Huis van Bewaring Zwolle 1813-1940 - Mijn Stad Mijn Dorp

In 1823 werd landelijk opgericht een Nederlands Genootschap ter Zedelijke Verbetering der
Gevangenen en vroeg de CdK aan het Col.Reg. om medewerking met dit Genootschap 135 .
Maar over daadwerkelijke activiteit valt weinig te vinden in het vroege begin. Het is pas in
1855 als het Genootschap vroeg een bibliotheek ten behoeve van de gevangenen te mogen
inrichten in het gevang met “werken van godsdienstige en zedekundige aard” 136 maar pas vijf
jaar later werd er daadwerkelijk een boekenkast ingericht. Prompt werden door pastoor
Mocking van het gevang een aantal boeken afgekeurd voor de katholieke gevangenen.
In 1893 vroeg het Genootschap om een circulaire van de drankbestrijdersbond in de cellen te
mogen leggen. Dit werd door het Col.Reg. geweigerd omdat er de zinsnede in voorkwam:” in
den jenever welks verkoop een zich Christelijk noemende wetgeving vergunt en waarvan zij
zich niet schaamt telkens accijns te heffen” 137 .
Het was het Comité van Dames ( zie aldaar) dat daadwerkelijke al heel vroeg reclassering
bood, dit tegen het zere been van de plaatselijke afdeling van het Nederlands Genootschap,
die bij het Col. Reg. klaagde in 1874, dat het Damescomité eigenlijk niet aan de regels
voldeed 138 .
Pas veel later is in de archieven te vinden dat medewerkers van het Nederlands Genootschap
daadwerkelijk gevangenen gaan bezoeken en kregen ook andere instellingen toegang, zoals in
1913 de heer B. van Hee, van het Leger des Heils een passe-partout kreeg evenals de heer Jos
van Leipsig van de “Vereniging Liefdewerk tot. zedelijke verheffing van ontslagen
gevangenen”.
Het Comité van Dames tot bezoeken van vrouwelijke gevangenen
Dit Comité werd opgericht 6-4-1840 en al vanaf het begin was het Comité zeer actief bij het
verbeteren van het lot van vrouwelijke gevangenen. Al na een maand na de oprichting schreef
het Comité aan het Col. Reg. 139 dat de mannelijke gevangenen naar de vrouwen konden
roepen, dat verstoorde de rust en er werd voorgesteld de ramen van de vrouwencellen dicht te
metselen waardoor “betere gedachtes die tot boete en bekering leiden” meer mogelijk waren.
Toen er door de geestelijke verzorging in het gevang licht geprutteld werd over de activiteiten
van de Dames reageerde het Comité vinnig 140 en ontkende als zouden de gesprekken met
vrouwelijke gevangenen dogmatisch godsdienstige onderwerpen behelzen.
Naast gesprekken met de vrouwelijke gevangenen zorgde het Comité ook voor aangepaste
arbeid voor vrouwen in het gevang, hielpen ze de vrouwelijke gevangenen aan werk na hun
ontslag uit het gevang, voorzagen zij de ontslagen vrouwen van kleren, kortom, ze waren zeer
duidelijk reclasseringsgericht bezig. Het Comité had dan ook vrij toegang tot het gevang 141 tot
het drama in 1863 rond ds. van Rijn (zie onder Bijzondere gevangenen), toen de bezoekuren
werden ingeperkt.
Het Comité bleef aandringen op het aanstellen van een bewaarster. Typisch Nederlands was,
dat het MvJ al eens had gereageerd dat ze akkoord gingen met de aanstelling van een
bewaarster als het Comité bereid was de loonkosten voor haar rekening te nemen.
Een enkele keer meende het Comité zich te moeten mengen in de gang van zaken in het
gevang, bijvoorbeeld 142 een verzoek van het Comité om de gevangene Johanna Bruggink, die
na recidive weer werd opgesloten, apart te houden van de andere vrouwen omdat ze een
slechte invloed zou hebben: “Deze vrouw, die ondanks een schijn van vroomheid een zeer
bedorven gemoed verbergt…”.
In 1850 verzocht de pastoor 143 aan het Col.Reg. om te willen zorgen dat het Comité geen
katholieke vrouwelijke gevangenen meer bezoekt, omdat de groepsbijeenkomsten, die met
gebed werden geopend en gesloten, toch een godsdienstig karakter hadden waarop de pastoor
geen zicht had. Dit verzoek werd klakkeloos door het Col.Reg. overgenomen 144 , zodat vanaf
18