Module 7: Anatomie - Keurmeesters

Keurmeestersvereniging Zangkanaries vrijdag 14 maart 2008
Opleiding keurmeester Zangkanaries
Module 7: Anatomie
7. De bloedsomloop.
De taak van het bloed in de kanarie is drieledig:
1. het opnemen van zuurstof vanuit de longen,
2. het vervoeren van voedsel vanuit het maagdarmkanaal,
3. het op peil houden van de lichaamstemperatuur.
Om deze taken optimaal te kunnen vervullen wordt het bloed rondgepompt door het hart. Het hart wordt gevormd
door een uit spieren bestaande dubbele pomp welke is opgebouwd uit een linkerboezem met een linkerkamer en
een rechterboezem met een rechterkamer. Boezem en kamer zijn gescheiden en tegelijk met elkaar verbonden
door hartkleppen. De taak van de linkerkant is de behandeling van het zuurstofrijke bloed, de rechterkant
behandelt uitsluitend zuurstofarm bloed. Zo wordt het uit de longen afkomstige zuurstofrijke bloed niet vermengd
met het uit het lichaam komende zuurstofarme en koolzuurrijke bloed. Het hart van de kanarie slaat sneller dan dat
van een mens en zorgt zo voor een snelle stofwisseling en een hoge lichaamstemperatuur.
De bloedsomloop vormt in de kanarie een gesloten systeem. Het bloed stroomt vanuit het lichaam in de
rechterboezem, vandaar in de rechterkamer. Door de longslagader gaat het bloed naar de longen. In de haarvaten
van de longen vindt een uitwisseling van zuurstof en koolzuurgas plaats waarna het bloed in een zuurstofrijke
samenstelling weer terugstroomt in de linkerboezem van het hart. Vanuit de linkerkamer wordt het bloed via een
grote lichaamsslagader in het bloedvatenstelsel gepompt. Door bloedvaten en haarvaten vervoert het bloed
zuurstof en voedingsstoffen naar alle levende cellen.
De afvalstoffen worden vanuit de cellen afgevoerd. Koolzuur gaat naar de longen, de overige afvalstoffen worden
uit het bloed in de nieren gezuiverd.
De bloedstroom regelt ook de lichaamswarmte. Een kanarie heeft een lichaamstemperatuur van ongeveer 41 °C.
Dit ontstaat mede door een snelle stofwisseling veroorzaakt door het snelle hartritme: Als de kanarie te warm wordt
zal meer bloed gepompt worden naar de pootjes. Daar kan de warmte dan afgegeven worden aan de lucht. Ook
kan warmte worden afgegeven aan de longen en luchtzakken.
8. De voortplantingsorganen.
Het voortplantingsorgaan van de mankanarie wordt gevormd door twee testes. Deze liggen dicht bij de nieren aan
de buikzijde. Ze worden met de cloaca verbonden door twee buisjes, de zaadleiders. In de cloaca komen ook de
urineleider vanuit de nieren en de einddarm samen. Bij een broedrijpe mankanarie zal de cloaca als een duidelijke
uitstulping te zien zijn. Dit is bij een broedrijpe popkanarie niet het geval.
Een popkanarie heeft een wat gecompliceerder voortplantingsorgaan. De eieren worden geproduceerd in de
eierstok. De eierstok bezit aan de oppervlakte een reusachtig aantal vlezige blaasjes waarin zich kleine eitjes
bevinden. Slechts enkele daarvan worden tegen de broedtijd rijp. Als een eitje rijp is geworden en vrijgekomen uit
het omhullende blaasje, dan wordt het opgevangen door de trompetvormige opening die zich aan de eileider
bevindt. Als gevolg van een spierwerking en trilhaarslag zal het zich naar de cloaca begeven. Tijdens die afdaling
wordt vanuit het middengedeelte van de eileider een laag eiwit rond de dooier gelegd. Daaromheen moeten nog
schaalvliezen en een kalkschaal worden gelegd. Bij de volwassen popkanarie is alleen de linker eierstok tot
ontwikkeling gekomen. De rechter eierstok is slechts rudimentair aanwezig.
Buiten het broedseizoen zullen de voortplantingsorganen maar klein zijn en nauwelijks een functie vertonen.
Uitwendig zijn dan bij de mankanarie en de popkanarie nauwelijks verschillen te zien.
Geslachtsrijping en bevruchting.
Door het stijgen van de temperatuur en het lengen van de dagen, dat wil zeggen het aantal uren (dag)licht, wordt
bij de geslachtsrijpe kanarie, die tenminste 10 maanden oud zal zijn, een kliervormig aanhangsel van de hersenen,
de hypofyse, actief. Deze hypofyse begint daardoor de voortplantingsorganen van de vogel te activeren.
Bij de popkanarie worden hormonen geproduceerd die verantwoordelijk zijn voor het broedrijp worden. De eierstok
zal in omvang toenemen en overgaan tot het produceren van eicellen. Op de buik van de vogel ontstaat de
zogenaamde "broedplek", die wordt gevormd door het verliezen van de buikbevedering waardoor de
lichaamstemperatuur via de huid rechtstreeks overgebracht wordt op de broedeieren.
Bij de mankanarie begint de productie van de zaadcellen ook onder invloed van door de hypofyse aangestuurde
hormonenproductie. Duizenden zaadcellen worden opgeslagen in de cloaca. Bij de paring van de mankanarie met
de popkanarie wordt het buitenste deel van de cloaca naar buiten gestulpt waarna de beide randen stevig op
elkaar worden gedrukt. Aangetrokken door een chemische stof zullen de zaadcellen zich nu naar boven in de
¦¨