thema klimaat - H2O - Tijdschrift voor watervoorziening en ...

More documents

Recommendations

Info

Afb. 7: Concentraties chlorophyl-a in de Maas (Eijsden) in de periode juni t/m augustus 2006. Afb. 8: Ontwikkeling van de watertemperatuur in het (derde) spaarbekken van de Biesbosch en in de Maas (Eijsden en Keizersveer) in juli 2006. verdunning bij lage afvoeren heeft dus belangrijke implicaties voor de Wvo-vergunningverlening, in het bijzonder voor de immissietoets die wordt uitgevoerd om de eff ecten van een lozing op de waterkwaliteit in te schatten 8) . Om het watersysteem bij lage afvoeren afdoende te beschermen is het evident dat de laagwaterafvoer maatgevend moet zijn bij deze toets en niet de gemiddelde afvoer zoals thans het geval is. Wanneer het beleid onvoldoende rekening houdt met lage afvoeren, worden chemische waterkwaliteitsdoelen mogelijk niet gehaald in perioden van langdurige droogte. Daar komt bij dat ook realisatie van de ecologische doelstellingen gevaar kan lopen door de extreem hoge watertemperaturen van het oppervlaktewater bij een hittegolf en de, daarmee gepaard gaande, algenbloei en lage zuurstofconcentraties in de nacht. Nog afgezien van de overige ecologische consequenties van een verhoogde watertemperatuur 2),5) . Naast de ecologische risico’s heeft de hoge watertemperatuur gevolgen voor de 44 H 2O / 22 - 2007 gebruiksfuncties van het water. Een hoge watertemperatuur vormt een risico voor drinkwaterbedrijven die oppervlaktewater innemen en direct (zonder bodempassage) verwerken tot drinkwater (Evides en PWN). Beide bedrijven beschikken weliswaar over een spaarbekken, waardoor fl uctuaties in de temperatuur worden afgezwakt, maar de temperatuur in het bekken kan tijdens een hittegolf gevaarlijk dicht bij de 25°C-grens komen. In juli 2006 ging het in het Biesboschbekken net goed, zoals afbeelding 8 laat zien. De wettelijk toegestane maximale temperatuur van het drinkwater (aan de tap) is 25°C. Een hoge temperatuur van het oppervlaktewater leidt, bij directe inname, tot een hoge temperatuur van het water in het leidingnet. Het toestaan van koelwaterlozingen tot een maximale watertemperatuur van 28°C betekent voor de drinkwatersector een toename van de kans op overschrijdingen van de watertemperatuur aan de tap en een groter risico op microbiële infecties (bijvoorbeeld Legionella). De resultaten van deze studie zijn eveneens van belang voor de implementatie van de Kaderrichtlijn Water. Artikel 4.6 van de KRW stelt onder meer dat een tijdelijke achteruitgang van de toestand van waterlichamen niet strijdig is met de richtlijn, als deze achteruitgang het resultaat is van natuurlijke omstandigheden die uitzonderlijk zijn of niet redelijkerwijze waren te voorzien. De KRW doelt hierbij met name op extreme overstromingen of langdurige droogteperioden. Het lijkt echter moeilijk vol te houden, dat de eff ecten van droogte op de waterkwaliteit niet redelijkerwijze zijn te voorzien. Deze eff ecten zijn inmiddels genoegzaam bekend 2),3),4),5) , terwijl eveneens breed wordt erkend dat de kans op (extreme) droogte waarschijnlijk toeneemt door klimaatverandering. Het lijkt dan ook verstandig dat het Nederlandse waterkwaliteitsbeleid een meer pro-actieve houding aanneemt met betrekking tot de eff ecten van droogte en hittegolven op de waterkwaliteit dan thans het geval is. In concreto betekent dit aanscherping van de immissietoets in de Wvo-vergunningverlening (laagwaterafvoer moet maatgevend zijn) en het terugdraaien van de versoepeling van de emissie-eisen voor koelwater, waartoe de minister van Verkeer en Waterstaat in 2006 heeft besloten. In de internationale riviercommissies (IRC, IMC) zal Nederland meer aandacht moeten vragen voor de opwarming van de Rijn en de Maas en de consequenties die dat heeft voor de waterkwaliteitsdoelen en de gebruiksfuncties in Nederland tijdens perioden van droogte. Om de toenemende gevolgen van droogte en hittegolven op de waterkwaliteit en de drinkwatervoorziening op te kunnen vangen, zijn deze maatregelen onontbeerlijk. LITERATUUR 1) KNMI (2006). Persbericht 4 augustus. 