Inhoudstafel - Hoger

Inhoud
Woord vooraf 5
DEEL I
Het systeem van dubbel boekhouden 19
Inleiding 21
Hoofdstuk 1 De balans 25
1 Inleiding 25
2 De balans: actief = passief 26
3 Indeling van de balans in rubrieken 28
3.1 De indeling van de actiefzijde 29
3.2 De indeling van de passiefzijde 30
4 Wettelijk schema van de balans 32
5 Wijzigingen in de werk- en financieringsmiddelen 34
6 Schematische samenvatting 36
7 Opgave voor zelfstudie 37
8 Oefeningen 40
Hoofdstuk 2 De balansrekeningen 45
1 Splitsing van de balans in rekeningen 45
2 Boekingsregels van balansrekeningen 46
3 Verschilpunten tussen balans en rekening 49
4 Het afsluiten van de balansrekeningen 49
4.1 Het afsluiten van actiefrekeningen 49
4.2 Het afsluiten van passiefrekeningen 50
5 Schematische samenvatting 52
6 Opgave voor zelfstudie 53
7 Oefeningen 57
Hoofdstuk 3 De resultatenrekeningen 59
1 Het resultaat van het boekjaar als verschil tussen opbrengsten en kosten 59
2 De bestemming van het resultaat 62
3 Wettelijk schema van de resultatenrekening 63
4 Boekingsregels van resultatenrekeningen 66
5 Schematische samenvatting 71
6 Opgave voor zelfstudie 72
7 Oefeningen 75
8 Meerkeuzetoets 77
INHOUD
7

8
Hoofdstuk 4 Het minimum algemeen rekeningenstelsel (het MAR) 79
1 Omschrijving 79
2 Structuur 80
3 Werking 83
4 Wenken bij het gebruik van het rekeningenstelsel 86
5 Schematische samenvatting 88
6 Opgave voor zelfstudie 91
7 Oefeningen 92
Hoofdstuk 5 Journaal en grootboek 95
1 Het grootboek 95
2 Het journaal 95
3 Schematische samenvatting 97
4 Opgave voor zelfstudie 98
5 Oefeningen 101
6 Meerkeuzetoets 102
Hoofdstuk 6 De proef- en saldibalans 105
1 De proefbalans 105
2 De saldibalans 107
3 Schematische samenvatting 109
4 Opgave voor zelfstudie 110
5 Oefeningen 112
6 Meerkeuzetoets 113
Hoofdstuk 7 Van begin- naar eindbalans 115
1 Het opstellen van de inventaris bij de afsluiting van het boekjaar 115
2 De regularisatieboekingen bij de afsluiting van het boekjaar 116
2.1 Registratie van de afschrijvingskosten 117
2.2 Herklassering van schulden op meer dan één jaar 119
2.3 Overboeking van de btw-rekeningen 120
3 Het bepalen van het resultaat van het boekjaar 121
4 De bestemming van het resultaat van het boekjaar in de eindbalans 122
4.1 In geval van winst 122
4.2 In geval van verlies 123
5 Het opstellen van de jaarrekening 125
6 Schematische samenvatting 126
7 Opgave voor zelfstudie 127
8 Oefeningen 133

