Tot op de dag van vandaag heb ik - Rooilijn

Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 De invloed van de mondialisering op volkswoningbouw in Ecuador P. 53
nieuwe dilemma’s op. Sommige professionals
zagen de toegenomen bestedingen
in de bouwsector als wenselijk vanwege de
werkgelegenheid, andere zagen deze juist
als onwenselijk omdat ze de lokale cultuur
en het stadsbeeld en landschap aantastten.
Over de emancipatoire kracht van
woningbouw sprak vrijwel niemand. Een
sociaal-wetenschappelijk onderzoeker van
de Universiteit van Cuenca merkte eens op
dat lokale bestuurders jarenlang hadden
getracht het platteland via hulpprogramma’s
te moderniseren. Nu voormalige
boeren hun leven op eigen kracht gemoderniseerd
bleken te hebben, schrokken
bestuurders en de culturele elite van het
resultaat. Dat gaf aan hoe ingrijpend de
sociale veranderingen waren, zo stelde hij.
Architectonische emancipatie?
In de jaren zestig en zeventig maakte architect
John FC Turner furore met zijn theorie
over de positieve aspecten van zelfbouw in
Latijns-Amerikaanse volkswijken (Turner,
1968; 1976). Zijn theorie had betrekking
op volkswijken aan de randen van
snelgroeiende metropolen. Turner stelde
dat zelfbouwers in verschillende stadia
van hun wooncarrière afwegingen maken
wat betreft de optimale locatie voor hun
werkzaamheden, voor woningeigendom
en voor de gewenste uitstraling en status
van het huis. Het door hem beschreven
wooncarrièremodel geeft weer hoe rurale
migranten zich eerst in een suburbane
volkswijk vestigen, zich opwerken en
vervolgens verhuizen om in een betere
wijk met een beter huis een hogere status te
verkrijgen.
Volgens critici heeft het model van Turner
alleen oog voor de keuzes die zelfbouwers
maken. Noch de institutionele kant van het
huisvestingsbeleid, noch de machtsongelijkheid
en de beperkende factoren waarmee
stedelijke armen te maken krijgen,
zijn erin verwerkt. Voor hen is het model
daarom onevenwichtig en niet realistisch.
Sommige critici gaan zelfs zo ver dat ze
Turner ervan beschuldigden neoliberale
beleidsmakers in de kaart te spelen die naar
meer marktwerking in het volkshuisves-
tingsbeleid streven. Om de ontwikkelingen
in Ecuador te begrijpen, lijkt het model
echter wel degelijk geschikt. Hoewel zijn
theorie betrekking heeft op grote en
snelgroeiende steden en niet op provinciesteden
die gebukt gaan onder het juk van
de mondialisering, biedt zijn stelling dat in
eigen beheer gebouwde woningen een bron
van emancipatie kunnen zijn, juist in de
huidige periode van internationalisering
en mondiale netwerken een interessante
verklaring voor de veranderingen die op
lokaal niveau worden waargenomen. De
discussie die in veel steden in Ecuador en
elders gevoerd wordt over de wenselijkheid
of onwenselijkheid van nieuwe bouwvormen
en snel veranderende stadslandschappen,
doet immers vermoeden wat John
Turner enkele decennia terug al stelde:
dat migrantenarchitectuur, of wat ervoor
doorgaat, een signaal is van de emancipatie
van voormalig uitgesloten groepen in en
rond steden.
Christien Klaufus (C.J.Klaufus@tudelft.nl) is postdoconder-
zoeker bij Onderzoeksinstituut OTB.
Literatuur
Bendixen & Associates (2003) Receptores de remesas en
Ecuador: Una investigación del Mercado, Inter-American
Development Bank, International Monetary Fund & Pew
Hispanic Center, Quito
Klaufus, C. (2006) ‘Globalization in residential architecture
in Cuenca, Ecuador: social and cultural diversification of
architects and their clients’, Environment and Planning D
Society and Space, nr. 1, p.69-89
Turner, J. (1968) ‘Housing priorities, Settlement Patterns, and
Urban Development in Modernizing Countries’, AIP Journal,
nr. 20, p.354-363
Turner, J. (1976) Housing by People: Towards Autonomy in
Building Environments, Marion Boyars, London
Gaat dit huisje verdwijnen?