DOSSIER 20 - Instituut Samenleving en Technologie

10
hoofdstuk 1: Feiten en cijfers over (in)fertiliteit en vruchtbaarheidsbehandelingen
Lichaamsgewicht
Zowel een te laag lichaamsgewicht en extreme ver-
magering als overgewicht kunnen tot vruchtbaarheids-
problemen leiden. Een te laag lichaamsgewicht kan de
hormoonhuishouding verstoren. Bij mannen kan dat
tot een achteruitgang van de zaadkwaliteit leiden, bij
vrouwen tot het uitblijven van de menstruatie of, zelfs
bij matig ondergewicht, tot een minder goede voorbe-
reiding van de baarmoederwand voor de innesteling
van de bevruchte eicel. Overgewicht kan dan weer
leiden tot het uitblijven of onregelmatig worden van de
eisprong bij vrouwen. Zowel bij mannen als bij vrouwen
kan het een normaal seksueel verkeer bemoeilijken.
Alcohol
Ook alcoholmisbruik heeft zijn weerslag op de vrucht-
baarheid. Bij mannen kan het de zaadproductie versto-
ren, bij vrouwen kan het leiden tot onregelmatige cycli
en verhoogt het risico op miskramen.
Leeftijd
Een van de belangrijkste levensstijlfactoren is echter
de leeftijd waarop men kinderen krijgt. Vooral bij vrou-
wen speelt de leeftijd een enorm belangrijke rol: een
De leeftijdsillusie: ‘Later kan ik altijd nog behandelen’
Zoals al eerder werd vermeld, is de leeftijd waarop men kinderen krijgt dé belangrijkste oorzaak van de verminderde
vruchtbaarheid in Westerse landen. Ongetwijfeld speelt een aantal maatschappelijke factoren een rol in
de keuze van veel vrouwen om pas op latere leeftijd moeder te worden. Denken we maar aan de positie van de
vrouw, de taakverdeling in het gezin en de moeilijke combinatie van gezin en werk, naast andere maatschappelijke
trends zoals de vrijetijdsinvulling van jonge mensen (reizen, uitgaan), die niet altijd compatibel is met een
gezinsleven. Het verdient aanbeveling om deze factoren nader te onderzoeken, wil men op termijn een gedragsverandering
in de hand werken.
Daarnaast heerst bij het grote publiek nog heel wat onwetendheid over vruchtbaarheid en de grenzen daarvan.
Dat bleek recent nog uit focusgroepen rond dit thema, georganiseerd door het fertiliteitsnetwerk De Verdwaalde
Ooievaar. Men beseft niet voldoende dat de mens een redelijk onvruchtbare soort is en dat de vruchtbare periode
bovendien beperkt is.
Een onbedoeld neveneffect van de grote medische vooruitgang op het vlak van fertiliteit is dat veel mensen
ervan uitgaan dat als ze na hun vijfendertigste niet meer op natuurlijke wijze zwanger geraken, de geneeskunde
hen wel zal helpen. Enerzijds spreekt hieruit een zware onderschatting van de impact van fertiliteitsbehandelingen,
anderzijds een grote overschatting van de mogelijkheden van de geneeskunde.
‘De biologie laat niet met zich sollen’, zo stelt Prof. Dr. Paul Devroey van het UZ Brussel, ‘Alle fertiliteitstechnieken
zijn ontwikkeld voor vrouwen jonger dan 35 jaar.’ Het volstaat om de Belrap-cijfers erop na te slaan om te
zien dat de slaagkansen van behandelingen bij ‘oudere’ vrouwen inderdaad zeer gering zijn.
Figuur 1 toont de evolutie van het percentage biochemische en klinische zwangerschappen enerzijds en levende
geboorten anderzijds bij ivf met vers materiaal, afhankelijk van de leeftijd van de behandelde vrouw. Met
een ‘biochemische zwangerschap’ bedoelt men dat er waarden van het HGC-hormoon gemeten zijn die wijzen
op een vroege zwangerschap. Bij een klinische zwangerschap kan men echografisch de aanwezigheid van een
vruchtzakje vaststellen. Bijkomend kan ook de hartslag worden vastgesteld. Met ‘vers materiaal’ bedoelt men
embryo’s die na de in-vitrobevruchting in de baarmoeder worden teruggeplaatst, en dus niet eerst ingevroren
zijn. Het gaat telkens om slaagkansen per gestarte cyclus. Ook cycli die gestart zijn maar die bijvoorbeeld geen
goede embryo’s hebben opgeleverd om terug te plaatsen zijn hierin meegerekend.