Tot op de dag van vandaag heb ik - Rooilijn
Tot op de dag van vandaag heb ik - Rooilijn Tot op de dag van vandaag heb ik - Rooilijn
Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Amsterdam top- of toblocatie? P. 16 Villes Européennes” uit1989. Hierin werd de “Blue Banana” geschetst: het Europese kerngebied dat van Londen over de Randstad, het Ruhrgebied en München naar Milaan loopt. In 1991 was ook een themanummer van het Geografisch Tijdschrift aan Europese steden gewijd. De aandacht voor de concurrentiekracht van Europese steden is in de afgelopen jaren weliswaar wat geluwd, maar op meer dan incidentele basis vinden nog steeds onderzoeken plaats; partieel, bijvoorbeeld naar de ligging van steden in de trans Europese infrastructuurnetwerken, of integraal. In 2004 hebben Manshanden e.a. onderzoek verricht naar de positie van Randstad Holland in de top-20 van Europese stedelijke regio’s. Dit artikel is gericht op de positie van Amsterdam in het bijzonder. Vanuit twee invalshoeken zal de positie van Amsterdam aan bod komen. In de eerste plaats zal gekeken worden hoe managers van internationale ondernemingen over Amsterdam als vestigingsplaats denken. Zij besluiten immers om hun bedrijf al dan niet in Amsterdam te vestigen. Zowel de relatieve positie van Amsterdam voor een aantal vestigingsfactoren als het belang dat de managers aan deze factoren hechten zal aan de orde komen. De tweede invalshoek is meer objectief: cijfermatig wordt nagegaan hoe Amsterdam zich verhoudt tot de andere Europese steden. Amsterdam volgens managers Door de tijd heen staat Amsterdam op een vijfde plaats in de “overall ranking hitlijst” van het onderzoek van Healey & Baker, achter respectievelijk Londen, Parijs, Frankfurt en Brussel. Hoewel op respectabele afstand van Londen, Parijs Tabel 1: Ontwikkeling relatieve positie van Amsterdam als aantrekkelijke locatie voor internationaal georiënteerde bedrijven (op basis van top 15 uit 2005) 1990 1992 1994 1996 1998 2003 2005 London 0,81 0,93 1,05 0,99 1,03 0,91 0,87 Parijs 0,76 0,73 0,80 0,66 0,67 0,64 0,60 Frankfurt 0,64 0,67 0,64 0,50 0,50 0,39 0,33 Brussels 0,52 0,46 0,47 0,34 0,35 0,29 0,30 Barcelona 0,23 0,22 0,24 0,20 0,21 0,24 0,28 Amsterdam 0,44 0,40 0,35 0,28 0,33 0,28 0,24 Madrid 0,19 0,19 0,21 0,15 0,17 0,22 0,24 Berlijn 0,19 0,20 0,17 0,10 0,13 0,17 0,19 München 0,21 0,19 0,18 0,14 0,15 0,14 0,18 Zürich 0,30 0,29 0,25 0,17 0,17 0,14 0,18 Milaan 0,24 0,23 0,21 0,16 0,15 0,16 0,15 Dublin -- -- -- 0,10 0,17 0,12 0,14 Praag 0,08 0,16 0,16 0,06 0,05 0,09 0,14 Lissabon 0,19 0,24 0,15 0,11 0,11 0,10 0,12 Manchester 0,21 0,28 0,18 0,13 0,11 0,11 0,12 Bron Healey & Baker, Cushman & Wakefield
Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Amsterdam top- of toblocatie? P. 17 Tabel 2: Positie van Amsterdam naar rangorde voor verschillende vestigingsplaatsfactoren 1990 1992 1994 1996 1998 2003 2005 Toegang tot markten/klanten 5 7 7 6 6 5 6 Telecommunicatie infrastructuur 7 7 7 6 6 6 9 Interne transportinfrastructuur 5 8 8 11 8 7 12 Externe transportinfrastructuur 4 4 4 4 4 4 Beschikbaarheid kantoorruimte 7 13 11 11 17 13 16 Prijs-kwaliteitverhouding kantoren 7 8 9 12 7 13 16 Arbeidskosten 12 11 15 15 12 13 17 Beschikbaarheid personeel 6 9 Talenkennis 3 3 3 3 2 2 3 Woonklimaat 8 7 13 9 11 8 17 Milieukwaliteit -- 7 8 8 7 8 11 Overheidsbeleid 1 3 6 4 3 4 10 Bron Healey & Baker, Cushman & Wakefield en Frankfurt, voorwaar een eervolle plaats voor steden als Barcelona, Madrid, Berlijn, München en Milaan om maar eens een paar andere belangrijke Europese steden te noemen. De situatie verslechtert echter in de loop der tijd indien gekeken wordt naar de gewogen score. In 2005 wordt Amsterdam voor het eerst ingehaald door Barcelona en staat dat jaar met Madrid op een gedeelde zesde plaats (tabel 1). Is er reden voor zorg? Het leuke van het Healey & Baker onderzoek is dat sinds 1990 slechts weinig in de vragenlijst veranderd is. Op basis van tijdsreeksen kan daarom nagegaan worden hoe Amsterdam zich op basis van een groot aantal vestigingsfactoren gepositioneerd heeft in het internationale krachtenveld. In tabel 2 staat voor de onderscheiden vestigingsplaatsfactoren de positie van Amsterdam in de rangorde van belangrijke Europese steden weergegeven. Amsterdam scoort goed voor de factoren talenkennis, externe bereikbaarheid en het gevoerde overheidsbeleid (belastingklimaat financiële regelingen). Op het gebied van de beschikbaarheid en prijs/kwaliteitverhouding van kantoorruimte lijkt Amsterdam echter terrein te verliezen. Verder blijkt niet zo zeer de beschikbaarheid van geschikt personeel als wel het hoge loonniveau in Amsterdam een probleem. Opvallend is dat in 