DEEL II
Registratie van de commerciële activiteiten en de financiële activiteiten
in de handelsonderneming 135
Hoofdstuk 1 Commerciële activiteiten 137
1 Registratie van aankoop- en verkoopdocumenten 137
1.1 Aankoopfactuur 137
1.1.1 Inleiding 137
1.1.2 Situering in de resultatenrekening en het MAR 137
1.2 Verkoopfactuur 138
1.2.1 Inleiding 138
1.2.2 Situering in de jaarrekening 138
1.3 De belasting over de toegevoegde waarde 139
1.3.1 Begrip ‘Belasting over de toegevoegde waarde’ 139
1.3.2 Belastingplichtige 140
1.3.3 Werkingssfeer 140
1.3.4 Maatstaf van heffing 144
1.3.5 Btw-tarieven 145
1.3.6 Vrijstellingen 146
1.3.7 Aftrek van voorbelasting 146
1.3.8 Bijzondere regelingen 148
1.3.9 Btw-aangifte 148
1.3.10 Boekhoudkundige verwerking van de btw op aankopen 149
1.3.11 Boekhoudkundige verwerking van de btw op verkopen 150
1.3.12 Boekhoudkundige verwerking van een ingaande creditnota 151
1.3.13 Boekhoudkundige verwerking van een uitgaande creditnota 152
1.3.14 Afrekening van de btw met de btw-administratie 153
1.4 Speciale gevallen 154
1.4.1 Boekhoudkundige verwerking van commerciële kortingen 154
1.4.2 Boekhoudkundige verwerking van de directe aankoop- en verkoopkosten 157
1.4.3 Boekhoudkundige verwerking van terugstuurbare verpakking 159
1.5 Aankopen van diensten en diverse goederen 160
1.6 Samenvatting 161
1.6.1 Aankopen van handelsgoederen 161
1.6.2 Verkopen van handelsgoederen 163
1.7 Oefeningen 165
2 Voorraadwijzigingen handelsgoederen 170
2.1 Inleiding 170
2.2 Boekhoudkundige verwerking 170
2.3 Schematische samenvatting 175
2.4 Oefeningen 176
INHOUD
9

10
Hoofdstuk 2 Financiële activiteiten 179
1 Rekeningen van de beschikbare waarden 179
1.1 Inleiding 179
1.2 Situering in de balans en het MAR 179
1.3 Boekhoudkundige verwerkingen betreffende beschikbare waarden 179
1.3.1 Te incasseren vervallen waarden 179
1.3.2 Kredietinstellingen 180
1.3.3 Kassen 182
1.3.4 Interne overboekingen 182
1.4 Boekhoudkundige verwerking van ontvangen intresten op beleggingen
en te betalen rente op leningen 184
1.5 Boekhoudkundige verwerking van financiële kortingen 186
1.5.1 Financiële kortingen ontvangen van leveranciers 186
1.5.2 Financiële korting toegestaan aan klanten 187
1.6 Aankopen en verkopen van goederen in het buitenland 189
1.6.1 Aankopen van handelsgoederen in een lidstaat van de EU 189
1.6.2 Aankopen van handelsgoederen in een land buiten de EU 190
1.6.3 Verkopen van handelsgoederen aan een lidstaat van de EU 192
1.6.4 Verkopen van handelsgoederen aan een land buiten de EU 192
1.6.5 Schematische samenvatting 194
1.7 Oefeningen 195
2 Te innen en te betalen wisselbrieven 198
2.1 Inleiding 198
2.1.1 Bepaling van de wisselbrief 198
2.1.2 Diverse vermeldingen op de wisselbrief 198
2.2 De wisselbrief als betaal- en kredietinstrument 199
2.2.1 Inning van de wissel door de trekker op de vervaldag 199
2.2.2 Inning van de wissel op de vervaldag via een financiële instelling 201
2.2.3 Endossering of rugtekening van de wisselbrief 203
2.2.4 Verdiscontering van de wissel bij een financiële instelling 204
2.3 Schematische samenvatting van de boekhoudkundige verwerking
van een te innen wisselbrief 207
2.4 Schematische samenvatting van de boekhoudkundige verwerking van te betalen wissels 208
2.5 Oefeningen 209
Herhalingsoefeningen op commerciële en financiële verrichtingen 213
DEEL III
Boekhouden in de praktijk 217
Hoofdstuk 1 De boekhoudwetgeving 219
1 Algemene bepalingen 219
1.1 Toepassingsgebied 219
1.2 Aard en omvang van de boekhouding 220
1.3 Wat moet geboekt worden? 220

