Heraut #33 - Ismus

10
De Kosovo-oorlog in de huidige samenleving
door Theresa Song Loong
Of Kosovo bij Servië hoort is voor het merendeel van de Serven
onbetwijfelbaar: Kosovo is en zal altijd deel van Servië
zijn. Maar de etnisch-Albanese Kosovaren hebben in 2008
allang de onafhankelijkheid uitgeroepen én zijn als land erkend
door veel Westerse staten, waaronder de VS en Nederland.
Het Servisch-Kosovaars conflict is nog lang niet voorbij,
want nog steeds weten de groepen niet hoe ze met elkaar
de toekomst in zullen gaan. Waarom liggen de verhoudingen
tussen de volkeren zo moeilijk en hoe loopt de weg naar de
toekomst? In drie studiereizen naar Kosovo, Servië en Nederland/Brussel
heb ik geprobeerd om hier zoveel mogelijk over
te weten te komen.
Als politicologiestudenten anno
2010 hebben velen van ons allang
niet meer de aspiraties om
de wereld te verbeteren. Maar
voor mij is het wel een drijfveer
en dus zit er niks anders op dan
het gewoonweg te proberen. Afgelopen
jaar heb ik me vooral be-
Het stadje Prizren in Kosovo
ziggehouden met de post-conflict
situatie in Kosovo en Servië, waartussen ruzie is om het stuk
land dat Kosovo heet. Uit de slechte economische situatie en het
gebrek aan politieke stabiliteit in Kosovo kun je helaas slechts
concluderen dat het land nog een lange weg heeft te gaan, wil
het stabiel en welvarend worden. Die indicatoren vond ik echter
weinig zeggen over hoe Kosovo nu eigenlijk omgaat met haar
oorlogsverleden.
Wikkend en wegend daarover kwam ik vorig jaar rond februari
het project ‘Our Future Network’ tegen (voor meer informatie:
www.ourfuturenetwork.eu). Vredesorganisatie IKV Pax Christi
organiseert samen met een Servische en een Kosovaarse NGO
jaarlijks een uitwisselingsproject. Hierbij komen vijftien jongeren
uit Nederland, Servië en Kosovo in drie studiereizen bijeen.
Afgelopen jaar was ik één van deze deelnemers. Ondertussen
kunnen geïnteresseerden zich alweer aanmelden voor het project
voor aankomend jaar.
Het doel van de reizen is om het conflict beter te leren begrijpen,
elkaars denkbeelden en die in de verschillende maatschappijen
te leren kennen en om onze eigen visie op de toekomst te uiten.
Die eerste twee doelen bereikten we door op bezoek te gaan bij
verscheidene relevante politieke en maatschappelijke instanties,
sociale bewegingen en andere experts.
Opvallend was het bezoek aan de Servische enclave Gračanica in
Kosovo. Dit is een gebied waar Serven hun eigen gemeenschap
hebben opgericht en parallel aan de etnisch-Albanese maatschappij
leven. Deze Serven vonden dat ze niet goed behandeld
worden door de etnisch-Albanese meerderheid, omdat er weinig
werkgelegenheid voor ze is en de dienstverlening door onder
andere het nationale energiebedrijf zeer slecht is. Echter de
etnische Albanezen lopen tegen dezelfde problemen aan, maar
objectieve informatie over discriminatie in Kosovo is moeilijk te
verkrijgen. De discussie daarover is lastig te voeren aangezien het
contact tussen Serven en etnisch-Albanese Kosovaren zeldzaam
is. Bovendien lopen de emoties snel hoog op als dat contact wel
plaatsvindt.
Het bezoek aan het Servische ‘ministerie van Kosovo en Metohija’
in de Servische hoofdstad Belgrado laat dit nog het beste
zien. De regering van Servië ziet Kosovo nog altijd als onderdeel
van het land en daarom is er dan ook een ministerie die
voor het welzijn van de bevolking daar zou moeten zorgen. Juist
hier blijkt echter dat het een heel emotionele kwestie betreft. De
woordvoerder legde aan ons op een bijzonder subjectieve manier
uit dat Serven daar verschrikkelijke dingen hebben meegemaakt
in de oorlog en heel erg gediscrimineerd worden. Voor mij was
zijn verhaal niet geheel logisch. Zo zou de complete waarheid
bij ons allen bekend worden als we maar meer boeken zouden
lezen en is het ook evident dat er grenscontroles tussen Kosovo
en Servië plaatsvinden, ook al is die grens ertussen helemaal geen
landsgrens in de Servische optiek. Interessanter was de reactie
die onze etnisch-Albanese reisgenoten
daarop gaven: die wilden al te graag inbrengen
wat zij vonden dat er niet klopte.
Daar kregen ze weinig kans toe, maar tijdens
de nabesprekingen bleek dat er grote
onvrede heerste.
Onderling waren de discussies ook niet
tegen te houden en het bleek dat sommigen
ook erg star waren. Een suggestie dat
de Servische minderheid misschien Albanees zou kunnen leren,
opdat ze beter zouden functioneren in de Kosovaarse samenleving
werd door één van de Serven als aantasting van de rechten
van minderheden genoemd. En dat terwijl we het in Nederland
inmiddels wel eens zijn dat integratie van etnische minderheden
noodzakelijk is voor een gezonde maatschappij. Nu zijn de Serven
in Kosovo geen immigranten, maar mij lijken de praktische
voordelen zeker het overwegen waard.
Toch waren er genoeg overeenkomsten tussen ons (progressieve)
jongeren om tot een gezamenlijk toekomstbeeld te komen. Zo
zagen we allemaal een toekomst van de Balkanregio bij de Europese
Unie, nadat vele obstakels overwonnen zijn. We gaven
woord en beeld hieraan middels onze straatacties. In Kosovo
hadden we Loesje-flyers ontworpen om te verspreiden op ‘Europadag’.
Europese integratie. “Niet voor landen onder de 18”
In Servië hielden we een stickeractie, waarbij onze politieke
boodschap overal op lantarenpalen en prullenbakken te lezen
was.
Terugkijkend op de reizen kan ik zeker zeggen dat dit een goede
aanvulling is geweest op de studie politicologie. Echt zien hoe
een conflict leeft in de harten van mensen en wat dat doet met
ze zorgt ervoor dat de werkelijkheid meer is dan een bron van
empirische data. Om in het oude linkse karakter van Nijmegen
te blijven: “Die Philosophen haben die Welt nur verschieden
interpretiert; es kömmt drauf an, sie zu verändern.”