Huis van Bewaring Zwolle 1813-1940 - Mijn Stad Mijn Dorp

In het jaarverslag over 1876 staat vermeld, dat de recidivisten voor het merendeel
sigarenmakers uit Kampen waren. Zij verdienden veel, dronken dan veel, kwamen tot
mishandeling en waren niet onder de indruk van eerdere detentie 72 .
Bijzondere gevangenen
-Karel van Hulst, drukker te Kampen, veroordeeld 15-1-1846 tot 2 jaar wegens het drukken
van een pamflet “De staatkundige tooverlantaarn”, dat als majesteitsschennis werd
geoordeeld.
-Ds. G.J. van Rijn 73
Bij de brand in de gevangenis in 1863 werd van Rijn als enige gevangene niet ondergebracht
in de manege, maar kreeg hij een eigen kamer op het gemeentehuis onder bewaking van 2
politieagenten. Ondanks de aparte behandeling beklaagt van Rijn zich toch nog bij het MvJ 74 .
Bij een extra vergadering van het Col.Reg. werd besloten bij het teruggebracht worden naar
het gevang hem op te sluiten “in het beste alsdan bestaande locaal”, maar al weer gaf ds. van
Rijn aanleiding tot verwarring: de passages in het notulenboek bevatten allerlei
doorhalingen 75 .Ook na terug gebracht te zijn werd ds. van Rijn door 2 bewaarders bewaakt en
moest tijdelijk een hulpbewaarder worden aangenomen die nog dezelfde avond door de cipier
werd beëdigd en bewapend.
Toen het kerkbestuur van de classis aan het Col.Reg. verzocht om toegelaten te worden tot
ds. van Rijn constateerde het Col.Reg. dat dat eigenlijk niet toegestaan kon worden omdat ds.
van Rijn “buiten toegang was gesteld”. Maar omdat het college er merkbaar mee in de maag
zat en de zaak ook niet op de spits wilde drijven, werd besloten de verantwoordelijkheid maar
te verschuiven vaar de OvJ: als deze een toegangsbiljet wilde uitschrijven dan zou het bezoek
worden goedgekeurd, maar zou wel een bewaarder bij het gesprek aanwezig blijven 76 . Dan
nog krijgt het Col.Reg. de wind van voren als de arrondissementsrechtbank het Col.Reg.
vraagt te willen onderzoeken waarom de “buiten toegangsstelling” niet stiptelijk was
nagekomen 77 .
Door het Col.Reg. werd een proces-verbaal opgesteld 78 omdat ds. van Rijn geprobeerd had
bewaarder Lengton om te kopen om brieven van hem, buiten alle regels om, buiten het
gevang te brengen en te bezorgen bij J. Ridder Buiten de Diezerpoort. Ds. van Rijn gaf aan
dat hij niet wist dat het verboden was, terwijl Lengton verklaarde dat ds. van Rijn dat wel
drommels goed wist. Toen dit dus niet lukte, probeerde ds. van Rijn de Procureur Generaal
voor zijn karretje te spannen, die zich, niet bewust van de regels van het gevang, zich daartoe
liet misbruiken 79 . De PG stuurde verzegelde brieven op met het opschrift “ongeopend
uitreiken”. Voor de poging tot omkoping werd ds. van Rijn gestraft volgens het Reglement op
de Inwendige Dienst van het gevang, met uitzondering van het onthouden van frisse lucht en
lectuur.
Via de cipier vroeg ds. van Rijn om tot de pistole toegelaten te mogen worden omdat hij bij
bezoeken van zijn vrouw haar niet de hand mag geven of omhelzen 80 .
Kennelijk had de detentie bij ds. van Rijn niet geleid tot een zekere mate van nederigheid.
Blijkens een proces-verbaal van de pas aangestelde bewaarder van Dijk gaf ds. van Rijn, toen
bewaarder van Dijk met een gevangene van de huisdienst de cel nr. 16 van ds. van Rijn wilde
schoonmaken, aan de medegevangene de opdracht een aantal boeken naar de bibliotheek te
brengen. Bewaarder van Dijk gaf daarop aan dat gevangenen alleen opdracht kunnen krijgen
van bewaarders. Ds. van Rijn gaf toen aan: “Ik stoor mij aan geen hoofdigheid, daar heb ik
een oppasser voor om mij te dienen” en voegde bewaarder van Dijk “beul” toe toen deze de
cel verliet.
11