24.09.2013 Views

thema klimaat - H2O - Tijdschrift voor watervoorziening en ...

thema klimaat - H2O - Tijdschrift voor watervoorziening en ...

thema klimaat - H2O - Tijdschrift voor watervoorziening en ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Energie- <strong>en</strong> <strong>klimaat</strong>beleid<br />

uitwerk<strong>en</strong><br />

Waterschapp<strong>en</strong> word<strong>en</strong> geacht<br />

verantwoord met hun geld om te gaan.<br />

Omdat maatregel<strong>en</strong> die resulter<strong>en</strong> in<br />

<strong>en</strong>ergiebesparing vaak fi nancieel minder<br />

interessant zijn, wordt al snel gekoz<strong>en</strong> <strong>voor</strong><br />

e<strong>en</strong> alternatief dat meer <strong>en</strong>ergie verbruikt,<br />

maar tot lagere kost<strong>en</strong> leidt. Gezi<strong>en</strong> de<br />

<strong>klimaat</strong>verandering is dit ongew<strong>en</strong>st.<br />

Juist nu zou beleid ontwikkeld moet<strong>en</strong><br />

word<strong>en</strong> om (mede) te stur<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> zo<br />

laag mogelijk <strong>en</strong>ergieverbruik <strong>en</strong> bijbehor<strong>en</strong>de<br />

<strong>klimaat</strong>druk. E<strong>en</strong> heel e<strong>en</strong>voudige<br />

aanpassing zou zijn om investering<strong>en</strong> door<br />

te voer<strong>en</strong> die zichzelf terugverdi<strong>en</strong><strong>en</strong> binn<strong>en</strong><br />

de lev<strong>en</strong>sduur van de installatie, maar e<strong>en</strong><br />

terugverdi<strong>en</strong>tijd hebb<strong>en</strong> van meer dan vijf<br />

jaar. Dit geldt zowel <strong>voor</strong> investering<strong>en</strong> op de<br />

rwzi’s, als <strong>voor</strong> alle andere investering<strong>en</strong> die<br />

e<strong>en</strong> waterschap moet do<strong>en</strong>.<br />

E<strong>en</strong> <strong>voor</strong>beeld van e<strong>en</strong> waterschap dat<br />

bereid is te invester<strong>en</strong> in maatregel<strong>en</strong><br />

met e<strong>en</strong> langere terugverdi<strong>en</strong>tijd, <strong>en</strong> waar<br />

dit is verankerd in hun <strong>en</strong>ergiebeleid,<br />

is Waterschap Hollandse Delta. In de<br />

Bedrijfsvergelijking zuiveringsbeheer van<br />

2002 scoorde het waterschap onder het<br />

gemiddelde op het gebied van specifi ek<br />

<strong>en</strong>ergieverbruik.<br />

Op basis van e<strong>en</strong> globale studie van Grontmij<br />

naar <strong>en</strong>ergiebesparingsmogelijkhed<strong>en</strong> <strong>voor</strong><br />

e<strong>en</strong> aantal rwzi’s van het waterschap, zijn<br />

meer gedetailleerde <strong>en</strong>ergiebesparingsonderzoek<strong>en</strong><br />

uitgevoerd. Hieruit zijn verschill<strong>en</strong>de<br />

mogelijkhed<strong>en</strong> naar vor<strong>en</strong> gekom<strong>en</strong>.<br />

Vervolg<strong>en</strong>s is door het waterschap zelf gericht<br />

onderzoek uitgevoerd naar de fi nanciële <strong>en</strong><br />

technische haalbaarheid van ombouw van<br />

de beluchting <strong>voor</strong> alle bestaande rwzi’s.<br />

Dit heeft tot concrete uitvoeringsproject<strong>en</strong><br />

geleid waarbij in de kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> op<br />

e<strong>en</strong> aantal rwzi’s de beluchting zal word<strong>en</strong><br />

omgebouwd. Naar verwachting zal deze<br />

ombouw resulter<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> besparing van drie<br />

miljo<strong>en</strong> kWh per jaar 4) .<br />

Rwzi Alkmaar.<br />

E<strong>en</strong> <strong>voor</strong>beeld waar het <strong>en</strong>ergiebeleid<br />

binn<strong>en</strong> het waterschap breder opgepakt<br />

wordt, is Waterschap Groot Salland.<br />

Met ondersteuning van Grontmij is e<strong>en</strong><br />

strategisch <strong>en</strong>ergiebeleid opgesteld waarbij<br />

het proces zich uitstrekte tot de hele<br />

organisatie (inclusief zuivering<strong>en</strong>, gebouw<strong>en</strong>,<br />

gemal<strong>en</strong>, etc.). Hierbij ging het niet alle<strong>en</strong><br />

om het elem<strong>en</strong>t duurzaamheid, maar ook om<br />

betaalbaarheid <strong>en</strong> betrouwbaarheid van de<br />

<strong>en</strong>ergie<strong>voor</strong>zi<strong>en</strong>ing.<br />

Het proces waarlangs het beleid tot stand is<br />

gekom<strong>en</strong>, laat zich in drie fases opsplitst<strong>en</strong>.<br />

