een ambtelijk rapport - Ziek van Zorg

Naar beter betaalbare zorg
In de periode 2000-2010 steeg het aandeel BBP van 1,82% naar 2,24%. De
ziekenhuisuitgaven stegen in die periode met gemiddeld 6,7% per jaar. Deze
periode begon met de invoering van het zogeheten ‘boter bij de vis’-beleid. In het
kader van het wegwerken van de wachtlijsten die aan het eind van de jaren
negentig waren ontstaan, werden financiële prikkels ingevoerd die een rechtsreeks
verband legden tussen productie en betaling. In de jaren 2001-2004 was sprake van
een groei van gemiddeld ruim 7% per jaar. De invoering van prestatiebekostiging
met Diagnose Behandeling Combinaties (DBC’s) leidde opnieuw tot een sterke
stijging van het zorgvolume.
Een meer principiële benadering
In theorie leiden een perfect werkende markteconomie en een perfect werkende
planeconomie tot dezelfde maatschappelijke uitkomst. Dezelfde allocatie van
goederen en diensten en tegen dezelfde prijzen. Als dat het geval is, is de
beleidsmatig interessante discussie dus niet welk van beide systemen tot het beste
resultaat zal leiden, maar welk van beide systemen het beste past bij de in
Nederland geldende maatschappelijke randvoorwaarden.
Aan veel voorwaarden voor een optimale marktwerking is in de medischspecialistische
zorg in Nederland niet voldaan. Zo is er geen markt waarin vele
elkaar beconcurrerende vragers en aanbieders functioneren. Het probleem van de
informatieasymmetrie (patiënten kunnen prijs, inhoud en kwaliteit van het
zorgaanbod niet beoordelen) is nog steeds niet opgelost. Er is geen sprake van
homogene producten.
Voor een planeconomische benadering zijn twee voorwaarden van belang: enerzijds
optimale informatie over de behoeften van de burgers en over het productieproces,
anderzijds een centrale autoriteit die in staat is langs hiërarchische lijnen middelen
te verdelen. Aan deze twee voorwaarden wordt in Nederland in redelijke mate
voldaan. Mede dankzij de invoering van de prestatiebekostiging (DBC’s) beschikken
we over een enorme hoeveelheid informatie over zowel de zorgvraag als de
zorgproductie. Informatie die goed kan worden gebruikt om middelen te verdelen.
Daarnaast is de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) een organisatie die – op geleide
van het ministerie van VWS – in principe in staat is om iedere toedeling in de vorm
van beleidsrichtlijnen dwingend op te leggen.
De sterke punten van budgetbekostiging zouden moeten worden gecombineerd met
die van prestatiebekostiging.
4. IQ healthcare, Minder zorg, meer kwaliteit. Naar minder onnodige zorg en
ongepaste praktijkvariatie in de ziekenhuiszorg
Ziekenhuiszorg is in te delen in drie categorieën:
• Effectieve zorg is zorg waarvoor een bewijs is gevonden middels
wetenschappelijke evaluatie (RCT, cohort-onderzoek).
• Preferentie-sensitieve zorg gaat over ziekten waarvoor meer medisch acceptabele
behandelopties bestaan met vergelijkbare uitkomsten (voorbeeld: borstkanker).
• Aanbod-sensitieve zorg vormt de omvangrijkste categorie. Het zorggebruik in
deze categorie wordt in belangrijke mate bepaald door de aanwezigheid en
beschikbaarheid van aanbod en lokaal gegroeide normen over het gebruik van dit
aanbod (zoals consultatie van en periodieke controles door (tand)artsen bij
chronische aandoeningen, diagnostische testen, ziekenhuisligduur, IC-faciliteiten).
Deze drie categorieën verschillen drastisch bij de zoektocht naar een referentiepunt
voor de vraag wat goede zorg is, de benchmark. De genoemde drie vormen van
Pagina 89