een ambtelijk rapport - Ziek van Zorg

Rapport Taskforce Beheersing Zorguitgaven
2. Maatschappelijke ontwikkelingen hebben een opwaarts effect op de
zorguitgaven:
• De stijgende welvaart zorgt ervoor dat mensen steeds hogere verwachtingen
hebben over de zorg die ze ontvangen, bijvoorbeeld zorg/behandeling in
eenpersoonskamers.
• Sociaal-culturele ontwikkelingen zoals de toegenomen mondigheid en meer
eenpersoonshuishoudens leiden tot een hogere zorgvraag.
• De toename van het aantal ouderen en chronisch zieken leidt eveneens tot
een hogere zorgvraag.
• Medische technologie en innovaties bieden nieuwe soms goedkopere
behandelmogelijkheden, maar leiden per saldo toch tot hogere uitgaven door
indicatieverruimingen.
3. De institutionele inrichting van het zorgstelsel heeft grote invloed op
de mate waarin uitgavenopdrijvende trends doordringen in de
zorgverlening. De interactie tussen professional en zorgvrager moet idealiter
leiden tot een passend aanbod op een gepaste, objectieve zorgvraag. Maar is
deze zorgvraag eigenlijk wel altijd gepast? Is de patiënt zich voldoende bewust
van de kosten? En hoe objectief is de indicatiestelling? Kijkt de zorgverlener
alleen naar de passendheid van de indicatie en behandeling? Of laat hij ook
private belangen meewegen, bijvoorbeeld wanneer het inkomen van de
professional deels afhankelijk is van de indicatiestelling en de hoeveelheid
geleverde zorg? De invloed van de institutionele factoren op de zorgverlening is
groot en loopt bijvoorbeeld via de pakketregulering, de bekostiging, de
transparantie, de kwaliteitswetgeving en de eigen betalingen. Recent
onderzoek van het RIVM wijst ook in de richting van beleid en instituties als
belangrijkste verklarende factor voor kostenstijgingen 8 . Dit is ook de conclusie
die de Taskforce verbindt aan het onderzoek dat KPMG/Plexus op zijn verzoek
heeft verricht 9 . Het CPB concludeert in de MLT 2012-2015 dat het beleid in de
jaren 2000-2008 per saldo een verhogend effect heeft gehad op de
zorguitgaven.
4. De complexiteit van de zorg werkt camel noses in de hand. De afgelopen
jaren is er in de zorg een behoorlijk aantal snelle groeiers gesignaleerd (zie
tabel 2.1). In de regel ligt hier nieuw beleid aan ten grondslag. De forse
budgettaire effecten waren aanvankelijk meestal lager ingeschat. Bijlage 3
geeft meer inzicht in de groei naar deelkaders. De hoeveelheid camel-noses
weerspiegelt de complexiteit van het stelsel. De zorg is bij uitstek een sector
waar markt- en overheidsfalen respectievelijk strategisch gedrag van actoren
een belangrijke rol spelen. Marktmacht, informatieasymmetrie,
aanbodgeïnduceerde vraag, coördinatieproblematiek, transactiekosten en niet
transparante dienstverlening, het is allemaal in ruime mate aanwezig. Dit
maakt dat beleid zowel ‘marktfalen’ als ‘overheidsfalen’ moet oplossen. Het
gevolg is een complex en hybride systeem, waar de marktwerking door de
overheid wordt gereguleerd en de door de overheid bepaalde budgetten
marktprikkels bevatten.
8 RIVM, Determinanten van volumegroei in de zorg, Bilthoven, 2010.
9 KPMG Plexus, Onderzoek Excess Growth, Breukelen, mei 2012, p. 24, 76.
Pagina 18