In de eerste fase zijn het huidige <strong>en</strong>ergiegebruik<br />

van het waterschap <strong>en</strong> de beleidskaders<br />

in beeld gebracht. In de tweede fase<br />

is binn<strong>en</strong> de elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> duurzaamheid,<br />

betrouwbaarheid <strong>en</strong> betaalbaarheid e<strong>en</strong> lijst<br />

van mogelijke maatregel<strong>en</strong> opgesteld. Voor<br />

deze maatregel<strong>en</strong> is nagegaan wat het eff ect<br />

is, wat de kost<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> hoe ver de techniek<br />

gevorderd is. Om e<strong>en</strong> keuze te kunn<strong>en</strong><br />

mak<strong>en</strong> uit de lijst van maatregel<strong>en</strong> zijn in<br />

de derde fase e<strong>en</strong> drietal bedrijfsprofi el<strong>en</strong><br />

uitgewerkt: actief, <strong>voor</strong>lop<strong>en</strong>d <strong>en</strong> innovatief,<br />

met e<strong>en</strong> oplop<strong>en</strong>d acc<strong>en</strong>t <strong>voor</strong> <strong>en</strong>ergie <strong>en</strong><br />

duurzaamheid. In e<strong>en</strong> bije<strong>en</strong>komst met<br />

medewerkers van het waterschap <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />

aantal externe partij<strong>en</strong> is in onderling overleg<br />

bepaald welk bedrijfsprofi el het beste past<br />

bij het waterschap <strong>en</strong> welke maatregel<strong>en</strong><br />

daarbij hor<strong>en</strong> <strong>en</strong> belangrijk zijn. Eind dit<br />

jaar volgt nog e<strong>en</strong> interactieve sessie met<br />

e<strong>en</strong> commissie van het algeme<strong>en</strong> bestuur.<br />

Begin 2008 word<strong>en</strong> de beleids<strong>voor</strong>nem<strong>en</strong>s<br />

<strong>voor</strong>gelegd aan het bestuur.<br />

Op weg naar e<strong>en</strong> <strong>klimaat</strong>neutrale<br />

waterket<strong>en</strong><br />

Naast de mogelijkhed<strong>en</strong> om de <strong>klimaat</strong>druk<br />

te verlag<strong>en</strong> door maatregel<strong>en</strong> als <strong>en</strong>ergiebesparing<br />

op rwzi’s of door het opstell<strong>en</strong><br />

van e<strong>en</strong> <strong>en</strong>ergiebeleid, is het w<strong>en</strong>selijk om<br />

<strong>voor</strong> e<strong>en</strong> meer vergaande verlaging de hele<br />

ket<strong>en</strong> te beschouw<strong>en</strong>. De interactie die zal<br />

ontstaan tuss<strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> aan de drinkwaterkant<br />

(transport, productie, verbruik),<br />

*<strong>thema</strong> achtergrond<br />

de verbruikkant (huishoud<strong>en</strong>s, bedrijfslev<strong>en</strong>,<br />

overheid) <strong>en</strong> de afvalwaterkant (riolering,<br />

rwzi’s), gaat nieuwe inzicht<strong>en</strong> oplever<strong>en</strong>.<br />

In sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> Grontmij, Kiwa<br />

Water Research <strong>en</strong> e<strong>en</strong> aantal waterket<strong>en</strong>partners<br />

5) is e<strong>en</strong> project opgestart waarin<br />

de <strong>klimaat</strong>neutrale waterket<strong>en</strong> c<strong>en</strong>traal<br />

staat. Het uitgangspunt is dat de waterket<strong>en</strong><br />

e<strong>en</strong> bijdrage levert aan de vermindering<br />

van het <strong>klimaat</strong>probleem, door verlaging<br />

van broeikasgasemissies, bij<strong>voor</strong>beeld bij<br />

grondwaterwinning (methaan), aërobe<br />

(N 2O) <strong>en</strong> anaërobe (CH 4) zuivering. Daar staat<br />

teg<strong>en</strong>over dat (afval)water ook e<strong>en</strong> ‘<strong>en</strong>ergiewaarde’<br />

heeft die b<strong>en</strong>ut kan word<strong>en</strong>. Het<br />

idee leeft dat juist door sam<strong>en</strong>werking in de<br />

waterket<strong>en</strong> <strong>klimaat</strong>neutrale verbetering<strong>en</strong><br />

gerealiseerd kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. In het project<br />

zal eerst de <strong>klimaat</strong>druk word<strong>en</strong> vastgesteld<br />

aan de hand van de “climate footprint” <strong>en</strong><br />

vervolg<strong>en</strong>s zull<strong>en</strong> concrete mogelijkhed<strong>en</strong><br />

