Huis van Bewaring Zwolle 1813-1940 - Mijn Stad Mijn Dorp

“Engels model”, dat wil zeggen afkomstig uit de wapenhulp die Engeland in eind 1813
meestuurde met de latere Koning Willem I . Het waren pistolen van kaliber 1/22 pond; door
invoering van het eigen Nederlandse pistool M. 1815 waren deze Engelse pistolen obsoleet
geworden. De sabels waren van Model No.2 (M. 1819).
In 1845 werden opgestuurd uit de Artillerie Stapel-en Constructiemagazijnen te Delft 1
geweer (Model Slag No.4 Inf.M.1815 No.2) met bajonet en 1 sabel Inf. No.1 49 v oor de 3 e
bewaarder.
In 1849 kwam er een circulaire van het MvJ binnen. De Cie.Adm. van het tuchthuis in
Leeuwarden had voorgesteld de geweren, patroontassen en sabels van de bewaarders in te
nemen en te vervangen door een hartsvanger die met een knop en veer in de schede zat en
bevestigd was aan een riem, voorzien van een koperen plaat, zodanig om het lichaam
gesloten dat de sabel niet meer slingerde, wat de dan in gebruik zijnde infanteriesabels wel op
hinderlijke wijze deden. Echter de meeste Commissies van Administratie der gevangenissen
gaven aan het MvJ te kennen toch te blijven hechten aan de geweren en pistolen, en de sabel
alleen te laten dragen door de bewaarders buiten het gebouw. Het MvJ gaf daarop aan dat de
dan in gebruik zijnde sabelriem in een gordel veranderd kon worden zoals dan bij de Artillerie
in gebruik en ook al ingevoerd voor de bewaarders van het (militaire) gevang te Leiden. De
verandering kon gedaan worden in de gevangenis te Leiden tot gordels met koperen plaat van
een model dat door de Inspecteur op de Gevangenissen zou worden bepaald.
In 1859 kwam het voorschrift dat de sabel gedragen zou gaan worden aan een zwart verlakte
leren koppel of ceintuur om het lijf. De nog aanwezige vuurwapens mochten door de
Cie.Adm. onderhands verkocht worden, terwijl als vervanging werden opgestuurd 4
percussiepistolen Justitiemodel 50 . De Zwolse handelaar Emanuel Anholt kocht daarop voor
f.15,-van het gevang 10 pistolen (vuursteensysteem), 5 sabels, 10 koppels, 2 degens (kennelijk
uit de Franse tijd) en 5 sabelscheden 51 .
In 1862 kwamen binnen 3 pistoolholsters voor bewaarders en in 1863 gingen op dat moment
overbodige wapens naar het Militair Huis van Detentie te Leiden: 2 geweren met bajonetten, 3
patroontassen met bandeliers, 1 bajonetschede en 2 geweerriemen ( 1 percussiegeweer en 3
sabels werden gehouden).
In 1864 werden uit het militaire gevang te Leiden opgestuurd 3 sabelkoppels waarvan 1 met
plaat (met Rijkswapen), terwijl het MvJ toestemming gaf om patronen voor de pistolen aan te
kopen. De pistolen werden overdag in afgesloten kastjes bewaard, ’s nachts lagen de pistolen
voorhanden 52 .
In 1867 werden de toen in gebruik zijnde sabels vervangen door nieuwe, uit Leiden werden 3
stuks opgestuurd 53 .
In 1884 werd de sabel gedragen aan een lederen sabelriem die onder de jas werd gedragen.
Uit een overzicht uit 1868 blijkt dat de bewapening toen bestond uit 1 geweer, 6 sabels, 3
koppels en 4 pistolen met holsters.
De opdracht van het Col. Reg. aan de bewaarders om met de sabel bewapend de rondes te
doen lijkt in 1876 nog steeds gehandhaafd te worden, want toen bewaarder Lengton de ronde
deed, vond hij de gedetineerde Simon Roucourt in de pistole waar hij zich verhangen had.
Volgens het notulenboek van het Col.Reg 54 had Lengton daarop de verhangene losgesneden
met zijn sabel. Omdat Nederlandse justitie- en politiesabels eigenlijk nooit gescherpt waren, is
dit verhaal dubieus. Maar Lengton droeg dus kennelijk wel de sabel.
8