1.4 Boekhoudmethode 220
1.5 Bewijsstukken in de boekhouding 221
2 De verplichte boekhouding naargelang de categorie van de onderneming 222
2.1 De vereenvoudigde boekhouding van de ‘zeer kleine’ onderneming 222
2.1.1 Omschrijving van de zeer kleine ondernemingen 222
2.1.2 Verplichte boeken 222
2.1.3 Andere verplichtingen 223
2.2 De dubbele boekhouding van de kleine en de grote vennootschappen 223
2.2.1 Omschrijving van de kleine en grote vennootschappen 223
2.2.2 Verplichte boeken 223
2.2.3 Minimum Algemeen Rekeningenstelsel 224
2.2.4 Inventaris en jaarrekening 225
2.3 De dubbele boekhouding van de ondernemingen met speciaal regime 226
3 Vormvoorschriften en bewaren van de boeken 227
4 Sancties bij het niet-naleven van de wet van 17.07.75 229
5 De doelstellingen 229
5.1 Vermogensverantwoording 230
5.2 Resultatenbepaling 230
5.3 Beleidsinstrument 230
6 Bondig overzicht 231
6.1 Bondig overzicht van de verschillende categorieën ondernemingen 231
6.2 Bondig overzicht van de toepassing van de wetgeving op de boekhouding
en de jaarrekening van de ondernemingen 232
Hoofdstuk 2 De centralisatiemethode 233
1 Inleiding 233
2 Case study bvba DATA DESIGN 236
2.1 Voorstelling van de bvba DATA DESIGN 236
2.2 Btw-bijzonderheden 253
2.2.1 Aftrekbaarheid van de btw 253
2.2.2 Btw te voldoen door de medecontractant 254
2.3 Boekhoudkundige verwerking 257
2.4 Bespreking van de btw-aangifte 264
2.4.1 Verkorte toelichting – omschrijving van de kaders en roosters 264
2.4.2 Btw-aangifte: bvba DATA DESIGN 273
3 Vragen en oefeningen 276
DEEL IV
Studie van de activa 279
Hoofdstuk 1 Oprichtingskosten 281
1 Inhoud van deze rubriek 281
2 Situering in de balans en het MAR 282
3 Kosten van oprichting kapitaalverhoging 282
3.1 Indeling 282
INHOUD
11

12
3.2 Boekhoudkundige verwerking van de verwerving 283
3.3 Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering 284
3.3.1 Waardedalingen – afschrijvingen 284
3.3.2 Waardestijgingen – herwaarderingen 285
4 Kosten bij uitgifte van leningen 285
4.1 Indeling 285
4.2 Boekhoudkundige verwerking van de verwerving 285
4.3 Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering 286
5 Overige oprichtingskosten 287
5.1 Indeling 287
5.2 Boekhoudkundige verwerking van de verwerving 287
5.3 Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering 287
6 Herstructureringskosten 288
6.1 Omschrijving 288
6.2 Boekhoudkundige verwerking van de verwerving 288
6.3 Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering 289
7 Schematische voorstelling 289
8 Oefeningen 290
Hoofdstuk 2 Immateriële vaste activa 293
1 Inhoud van de rubriek 293
2 Situering in de balans en het MAR 293
3 Indeling van de immateriële vaste activa 294
4 Boekhoudkundige verwerking van de verwerving 294
4.1 Boekhoudkundige verwerking van de aanschaffing bij derden 294
4.2 Boekhoudkundige verwerking bij aanschaffing door eigen werken 296
4.3 Boekhoudkundige verwerking van de aanschaffing door inbreng 298
5 Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering 299
5.1 Waardeverminderingen 299
5.2 Afschrijvingen 301
5.3 Waardestijgingen 304
5.3.1 Terugneming van waardeverminderingen 304
5.3.2 Gewone herwaardering 305
6 Boekhoudkundige verwerking van de realisatie van immateriële vaste activa 305
7 Schematische samenvatting 307
8 Oefeningen 308
Hoofdstuk 3 Materiële vaste activa 311
1 Inhoud van deze rubriek 311
2 Situering in de balans en het MAR 311
3 Indeling van de materiële vaste activa 312
4 Boekhoudkundige verwerking van de verwerving 314
4.1 Boekhoudkundige verwerking van de aanschaffing bij derden 314
4.2 Boekhoudkundige verwerking van de aanschaffing door eigen werken 315
4.3 Boekhoudkundige verwerking bij aanschaffing door inbreng 316

