Tot op de dag van vandaag heb ik - Rooilijn

Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 De invloed van de mondialisering op volkswoningbouw in Ecuador P. 50
de zogeheten remittances nog 485 miljoen
dollar, in 2003 was dat al anderhalf miljard
en een jaar later 1,7 miljard, zo’n zeven
procent van Ecuador’s bruto nationaal
product. In de nationale economie werden
remittances na olie-export de tweede bron
van inkomende valuta en dus van grote
waarde voor de regering, die de migratie
dan ook niet afremde. Dankzij het geld dat
transnationale migranten naar Ecuador
stuurden, konden veel achterblijvers hun
woon- en leefsituatie verbeteren. Families
die geld ontvingen, verbouwden hun
woningen soms tot ware paleizen. De
invloed van arbeidsmigratie op de lokale
bouweconomieën was in 2001 en 2002
goed merkbaar. Volgens een landelijke
studie had gemiddeld vijftien procent
van de families uit Ecuadoraanse steden
een familielid in het buitenland. In de
zuidelijke stad Cuenca lag dat percentage
iets hoger. Deze families ontvingen gemiddeld
acht keer per jaar een bedrag van
175 dollar; in Cuenca gemiddeld nog iets
meer (Bendixen & Associates, 2003). Voor
huishoudens die normaal gesproken van
honderd of tweehonderd euro per maand
moeten rondkomen, betekent zo’n extra
geldbedrag al snel een verdubbeling van
het maandinkomen. In sommige gevallen
leidde het ertoe dat leden van gemarginaliseerde
groepen zoals boeren en volkswijkbewoners
op de maatschappelijke ladder
konden opklimmen. Zij verbouwden hun
huizen en kozen opzichtige bouwstijlen
om hun nieuwe sociale positie kracht bij
te zetten. Tegelijkertijd veroorzaakte de
sociale mobiliteit van succesvolle transnationale
migranten ook een grotere kloof
tussen rijk en arm, omdat de consumptiedrift
van de sociale stijgers de prijzen in
sommige steden flink had opgestuwd. De
families zonder extra inkomsten konden
die prijsstijgingen niet betalen en zakten
dieper weg in armoede.
Mythische huizen
Omdat de emigratie vanuit de zuidelijke
provincies eerder op gang gekomen was
dan in de rest van het land, werden de
dorpen en steden daar proportioneel
met de grootste uittocht van arbeids-
krachten en met een enorme import van
geld geconfronteerd. In de regio Cuenca
waren de veranderingen in het straatbeeld
duidelijk zichtbaar. Al vanaf de jaren
zeventig en tachtig werden in de dorpen
rond de stad de karakteristieke portaalwoningen
van adobe en hout vervangen door
grote, gesloten villa’s. In de jaren negentig
kwamen daar appartementencomplexen
van gladde en glimmende materialen bij.
De nieuwe woongebouwen vielen op door
hun materiaalgebruik, de vorm, de rijke
decoraties en vooral door hun grootte.
Op sommige gebouwen prijkte de naam
van de trotse familie die het huis had laten
bouwen. Omdat ze boven de oude adobe
huizen uitstaken, trokken ze in het landschap
de aandacht.
Binnenshuis lieten migrantenfamilies
comfortverhogende voorzieningen
aanbrengen zoals boilers en ligbaden.
Veel families lieten zich inspireren door
huizen die hun familielid in het buitenland
had gezien hetzij in het echt, hetzij op
afbeeldingen. Ze vroegen een architect of
aannemer om een soortgelijk ontwerp te
maken. De ontwerpers en bouwers kregen
de taak de soms buitenissige wensen van
hun opdrachtgevers te verwerken met de
materialen en technieken die ze in Ecuador
tot hun beschikking hadden. Een priester
in Cuenca vertelde bijvoorbeeld hoe één
van zijn parochianen, een vrouw wiens
man naar het buitenland vertrokken was,
aan een architect een plaatje liet zien van
het model dat ze voor haar nieuwe huis
wenste: het was een afbeelding van het
Sydney Opera House. Een vrouwelijke
architect uit Cuenca had ooit een vergelijkbare
opdracht gekregen. Het had haar
veel moeite gekost om van een plaatje met
daarop een kolossaal kantoorgebouw een
woningontwerp voor een klein, stedelijk
perceel te maken. Als een huis er eenmaal
stond, bleken de bewoners de voorzieningen
bovendien vaak heel anders te gebruiken
da waarvoor ze waren bedoeld. Zo zag
zij bijvoorbeeld ooit dat in een luxueuze
villa van een migrantenfamilie het ligbad
gebruikt werd om maïskolven te drogen
en alleen een keuken en een slaapkamer in