Kolfboek en kolfdagboek [130kb] Verloskunde - Tergooi

Patiënteninformatie
Kolfboek en
kolfdagboek
Informatie over het afkolven, bewaren
en gebruiken van moedermelk; inclusief
kolfdagboek

Inhoudsopgave Bladzijde
1. Waarom afkolven? 5
2. Methoden van afkolven 6
3. Voorbereiding 9
4. Werkwijze 9
5. Het bewaren van afgekolfde moedermelk 10
6. Het geven van moedermelk 11
7. Voeden en kolven na ontslag uit het ziekenhuis 13
8. Verkrijgbaarheid van artikelen 13
9. Kolfdagboek 15
10. Nuttige adressen 24
11. Tot slot 24
Ruimte voor aantekeningen 25
3

Kolfboek en kolfdagboek
Het afkolven, bewaren en gebruiken van moedermelk;
inclusief kolfdagboek
Moedermelk is de beste en meest natuurlijke voeding die een baby
kan krijgen. Moedermelk verkleint de kans op het ontwikkelen van
allergieën en versterkt de afweer. Kolven is het op gang brengen of
houden van de melkproductie met een kolfapparaat of met de hand,
voor het overbruggen van voedingen die niet zelf kunnen worden
gegeven. In deze folder geven we u enkele richtlijnen die u helpen bij
het kolven.
1. Waarom afkolven?
Er kunnen verschillende redenen zijn om moedermelk af te kolven en te
bewaren
- Als de baby niet binnen zes tot twaalf uur na de geboorte effectief
aan de borst heeft gedronken, moet u starten met kolven om de
melkproductie op gang te brengen.
- De baby is te vroeg geboren (prematuur), ligt op de couveuseafdeling en
5

is niet in staat (alle) voedingen zelf te drinken.
- De baby is te ziek, waardoor hij/zij onvoldoende drinkt.
- Als de baby op de couveuseafdeling ligt en nog niet effectief aan de
borst zuigt, moet u nakolven om de borsten goed leeg te maken en de
aanmaak van moedermelk te stimuleren. Vijf minuten per borst is dan
meestal voldoende.
- De moeder gebruikt (tijdelijk) medicijnen die schadelijk kunnen zijn
voor de baby.
- De moeder is afwezig en kan tussentijds niet zelf de baby voeden.
- Extra stimulans bij te weinig melkproductie.
- Bij erg pijnlijke tepels/tepelkloven kunt u 24 uur kolven om de
tepels rust en kans op genezing te geven. Bij het herstarten van de
borstvoeding wel alert zijn op de juiste manier van aanleggen omdat
dit meestal de oorzaak van tepelkloven is.
- Ter verbetering van de vorm van de tepels. Zodat de baby beter houvast
krijgt (kort kolven vóór het aanleggen).
- U gaat buitenshuis werken.
2. Methoden van afkolven
Er zijn verschillende manieren om moedermelk af te kolven. U kunt
moedermelk afkolven met de hand of met behulp van een kolfapparaat.
Op de afdeling kunt u gebruik maken van de Medela Symphony kolf. Dit
is een professionele dubbel elektrische kolf. Deze kolf kunt u ook huren
in Tergooi op afdeling B20 of bij de thuiszorgwinkel. U bent natuurlijk
vrij om uw eigen kolfapparaat te gebruiken. Welke manier van kolven u
kiest, is afhankelijk van de reden waarom u gaat kolven. Als u vaak moet
kolven, raden we u een elektrische kolf aan. Als u zo nu en dan eens kolft,
is een handkolf praktisch. Het is belangrijk dat u die manier van kolven
kiest waarbij u zich het prettigst voelt. Los van de manier van kolven is het
belangrijk dat u zich realiseert dat kolven een vaardigheid is die u zichzelf
moet aanleren. Bovendien duurt het normaal gesproken een aantal dagen
voordat de melkproductie goed op gang is. De eerste keren dat u gaat
kolven, komen er misschien niet meer dan enkele druppeltjes moedermelk.
6

