Huis van Bewaring Zwolle 1813-1940 - Mijn Stad Mijn Dorp

was diende eerst getoetst te worden door ook de katholieke en de protestantse geestelijke
raadslieden (art. 6 van het Huishoudelijk reglement omtrent de bibliotheek), maar het
Hebreeuwse gebedenboek mocht hij behouden, dat kon toch niemand anders lezen 126 .
In 1900 staat er ook een vaste organist (D.J. Düringshoff) op de loonlijst van het gevang, maar
behield deze tot zeker in 1932 de status van “tijdelijk”.
Onderwijs aan gevangenen
Al heel vroeg werd er door bemiddeling van het Nederlands Genootschap tot Zedelijke
Verbetering van Gevangenen een onderwijzer aan het gevang verbonden. Het Genootschap
bekostigde de onderwijzer en de leermiddelen. Mannen en vrouwen kregen gescheiden les 127 .
Bij de Wet op het Onderwijs 13-8-1857 St.Bl. 103 werd dit onderwijs tot staatszaak verheven
en werd de onderwijzer van het gevang A. Kroeze Ramaker op tractement gezet. Voor het
onderwijs in het gevang werd ook een reglement vastgesteld 128 . Het onderwijs viel vanaf 1861
niet meer onder de Wet op het Onderwijs, zodat ook de Inspectie op het Onderwijs geen
toegang meer had tot het gevang 129 .
In de notulen van het Col. Reg. 130 werd een Reglement voor de Hoofdonderwijzer
opgenomen.
Naast het geven onderwijs was de onderwijzer ook verantwoordelijk voor de bibliotheek: het
uitlenen en het aanvullen. Ook voor die activiteit werd een Huishoudelijk Reglement
vastgesteld 131 .
Er werd 4 uren per week les gegeven, wat in 1868 werd uitgebreid tot 6 uren per week.,
Verdere onderwijzers:
na het overlijden van H. Kroeze Ramaker op 3-1-1869 werd aangesteld
-Adam van der Sluis Tzn, geb. 8-3-1819, onderwijzer op het Eiland, NH, gehuwd, 3
kinderen, op een wedde van f.150,-/jr. Op zeer hoge leeftijd eervol ontslagen in 1905.
-Marten Rodink; 1905 tot zijn overlijden op 21-10-1912
-Andreas Johannes Vasbinder, geb. 11-5-1866, gehuwd. 3 kinderen; 1913- (1927)
Arbeid van gevangenen
Vanaf 1840 werd vanuit de gevangenis in Leeuwarden de arbeid van gevangenen
aangestuurd: aanvoer van materialen, regelen van de beloningen 132 en dergelijke. In de eerste
tijd werden er uit de gevangenis te Hoorn gevangenen opgestuurd naar Zwolle die dienst
konden doen als opzichters van de arbeid: het spinnen en haspelen van vlas en snuit
(espartogras). Van de verdiensten ging 1/3 naar het Rijk, 1/3 naar de uitgaanskas van de
gevangene en 1/3 voor de gevangene om te mogen worden uitgegeven in de kantine.
Naast het spinwerk werden in de loop der tijd ook andere werkzaamheden ingevoerd, zoals
het aanmaken van onderbroeken (1868), en voor particulieren het “lezen” van koffiebonen,
het klassieke zakjes plakken e.d.
Om een indruk te krijgen van het dagschema van gevangenen: zie brief MvJ 133 .
De overheid was er niet zo voor dat gevangenen zich met sport of spel bezig hielden, getuige
een afwijzende reactie van het MvJ op de aanvraag van het Col.Reg. enkele dam- en
schaakspelen te mogen aanschaffen voor gebruik op zon- en feestdagen. Als de gevangenen
zich verveelden, moesten ze maar gaan werken, vond het MvJ. Een lid van het Col.Reg. had
hierover zelfs overleg te den Haag 134 .
Reclassering
17