VAIS Activiteitenverslag 2008.pdf - Kauri

Zuidwerking
MOZAMBIQUE
Mozambique in 1982, 1994 en 2009, drie verschillende landen
De reiziger, die in 2009 in de stad Tete rondloopt, met in zijn achterhoofd zijn vorige bezoek, 27 jaar
terug, weet niet waar hij het heeft. In het hotel Zambeze, waar hem een kamer gereserveerd is met
de waarschuwing, ’t is het beste dat ze daar hebben maar dan nog … en reken vooral niet op het
internet, kijkt hij zich de ogen uit zijn hoofd. Beneden een vernieuwde receptie en op de bovenste verdieping
buffetontbijt, met als het een beetje meezit, zicht op de brug over de rivier. De traditiegetrouw
in short geklede Zuid-Afrikanen die in het hotel verblijven – aan hun accent te horen zijn enkelen onder
hen Afrikaners – hebben zich op het beste plekje geïnstalleerd. In zijn ruime kamer, met zithoek, geruisloze
airconditioning, koelkast, televisie en dvd-speler ontdekt de verbaasde reiziger de kers op de
taart: een draadloze, zij het onbeveiligde internetverbinding, die als voordeel heeft dat je laptop zonder
plichtplegingen meteen tot de gewenste sites toegang geeft.
Wat is er aan de hand ? De mededeling op een bord op straat heeft het me geleerd: er is een nieuw
hotel in aanbouw. Ik zie het geraamte bovenop een helling staan, het onbelemmerde zicht op de rivier
moet straks grandioos zijn. Hotel Zambeze heeft de les begrepen en is preventief in de tegenaanval
gegaan. Wie zijn monopolie dreigt te verliezen, moet zich wapenen tegen de concurrentie. Daardoor
kom ik onverhoeds in een luxesituatie terecht, die beslist niet alle buitenlandse coöperanten delen,
laat staan de Mozambikanen. De verhalen over het dagelijkse gevecht voor stromend water, die me
ter ore komen leren me dat het beste dat ze daar hebben in Tete me als een godsgeschenk in de
schoot gevallen is.
Voor het hotel staan er taxi’s bij de vleet, die het begrip concurrentie opvatten als een afgeleide van
gewapende strijd. Keuze zat en diegene die we voor de eerste rit eruit gepikt hebben, zou die dag
goed zijn brood verdiend hebben, mocht hij zijn mobiele telefoonnummer correct vermeld hebben op
zijn geïmproviseerde visitekaartje. Om de hoek, op weg naar het kantoor van het provinciale gezondheidsdepartement,
trekt een leuke eet- en drinktent mijn aandacht. Ze serveren er op de middag op
hun terras een lunchbuffet. Maïspap, maniok en andere groentes, vlees en vis, uit dat aanbod stel je
je eigen maaltijd samen. Je betaalt per gewicht, als de weegschaal werkt tenminste, het restaurant
vertoont kinderziektes. Tot voor kort was dit een rendez-vousplek, ze hebben duidelijk een upgrade
achter de rug. Achter de schermen hoor ik het Braziliaanse accent van de nieuwe eigenares.
Tijdens de rit van de luchthaven naar het hotel was me het gloednieuwe complex opgevallen van
Riversdale, het Australische mijnbedrijf, dat op de Mozambikaanse steenkoolvoorraad afgekomen is.
Een eind verderop, op de weg naar Moatize, lagen de hopen steenkool open en bloot te blinken in
de zon als terrils in de Borinage. De exploitatie van het zwarte goud gebeurt hier zo goed als bovengronds,
een meer dan rendabele onderneming.
Australiërs, Brazilianen, Zuid-Afrikanen. De aantrekkingskracht van Tete verrast me. In mijn herinnering
was het dat slapende stadje gebleven waar niets functioneerde, letterlijk niets. Het staat in mijn
geheugen gegrift hoe er geen eten te vinden was en geen vervoer, ook niet naar de luchthaven, wat
op de keper beschouwd niet erg was want er daagde toch geen vliegtuig op. De rit vanuit Tete naar de
Cahora Bassa-stuwdam, energieleverancier voor het aan stroom mangelende Zuid-Afrika, gebeurde
onder militaire begeleiding. Steden waren in april 1982 als het ware omsingeld door de rebellen van
Renamo, dat de bevoorrading dusdanig belemmerde dat er soms nauwelijks eten te koop was. Dat
had ik in Beira al ondervonden en zeker in Maputo, waar zelfs in de loja franca, de dollarwinkel, geen
32 | Activiteitenverslag 2008
REpORTAGE