DOSSIER 20 - Instituut Samenleving en Technologie

DOSSIER 20 - Instituut Samenleving en Technologie DOSSIER 20 - Instituut Samenleving en Technologie

samenlevingentechnologie.be
from samenlevingentechnologie.be More from this publisher
24.09.2013 Views

4 voorwoord ste ervaren tijdens de fertiliteitsbehandelingen is de emotionele storm waarin ze terechtkomen, een soort rollercoaster van hoop, angst, onzekerheid, spanning, opluchting of net teleurstelling en ontgoocheling als een behandelingscyclus niet tot het verhoopte resultaat leidt. Er zijn maar weinig koppels in fertiliteitsbehandeling die er in slagen aan deze storm, een al dan niet tijdelijke obsessie met het zwanger worden, te ontsnappen. Toch wordt hier in de medische praktijk nauwelijks ruimte voor gemaakt. Integendeel. Het verdriet om een mislukte behandelingscyclus wordt vaak meteen toegedekt door een nieuwe afspraak op de agenda te prikken, een nieuwe behandelingscyclus waarop men zijn hoop kan vestigen. Hoewel koppels zelf meestal vragende partij zijn om ‘zo snel mogelijk (opnieuw) te proberen’, riskeert men zo voorbij te gaan aan het feit dat de diagnose van verminderde vruchtbaarheid, elke mislukte poging tot bevruchting en zeker elke miskraam, hoe vroeg ook in de zwangerschap, ook een rouwproces met zich meebrengen. Voor koppels die hebben moeten kiezen voor bevruchting met donormateriaal of met de hulp van een draagmoeder, of bijvoorbeeld bij meerlingzwangerschappen die het gevolg kunnen zijn van de behandelingen, is het verhaal lang niet afgelopen eens de zwangerschap een feit is. De eersten moeten zien klaar te komen met een niet-biologisch ouderschap, de tweede groep moet zich voorbereiden op eventuele perinatale complicaties en op de extra stress die het opvoeden van een jonge twee- of drieling met zich meebrengt. Maar ook voor koppels die ‘gewoon’ een gezond kind ter wereld brengen is het verhaal niet afgelopen eens de zwangerschapstest positief uitvalt. Veel koppels getuigen dat ze moeten ‘afkickenen bekomen van de behandelin- gen. De verminderde vruchtbaarheid is niet ongedaan gemaakt door de komst van een kind en wordt opnieuw problematisch als men aan verdere gezinsuitbreiding denkt. In een latere fase kunnen mensen zich zorgen maken om de vruchtbaarheid van hun met medische assistentie verwekte kroost. Sinds 1 juli 2003 krijgen Belgische koppels zes ivf-cycli terugbetaald. ‘Met andere woorden’, zo stelt psychiater Eric Van Hoof ‘de wetgever gaat ervan uit dat een nietingevulde kinderwens niet zomaar een luxeprobleem is. Hij vertegenwoordigt een groot lijden, en net daarom is het verantwoord dat de maatschappij bijdraagt tot het oplossen van dit lijden.’ Professor Josiane Van der Elst spreekt zelfs van een maatschappelijke opdracht: ‘We gaan onze bevolkingspiramide niet gezond kunnen maken door mensen die geen kinderwens hebben aan te sporen toch kinderen te krijgen. Het is juist daarom des te belangrijker dat we er alles aan doen om de mensen te helpen die kinderen willen maar geconfronteerd worden met verminderde vruchtbaarheid.’ De wet van 6 juli 2007 betreffende de medisch begeleide voortplanting en de bestemming van de overtallige embryo’s en gameten, stipuleert dat het fertiliteitscentrum verplicht ‘de betrokken partijen psychologische begeleiding [moet] bieden voor en tijdens het medisch begeleide voortplantingsproces.’ Ook de wetgever ging er blijkbaar van uit dat niet te licht over fertiliteitsbehandelingen moet worden heengegaan en dat psychologische begeleiding zeker geen frivoliteit is. Helaas geeft de wet weinig uitleg over wat die psychologische begeleiding dan moet inhouden, hoe het ‘bieden van’ die begeleiding vorm moet krijgen en welke professionals daarin een rol moeten spelen. Laat staan dat er mid

