Tot op de dag van vandaag heb ik - Rooilijn
Tot op de dag van vandaag heb ik - Rooilijn
Tot op de dag van vandaag heb ik - Rooilijn
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Rooilijn</strong> Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 De invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> mondialisering <strong>op</strong> volkswoningbouw in Ecuador P. 52<br />
sionals maar ook door <strong>de</strong> overige burgers<br />
bekeken, beoor<strong>de</strong>eld en soms betwist.<br />
Vreem<strong>de</strong> voorbeel<strong>de</strong>n gingen in het<br />
alledaagse discours een eigen leven lei<strong>de</strong>n.<br />
Zo ontstond een ste<strong>de</strong>lijke mythe over een<br />
<strong>op</strong>zienbarend migrantenhuis. In die mythe<br />
die in verschillen<strong>de</strong> varianten verteld werd,<br />
staat het huis <strong>van</strong> een migrantenfamilie<br />
centraal. Dat huis zou ergens in een klein<br />
dorp in <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> Cuenca liggen; <strong>de</strong><br />
naam <strong>van</strong> dat dorp wissel<strong>de</strong> per verteller.<br />
Over het huis werd verteld dat het groot en<br />
erg luxueus was. Het had zelfs een lift. Om<br />
uiteenl<strong>op</strong>en<strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen werd <strong>de</strong> lift alleen<br />
gebru<strong>ik</strong>t om vee in te stallen: <strong>de</strong> boeren<br />
zou<strong>de</strong>n niet weten hoe ze een lift moesten<br />
gebru<strong>ik</strong>en of er was in het dorp nog geen<br />
elektriciteit. Het verhaal werd altijd <strong>op</strong> een<br />
spotten<strong>de</strong> toon verteld, ter illustratie <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
misplaatste rijkdom <strong>van</strong> mensen die boven<br />
hun stand wil<strong>de</strong>n leven. Niet toevallig had<br />
<strong>de</strong> mythe dorpsbewoners als on<strong>de</strong>rwerp.<br />
Het verhaal werd namelijk ook gebru<strong>ik</strong>t<br />
om een nieuwe sociale or<strong>de</strong> te construeren,<br />
gebaseerd <strong>op</strong> het ou<strong>de</strong> herkenbare<br />
contrast tussen stad en platteland en tussen<br />
een ste<strong>de</strong>lijke mid<strong>de</strong>nklasse en boeren.<br />
Zo legitimeer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>lingen hun<br />
eigen mo<strong>de</strong>rne levensstijlen, terwijl al te<br />
<strong>op</strong>vallen<strong>de</strong> consumptiepatronen wer<strong>de</strong>n<br />
gecorrigeerd. De snelle sociale en culturele<br />
veran<strong>de</strong>ringen en <strong>de</strong> ambivalente gevoelens<br />
die dat <strong>op</strong>riep, wer<strong>de</strong>n via het vertellen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> mythe bespreekbaar gemaakt.<br />
Potentiële klanten<br />
Hoe kritisch of <strong>de</strong>nigrerend <strong>de</strong> <strong>op</strong>merkingen<br />
<strong>van</strong> stadsbewoners over vermeen<strong>de</strong><br />
migrantenhuizen in dorpen en verre<br />
buitenwijken soms ook waren, ie<strong>de</strong>reen gaf<br />
toe dat <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> <strong>de</strong> mondialisering<br />
en mo<strong>de</strong>rnisering veel dichter bij huis te<br />
vin<strong>de</strong>n waren. Twee <strong>de</strong>cennia terug was<br />
het bijvoorbeeld nog heel gebru<strong>ik</strong>elijk dat<br />
woningzoeken<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> lagere mid<strong>de</strong>nklasse<br />
een perceel kochten en daar<strong>op</strong><br />
eigenhandig of met hulp <strong>van</strong> vrien<strong>de</strong>n en<br />
familie een huis bouw<strong>de</strong>n. Het bouwproces<br />
in volkswijken werd zo geheel of ge<strong>de</strong>eltelijk<br />