Dit is heel normaal. U kunt ook kolven met de hand. De verpleegkundige
kan u laten zien hoe dit moet. Dit lijkt moeilijk, maar vaak levert het in
combinatie met elektrisch kolven meer productie op.
Afkolven met de Medela Symphony kolf
Kiest u een comfortabele zuigkracht die voor u het beste resultaat geeft en
geen ongemak veroorzaakt. Kolven mag geen pijn doen! Het kolfapparaat
kolft eerst snel (stimulatiefase) om de toeschietreflex te stimuleren en het
stromen van de melk op gang te brengen. Na twee minuten schakelt het
kolfprogramma automatisch over op een langzamer kolfritme (afkolffase).
Wanneer de melk begint te stromen vóórdat de twee minuten durende
stimulatiefase is afgelopen, kunt u de ‘druppeltoets’ indrukken. Het
kolfapparaat schakelt dan direct over naar de afkolffase.
Bij het stoppen van het afkolven zet u het apparaat eerst uit en verbreekt u
het vacuum; dan pas de kolftrechter van de borst nemen.
Kolf zo mogelijk vlak vóór het rusten (slapen). De ontspannende werking
van de borstvoedingshormonen bevordert het rusten/in slaap vallen.
7

Hoe vaak kolven?
Om de borstvoeding op gang te brengen liefst acht keer per dag waarvan
één keer in de nacht. Het is verstandig om niet meer dan zes uur in de
nacht tussen twee kolfsessies te laten. In de nacht is het prolactine
gehalte het hoogst. Dit hormoon maakt de moedermelk aan.
- Kolf zo vaak als u ook zou aanleggen.
- Blijf, als de productie goed op gang komt en uw baby nog niet aan de
borst drinkt, regelmatig kolven (bijvoorbeeld bij prematuur geboren
baby’s). Stop niet met kolven als er voldoende voor dat moment is.
Straks is uw kind groter en kunt u niet met drie keer per dag toekomen
en is de productie niet meer aan te trekken.
- Bij het niet willen toeschieten van de moedermelk kunt u, wanneer
alle adviezen niet helpen, een syntocinon neusspray proberen. Deze is
alleen op recept verkrijgbaar.
- In sommige situaties kan het medicijn domperidon de melkproductie
verhogen. U kunt dit overleggen met uw huisarts. Deze kijkt of u dit
medicijn kunt gebruiken.
Hoe lang kolven?
- Bij dubbelzijdig kolven is vijftien minuten voldoende. Door
dubbelzijdig te kolven komt de melkproductie snel en beter op gang.
Dit werkt tijdsbesparend.
- Bij enkelzijdig kolven raden we u, om de productie goed op gang
te brengen, aan regelmatig van borst te wisselen: bijvoorbeeld
rechterborst vijf minuten, linkerborst vijf minuten, linkerborst drie
minuten, rechter borst drie minuten, linker borst twee minuten, rechter
borst twee minuten.
- U kolft tot de straaltjes melk weer druppeltjes worden. U kunt dan
het beste nog één tot twee minuten doorgaan met kolven om deze
druppeltjes calorierijke achtermelk op te vangen.
8

3. Voorbereiding
- Zorg voor iets te drinken binnen handbereik.
Veel moeders krijgen dorst tijdens het kolven.
- Handen wassen en goed nadrogen.
- Zet alle spullen die u nodig heeft binnen
handbereik.
- Voor het bevorderen van de toeschietreflex kunt u:
- een foto van de baby bij u neerzetten;
- in de buurt van de baby kolven indien mogelijk;
- denken aan de baby;
- vijf minuten vóór het kolven warme
kompressen op de borsten leggen; dan gaat de
melk makkelijker stromen;
- Voordat u gaat kolven masseert u de beide borsten door te kloppen/
strelen/schudden.
- Draai het kolfsetje op het steriele flesje.
- Bevestig de slang aan het apparaat.
- Kies een ontspannen houding; leun iets voorover als dat mogelijk is.
- Leg een katoenen luier onder uw borsten; deze vangt de gelekte melk op.
4. Werkwijze
- Plaats het kolfsetje zo op de borst dat de tepel goed in het midden
van de kolf zit. Er zijn twee maten kolfsetjes, afhankelijk van de
tepelgrootte.
- Zet het kolfapparaat aan volgens het voorschrift van de elektrische
kolf.
- Draai eventueel de zuigkracht op na het toeschieten. Kolven mag geen
pijn doen, hard zuigen geeft niet meer moedermelk.
- Na het kolven eerst de zuigkracht stilzetten, het vacuüm verbreken en
het kolfsetje van de borst nemen.
- Een druppel moedermelk over de tepel verdelen en aan de lucht laten
drogen (ter bescherming van de tepel).
- Het flesje met afgekolfde moedermelk afsluiten en zo snel mogelijk in
9

