1 JOS DOUMA, VENI CREATOR SPIRITUS. DE MEDITATIE EN HET ...

More documents

Recommendations

Info

37 Voor een grondige inleiding in de homiletische theorie van Lange: Van der Laan 1989a. Net als Van der Laan laat ik cruciale Duitse uitdrukkingen onvertaald staan (vergelijk: Van der Laan 1989a, 14-16). 38 Vergelijk: Van der Laan 1989a, 118-123. 39 Lange 1982, 36. Vergelijk ook de volgende citaten: “Aber als Aktualisierung dieser Überlieferung für eine bestimmte, in ihrer Weise einmalige homiletische Situation ist seine Aussage neues Wort, nicht Repetition, sondern verantwortliche Neuformung der Überlieferung” (29); “Der Prediger muß zwar »neues Wort« wagen, aber dieses »neue Wort« muß kontrollierbar sein, und zwar nicht nur für ihn selbst und für die Kirche, in deren Auftrag er predigt, sondern auch für die Gemeinde die ihn hört” (66); sprekend vanuit 1 Kor.14 over het verschil tussen leer en profetie: “dabei ist die Prophetie das sehr viel riskantere Unternehmen. Denn sie ist nicht einfach Applikation der Lehre, sondern setzt eine geistliche Beurteilung der Zeit, der gegenwärtigen Stunde, der Situation des Hörers voraus und wagt im Blick auf diese Situation ein neues, in der Überlieferung so noch nicht enthaltenes Wort” (112). 40 Vergelijk: Van der Laan 1989a, 122. 41 Lange 1982, 51. Vergelijk ook de volgende citaten: “Der hermeneutische Zirkel zwischen Text und Situation bleibt auch jenseits des Einfalls in kraft: der Einfall führt zu einer erneuten Musterung der Situation, nun im Hinblick auf die Frage, wie er zu einer verständlichen Rede ausgebaut werden kann. Der so enstehende Predigtentwurf als das »neue Wort«, als das Zeugnis des Predigers, für das er voll haftbar ist, ist wiederum zurückzukoppeln auf den Text, inwiefern er im Hinblick auf dessen Eigenaussage verantwortet werden kann” (34-35); sprekend over de in het doorlopen van de verstaanscirkel tot stand komende homiletische inval zegt Lange; “Ihm folgend wird der Prediger auf jeden Fall nicht den Text nachsprechen, sondern sein eigenes »neues Wort« sagen” (51). 42 Lange 1982, 43. Zie over het notwendige Wort: Van der Laan, 81-87 m.n. 87. 43 Vergelijk op dit punt ook de volgende opmerkingen van Runia: “Door tekst en gemeente voortdurend op elkaar te betrekken zal er een ‘nieuw’ woord voor deze gemeente kunnen ontstaan. Ik bedoel ‘nieuw’ niet in de zin dat er nu nieuwe openbaring plaatsvindt, die toegevoegd wordt aan de openbaring van de Schrift. Maar ik bedoel met het woord ‘nieuw’ hier, dat de gegeven openbaring voor deze gemeente nieuwe kleur krijgt, doordat ze opnieuw gezegd wordt in een nieuwe situatie” (Runia 1990, 403). 44 Lange 1982, 29.64. Deze uitdrukking is een letterlijk citaat uit Luthers bijbelvertaling (Jes.28,19). Vergelijk: Van der Laan 1989a, 104 noot 6. 45 Zie: Van der Laan 1989a, 104. 46 Vergelijk: Packer 1994, 58. 47 In Hoofdstuk 5 ga ik nader in op het thema van de creativiteit. Zie ook: Hoofdstuk 12 en 13. 48 Bulhof 1995, 50-72. Ik merk terzijde op dat ik lang niet alle inzichten van Bulhof deel: ik gebruik haar essay in de eerste plaats als een opstapje voor mijn eigen verhaal. 49 Zie voor de metafoor van het uitvoeren van de tekst ook de volgende opmerking van Ebeling: “die Predigt als Predigt ist nicht Auslegung des Textes als geschehener Verkündigung, sondern ist selbst geschehende Verkündigung, und das heißt nun: Die Predigt ist Ausführung des Textes. Sie bringt zur Ausführung was der Text will” (Ebeling 1960, 347). Vergelijk ook: Lash 1986 (hoofdstuk 3: ‘Performing the Scriptures’). 