Huis van Bewaring Zwolle 1813-1940 - Mijn Stad Mijn Dorp

-Commissie voor kleding en ligging.
-Commissie voor arbeid en controle op het geld der gevangenen.
-Commissie voor het lager- en godsdienstig onderwijs.
(Zie bijlage A voor de namen der bestuursleden)
Het personeel van de gevangenis
Het tractement van de diverse personeelsleden werd geregeld bij KB 16-12-1814 No. 8 22 . De
benoeming van het lagere personeel vond plaats door de CdK, op voordracht van het Col.Reg.
Per KB in 1858 23 kwam er een nieuw systeem van rangen en tractementsschalen:
-bewaarders 1 e kl.1 e rang
-bewaarders 1 e kl. 2 e rang
-alle andere 2 e kl.
In tegenstelling tot bijvoorbeeld politiebeambten die al rond 1900 een vakopleiding konden
krijgen, was die er lange tijd niet voor bewaarders. Zo werden in 1918 als
geschiktheidscriteria genoemd door het MvJ 24 : leeftijd 23-35 jaar, min. lengte 1.70m, krachtig
gespierd, gewicht min. 65 kg,, eenvoudig Nederlands kunnen lezen, schrijven in gedicteerd
Nederlands, hoofdrekenen met gehele getallen en breuken, metrieke stelsel, aardrijkskunde
van Nederland en voornaamste gebeurtenissen der Vaderlandse geschiedenis.
Vanaf 1870 vonden de benoemingen van het personeel plaats door het MvJ i.p.v. de CdK.
Naast de medewerkers met vaste aanstelling was er vanaf het einde van de negentiende eeuw
een uitgebreide pool van reserve-bewaarders (-sters), hulp-bewaarders (-sters) en tijdelijk
bewaarders (-sters).
De cipier
De directeur van een gevangenis werd wisselend genoemd: cipier, directeur of conciërge. In
de begintijd rond 1814 werd een enkele keer voor de cipier van het Tuchthuis ook nog de term
“tuchthuismeester” gebruikt. De cipiers uit de die beginperiode:
-van het Tuchthuis: J. Broekhuizen (overleden 19-4-1822).
-van het Huis van Arrest: H. van Aalderen, die na het samenvoegen van beide inrichtingen als
bewaarder verder dienst deed.
-van het (militaire) Provoosthuis: de provoost-geweldige Bernardus Westerburger (geb. plm.
1770, gehuwd, 4 kinderen) benoemd 1817.
Voor de dienst der cipier werd een Instructie vastgesteld 25 .
(zie bijlage B. voor de namen der verdere cipiers)
De bewaarders
In de begintijd van het Koninkrijk werden de bewaarders ook wel genoemd: knecht,
stokkenknecht of suppoost. Zij waren ingedeeld in de rangen van 1 e knecht (op een wedde van
f.250,-/jr) en 2 e knecht (op een wedde van f.200,-/jr), terwijl het Huis van Arrest slechts één
knecht had (op een wedde van f.200,-/jr).
Net zo als bij de gevangenen werd ook de voeding der bewaarders precies geregeld 26 .
(zie bijlage C. voor de namen der bewaarders)
4