Heraut #33 - Ismus

6
door Sjors Talsma
Verplicht politicologenvoer
Van 1999 tot 2006 werd de serie door meerdere Amerikaanse
tv-netwerken uitgezonden, ze ontving prijs na prijs en maakte
zelfs een geheel buiten het plot liggende 9/11-aflevering:
de Amerikaanse politieke dramaserie The West Wing.
In de serie staat — de titel zegt het al — de werkruimte van
de Amerikaanse president centraal. Martin Sheen speelt Josiah
Bartlet, een uit New Hampshire afkomstige ex-gouverneur die
uit volledig kansloze positie toch zijn liberale gedachtegoed het
Witte Huis binnen mag dragen. Hij brengt een jongere Texaanse
senator met zich mee het Huis in als vice-president: de relatie
tussen de twee is koel. Vice-president Hoynes was zelf óók in de
race voor het presidentschap. Teveel plotdetails zal ik hier niet
omschrijven, dat zou het verrassingseffect van de serie teniet
doen. Wees dus bij het lezen niet bang voor spoilers: ik houd
mij in.
Persoonlijke en politieke
vermengd
We worden meegenomen in de
wereld van de Amerikaanse president
en zijn staf. De karakters kennen
allemaal een eigen diepgang
— van president tot de perschef
en van First Lady tot de regionale
society-journalist waarmee de
perschef de vloer aanveegt. Opvallende
rol is die van chief of staff,
de rechterhand van de president.
In één van de eerste seizoenen is
de kijker getuige van een gesprek
tussen de president en de minister
van Landbouw die tijdens het uitspreken
van de State of the Union
in het Oval Office dient te verblijven,
voor het geval alle anderen uit
de lijn der opvolging omkomen bij een aanslag. Chief of staff
Leo McGarry staat op het punt om het Oval Office te betreden
en hoort hoe de president aan de Landbouwminister uitlegt dat
als hij ooit écht president mocht worden, hij zijn allerbeste en
intelligentere vriend zijn stafchef moet maken — zoals Bartlet
dit zelf ook deed. Het tekent de relatie tussen president en zijn
rechterhand. McGarry cijfert zichzelf weg — terwijl de president
zonder hem niet zou functioneren. Regelmatig benadrukt
de president dat het Leo McGarry is die hem president gemaakt
heeft: de alcoholverslaving waar McGarry aan geleden heeft en
in de pers problematisch kan zijn is voor president Bartlet dan
ook nooit reden voor ontslag. Het is een mooi voorbeeld van
vermenging van het persoonlijke met het politieke. En het is
daarmee goed voer voor een dramaserie.
Wars van patriottisme
Het is de nuchtere, Europese televisiekijker niet gegund The
West Wing af te keuren op basis van een te hoog patriottisch
gehalte. Hoewel in de thematische — buiten de verhaallijn liggende
— aflevering over 9/11 de Amerikaanse Droom uitgebreid
besproken wordt, is het Leo McGarry die zich in zichzelf
vergist door een Witte Huis-medewerker met Arabisch uiterlijk
verdacht te maken van het laten uitlekken van gevoelige informatie.
Het zijn Hoofd Communicatie Toby Ziegler en Deputy
Chief of Staff Josh Lyman die een schoolklas vertellen over de
verhouding tussen religie en extremisme. Waarbij de schrijvers
ten tijde van de aanslag op het World Trade Center het hoofd
koel hebben gehouden en niet zijn vervallen in polariserende
taal.
Balans tussen binnen- en buitenland
Tijdens de opleiding Politicologie in Nijmegen krijg je weinig
te horen over Amerikaanse binnenlandse politiek, hoewel je
via je keuzeruimte hier verandering in kunt aanbrengen. The
West Wing is politicologisch interessant, omdat je het buitenlandbeleid
van de president probeert te plaatsen in de wereld
van theorieën waarin je door dr. Van der Vleuten via de Leer
der Internationale Betrekkingen bent meegenomen, terwijl de
binnenlandse politieke gebeurtenissen en werkwijzen voor een
Nederlander gewend aan het poldermodel iedere keer opnieuw
opvallend en soms zelfs schokkend
kunnen zijn.
De karakters die het meeste
worden uitgediept houden
zich voornamelijk bezig met
binnenlandse politiek, terwijl
het vaak de legerofficieren zijn
die samen met de stafchef en
de president in The Situation
Room — de crisiskamer van
het Witte Huis — buitenlandse
problemen proberen op te lossen.
De balans tussen domestic
en international politics maakt
dat de serie dynamiek heeft:
er zijn problemen die direct
bekend voorkomen, terwijl er
ook op het eerste gezicht minder
prominente problemen je
wereld betreden, omdat ze vooral van Amerikaans nationaal belang
zijn. De balans maakt de serie sterk en constant interessant.
Verschillende systemen
De eerste indruk van een presidentieel systeem als het Amerikaanse
is dat het sneller en effectiever werkt. Één man of vrouw
afkomstig van één partij als uitvoerende macht die tegelijkertijd
opperbevelhebber is. Het lijkt een schril contrast met het Nederlandse
model waarin partijen coalities vormen en een regeerakkoord
moeten overeenkomen — met alle hier uit voortkomende
vehikels. The West Wing maakt duidelijk dat het in Amerika
niet heel anders is. Voor ieder issue moeten wisselende coalities
in de Senaat worden gevormd en dat een Senator Democraat
is betekent niet automatisch dat hij instemt met hetgeen een
Democratische president bereiken wil. De staf van de president
is non-stop in gesprek met afgevaardigden, gouverneurs,
senatoren, juridische personen en ambtenaren. In Nederland en
veel andere Europese landen wordt een coalitie op voorhand gevormd
en weten partijen in een parlement zo af en toe een meerderheid
tegen kabinetsbeleid te verwerven; in Amerika lopen
Lees verder op pagina 7