5 Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering 316
5.1 Waardeverminderingen 316
5.2 Afschrijvingen 317
5.2.1 Bepaling van het afschrijvingsbedrag 317
5.2.2 Afschrijvingen en de boekhoudwetgeving 319
5.2.3 Boekhoudkundige verwerking van afschrijvingen 320
5.3 Herwaarderingen 323
5.3.1 Inleiding 323
5.3.2 Boekhoudkundige verwerking van een gewone herwaardering 324
5.3.3 Boekhoudkundige verwerking van terugneming van waardeverminderingen 325
6 Bepaling van de boekwaarde van een materieel actiefbestanddeel (schematisch) 327
7 Buitengebruikstelling van materiële vaste activa 327
8 Realisatie van materiële vaste activa 328
9 Schematische samenvatting 330
10 Oefeningen 331
Hoofdstuk 4 Financiële vaste activa 337
1 Inhoud van deze rubriek 337
2 Situering in de balans en het MAR 337
3 Indeling van de financiële vaste activa 339
4 Boekhoudkundige verwerking van de verwerving 342
4.1 Deelnemingen en andere aandelen 342
4.2 Vorderingen, vastrentende effecten en borgtochten 343
5 Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering 344
5.1 Waardedalingen 344
5.1.1 Deelnemingen en aandelen 344
5.1.2 Vorderingen en borgtochten in contanten 345
5.2 Waardestijgingen 345
5.2.1 Gewone herwaardering 345
5.2.2 Terugneming van waardeverminderingen 345
6 Realisatie van financiële vaste activa 346
7 Schematische samenvatting 346
8 Oefeningen 347
Hoofdstuk 5 Vorderingen op meer dan één jaar 349
1 Inhoud van deze rubriek 349
2 Situering in de balans en het MAR 350
3 Indeling van de vorderingen op meer dan één jaar 350
3.1 Handelsvorderingen 350
3.2 Overige vorderingen 350
4 Boekhoudkundige verwerkingen i.v.m. de vorderingen op meer dan één jaar 351
5 Schematische samenvatting 351
Hoofdstuk 6 Voorraden en bestellingen in uitvoering 353
1 Inhoud van deze rubriek 353
2 Situering in de balans en het MAR 353
INHOUD
13

14
3 Indeling van de rubriek 354
4 Wetgeving m.b.t. de waardering van voorraden en bestellingen in uitvoering 355
4.1 Begrip aanschaffingswaarde 355
4.2 Waardeverminderingen, aanvullende waardeverminderingen,
terugneming van waardeverminderingen 357
4.3 Voorzieningen 358
5 Waarderingstechnieken 358
5.1 FIFO-methode 359
5.2 LIFO-methode 360
5.3 Methode van de gewogen gemiddelde prijzen 361
6 Boekhoudkundige verwerking van waardeverminderingen op voorraden
en bestellingen in uitvoering 363
7 Schematische samenvatting 365
8 Oefeningen 366
Hoofdstuk 7 Vorderingen op ten hoogste één jaar 369
1 Inhoud van deze rubriek 369
2 Situering in de balans en in het MAR 369
3 Indeling van de rubriek 370
4 Boekhoudkundige verwerking bij het ontstaan van de vordering 371
5 Boekhoudkundige verwerking van waardeverminderingen 372
6 Niet-betaling van een wissel op de vervaldag 376
7 Oefeningen 377
Hoofdstuk 8 Geldbeleggingen 379
1 Inhoud van de rubriek 379
2 Situering in de balans en het MAR 379
3 Indeling van deze rubriek 380
4 Boekhoudkundige verwerking van de verwerving 380
5 Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering 381
6 Realisatie van geldbeleggingen 382
7 Schematische samenvatting 383
Hoofdstuk 9 Liquide middelen 385
1 Inhoud van deze rubriek 385
2 Situering in de balans en het MAR 385
3 Indeling van de rubriek 386
4 Boekhoudkundige verwerking van de aanschaffing 386
5 Boekhoudkundige verwerking van een wijziging in de waardering 387
6 Schematische samenvatting 387
7 Oefeningen 388
Herhalingsoefeningen op het actief 391
Lees- en invultekst 395