2) Loeve R., T. Claassen en P. Droogers (2006). Klimaatverandering en waterkwaliteit. H 2O nr. 22, pag. 19-22. 3) Van Bokhoven A. en G. Zwolsman (2007). Klimaatverandering en de waterkwaliteit van de Rijn. H 2O nr. 9, pag. 34-37. 4) Van Vliet M. en G. Zwolsman (2007). Klimaatverandering en de waterkwaliteit van de Maas. H 2O nr. 9, pag. 29-33. 5) Mooij W., S. Hülsmann, L. de Senerpont Domis, B. Nolet, P. Bodelier, P. Boers, L. Dionisio Pires, H. Gons, B. Ibelings, R. Noordhuis, R. Portielje, K. Wolfstein en E. Lammens (2005). The impact of climate change on lakes in the Netherlands: a review. Aquatic Ecology 39, pag. 381-400. 6) Kohsiek L. (2007). Nattere winters, hogere dijken? Presentatie tijdens CSO-jubileumsymposium ‘Klimaatverandering en waterbeheer’ in Zeist op 3 oktober. 7) Puijker L., J. van Genderen en T. van den Hoven (2004). Oestrogene eff ecten in drinkwater en oppervlaktewater uit de Maas. Rapport KWR 04.045. Kiwa Water Research. 8) Commissie Integraal Waterbeheer (2000). Emissie-immissie; prioritering van bronnen en de immissietoets.
Alexander Bakker, KNMI Janette Bessembinder, KNMI Neerslagreeksen voor de KNMI’06-scenario’s Het KNMI heeft een computertransformatieprogramma ontwikkeld als aanvulling op de KNMI’06-klimaatscenario’s. Hiermee kan een historische neerslag- of temperatuurreeks op dagbasis omgezet worden in een reeks die past bij het klimaat onder één van de vier KNMI’06-klimaatscenario’s voor een bepaalde tijdshorizont. In dit artikel wordt toegelicht hoe het programma werkt voor neerslag en wat de mogelijkheden en beperkingen zijn. De KNMI’06-scenario’s geven een beeld van de mogelijke veranderingen van een groot aantal klimaatvariabelen in de toekomst (zie de tabel). De scenario’s voorzagen in eerste instantie niet in tijdreeksen voor de toekomst. Met name vanuit de hydrologische hoek kwamen veel verzoeken bij het KNMI binnen om tijdreeksen voor het gehele jaar te leveren. Neerslag- en temperatuurreeksen van klimaatmodellen zijn zelden direct toepasbaar voor klimaateff ectstudies. Los van de beperkte ruimtelijke resolutie zijn de variaties van dag-op-dag in de modelreeksen niet altijd even realistisch. Transformatie van historische tijdreeksen is een alternatief om bepaalde eff ecten van klimaatverandering op de waarnemingen te representeren. Deze getransformeerde tijdreeksen kunnen vaak wel direct gebruikt worden als basis voor bijvoorbeeld hydrologische modellen. Ze kunnen ook gebruikt worden om schattingen te maken van een aantal afgeleide klimaatparameters, bijvoorbeeld het aantal dagen met vorst of de dagelijkse neerslagsom die eens per jaar wordt overschreden. Om een eenduidig gebruik van de scenario’s te bewerkstelligen, heeft het KNMI een computertransformatieprogramma ontwikkeld (climexp.knmi.nl/scenarios_ monthly). Hiermee zijn snel dagreeksen voor verschillende KNMI’06-scenario’s, tijdshorizonten en locaties te genereren. Naast een programma voor de transformatie van neerslag bestaat ook een programma voor de transformatie van temperatuur. In dit artikel wordt alleen ingegaan op de transformatie van neerslagreeksen. Veranderingen in neerslag rond 2050 ten opzichte van 1976-2005, volgens de KNMI’06-scenario’s. G G+ W W+ wereldwijde temperatuurstijging +1°C +1°C +2°C +2°C verandering in luchtstromingspatronen in West-Europa nee ja nee ja