de koelkast plaatsen, voorzien van datum, tijd en naam van de baby. Dit
kan zowel op de kraamafdeling/afdeling Verloskunde als op de kinder/
tienerafdeling.
- Na gebruik moet u de kolfset met warm water omspoelen, nadrogen en
bewaren in een katoenen luier.
- U moet de kolfset één keer per 24 uur uitkoken.
5. Het bewaren van afgekolfde moedermelk
- Draag zorg voor een goede hygiëne, let op gebruiksaanwijzingen en let
op schoon materiaal en persoonlijke hygiëne.
- Afkolven in steriele flessen; plastic flessen hebben de voorkeur.
- Ook kleine beetjes afgekolfde moedermelk kunt u bewaren.
- Echter nooit vers afgekolfde moedermelk bij een flesje met koude
moedermelk doen. Koude moedermelk mag wel worden samengevoegd,
maar dan geld de datum en tijd van de als eerst gekolfde moedermelk.
- Verse moedermelk hoeft u niet in de koelkast te bewaren wanneer u het
binnen één uur na afkolven aan de baby geeft.
- Het flesje moedermelk zo snel mogelijk in de koelkast plaatsen;
voorzien van datum, tijd en naam van de baby. Op de kinderafdeling
worden daarnaast ook kleuren stickers gebruikt.
- Het invriezen liefst in:
- plastic flesjes of bewaarzakjes;
- bakjes van ijsklontjes en die daarna overdoen in plastic
diepvrieszakjes;
- plastic bakjes waar levensmiddelen in kunnen worden ingevroren;
- bij voorkeur geen ijsklontjesdiepvrieszakjes gebruiken omdat er zo
resten plastic in de voeding terecht kunnen komen;
- niet invriezen in glas of metalen bakjes, er gaat dan een deel van de
antistoffen verloren;
- de flesjes of bakjes eerst huishoudelijk schoonmaken en daarna in de
afwasmachine reinigen of drie minuten uitkoken.
10

Voor het gemak even alle feiten en regels op een rijtje:
MELK TEMPERATUUR TIJD
Verse moedermelk koelkast ziekenhuis niet langer dan
48 uur
Verse moedermelk koelkast thuis tot vijf dagen
Moedermelk vriesvak koelkast tot twee weken
Moedermelk kleine vriezer drie tot vier
maanden
Moedermelk diepvries constant max. -18C zes maanden of
langer
Ontdooide moedermelk koelkast binnen 24 uur
Ontdooide moedermelk kamertemperatuur zo snel mogelijk
behandelen
6. Het geven van moedermelk
Zorgt u ervoor dat de moedermelk vóór gebruik op de goede temperatuur
is. Belangrijk is dat u de voeding voorzichtig opgewarmd tot 37 graden.
Laat de temperatuur niet boven de 40 graden komen in verband met het
verlies van antistoffen en voedingsstoffen. Bij voorkeur de moedermelk
niet in de koelkastdeur, dit is de minst koele plek. Laat de moedermelk
vóór het invriezen eerst afkoelen.
Opwarmen van moedermelk kunt u op
verschillende manieren doen:
- de moedermelk direct na het kolven
geven;
- de afgekoelde/bevroren moedermelk
opwarmen onder een stromende
kraan die van koud naar warm gaat.
Nooit ontdooien onder een hete kraan;
hierdoor worden de antistoffen
onwerkzaam.
- de moedermelk opwarmen in een
11