delen voorzien zijn om aan die verplichting tegemoet te komen. Zoals verder in het dossier zal blijken, resulteert de vaagheid van de wet in een even grote vaagheid op het terrein. Over de methodiek van het dossier De bevindingen in dit dossier zijn deels gebaseerd op literatuur en in grote mate op persoonlijke gesprekken met een diverse groep van betrokkenen: artsen, psychiaters en psychologen, verantwoordelijken van ivf-laboratoria, vroedvrouwen en verplegend personeel, een ethicus en een aantal koppels die momenteel een fertiliteitsbehandeling ondergaan of die er een achter de rug hebben. Op p. 94 vindt u een overzicht van de professionals die we voor dit dossier geïnterviewd hebben. Om de privacy van de geïnterviewde patiënten te vrijwaren, citeren we hen niet onder hun eigen naam. Alles samen hadden wij gesprekken met een 27 per- sonen of koppels over hun onvervulde kinderwens en hun ervaringen in fertiliteitscentra. Een deel van die gesprekken waren individueel, de meeste waren groepsgesprekken. Uit die gesprekken hebben we voor het verslag die uitspraken weerhouden die het meest beeldend, typisch of het beste verwoord waren. Dat maakt dat regelmatig dezelfde personen aan het woord komen. De interviews geven een persoonlijke appreciatie van de betrokkenen weer. Arts, verpleegkundige, psycholoog, patiënt ervaren de realiteit van de fertiliteitsbehandelingen elk op hun manier. De interviewmethode als bron van informatievergaring levert een rijk geschakeerd beeld op. Ze biedt een waardevolle aanvulling op wetenschappelijke gegevens, die gebaseerd zijn op gestandaardiseerde vragenlijsten en tests. Dit dossier wil een terreinverkenning bieden, die hopelijk de aanzet geeft tot een verdere exploratie van de impact van fertiliteitsbehandelingen en hoe daarmee kan worden omgegaan. 5

del<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong> zijn om aan die verplichting tegemoet te<br />

kom<strong>en</strong>. Zoals verder in het dossier zal blijk<strong>en</strong>, resulteert<br />

de vaagheid van de wet in e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong> grote vaagheid op<br />

het terrein.<br />

Over de methodiek van het dossier<br />

De bevinding<strong>en</strong> in dit dossier zijn deels gebaseerd op<br />

literatuur <strong>en</strong> in grote mate op persoonlijke gesprekk<strong>en</strong><br />

met e<strong>en</strong> diverse groep van betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong>: arts<strong>en</strong>,<br />

psychiaters <strong>en</strong> psycholog<strong>en</strong>, verantwoordelijk<strong>en</strong> van<br />

ivf-laboratoria, vroedvrouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> verpleg<strong>en</strong>d personeel,<br />

e<strong>en</strong> ethicus <strong>en</strong> e<strong>en</strong> aantal koppels die mom<strong>en</strong>teel e<strong>en</strong><br />

fertiliteitsbehandeling ondergaan of die er e<strong>en</strong> achter<br />

de rug hebb<strong>en</strong>. Op p. 94 vindt u e<strong>en</strong> overzicht van de<br />

professionals die we voor dit dossier geïnterviewd hebb<strong>en</strong>.<br />

Om de privacy van de geïnterviewde patiënt<strong>en</strong> te<br />

vrijwar<strong>en</strong>, citer<strong>en</strong> we h<strong>en</strong> niet onder hun eig<strong>en</strong> naam.<br />

Alles sam<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> wij gesprekk<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> 27 per-<br />

son<strong>en</strong> of koppels over hun onvervulde kinderw<strong>en</strong>s<br />

<strong>en</strong> hun ervaring<strong>en</strong> in fertiliteitsc<strong>en</strong>tra. E<strong>en</strong> deel van<br />

die gesprekk<strong>en</strong> war<strong>en</strong> individueel, de meeste war<strong>en</strong><br />

groepsgesprekk<strong>en</strong>. Uit die gesprekk<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> we voor<br />

het verslag die uitsprak<strong>en</strong> weerhoud<strong>en</strong> die het meest<br />

beeld<strong>en</strong>d, typisch of het beste verwoord war<strong>en</strong>. Dat<br />

maakt dat regelmatig dezelfde person<strong>en</strong> aan het woord<br />

kom<strong>en</strong>.<br />

De interviews gev<strong>en</strong> e<strong>en</strong> persoonlijke appreciatie van<br />

de betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> weer. Arts, verpleegkundige, psycholoog,<br />

patiënt ervar<strong>en</strong> de realiteit van de fertiliteitsbehandeling<strong>en</strong><br />

elk op hun manier. De interviewmethode<br />

als bron van informatievergaring levert e<strong>en</strong> rijk geschakeerd<br />

beeld op. Ze biedt e<strong>en</strong> waardevolle aanvulling op<br />

wet<strong>en</strong>schappelijke gegev<strong>en</strong>s, die gebaseerd zijn op<br />

gestandaardiseerde vrag<strong>en</strong>lijst<strong>en</strong> <strong>en</strong> tests. Dit dossier<br />

wil e<strong>en</strong> terreinverk<strong>en</strong>ning bied<strong>en</strong>, die hopelijk de aanzet<br />

geeft tot e<strong>en</strong> verdere exploratie van de impact van<br />

fertiliteitsbehandeling<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoe daarmee kan word<strong>en</strong><br />

omgegaan.<br />

5

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!