Trots op taal - jsw

Trots op taal
Madeleine Gibson
De doelstelling van
Taaltrotters is jongeren
te laten spelen met taal
en zo hun 'taaltrots' te vergroten.
Op de tentoonstelling helpen de
kinderen de hoofdpersonen uit
een interactief beeldverhaal met
het maken van een lied over taal.
In de les wordt gewerkt met het
taaltrotterspaspoort, een werkboekje
dat aansluit bij de film.
Taaltrotters gaat over moderne
vreemde talen, talen van migranten,
regionale talen en dialecten
binnen Nederland, gebarentaal,
SMS- en straattaal.
Interactief beeldverhaal
De schooljuf loopt door de klas
en dicteert: De flamboyante ijsschaatsster
eiste van de desperate
wedstrijdcommissaris een rectificatie
van de meedogenloze uitslag.
Niet alle leerlingen buigen
zich netjes over hun schriftjes.
Ahmet, Lieve, Lukas en Mercé
vinden het maar saai en doen
geen moeite om dit onder stoelen
of banken te steken. En zo staan
de vier even later buiten. De juf
heeft ze voor een uur de klas uitgezet.
Als straf moeten ze nu zelf
Taaltrotters reist alweer bijna twee jaar als tentoonstel­
ling door Nederland en Vlaanderen. Het project over
meertaligheid, bedoeld voor scholieren tussen de 10 en
14 jaar, is een succes gebleken: een eerste prijs op de
Dag van de Talen in 2002 en de Populariseringsprijs van
de Landelijke Onderzoekschool Taalwetenschap in 2003.
JSW bezocht de tentoonstelling. Een verslag.
iets verzinnen. Iets over taal.
Over hun eigen taal.
Hoe dit afloopt weten de scholieren
die naar de tentoonstelling van
de Taaltrotters gaan. Ahmet,
Lieve, Lukas en Mercé zijn personages
uit een interactiefbeeldverhaal
over meertaligheid, bedoeld
voor kinderen in de leeftijd 10 tot
14 jaar. De bezoekers van de tentoonstellingen
kunnen de hoofdpersonen
uit de film helpen met
het maken van een lied. Ze volgen
de verschillende personages, die
alle vier een eigen taak hebben.
Mercé woont haar hele leven al in
Nederland, maar haar ouders
komen uit Suriname. Meestal
spreekt ze Nederlands, ook thuis.
Voor het lied gaat ze op zoek naar
klanken. Ze doet dit via het
Sranangtongo van haar oma die
de verhalen en gewoontes uit
Suriname nog goed kent en vaak
komt oppassen; de babygeluiden
van haar broertje en een groot
aantal klinkers en medeklinkers
uit uiteenlopende talen.
Ahmet is een Turkse jongen uit
Friesland. Hij is altijd bezig met
het mixen van muziek en verzinnen
van nieuwe ritmes. Zijn aandeel
in het lied is het bedenken
van de ritmes en de intonaties.
Door mee te kijken leren de bezoekers
over de functie van volume,
toonhoogte en snelheid in
taal. Rap en emoties laten zien dat
communicatie, ook tussen sprekers
van verschillende talen, sterk
afhangt van ritme en melodie.
Het Vlaamse meisje Lieve is de
romantische van de vier. In de
film zien we hoe ze brieven
schrijft aan haar geliefde in
Marokko. Ze spreekt zowel
Frans als Nederlands. Voor het
lied zoekt ze uit hoe woorden in
een zin gerangschikt kunnen
worden en hoe de betekenis van
de zin afhangt van de woordvolgorde.
In het Berbers staat het
werkwoord vooraan, in het Turks
achteraan. En in het Vlaams zijn
werkwoorden vaak net iets anders
dan in het Nederlands.
Lukas tot slot is skateboard- en
computergek. Hij komt uit
Rotterdam en spreekt gebarentaal
met zijn dove broer. Met zijn
skateboardvrienden praat Lukas
straattaal. Hij probeert een goede
taal uit te kiezen voor het lied.
Tien wereldtalen, twintig talen in
Nederland en Vlaanderen; het
Engels als wereldtaal en SMStaal
leiden hem uiteindelijk tot
straattaal.