2005 opeens een relatief sterke terugval waarneembaar is in de waardering van zowel het overheidsbeleid als het woon- en leefklimaat. Wat zou hier achter zitten? Het is niet uitgesloten dat Nederland na de moorden op Fortuyn en Van Gogh een andere plaats in de mental map van Europese managers heeft gekregen en dat dit weerspiegeld wordt in lagere scores op dit terrein. Overigens komen ook steden als Londen, Parijs, Brussel en Madrid regelmatig op een negatieve manier in het nieuws; maar het is niet onmogelijk dat we hier factoren op het spoor zijn op het terrein van cultuur en sociale veiligheid die uiteindelijk hun invloed hebben op locatiebeslissingen van internationaal georiënteerde bedrijven. Hoe blijvend dit soort incidenten van invloed zijn op de beeldvorming kan nog niet worden vastgesteld. De bevindingen uit tabel 2 krijgen gewicht door de vragen over het belang dat de ondernemers hechten aan de betreffende vestigingsfactoren (zie tabel 3). Duidelijk is dat de managers van internationale ondernemingen door de tijd heen veel belang hechten aan de toegankelijkheid van de markt, de externe bereikbaarheid en de telecommunicatie-infrastructuur. Juist op deze punten scoort Amsterdam relatief goed. Dit verklaart de vijfde plaats in de overall ranking. Duidelijk is ook dat Amsterdam in 2005 een lagere beoordeling heeft ontvangen op een aantal vestigings
- Page 1 and 2: Rooilijn Rooilijn Tijdschrift voor
- Page 3 and 4: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Reda
- Page 5 and 6: Rooilijn Stelling Jg. 40 / Nr. 1 /
- Page 7 and 8: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Acht
- Page 9 and 10: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Van
- Page 11 and 12: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 mark
- Page 13 and 14: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Van
- Page 15: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Amst
- Page 19 and 20: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Amst
- Page 21 and 22: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Amst
- Page 23 and 24: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Hypo
- Page 25 and 26: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Hypo
- Page 27 and 28: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Hypo
- Page 29 and 30: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Hypo
- Page 31 and 32: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Naoo
- Page 33 and 34: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Naoo
- Page 35 and 36: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 InBe
- Page 37 and 38: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 InBe
- Page 39 and 40: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 InBe
- Page 41 and 42: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 InBe
- Page 43 and 44: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 InBe
- Page 45 and 46: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Naoo
- Page 47 and 48: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Naoo
- Page 49 and 50: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 De i
- Page 51 and 52: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 De i
- Page 53 and 54: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 De i
- Page 55 and 56: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Vine
- Page 57 and 58: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Vine
- Page 59 and 60: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Vine
- Page 61 and 62: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Woon
- Page 63 and 64: Rooilijn Tussenvormen van huur en k
- Page 65 and 66: Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Woon
<strong>Rooilijn</strong> Jg. 40 / Nr. 1 / 2007 Amsterdam t<strong>op</strong>- of toblocatie?<br />
P. 17<br />
Tabel 2: Positie <strong>van</strong> Amsterdam naar rangor<strong>de</strong> voor verschillen<strong>de</strong> vestigingsplaatsfactoren<br />
1990 1992 1994 1996 1998 2003 2005<br />
Toegang tot markten/klanten 5 7 7 6 6 5 6<br />
Telecommunicatie infrastructuur 7 7 7 6 6 6 9<br />
Interne transportinfrastructuur 5 8 8 11 8 7 12<br />
Externe transportinfrastructuur 4 4 4 4 4 4<br />
Besch<strong>ik</strong>baarheid kantoorruimte 7 13 11 11 17 13 16<br />
Prijs-kwaliteitverhouding kantoren 7 8 9 12 7 13 16<br />
Arbeidskosten 12 11 15 15 12 13 17<br />
Besch<strong>ik</strong>baarheid personeel 6 9<br />
Talenkennis 3 3 3 3 2 2 3<br />
Woonklimaat 8 7 13 9 11 8 17<br />
Milieukwaliteit -- 7 8 8 7 8 11<br />
Overheidsbeleid 1 3 6 4 3 4 10<br />
Bron Healey & Baker, Cushman & Wakefield<br />
en Frankfurt, voorwaar een eervolle plaats<br />
