Huis van Bewaring Zwolle 1813-1940 - Mijn Stad Mijn Dorp

Er waren ontvluchtingen:
Op 29-10-1829 ontvluchtte Willem Swaakhuizen, door nalatigheid van 1 e knecht Hendrik
Cieraad
In 1831 ontvluchtte Paul Joseph Siriij (alias Joseph Kirch) en werd diens signalement
verspreid o.a. via het Provinciaal Blad van Overijssel 65
In 1835 ontvluchtte G.S. Westerhof
1858 1 ontvluchting
In 1862 ontvluchting van 3 gevangenen door “grove en verregaande nalatigheid van cipier en
bewaarders”, “achteloosheid en plichtsverzaking” 66 .
Naast de boeien (“brandkettingen”) die gebruikt konden worden bij brand, waren er in 1905
11 stel hand- en voetboeien, die op dat moment niet meer voldeden en als dwangmiddelen
werden toen aangevraagd 67 :
-3 stel voetboeien
-3 stel handboeien
-2 nieuwe dwangbuizen
-1 dwangpak
Ook bestaande dwangbeugels waren echter in Zwolle niet aanwezig.
De schrijver
Als administratieve ondersteuning van de cipier en ook omdat er veel moest worden
geadministreerd in allerlei staten van financiën, van de bezetting van het gevang,
transportorders en dergelijke werd ook een schrijver aangesteld. Omdat de bewaarders vaak
administratief veel te weinig onderlegd waren, verving de schrijver regelmatig de directeur,
als deze ziek of uithuizig was.
(zie bijlage E. voor de schrijvers van het gevang)
De gevangenen
Er waren diverse categorieën van gevangenen:
*preventief gedetineerden (voorarrest)
*correctioneel veroordeelden
*crimineel veroordeelden
*passanten op weg naar een Tuchthuis of Militair Detentiehuis. Omdat Zwolle op de weg lag
naar de kolonies te Veenhuizen en Ommerschans, waar veel bedelaars en landlopers uit heel
Nederland naar veroordeeld waren, leverde dat ook veel passanten op
*gegijzelden wegens schulden; dit was een geheel aparte categorie, met eigen cel, eigen
regime van verzorging, financiering der verzorging 68 , een speciaal Reglement 69
*door kantonrechter gestraften wegens overtreding van gemeentelijke regel; hier dienden de
gemeentes de onderhoudskosten te betalen.
*militair gestraften. Hierbij valt op dat relatief zeer veel gestrafte militairen afkomstig waren
van het Koloniaal Werfdepot te Harderwijk.
Ook in de 19 e eeuw kwam het kennelijk voor dat de gevangenisstraf werd uitgezeten door
iemand anders dan de veroordeelde. Daarom een voorschrift in 1860 70 dat een gevangene pas
mocht worden opgenomen als in het bijzijn van een deurwaarder of andere beambte de
identiteit van de gevangene was bevestigd.
De indruk ontstaat dat tijdelijke onderbrekingen van de straf op humanitaire gronden heel
beperkt zijn geweest. Zo staat in het jaarverslag over 1920 71 te lezen dat een gevangene wiens
dochtertje was overleden een bezoek van ten hoogste 2 uren mocht brengen aan het sterfhuis.
10