DOSSIER 20 - Instituut Samenleving en Technologie

De luteale fase: emotionele stress en machte-
loosheid op de spits gedreven
Waar die combinatie van grote machteloosheid en
hoge emotionaliteit toe leidt, wordt bijzonder duidelijk
tijdens de zogenaamde luteale fase van de behande-
lingscyclus. Dat is de fase tussen de inseminatie of de
terugplaatsing van het embryo en het moment dat men
al dan niet een zwangerschap kan vaststellen.
De Brits-Canadese onderzoekster Jacky Boivin iv stelt in
een van haar onderzoeken naar de emotionele beleving
van ivf-behandelingen vast dat niet alleen de stress
maar ook het optimisme een piek kennen vlak na de
embryotransfer. Er heeft immers een eicelbevruchting
plaatsgevonden, men staat een stap dichter bij een
mogelijke zwangerschap. Tegelijk wordt deze fase
gekenmerkt door een sterk gevoel van controleverlies.
Psychologe Patricia Baetens legt uit: ‘Het eerste deel
van de ivf-behandeling is vooral lichamelijk erg zwaar.
Maar de patiënten zijn bezig: puffen, spuiten zetten,
echo’s en bloedprikken plannen… Daardoor hebben
ze het gevoel dat ze controle hebben over de situatie.
Eens het embryo is teruggeplaatst, kunnen ze niets
meer doen, behalve afwachten. Ze durven niet teveel
hopen dat de behandeling zal slagen, want ze willen
zichzelf behoeden voor een te grote teleurstelling.
Tegelijk durven ze ook niet niet te hopen, want als je
er niet in gelooft, werkt dat niet een mislukking in de
hand?’
Zoals verder in dit hoofdstuk wordt verduidelijkt, draagt
de medicatie er in deze fase toe bij dat een aantal
vrouwen extra emotioneel reageert. Precies dit mecha-
nisme van hoge emotionaliteit en lage controle, gevoed
door een sterke kinderwens, maakt dat mensen soms
obsessioneel gedrag gaan vertonen dat voor de bui-
tenwereld, en vaak ook voor henzelf, erg irrationeel kan
lijken.
B. ImpAct
1. Impact op het algemeen
welbevinden
De stress en de onmacht waarmee vruchtbaarheids-
behandelingen gepaard gaan, wegen op het algemeen
welbevinden van patiënten. In een onderzoek bij 98
vrouwen in een ivf-behandeling v , stelde psychiater Koen
Demyttenaere van het UZ Leuven vast dat 54,1% van de
vrouwen symptomen van een milde depressie vertoonde
en 19,4% zelfs matig tot ernstig depressief was. Deze
vaststellingen zijn consistent met de conclusies van
andere onderzoeken dat bij mensen in fertiliteitsbehan-
delingen ongeveer dubbel zoveel depressies voorkomen
als in de gewone populatie
‘Vruchtbaarheidsbehandelingen zijn hoe dan ook
extreem stresserend. Alle studies tonen aan dat deze
mensen zeer hoge depressiescores en angstscores
hebben en veel psychosomatische klachten vertonen.
Meestal nemen die angst en depressie geen psychia-
31