winter (december t/m februari) gemiddelde neerslaghoeveelheid +4% +7% +7% 14% aantal natte dagen (≥0,1 mm) 0% +1% 0% +2% tiendaagse neerslagsom die eens in de tien jaar wordt overschreden +4% +6% +8% +12% zomer (juni t/m augustus) gemiddelde neerslaghoeveelheid +3% -10% +6% -19% aantal natte dagen (≥0,1 mm) -2% -10% -3% -19% dagsom van de neerslag die eens in de tien jaar wordt overschreden +13% +5% +27% +10% *thema platform Afl eiding van de relatieve veranderingen per maand en tijdshorizont De KNMI’06-scenario’s geven mogelijke relatieve veranderingen van het aantal dagen met meer dan 0,05 mm neerslag (de natte dagfrequentie of NDF), de gemiddelde neerslag op zulke dagen (P gem) en de dagsom die op één procent van die dagen wordt overschreden (Q99) ten opzichte van het klimaat rond 1990 (de periode 1976-2005). Deze veranderingen zijn alleen expliciet bepaald voor de winter- en zomermaanden rond 2050 en 2100 1) . Voor een willekeurige tijdshorizont wordt gebruik gemaakt van lineair geïnterpoleerde waarden tussen 1990, 2050 en 2100. Voor het transformatieprogramma zijn de relatieve veranderingen voor de winter en zomer omgezet naar waarden voor alle kalendermaanden, zodanig dat de veranderingen gemiddeld over de maanden juni t/m augustus en gemiddeld over december t/m februari overeenkomen met de voorgeschreven waarden voor respectievelijk de zomer- en wintermaanden. Op de genoemde internetpagina zijn ook de maandelijkse veranderingen beschikbaar voor potentiële verdamping rond 2050 en 2100 onder de vier scenario’s. Transformatiefunctie In de scenario’s zijn de relatieve veranderingen van P gem en Q99 niet gelijk. Daarom kan geen gebruik gemaakt worden van een schaling, waarbij de neerslag in de historische reeks voor elke dag met een vast percentage wordt verhoogd of verlaagd (de zogeheten deltamethode). Door te transformeren met een machtsfunctie (formule 1) is het wel mogelijk om een relatieve verandering op te leggen die afhankelijk is van de hoeveelheid neerslag. H 2O / 22 - 2007 45
Page 1 and 2: 40ste jaargang / 16 november 2007 n
Page 3 and 4: Serieus of niet? Deze uitgave staat
Page 5 and 6: grote ijsmassa op het zuidelijk hal
Page 7 and 8: versterkende waterschaarste ontstaa
Page 9 and 10: consortium bij de verkoop hiervan m
Page 11 and 12: Afb. 2: Verband tussen de stedelijk
Page 13 and 14: Totale kosten Hoe houd jij je onder
Page 15 and 16: Afb. 2: Gesimuleerde bebouwing in 2
Page 17 and 18: (zie schema). RAMS is een atmosferi
Page 19 and 20: AVV is onderdeel van het nationaal
Page 21 and 22: Afb. 1. denken over inrichting en b
Page 23 and 24: *thema achtergrond Klimaatveranderi
Page 25 and 26: verzekeringen en politieke steun vo
Page 27 and 28: ‘Flood Control 2015’ Op 1 novem
Page 29 and 30: Energie- en klimaatbeleid uitwerken
Page 31 and 32: kunnen beter worden onderbouwd dan
Page 33 and 34: Staatsecretaris Huizinga van Verkee
Page 35 and 36: gecreëerd, zowel óp als achter de
Page 37 and 38: In het laboratorium testen Vicky Sc
Page 39 and 40: en corrigerende maatregelen in de g
Page 41 and 42: Gertjan Zwolsman, Kiwa Water Resear
Page 43: Afb. 4: Concentratie chlorophyl-a i
Page 47 and 48: dagsom (mm) 60 50 40 30 20 10 0 197
Page 49 and 50: Afb. 1: Classifi catie voor de beoo
Page 51 and 52: aanleiding tot aanpassing van het b
Page 53 and 54: Extra waterberging in één van de
Page 55 and 56: In een gemeente met een slappe bode
Page 57 and 58: nadruk op het bereiken van een inno
Page 59 and 60: Wij hebben vacatures om van te wate
Page 61 and 62: 27-30 november, Parijs - Pollutec v
Page 63 and 64: Reserveer vóór 20 november advert

thema klimaat - H2O - Tijdschrift voor watervoorziening en ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?