een ambtelijk rapport - Ziek van Zorg

Rapport Taskforce Beheersing Zorguitgaven
Box 3.2 Zorgsparen: geen alternatief voor stijgende premies
De zorguitgaven worden grotendeels collectief gefinancierd via een omslagstelsel. Er wordt niet, zoals
bij pensioen, kapitaal opgebouwd voor toekomstige uitgaven aan zorg. Zorgsparen zou hierin
verandering kunnen brengen. Behalve aan (extra) sparen voor toekomstige zorgkosten kan worden
gedacht aan het flexibeler benutten van pensioenvermogen of de waarde van de eigen woning. Hoe
reëel is dit perspectief?
Vrijwillig of verplicht individueel zorgsparen
Er zijn verschillende vormen van zorgsparen. Het sparen kan vrijwillig zijn. De keuze om te sparen is
dan aan de mensen zelf en ook de aanspraken zijn individueel. Het sparen kan ook verplicht worden
opgelegd aan ieder individu, mogelijk met betrokkenheid van sociale partners. Iedereen bouwt dan
een individueel spaarpotje op voor kosten van onverzekerde zorg of voor zorg waarvoor een eigen
risico geldt. In beide gevallen maakt dat het mogelijk dat mensen een groter deel van de zorgkosten
zelf gaan betalen. Individueel zorgsparen is met name geschikt voor zorg met een hoge kans en lage
kosten. Dat zijn zorgkosten waar de meeste mensen mee te maken krijgt, al is het moment onzeker.
Voor dergelijke kosten is zorgsparen een alternatief. Er hoeft dan minder zorg collectief te worden
verzekerd. Bovendien wordt meer maatwerk mogelijk en vermindert door de eigen betalingen het
moral hazard. Wel neemt de solidariteit af en wanneer het sparen vrijwillig is, is het niet zeker of
mensen ook daadwerkelijk zullen gaan sparen.
Verplicht collectief zorgsparen
Een nog verdergaande vorm is verplicht collectief zorgsparen. De ingelegde bedragen gaan dan op
een grote hoop, worden belegd en in de toekomst gebruikt om verzekerde AWBZ-zorg te financieren.
Het voordeel is dat de AWBZ-premie in de toekomst minder hoeft te stijgen vanwege het opgebouwde
kapitaal. Wel is tijdelijk sprake van dubbele collectieve lasten voor zowel het omslagstelsel als
kapitaaldekking.
Aanwenden van vermogen uit de eigen woning of uit het pensioen
Sparen voor toekomstige zorgkosten kan ook door de inzet van bestaande spaarvoorzieningen. Er zijn
nu al potjes beschikbaar voor pensioen, voor een eigen woning en voor andere doelen. Door het
‘verbinden van wonen, zorg en pensioen’ zou bestaand vermogen flexibel kunnen worden aangewend.
Een deel van het opgebouwde pensioen of van het vermogen in de eigen woning zou dan kunnen
worden benut voor hoge investeringen ineens in aanpassingen van de woning zodat men langer thuis
kan blijven wonen, voor welzijn of voor zorgkosten. Veel mensen hebben die bereidheid. Het flexibel
aanwenden van pensioenvermogen stelt de (intergenerationele) solidariteit echter op de proef
vanwege adverse selectie. Bovendien verhoogt het de uitvoeringskosten van pensioenfondsen. Een
voortijdige pensioenuitkering in de vorm van een eenmalig bedrag kan daarom hooguit in beperkte
mate. Verzilveren van vermogen in de eigen woning is in theorie nu al wel mogelijk, maar in de
praktijk liggen er behoorlijke hobbels die kunnen worden geslecht zodat het vermogen inzetbaar is
voor zorg.
Biedt zorgsparen een alternatief voor stijgende zorgpremies?
De Taskforce ziet zorgsparen niet als een oplossing voor de groei van de collectieve uitgaven.
Collectief verplicht zorgsparen vergt een ingrijpende wijziging van de financiering van het zorgstelsel
en leidt bovendien tot tijdelijk dubbele lasten en is om die reden niet aantrekkelijk. Sparen op
individueel niveau is primair een aanvulling op het collectieve stelsel, omdat het gaat om zorg die niet
collectief verzekerd is.
Pagina 52