flessenwarmer (water in de flessenwarmer direct na gebruik
weggooien);
- de moedermelk in een pannetje met warm water, au bain-marie
opwarmen;
- kleine hoeveelheden melk kunt u onder een lauwwarm stromende
kraan verwarmen;
- op de couveuse-unit gebruiken we een stoof om de voeding op te
warmen;
- moedermelk mag u niet in de magnetron opwarmen. Het risico bestaat
dat de moedermelk te warm wordt. Tevens is er sprake van verlies van
waardevolle antistoffen en vitamines;
- wanneer borstvoeding eenmaal opgewarmd is geweest, kunt u niet
opnieuw opwarmen of invriezen. U kunt het thuis maximaal één uur
bewaren, daarna weggooien;
- test de warmte van de voeding altijd aan de binnenzijde van de pols
door middel van een druppel.
Manieren van geven van moedermelk:
- met een sonde;
- met een cupje;
- fingerfeeden tot minimaal 40 ml per voeding;
- met een lepeltje;
- met een fles (op de couveuseafdeling kan men voor deze vorm kiezen
omdat daar baby’s liggen die een andere aanpak van de zorg behoeven);
- borstvoedingshulpset.
De keuze van de manier van voeden hangt af van de situatie van uw
kind. De verpleegkundige of de kinderarts geeft u hierover uitleg en kan
u helpen bij het aanleren van bepaalde vaardigheden wat betreft het
voeden van uw kind.
12

7. Voeden en kolven na ontslag uit het ziekenhuis
Als u naar huis gaat en u wilt thuis moedermelk blijven afkolven, dan
kunt u er voor kiezen om een kolfapparaat te huren of te kopen. De
lactatiekundige kan u voorlichting en folders geven over verhuur van een
kolfapparaat en de aankoop hiervan.
Op de afdeling Verloskunde is het mogelijk een Medela Symphony kolf te
huren. Na gebruik moet u de Medela kolf weer inleveren bij:
Baby & Borst
Borstvoedingswinkel en verhuur Medela
Argonweg 70, 1362 AD Almere
T (036) 536 16 00
info@babyenborst.nl
www.babyenborst.nl
Als u weer gaat werken, dan is het wettelijk geregeld dat u 25 procent van
de werktijd mag besteden aan kolven en voeden (Arbobesluit Art. 1.1 lid
5c en Arbeidstijdenwet Art. 4.8). Dit mag totdat uw kind negen maanden
oud is. De werkgever is verplicht om deze tijd door te betalen. Als u er
meer tijd voor nodig heeft, is de werkgever niet verplicht de extra tijd
door te betalen. Wilt u langer dan negen maanden borstvoeding geven of
kolven, dan moet u hierover goede afspraken maken.
8. Verkrijgbaarheid van artikelen
Voor het verhuur van een kolfapparaat moet u een geldig legitimatiebewijs
meenemen. Houdt u er rekening mee dat u bij het huren van materialen
vaak een borgsom moet betalen. Kijk voor adressen van de thuiszorgwinkel
bij u in de omgeving: www.thuiszorgwinkel.nl. U kunt bij uw
zorgverzekering navragen of het aanschaffen of huren van een kolfapparaat
wordt vergoed.
13

9. Kolfdagboek
15

Naam moeder
Naam kind
Geboortedatum kind
Geboortetijd kind
Datum/tijd start kolven
16

Reden tot aandacht/kolven Interventies/advies
Kind gaat binnen zes
tot twaalf uur na de
geboorte niet aan de
borst
Kind gaat na 24 uur
minder dan zes keer aan
de borst
Kind is niet in staat (alle)
voedingen zelf te drinken
Kind is ziek, waardoor
hij/zij onvoldoende
drinkt
Start kolven om de melkproductie op
gang te helpen
Kolven om de drie uur (zes tot acht keer
daags) als uw kind niet aan de borst
gaat
Start kolven
Afgekolfde moedermelk geven of hypoallergene
voeding met cupje/spuitje
Kind om de drie uur wakker maken en
aanleggen
Volledig kolven
Kind vóór en na de borstvoeding wegen
Als uw kind wel even aan de borst heeft
gedronken nakolven (beide borsten vijf
minuten)
Als uw kind goed aan de borst heeft
gedronken hoeft u niet te kolven
Volledig kolven
Kind vóór en na de borstvoeding wegen
Als uw kind wel even aan de borst heeft
gedronken, dan nakolven (beide borsten
vijf minuten)
Als uw kind goed aan de borst heeft
gedronken, dan hoeft u niet na te kolven
17