DEEL V
Studie van de passiva 403
Hoofdstuk 1 Kapitaal 405
1 Inhoud en indeling van deze rubriek 405
2 Situering in de balans en het MAR 406
3 Betekenis 406
4 Waardering 407
5 Boekhoudkundige verwerking 408
5.1 Oprichting van een eenmanszaak 408
5.2 Oprichting van een vennootschap 409
5.3 Kapitaalverhoging 411
5.4 Kapitaalvermindering 412
6 Oefeningen 415
Hoofdstuk 2 Uitgiftepremies 417
1 Inhoud van deze rubriek 417
2 Situering in de balans en het MAR 417
3 Betekenis 417
4 Boekhoudkundige verwerking 418
Hoofdstuk 3 Herwaarderingsmeerwaarden 421
1 Inhoud van deze rubriek 421
2 Situering in de balans en het MAR 422
3 Boekhoudkundige verwerking 422
3.1 Herwaardering materiële en financiële vaste activa 422
3.1.1 Boeking van de meerwaarde 423
3.1.2 Boeking van de afschrijving op de meerwaarde 424
3.1.3 Behoud van de herwaarderingsmeerwaarde in de groep 12 425
3.2 Herwaardering door terugname van geboekte waardeverminderingen 427
3.3 De herwaardering in toepassing van art. 44, 4de lid 429
4 Realisatie van een geherwaardeerd vast actief 429
4.1 Voorbeeld 1 429
4.2 Voorbeeld 2 432
5 Oefeningen 435
Hoofdstuk 4 Reserves 437
1 Inhoud van deze rubriek 437
2 Situering in de balans en het MAR 438
3 Indeling en boekhoudkundige verwerking 438
3.1 De wettelijke reserve (rekening 130) 438
3.2 De onbeschikbare reserves 439
3.2.1 Reserve voor eigen aandelen (rekening 1310) 439
3.2.2 Andere onbeschikbare reserves (rekening 1311) 440
INHOUD
15

16
3.3 De belastingvrije reserves (rekening 132) 440
3.4 De beschikbare reserves (rekening 133) 440
4 Oefeningen 442
Hoofdstuk 5 Overgedragen winst (overgedragen verlies) 443
1 Inhoud van deze rubriek 443
2 Situering in de balans en het MAR 443
3 Boekhoudkundige verwerking 444
4 Schematisch overzicht 448
5 Oefeningen 449
Hoofdstuk 6 Kapitaalsubsidies 451
1 Inhoud van deze rubriek 451
2 Situering in de balans en het MAR 451
3 Soorten overheidstussenkomsten 452
4 Boekhoudkundige verwerking van kapitaalsubsidies 452
4.1 Regeling t.o.v. investeringen verworven vóór aanslagjaar 2007 452
4.2 Regeling t.a.v. investeringen verworven sinds aanslagjaar 2007 455
5 Realisatie van een actiefbestanddeel met kapitaalsubsidie 457
5.1 Regeling t.o.v. investeringen verworven vóór aanslagjaar 2007 457
5.2 Regeling t.o.v. investeringen verworven vanaf het aanslagjaar 2007 458
6 Overheidstussenkomst onafhankelijk van investeringen in vaste activa 459
7 Oefeningen 460
Hoofdstuk 7 Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het netto-actief 463
1 Inhoud van deze rubriek 463
2 Situering in de balans en het MAR 463
3 Boekhoudkundige verwerking 464
Hoofdstuk 8 Voorzieningen en uitgestelde belastingen 465
1 Inhoud van deze rubriek 465
1.1 Voorzieningen voor risico’s en kosten (code 160/5) 465
1.2 Uitgestelde belastingen (code 168) 466
2 Situering in de balans en het MAR 466
3 Wettelijk bepalingen m.b.t. de vorming van voorzieningen 467
3.1 Verantwoordelijkheid 467
3.2 Gestelde eisen 467
3.3 Referentieperiode 468
3.4 Toepassingsgebied 468
4 Betekenis en boekhoudkundige verwerking van voorzieningen 468
4.1 De vorming van voorzieningen 468
4.2 De latere toevoeging of terugneming van voorzieningen 470
4.3 De latere besteding van de voorziening 471

