Tot op de dag van vandaag heb ik - Rooilijn

Rooilijn
Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Vinexwijk Carnisselande voldoende aangehaakt?
P. 55
Vinexwijken bestaan nu ruim tien jaar en
staan voortdurend in de belangstelling. Ze
zijn gebaseerd op een ambitieus beleid over
openbaar vervoer, stedelijkheid en milieu. In
de vinexlocatie Carnisselande zijn veel van de
geformuleerde doelstellingen op dit moment
nog niet gehaald. Wat zijn hiervan de oorzaken
en wat is het toekomstperspectief van deze en
oudere wijken?
Vanaf begin jaren negentig vormen vinexlocaties
een nieuwe periode in de geschiedenis
van de suburbanisatie. De compacte
stad, hoewel niet letterlijk genoemd in de
Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra
(VINEX, 1993), is wel een nadrukkelijk
streven. Het concept van compacte verstedelijking
(Dantzig & Saaty, 1973) blijkt uit
de planbeschrijvingen waarin sprake is van
een centrum met daar omheen woningen
in hoge concentraties. Vervoer wordt
door een snel en Hoogwaardig Openbaar
Vervoer (HOV) geregeld. Zonering en
balling maken verschillen in functies van
wijken mogelijk. De uiteindelijke realisatie
kenmerkt zich echter door een zekere mate
van tweeslachtigheid tussen stedelijkheid
en een suburbaan woonmilieu. Het
contrast tussen gebouwde omgeving en
landschap lijkt te verdwijnen. Opvallend
is dat de betekenis van natuur en artifice
meer en meer wordt omgedraaid. Het
stedenbouwkundige ontwerp in het kader
van de stedelijke groei wordt steeds meer
als een natuurlijk verschijnsel gezien,
terwijl de natuur de artifice is geworden
(Stouten, 2004).
In dit artikel staat de analyse van
Carnisselande centraal. Carnisselande
ligt in de gemeent Barendrecht en is de
vinexlocatie voor de stadsregio Rotterdam.
Het is een vinexlocatie waarbij de ontsluiting
door hoogwaardig openbaar vervoer
(HOV) een belangrijke plaats inneemt.
Kortom, een concept in de vorm van
streetcar build-outs dat in de Verenigde
Staten al in 1870 tot ontwikkeling kwam
(Hayden, 2003). De keuze voor de casus
Carnisselande is bepaald op grond van
drie factoren: omvang, ligging en openbaar
vervoersvoorzieningen. Het is één van de
weinige locaties waar sprake is van een
in een vroeg stadium gerealiseerd HOV
aanbod. Qua ligging behoort de locatie
Carnisselande tot één van de gemiddelde
vinexlocaties in Nederland.
Vinex doelstellingen
De rijksoverheid had met het vinexbeleid
een drietal doelen voor ogen. Op de
eerste plaats was er de wens het milieu te
beschermen, zowel ten aanzien van de
uitstoot van zogenaamde broeikasgassen
door de personenauto, als ten aanzien van
de bescherming van open groene ruimte.
Ten tweede had men de doelstelling om
hoogwaardige stedelijkheid te bereiken
door balling en functiemenging. Als laatste
wilde men binnen Europees verband de
economische positie van Nederland, vooral
van de Randstad, verbeteren. Deze drie
doelstellingen vormen de basis voor de
sociaal-economische en ruimtelijke positie
van toekomstig Nederland.
Momenteel is er nog steeds sprake van een
kwantitatieve en kwalitatieve woningnood
(WBO 2002, 2004). Bovendien is er sinds
de jaren zeventig meer aandacht voor
een maatschappelijke veroudering die is
ontstaan door verandering van woonbehoeften.
Daarbij ligt de nadruk niet langer
alleen op de directe gebruikskwaliteit van
de woning, maar ook op de vormgeving
en woonomgeving (Stouten, 2004). De
ontwikkeling van hoogwaardig openbaar
vervoer kreeg vanwege de beoogde
milieubescherming en de gewenste afname
van het gemiddelde autogebruik per
kilometer hoge prioriteit. Dit kon volgens
de nota bereikt worden door nabij steden
in hoge dichtheden gemengd en compact te
bouwen met een goede aansluiting op deze
steden. Nabijheid en hoge dichtheid dragen
tegelijkertijd bij aan de bescherming van