voor ste<strong>de</strong>n als Barcelona, Madrid, Berlijn,<br />
München en Milaan om maar eens een<br />
paar an<strong>de</strong>re belangrijke Eur<strong>op</strong>ese ste<strong>de</strong>n<br />
te noemen. De situatie verslechtert echter<br />
in <strong>de</strong> lo<strong>op</strong> <strong>de</strong>r tijd indien gekeken wordt<br />
naar <strong>de</strong> gewogen score. In 2005 wordt<br />
Amsterdam voor het eerst ingehaald door<br />
Barcelona en staat dat jaar met Madrid <strong>op</strong><br />
een ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> zes<strong>de</strong> plaats (tabel 1). Is er<br />
re<strong>de</strong>n voor zorg?<br />
Het leuke <strong>van</strong> het Healey & Baker on<strong>de</strong>rzoek<br />
is dat sinds 1990 slechts weinig in<br />
<strong>de</strong> vragenlijst veran<strong>de</strong>rd is. Op basis<br />
<strong>van</strong> tijdsreeksen kan daarom nagegaan<br />
wor<strong>de</strong>n hoe Amsterdam zich <strong>op</strong> basis<br />
<strong>van</strong> een groot aantal vestigingsfactoren<br />
gepositioneerd heeft in het internationale<br />
krachtenveld. In tabel 2 staat voor <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n vestigingsplaatsfactoren <strong>de</strong><br />
positie <strong>van</strong> Amsterdam in <strong>de</strong> rangor<strong>de</strong> <strong>van</strong><br />
belangrijke Eur<strong>op</strong>ese ste<strong>de</strong>n weergegeven.<br />
Amsterdam scoort goed voor <strong>de</strong> factoren<br />
talenkennis, externe bere<strong>ik</strong>baarheid en het<br />
gevoer<strong>de</strong> overheidsbeleid (belastingklimaat<br />
financiële regelingen). Op het gebied <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
besch<strong>ik</strong>baarheid en prijs/kwaliteitverhouding<br />
<strong>van</strong> kantoorruimte lijkt Amsterdam<br />
echter terrein te verliezen. Ver<strong>de</strong>r blijkt niet<br />
zo zeer <strong>de</strong> besch<strong>ik</strong>baarheid <strong>van</strong> gesch<strong>ik</strong>t<br />
personeel als wel het hoge loonniveau in<br />
Amsterdam een probleem. Opvallend is dat<br />
in 2005 <strong>op</strong>eens een relatief sterke terugval<br />
waarneembaar is in <strong>de</strong> waar<strong>de</strong>ring <strong>van</strong><br />
zowel het overheidsbeleid als het woon- en<br />
leefklimaat. Wat zou hier achter zitten?<br />
Het is niet uitgesloten dat Ne<strong>de</strong>rland na<br />
<strong>de</strong> moor<strong>de</strong>n <strong>op</strong> Fortuyn en Van Gogh<br />
een an<strong>de</strong>re plaats in <strong>de</strong> mental map <strong>van</strong><br />
Eur<strong>op</strong>ese managers heeft gekregen en dat<br />
dit weerspiegeld wordt in lagere scores <strong>op</strong><br />
dit terrein. Overigens komen ook ste<strong>de</strong>n als<br />
Lon<strong>de</strong>n, Parijs, Brussel en Madrid regelmatig<br />
<strong>op</strong> een negatieve manier in het nieuws;<br />
maar het is niet onmogelijk dat we hier<br />
factoren <strong>op</strong> het spoor zijn <strong>op</strong> het terrein <strong>van</strong><br />
cultuur en sociale veiligheid die uitein<strong>de</strong>lijk<br />
hun invloed <strong>heb</strong>ben <strong>op</strong> locatiebeslissingen<br />
<strong>van</strong> internationaal georiënteer<strong>de</strong> bedrijven.<br />
Hoe blijvend dit soort inci<strong>de</strong>nten <strong>van</strong><br />
invloed zijn <strong>op</strong> <strong>de</strong> beeldvorming kan nog<br />
niet wor<strong>de</strong>n vastgesteld.<br />
De bevindingen uit tabel 2 krijgen gewicht<br />
door <strong>de</strong> vragen over het belang dat <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rnemers hechten aan <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong><br />
vestigingsfactoren (zie tabel 3). Dui<strong>de</strong>lijk<br />
is dat <strong>de</strong> managers <strong>van</strong> internationale<br />
on<strong>de</strong>rnemingen door <strong>de</strong> tijd heen veel<br />
belang hechten aan <strong>de</strong> toegankelijkheid<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> markt, <strong>de</strong> externe bere<strong>ik</strong>baarheid<br />
en <strong>de</strong> telecommunicatie-infrastructuur.<br />
Juist <strong>op</strong> <strong>de</strong>ze punten scoort Amsterdam<br />
relatief goed. Dit verklaart <strong>de</strong> vijf<strong>de</strong> plaats<br />
in <strong>de</strong> overall ranking. Dui<strong>de</strong>lijk is ook dat<br />
Amsterdam in 2005 een lagere beoor<strong>de</strong>ling<br />
heeft ont<strong>van</strong>gen <strong>op</strong> een aantal vestigings