<strong>voor</strong> aanpassing<strong>en</strong> van <strong>en</strong> in de waterket<strong>en</strong><br />

word<strong>en</strong> uitgewerkt. T<strong>en</strong>slotte zal <strong>voor</strong> e<strong>en</strong><br />

tweetal praktijkcases in de regio Delft <strong>en</strong><br />

in de regio West Brabant e<strong>en</strong> doorrek<strong>en</strong>ing<br />

word<strong>en</strong> uitgevoerd naar kost<strong>en</strong>, <strong>en</strong>ergieverbruik<br />

<strong>en</strong> andere aspect<strong>en</strong>.<br />

De waterket<strong>en</strong> is in beweging<br />

In de waterket<strong>en</strong> vind<strong>en</strong> veel ontwikkeling<strong>en</strong><br />

plaats, zoals afkoppel<strong>en</strong> van relatief schone<br />

waterstrom<strong>en</strong> (reg<strong>en</strong>water) <strong>en</strong> geconc<strong>en</strong>treerde<br />

afvalwaterstrom<strong>en</strong> (ziek<strong>en</strong>huiz<strong>en</strong>),<br />

mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>voor</strong> moderne sanitatie<br />

(urine, zwart water), ontwikkeling <strong>en</strong> gebruik<br />

van nieuwe zuiveringstechniek<strong>en</strong> <strong>voor</strong> drink-<br />

<strong>en</strong> afvalwater (oxidatie, MBR, korrelreactor<strong>en</strong>,<br />

<strong>en</strong>ergieproducer<strong>en</strong>de rwzi) <strong>en</strong> aanpassing<strong>en</strong><br />

aan de <strong>klimaat</strong>verandering. Dit alles biedt<br />

mogelijkhed<strong>en</strong> om de <strong>klimaat</strong>druk vanuit<br />

de waterket<strong>en</strong> te reducer<strong>en</strong> <strong>en</strong> te werk<strong>en</strong><br />

aan e<strong>en</strong> <strong>klimaat</strong>best<strong>en</strong>dige <strong>en</strong> op termijn<br />

wellicht <strong>klimaat</strong>neutrale waterket<strong>en</strong> die e<strong>en</strong><br />

inspirer<strong>en</strong>d <strong>voor</strong>beeld is <strong>voor</strong> de andere<br />

sector<strong>en</strong> <strong>en</strong> huishoud<strong>en</strong>s in Nederland.<br />

Patricia Clevering-Loeff <strong>en</strong>, Gerard<br />

Smakman <strong>en</strong> Jelle Roorda<br />

(Grontmij afdeling Water & Energie)<br />

NOTEN<br />

1) Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer 2006 (2007).<br />

Unie van Waterschapp<strong>en</strong>, Deloitte <strong>en</strong> Ordina.<br />

2) Projectbureau Energiebespraring GWW (2005).<br />

Bepaling <strong>en</strong>ergieverbruik <strong>en</strong> besparingspot<strong>en</strong>tieel<br />

GWW-sector.<br />

3) Deze is gebaseerd op de Grontmij-rapportage<br />

‘Energiebespraingsmogelijkhed<strong>en</strong> bij rwzi’s (rapport<br />

I&M-99048741, 29 juni 2005).<br />

4) Energiestudie leidt tot <strong>en</strong>ergiebesparingsproject<strong>en</strong><br />

<strong>voor</strong> drie miljo<strong>en</strong> kWh, door C. Vermaat <strong>en</strong> F. Best<strong>en</strong><br />

van Waterschap Hollandse Delta (Neerslag nr. 5,<br />

2007).<br />

5) Op weg naar <strong>en</strong> <strong>klimaat</strong>neutrale waterket<strong>en</strong>. In dit<br />

project wordt sam<strong>en</strong>gewerkt tuss<strong>en</strong> Grontmij, Kiwa<br />

Water Research, Hoogheemraadschap van Delfl and,<br />

Evides, Geme<strong>en</strong>te Delft, Waterschap Brabantse<br />

Delta, Brabant Water, e<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>te in West-Brabant,<br />

STOWA <strong>en</strong> Stichting RIONED. Het project wordt<br />

ondersteund door het ministerie van VROM.<br />

H 2O / 22 - 2007<br />

29

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!