Op de tentoonstelling
kijken
kinderen naar het
interactief beeldverhaal
• 29

Perzisch en het Arabisch komen.
Welke van deze woorden is niet
uit een van deze talen afkomstig:
aubergine - mummie - eiland -
gitaar': koffer - douane. En tulp
komt uit het Turks, en thee uit
het Chinees. Via het Maleis is
thee in het Nederlands terechtgekomen.
Het Nederlands heeft
thee weer aan de rest van de wereld
gegeven.
Studio Taalwetenschap
Taaltrotters is ontwikkeld door
Studio Taalwetenschap in
Amsterdam, in het kader van het
Europees Jaar van de Talen
(2001). Met het project werd in
2002 op de Dag van de Talen een
eerste prijs gewonnen. Bij de beoordeling
werd ook belang gehecht
aan het multiculturele aspect,
dat Taaltrotters volgens het
Europees Platform zeer actueel
maakt.
Ook kort geleden, op 10 oktober
2003, won maker Karijn
Helsloot met Taaltrotters de
LOT (Landelijke Onderzoeksschool
Taalwetenschap) -popuia -
riseringsprijs. De vereniging van
taalkundigen wil met de prijs recent
taalkundig onderzoek belonen
dat zo geschreven is dat het
toegankelijk gemaakt is voor een
breder publiek, dat wil zeggen
een publiek zonder speciale linguïstische
training of professionele
achtergrond. In het juryrapport
staat dat Helsloot met de
Taaltrotters verwezenlijkt wat al
zo vaak gewenst is, namelijk 'jongeren
winnen voor de taalkunde'.
'Ze doet dat door gebruik te
maken van een toon en middelen
die hen aanspreken', zo schrijft
de jury. Naast de woorden van lof
in het rapport, lieten de LOT-juryleden
wel weten dat ze zich na
afloop van het multimediale
spektakel 'nogal oud voelden' ...
Dat sommige volwassenen bij de
tentoonstelling inderdaad met
hun oren staan te klapperen en beschaamd
aan de scholieren moeten
vragen hoe de knoppen bediend
moeten worden, verklaart
dat het project bij kinderen aanslaat.
De fIlm, gemaakt door het
bedrijf IJsfontein te Amsterdam,
geeft je het moderne 'ZAP-gevoel'.
Het is een snel gemonteerde
flash-animatie, bestaande uit flit-
(advertentie)
* Beter, leuker en swingender dan ooit!
* Demo's gratis te beluisteren en teksten
te downloaden via onze website
* Totaalpakket voor nog geen € 40,-
sen, onverwachte geluiden en -
zelfs voor wie zijn talen goed beheerst
- soms onbegrijpelijke teksten.
Per balie - er zijn er vier -
kunnen acht kinderen meespelen.
Ze bedienen samen de cursor.
En Taaltrotters wordt inderdaad
door de kinderen zélf echt leuk gevonden.
Dit bleek onder andere
uit een enquête over de tentoonstelling,
gehouden onder scholieren
in Brussel. De meeste leerlingen
konden zich in sterke mate
identifIceren met de personages.
Sommigen wilden zelfs telefoonnummers
en e-mailadressen
weten van de acteurs. In Tilburg
werd een jongen op de tentoonstelling
gevraagd wat hij normaal
van taalonderwijs vond. Zijn antwoord
was: saai. De tentoonstelling
van de Taaltrotters daarentegen
was volgens hem zeker niet
saai!
De auteur is taalwetenschapper en
free-lancejournalist.
•••
In onze afscheidsmusicals speelt eigentij dse
muziek een belangrijke rol.
De spelers horen muziek die ze willen horen,
dus geen oubolligheid! Belangrijk blijft dat
spelers in deze afscheidsmusicals rollen spelen van
hun eigen leeftijd, waardoor zij zich gemakkelijk
kunnen identificeren. Het plezier bij de spelers is
daarom ongekend I
Dankzij de handleidingen, de decoradviezen, de kleding·
adviezen, de CD met de liedjes (één keer met zang en één
keer zonder zang, karaoke) is ook het plezier bij de leer·
kracht en begeleider(s) ongekend I
www*studiorozendaal*nl 31
•