4.4 Uitgewerkt voorbeeld m.b.t. de voorziening voor grote herstellings- en
grote onderhoudswerken 474
5 Toelichting bij de overige voorzieningsrekeningen van de groep 16 477
5.1 Voorzieningen voor pensioenen en soortgelijke verplichtingen (rek. 160) 477
5.2 Voorzieningen voor belastingen (rekening 161) 479
5.3 Voorzieningen voor overige risico’s en kosten (rekeningen 163-165) 480
6 Uitgestelde belastingen 482
6.1 Inleiding 482
6.2 Voorbeeld 482
6.3 Opmerking 486
7 Vragen 487
8 Oefeningen 488
Hoofdstuk 9 Schulden op meer dan één jaar 493
1 Inhoud van deze rubriek 493
2 Situering in de balans en het MAR 494
3 Indeling 494
3.1 Financiële schulden 495
3.1.1 Achtergestelde leningen, al dan niet converteerbaar (rekeningen 1700 en 1701) 495
3.1.2 Niet achtergestelde obligatieleningen, al dan niet converteerbaar
(rekeningen 1710 en 1711) 495
3.1.3 Leasingschulden en soortgelijke (rekening 172) 495
3.1.4 Kredietinstellingen 503
3.1.5 Overige leningen (rekening 174) 504
3.2 Handelsschulden 504
3.3 Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen 505
3.4 Overige schulden 505
4 Waardering en boekhoudkundige verwerking 506
4.1 Waardering tegen nominale waarde 506
4.2 Waardering verschillend van de nominale waarde 509
5 Oefeningen 513
Hoofdstuk 10 Schulden op ten hoogste één jaar 519
1 Inhoud van deze rubriek 519
2 Situering in de balans en het MAR 520
3 Indeling, waardering en boekhoudkundige verwerking 521
3.1 Schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen (rekeninggroep 42) 521
3.2 Financiële schulden (rekeninggroep 43) 521
3.2.1 Kredietinstellingen 521
3.2.2 Overige leningen (rekening 439) 529
Oefeningen 530
3.3 Handelsschulden (rekeninggroep 44) 533
3.4 Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen (rekening 46) 534
INHOUD
17

18
3.5 Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten
(rekeninggroep 45) 535
3.5.1 Belastingen 535
3.5.2 Bezoldigingen en sociale lasten 543
Oefeningen 549
3.6 Overige schulden (rekeninggroepen 47 en 48) 552
3.6.1 Schulden uit de bestemming van het resultaat (groep 47) 552
3.6.2 Diverse schulden (groep 48) 553
Oefeningen 555
DEEL VI
De regularisatie- en afsluitwerkzaamheden 559
Inleiding 561
Hoofdstuk 1 Soorten regularisatiewerkzaamheden 563
1 De regularisatie van balansrekeningen 565
1.1 Het verbeteren van fouten 565
1.2 Het overboeken van wachtrekeningen 567
1.3 Het registreren van de juiste waarde einde boekjaar 567
1.4 Andere aanpassingen van balansrekeningen 569
1.4.1 Meer dan 1 jaar naar ten hoogste 1 jaar 569
1.4.2 Het overboeken van de btw 570
1.5 Oefeningen 571
2 De regularisatie van resultatenrekeningen 572
2.1 Inleiding 572
2.2 Bespreking voorbeeldsituaties 572
2.3 Samenvatting 578
2.4 Opmerking 581
3 De overboeking van de (sub)rekeningen 583
4 Vragen en oefeningen 585
Hoofdstuk 2 Slotoefeningen op regularisatie- en afsluitwerkzaamheden 589
1 Uitgewerkt voorbeeld op regularisatie en afsluiting 589
1.1 Van proefbalans naar saldibalans 590
1.2 Vanuit de saldibalans de aanpassingen 591
1.3 Boekingen in journaal en grootboek 592
2 Uitgewerkte slotoefening 599
3 Slotoefening 611
4 Meerkeuzetoets 612
5 Herhalingsoefeningen op het passief en afsluitwerkzaamheden 615
Leestekst 623
Bijlage Jaarrekening: volledig model voor ondernemingen 633
Bibliografie 687
1 Boeken en artikels 687
2 Juridische bronnen 688