Tot op de dag van vandaag heb ik - Rooilijn

Rooilijn Jg. 40 / Nr. 1 / 2007
Van grondbeleid naar ontwikkelbeleid
Een gemeentelijke grondexploitatie wordt als risicovoller
aangeduid dan een private grondexploitatie omdat
de gemeente zelf de investeringsrisico’s draagt. Bij
een publiek private samenwerking worden de risico’s
gedeeld en bij een private exploitatie liggen de risico’s
meer bij de private partij. Zoals bij de vergelijking
tussen actief en passief grondbeleid al is aangegeven,
is dit in de praktijk veel te kort door de bocht. In veel
gevallen zal de risicoanalyse juist omgekeerd kunnen
uitvallen. De werkelijke risico’s zijn niet afhankelijk
van het model maar van de inhoud van de afspraken
binnen dat model.
Naar een ontwikkelbeleid
Gemeenten zouden hun nota grondbeleid moeten
uitbreiden met een visie op het ontwikkelbeleid.
Daarin dienen zij aan te geven volgens welke criteria
partijen worden geselecteerd als de gemeente de grond
in handen heeft. Ook zou erin moeten staan hoe de
selectie plaatsvindt, welke garanties worden verwacht
en wat de samenwerkingsvorm is die de gemeente
voorstaat. Die ontwikkelstrategie is afhankelijk
van het type locatie. Voor bepaalde locaties ligt een
publiek-private samenwerking misschien voor de hand
maar voor andere locaties niet. Gemeenten kiezen op
verschillende locaties voor verschillende strategieën
van verwerving en selectie.
De nota’s grondbeleid van gemeenten die een actief
grondbeleid nastreven zouden ook een ontwikkelbeleid
moeten bevatten voor het geval de verwerving niet
lukt. Zo weet niet alleen de gemeente van te voren wat
haar strategie in dat geval is maar ook de zelfuitvoerder
weet wat de gemeente van hem verwacht. Nu moeten
de oplossingen voor het geval de verwerving is mislukt
vaak ad hoc worden gezocht.
Deze overwegingen leiden tot de conclusie dat een nota
grondbeleid en ontwikkelbeleid bij uitstek van belang
is voor gemeenten die geen actief grondbeleid voeren.
Juist bij een passief grondbeleid is het van belang
scherp uit te werken op welke manier de gemeente haar
doelstellingen gaat realiseren. Rond het thema van
P. 12
het gemeentelijk ontwikkelbeleid zou ook veel meer
kennisontwikkeling en kennisuitwisseling tussen
gemeenten moeten plaatsvinden. Alleen op die
manieren zal de kennis ontstaan om van de gemeentelijk
nota grondbeleid daadwerkelijk een instrument
voor het ontwikkelingsbeleid te maken. Het is
verbazingwekkend dat gemeenten samenwerkingen
met en selecties van marktpartijen steeds weer ad hoc
organiseren.
Als het gaat om de verhouding tussen gemeenten en
marktpartijen betekenen de wetswijzigingen, in het
bijzonder dankzij de aangenomen amendementen,
een versterking van de positie van de gemeenten. Die
positie was overigens in mijn visie al veel sterker dan
gemeenten vaak zelf dachten. Het instrumentarium
was niet het grootste probleem. Het probleem is dat
gemeenten de instrumenten vaak niet gebruiken.
Wellicht biedt de huidige verbetering van het instrumentarium
het zelfvertrouwen om de mogelijkheden
ook daadwerkelijk te gaan benutten. Hoewel de
wetswijzigingen vooral gevolgen hebben voor de
positie van de passief opererende gemeente, blijft ook
in de toekomst een actief grondbeleid op verschillende
punten voordelen hebben. Wat dat betreft is
niet te verwachten dat na de wetswijziging een grote
omslag zal plaatsvinden.
Uitdaging voor gemeenten
Een belangrijke opgave voor gemeenten is om de stap
te maken van een grondbeleid naar een ontwikkelbeleid.
Het theoretisch onderscheid tussen actief en passief
grondbeleid voldoet niet meer. Ook het toevoegen
van een tussenvorm als facilitair grondbeleid en
mogelijk nieuwe tussenvormen is onvoldoende. Het
grondbeleid krijgt in toenemende mate vorm in de
selectie van en de samenwerking met marktpartijen.
Nota’s grondbeleid zouden dieper in moeten gaan op
de principiële beleidskeuzen die hiermee samenhangen.
Het nieuwe instrumentarium van gemeenten
betekent ook dat er per locatie een grondbeleid
en ontwikkelbeleid dient te worden opgesteld dat
specifiek aansluit bij die locatie. In de toekomst lijkt