DOSSIER 20 - Instituut Samenleving en Technologie

In-vitrofertilisatie (ivf) houdt in dat zaadcellen en eicel
buiten het lichaam van de vrouw samengebracht worden
in een petrischaal met het doel daar de bevruchting te
laten plaatsvinden. Een sterke hormonale stimulatie van
de vrouw zorgt ervoor dat in een eerste fase de normale
cyclus wordt onderdrukt en er in een tweede fase een
grote hoeveelheid eicellen worden aangemaakt. Deze
eicellen worden geaspireerd — vaak heeft men het over
de pick-up — en in het labo worden eicellen en zaadcel-
len samengebracht. Na twee tot zes dagen incubatie
worden de bevruchte eicellen weer bij de vrouw inge-
bracht. Men spreekt dan van de ‘transfer’. Sinds de wet
van 2003 die de terugbetaling van ivf regelt, wordt slechts
een minimaal aantal bevruchte eicellen teruggeplaatst. Dit
om meerlingzwangerschappen te voorkomen. De overige
bevruchte eicellen worden ingevroren en kunnen in een
latere cyclus worden teruggeplaatst. Een cyclus waarbij
ontdooide, voorheen ingevroren embryo’s in de baar-
moeder worden teruggeplaatst noemt met doorgaans
een cryocyclus. Het voordeel van zulk een cyclus is dat
de vrouw niet meer de zware hormonale stimulatie moet
ondergaan die nodig is om een grote hoeveelheid eicellen
aan te maken. Behalve dat zo’n stimulatie lichamelijk en
emotioneel zwaar is, is de lichamelijke conditie die ze cre-
eert immers ook niet optimaal voor een goede innesteling
en beginnende zwangerschap.
Intracytoplasmatische sperma-injectie (icsi) is een
bijzondere vorm van ivf die in België werd ontwikkeld
en tegenwoordig wereldwijd op ruime schaal wordt
toegepast. Bij icsi wordt de bevruchting gerealiseerd
door één zaadcel rechtstreeks in de eicel te injecteren.
Dit laat toe om ook gevallen van ernstige mannelijke
infertiliteit te behandelen: men heeft immers maar één
zaadcel nodig om tot een bevruchting te komen. Bevat
het zaadvocht van de man nauwelijks of geen beweeg-
lijke of goed gevormde zaadcellen, dan kunnen deze
via microchirurgische ingrepen rechtstreeks uit de teel-
ballen gehaald worden.
Mesa, pesa, tesa, tese zijn technieken om zaadcellen
rechtstreeks uit de teelballen te halen. Bij mesa en pesa
worden de zaadcellen hetzij operatief, hetzij met een
punctienaald rechtstreeks uit de bijbal gehaald, bij tesa
uit de teelbal en tese houdt in dat men via een kleine
insnijding in de teelbal een stukje weefsel wegneemt
waaruit later de zaadcellen worden afgezonderd.
Reproductieve technieken waarbij een derde par-
tij betrokken is. Slaagt men er met de voorgaande
technieken niet in om een zwangerschap te realiseren,
of is er sprake van ‘sociale onvruchtbaarheid’ (alleen-
staanden vrouwen, homoseksuele koppels…), dan kan
overwogen worden om een derde partij in te schakelen,
hetzij als donor, hetzij als draagmoeder.
Kunstmatige inseminatie met donorsperma (k.i.d.) is
de meest voorkomende vorm. Dit is medisch gespro-
ken een eenvoudige ingreep, op voorwaarde dat de
spermabanken over voldoende stalen beschikken.
Eiceldonatie ligt al moeilijker: een vrouw die eicellen
doneert, dient immers de zware hormonale stimulatie
te ondergaan die voorafgaat aan de pick-up in de ivf-
procedure. Ook doordat de psychologische impact van
het doneren van eicellen groter is, zijn eiceldonoren
13