50 Vergelijk de volgende opmerkingen van Runia: “Natuurlijk is de prediker ook altijd in de preek aanwezig. Dat is niet alleen onvermijdelijk, maar het is ook nodig. Hij is niet een grammofoonplaat die alleen maar herhaalt wat er van buitenaf opgedrukt is, maar hij is als een violist door wie de muziek heengaat om er als zijn interpretatie uit te komen. Maar de violist moet wel spelen wat de componist heeft neergeschreven. Hij speelt niet zijn eigen muziek, maar die van de componist. Maar omdat híj ze speelt, is ze op een bijzondere ‘relationele’ wijze ook weer zijn eigen muziek. De prediker als vertolker moet ook de hem voorgegeven Schrifttekst interpreteren. Dat is niet een noodzakelijk kwaad, maar een heilzame noodwendigheid, want hij moet de Schrift interpreteren naar mensen van vandaag toe, mensen die in een heel andere situatie leven dan de oorspronkelijke lezers van de profetische en apostolische getuigenissen. Maar als verkondiger en doorgever van déze getuigenissen moet hij zich wel open blijven stellen voor de bedoeling van de schrijvers” (Runia 1992, 178-179). En verder: “Wie geen ‘feeling’ voor muziek heeft, kan een orgelstuk wellicht technisch feilloos spelen, maar dan zit er nog geen muziek, geen leven in. Zo heeft een Schriftuit- 22
legger de leiding van de Heilige Geest nodig om de muziek van de Schriften ten gehore te brengen. Daarbij blijft de techniek van het spelen van veel belang; Geest en methode mogen niet tegen elkaar uitgespeeld worden” (Peels 1996, 78). 51 Bulhof 1995. 52 Dingemans’ parabel aan het slot van zijn opstel ‘De tijd van de verborgen God’ ervaar ik dan ook als een tenhemelschreiend stukje proza: God zou er pas zijn als mensen zijn partituur tot leven brengen; zonder uitvoering is hij ‘nergens’ (zie: Dingemans 1990, 37-39). 53 Vergelijk: Trimp 1989a, 37. 54 Ik beweer hiermee beslist niet dat andere vormen van omgang met de bijbel, vormen die buiten de kerkdienst een plaats hebben, geen waarde zouden hebben. Integendeel. Maar het karakter van deze studie (het gaat om een homiletische studie) impliceert dat die andere vormen goeddeels buiten beeld blijven. Vergelijk hier overigens ook de volgende opmerkingen van Trimp: “Wanneer de prediker zou pretenderen dat de verwerking van het Woord in het concrete leven van hém afhankelijk is, zou dergelijke pretentie van weinig respect voor het werk van de Heilige Geest in de gemeente getuigen. De Heilige Geest is niet exclusief op de preekstoel werkzaam. Hij woont in de gemeente en werkt in de huizen en de harten van de gelovigen. De kinderen in de kerk hebben ouders ontvangen. De volwassenen zijn ook in staat om de bijbel te lezen, te bidden, te overwegen, te beslissen. Gemeenteleden kunnen ook zelf het Woord van God verwerken en daaraan plaats geven in de vele gevarieerde situaties waarin zij verkeren” (Trimp 1985b, 28). 23
Page 1 and 2: JOS DOUMA, VENI CREATOR SPIRITUS. D
Page 3 and 4: In deze summiere schets van homilet
Page 5 and 6: Als het gaat om de bekende definiti
Page 7 and 8: in te zetten bij een tweetal omschr
Page 9 and 10: Hier zijn we tegelijk aangeland op
Page 11 and 12: homiletische veld als spanningsveld
Page 13 and 14: Kritiek op het explicatie-applicati
Page 15 and 16: Ik kom terug op de term toepassing:
Page 17 and 18: Lange over het neues Wort Voor Lang
Page 19 and 20: hoorder. In de tweede plaats: het n
Page 21: 3 Trillhaas (1963) in: Wintzer 1989

1 JOS DOUMA, VENI CREATOR SPIRITUS. DE MEDITATIE EN HET ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?