden de asielinstanties zorgvuldiger
moeten omgaan met de voorgelegde documenten. Stellen dat ze niet bewijswaardig zijn omdat
ze gemakkelijk vervalst of gekocht worden is niet voldoende. De asielinstanties hadden de
authenticiteit van de documenten zelf moeten onderzoeken. Het beroep bij de Raad voor
Vreemdelingenbetwistingen heeft dit probleem niet opgelost. Er is dus geen sprake van een
effectief beroepsmiddel. Tenslotte oordeelt het Hof dat ook het annulatieberoep tegen een
mogelijke uitzetting geen effectief beroepsmiddel is. In dit geval ging het over een mogelijke
uitzetting naar Moskou, met een mogelijke refoulement naar Afghanistan. Dat konden zij niet
opnieuw aanklagen in het beroep tegen de uitzetting. Het was namelijk al aangeklaagd tijdens
de asielprocedure. Maar die vrees werd dus toen niet correct onderzocht. Bovendien is dit
beroepsmiddel niet automatisch schorsend. Wat een voorwaarde is om een effectief
beroepsmiddel te kunnen zijn als er sprake is van een mogelijke schending van art.3 EVRM.
Husseini tegen Zweden, nummer 10611/09 van 13 oktober 2011
In de zaak Husseini heeft het EHRM beslist dat de terugkeer van iemand naar Afghanistan op
zich geen een schending is van artikel 3 EVRM. De situatie in Afghanistan zou niet zo ernstig
zijn. Husseini was afkomstig uit Ghazni. De Zweedse overheid beschouwde op dat moment
Ghazni als onveilig. Daarom zouden ze de betrokkene niet naar Ghazni terug sturen. Zweden
vond wel dat de betrokkene zich ergens anders kon gaan vestigen. Daarom heeft het EHRM een
mogelijk vestigingsalternatief overwogen. Het Hof deed bij de beoordeling van een mogelijk
binnenlands- vestigingsalternatief een beroep op de UNHCR-richtlijnen uit december 2010.
Hierin staat dat een intern vlucht- of vestigingsalternatief redelijk is als er bescherming is van
familie, gemeenschap of stam. Alleenstaande mannen en kerngezinnen kunnen in sommige
omstandigheden zonder steun van de familie of gemeenschap leven in (semi-)stedelijke
gebieden met een infrastructuur en onder effectieve overheidscontrole. Het Hof oordeelde dat er
voor Husseini een vestigingsalternatief was in Kaboel of Mazar-e-Sharif.
N. tegen Zweden, nummer 23505/09 van 20 juli 2010
N., de verzoekster, heeft in eerste instantie met haar man in Zweden asiel aangevraagd. Het
asielverzoek werd geweigerd. In beroep heeft verzoekster aangegeven dat zij inmiddels bij haar
man weg is en dat zij in Afghanistan een risico loopt sociaal te worden uitgesloten. En mogelijk
zelfs te worden gedood. Het beroep werd afgewezen. In verschillende andere procedures brengt
zij nog aan dat ze inmiddels samen is met een andere man in Zweden. En dat zij door die relatie
een risico loopt op dood of gevangenneming bij terugkeer naar Afghanistan. De procedures
worden allen negatief afgesloten. Het EHRM heeft geoordeeld dat zij zich niet heeft neergelegd
bij de rol die zij in de Afghaanse maatschappij op zich moet nemen. Alleen al omdat ze in
Zweden heeft gewoond heeft ze een acceptabele grens overschreden. Omdat zij van haar man
wil scheiden kan bij terugkeer resulteren in risico op serieuze levensbedreigende vervolgingen.
32

Om tot deze beslissing te komen heeft het EHRM onder meer rekening gehouden met een recent
aangenomen Afghaanse wet. Deze wet bepaalt dat de vrouw haar man moet gehoorzamen
indien hij seksuele eisen heeft. En dat de vrouw het huis zonder toestemming van de man niet
mag verlaten. Rapporten laten zien dat 80% van de Afghaanse vrouwen worden geraakt door
huiselijk geweld. Wat wordt gelegitimeerd door de Afghaanse overheid en niet wordt vervolgd.
Alleenstaande vrouwen worden continu beperkt in hun persoonlijke en professionele leven en
zijn gedoemd sociaal te worden uitgesloten.
10.2 INTERIM MEASURES
Er zijn een aantal ‘interim measures’ afgegeven aan Afghanen die momenteel in Nederland
verblijven. Een ‘interim measure’ schorst de uitzetting van vreemdelingen tot het EHRM de
zaken ten gronde heeft behandeld. Nederland mag dus deze mensen voorlopig niet terug
sturen. Het gaat om Afghaanse asielzoekers die op basis van artikel 1F uitgesloten zijn van het
vluchtelingenstatuut. Op grond van het omstreden Nederlandse ambtsbericht over de Afghaanse
veiligheidsdiensten (KhAD/WAD) uit 2000.
33