Reden tot aandacht/kolven Interventies/advies
18
Kind drinkt nog niet
effectief en onvoldoende
aan de borst
Kind valt af in gewicht
(méér dan zeven procent
geboortegewicht)
Moeder gebruikt
medicijnen die schadelijk
zijn voor het kind
Onvoldoende
melkproductie
Pijnlijke tepels/
tepelkloven
Verbetering van de vorm
van de tepels
Volledig kolven
Kind vóór en na de voeding wegen
Als uw kind wel even aan de borst heeft
gedronken, dan nakolven (beide borsten
vijf minuten)
Afgekolfde moedermelk of
hypoallergene voeding geven per cupje/
spuitje
Volledig zes tot acht keer per dag
kolven en voeding weggooien
Volledig kolven; zes tot acht keer daags
Nakolven (beide borsten vijf minuten)
Syntocinonspray gebruiken als er geen
toeschietreflex is
24 uur kolven om de tepels rust te geven
Moedermelk op de tepels smeren en
laten drogen
Tepels dun insmeren met lanoline
tepelcreme (lansinoh verkrijgbaar bij de
DA drogist)
Vóór het aanleggen kort kolven
Buitenshuis werken Kolven als het kind niet aan de borst
gaat

Dag 1
Aantal keer kolven 1 2 3 4 5 6 7 8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
Dag 2
Aantal keer kolven 1 2 3 4 5 6 7 8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
19

Dag 3
Aantal keer kolven 1 2 3 4 5 6 7 8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
Dag 4
Aantal keer kolven 1 2 3 4 5 6 7 8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
20

Dag 5
Aantal keer kolven 1 2 3 4 5 6 7 8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
Dag 6
Aantal keer kolven 1 2 3 4 5 6 7 8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
21

Dag 7
Aantal keer kolven 1 2 3 4 5 6 7 8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
Dag 8
Aantal keer kolven 1 2 3 4 5 6 7 8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
22

Dag ...
Aantal keer kolven 1 2 3 4 5 6 7 8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid
gekolfde melk
Advies:
Opmerkingen/
Afspraken
Dag ...
Aantal keer kolven 1 2 3 4 5 6 7 8
Tijdstip kolven
Hoeveelheid melk
Opmerkingen/Afspraken
Advies:
23

10. Nuttige adressen
- www.borstvoedingsforum.nl: Op deze site kunt u informatie vinden en
vragen stellen over borstvoeding.
- www. borstvoeding.com: Dit is het kenniscentrum over borstvoeding
- De Vereniging Borstvoeding Natuurlijk (VBN) geeft door het hele land
informatie over borstvoeding aan zwangeren en voedende moeders.
De medewerkers van deze vrijwilligersorganisatie staan dicht bij hun
doelgroep met hun (ervarings)deskundigheid en gedegen (bij)scholing.
Zie: www.borstvoedingnatuurlijk.nl en voor contact in de regio:
vbnbussum@kpnmail.nl, T regio 035-691 28 38 of 06-151 44 969
- Borstvoedingsorganisatie la leche league (LLL) s een wereldwijde
vrijwilligers organisatie van moeders voor moeders
11. Tot slot
Het Vrouw Moeder Kind Centrum van Tergooi biedt u dit kolfboek en
kolfdagboek aan. Bij vragen en/of opmerkingen kunt u contact opnemen
met de lactatiekundigen
- T 088 753 22 15 (maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van
09.00-15.00 uur)
- e-mail: lactatiekundigen@tergooi.nl
24

Ruimte voor aantekeningen
25

Tergooi
Blaricum – Hilversum – Weesp
T 088 753 17 53
www.tergooi.nl
© Tergooi
314295 14052013

www.tergooi.nl