bepaald door het systeem <strong>van</strong> we<strong>de</strong>rkerige<br />
arbeid, met alle dankfeesten, rituelen<br />
en uitbetalingen in natura die daarbij<br />
hoor<strong>de</strong>n. Loonarbeid werd alleen ingehuurd<br />
voor <strong>de</strong> on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len die <strong>de</strong> eigenaar<br />
niet zelf kon maken. Tegenwoordig heeft<br />
betaal<strong>de</strong> arbeid <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkerigheid<br />
in bouwprocessen ingenomen.<br />
Industriële bouwmaterialen wer<strong>de</strong>n ook in<br />
volkswijken steeds p<strong>op</strong>ulair<strong>de</strong>r: een huis<br />
<strong>van</strong> gemetsel<strong>de</strong> baksteen kon veel sneller<br />
gebouwd wor<strong>de</strong>n dan een huis <strong>van</strong> adobe.<br />
Omdat het verwerken <strong>van</strong> dit product<br />
gespecialiseer<strong>de</strong> technieken vereist, kunnen<br />
<strong>de</strong> bewoners dat vaak niet meer zelf. De<br />
tijdswinst die een snelle bouw <strong>op</strong>levert,<br />
maakte zo’n huis ondanks <strong>de</strong> kosten <strong>van</strong><br />
arbeidsloon toch goedk<strong>op</strong>er dan een zelfgebouwd<br />
huis. Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> economische crisis<br />
eind jaren negentig wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> kosten <strong>van</strong><br />
het in natura uitbetalen <strong>van</strong> vrien<strong>de</strong>ndiensten<br />
tij<strong>de</strong>ns het langdurige zelfbouwproces<br />
voor veel volkswijkbewoners gewoonweg<br />
te hoog. Een volkswijkbewoonster uit<br />
Riobamba verwoord<strong>de</strong> dat treffend door<br />
te stellen dat “wat je uitgeeft aan een feest,<br />
daar kun je ook een raam <strong>van</strong> k<strong>op</strong>en.”<br />
Economische veran<strong>de</strong>ringen brachten<br />
veran<strong>de</strong>ringen in prioriteitstelling en in <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rlinge sociale verhoudingen teweeg.<br />
Met <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rnisering <strong>van</strong> <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>lijke<br />
arbeidsrelaties viel <strong>de</strong> <strong>van</strong>zelfsprekendheid<br />
<strong>van</strong> vrien<strong>de</strong>ndiensten weg. Woningbouw<br />
werd een individuele aangelegenheid.<br />
Toen, me<strong>de</strong> als gevolg <strong>van</strong> massale<br />
emigratie, <strong>de</strong> sociale stijgers met elkaar<br />
gingen wedijveren om <strong>de</strong> <strong>op</strong>vallendste<br />
huizen te bouwen, werd ook <strong>de</strong> vormgeving<br />
<strong>van</strong> huizen steeds individueler. Families<br />
die een nieuw huis wil<strong>de</strong>n bouwen of hun<br />
bestaan<strong>de</strong> woning wil<strong>de</strong>n laten verbouwen,<br />
riepen daarom soms <strong>de</strong> hulp in <strong>van</strong> professionele<br />
ontwerpers, zodat ze iets bijzon<strong>de</strong>rs<br />
zou<strong>de</strong>n krijgen. Omgekeerd ont<strong>de</strong>kten<br />
architecten, ingenieurs en aannemers<br />
<strong>de</strong> sociale stijgers als potentiële klanten.<br />
Had<strong>de</strong>n architecten vroeger vooral klanten<br />
uit <strong>de</strong> binnenste<strong>de</strong>lijke mid<strong>de</strong>nklasse, nu<br />
bezochten ze ook migrantenfamilies in<br />
ver<strong>de</strong>rweg gelegen volkswijken en dorpen<br />
in <strong>de</strong> ho<strong>op</strong> er een <strong>op</strong>dracht te verkrijgen.<br />
Op die manier lever<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong><br />
mondialisering en mo<strong>de</strong>rnisering tal <strong>van</strong>