Clubblad 134 - Amathysta

D E P I E s B E R G
Excursie werkgroep Geologie 27 maart 2010
In de vroege ochtend van 27 maart vertrok een groep van 15
deelnemers naar de Piesberg ten noordwesten van osnabrück
in Duitsland.
In Piesberg wordt nog steeds
kwartsiet uit het Carboon gewonnen.
Daarbij komen leisteenlagen
met prachtige plantenfossielen
vrij. Tijdens het Boven-
Krijt is door een magma-intrusie
vloeibaar magma vanuit de aardkorst
omhoog gekomen. Dit heeft
invloed gehad op het Carboongesteente
dat boven de intrusie lag.
Nieuwe mineralen
Hierdoor zijn er nieuwe mineralen
ontstaan. Het organische materiaal
van de Carboon-planten is
vervangen door het mineraal
gümbeliet. Dit ligt als een mooi
glanzend en gekleurd laagje op
de fossielen. Dit is héél kenmerkend
voor de fossielen van de
Piesberg.
Omdat er vrij veel nieuwelingen mee
waren, gaf Erwin een grondige uitleg
over de groeve.
10
Het Boven-carboon
De ontsloten lagen dateren uit
het Boven-Carboon en wel uit
het Westfalien (313 tot 304 miljoen
jaar geleden). De kolenhoudende
lagen (Flöze) liggen tussen
de kwartsiet afzettingen in.
De groeve van de Piesberg is in
één jaar tijd geheel veranderd. Er
was veel materiaal weggehaald.
We zochten eerst een kleine ontsluiting
af waar vers materiaal lag.
Hier werden meteen de eerste
vondsten van mooie afdrukken
van varenbladen gedaan.
De platen met fossielen waren
niet zo groot en helaas was het
materiaal erg bros en brak het
snel in kleinere stukken.
Na een uurtje zochten we een
andere plek. Langs een weg in
de groeve ontdekten we veel
plantenfossielen en we besloten
daar te blijven zoeken.
We hebben veel varenachtig
materiaal gevonden, zoals de
Mariopteris-muricata, Neuropteris-attenuata
en mooie bladafdrukken
van de paardenstaartboom
Calamites, de Asterohyllites–equisetiformis,
de Annularia
stellata en mooie takjes van de
Sphenophyllum kidstonii.
D E P I E s B E R G
Excursie werkgroep Geologie 27 maart 2010
Door enkele deelnemers werden
nog pyrietkristallen gevonden.
Het was weer de moeite waard
om naar de Piesberg te gaan.
Rond vier uur vertrokken we
voldaan weer naar huis, met de
G E s t o l D B E E s t J E U I t H E t K R I J t
mooier dan in barnsteen kunnen verdwenen levensvormen
niet bewaard blijven. In de fossiele hars blijft het kleinste
detail als een tijdcapsule bewaard.
Voorzichtig polijsten, en dan lijkt
het met de juiste lichtval en een
goede microscoop of het gestolde
beestje nog leeft.
In het Amerikaanse tijdschrift
PNAS presenteerde een internationale
groep paleontologen een
wel heel bijzondere verzameling.
De barnsteen komt uit het hoogland
van Ethiopië, stamt uit het
krijt en is rijk aan 'insluitingen'.
De onderzoekers troffen mieren,
sluipwespen, spinnen, tripsen en
springstaarten aan - in totaal
meer dan dertig soorten geleedpotigen.
Ook pluizige plantenzaden,
sporen van boomvarens,
bloemblaadjes, stuifmeelkorrels
en insectenpoep met sporen van
fungi en bacteriën bleven in de
100 miljoen jaar oude stukken
Ethiopische hars bewaard.
De barnsteen is niet alleen bijzonder
vanwege zijn ouderdom
tassen en rugzakken vol. Het was
een mooie dag met goed weer en
prachtige vondsten. Een gezellige
en leuke excursiedag.
Wil Brouwer
en herkomst (Uit Afrika is geen
andere barnsteen bekend). Veel
ingesloten beestjes zijn ook
nieuw voor de wetenschap, en
van andere, zoals een vleugelloze
vrouwelijke mier, zijn dit de
oudste fossiele exemplaren ooit
gevonden. De verzameling biedt
een momentopname van een
verdwenen ecosysteem op een
cruciaal moment in de evolutie,
de opmars van de bedektzadigen
- bloemplanten die hun zaden in
vruchten verpakken. Bloemplanten,
fungi en
insecten ontwikkelden
zich
toen samen in
een intensieve
co-evolutie.
Bron:
De Volkskrant,
10 april 2010
11