Download PDF - TurnPages

Jaarverslag
Energie-investeringsa rek (EIA) 2010
>> Als het gaat om energie en klimaat

Voorwoord
De kracht van CO2-reductie
Ruim 14 duizend aanvragen ontving Agentschap NL in 2010 voor
de Energie-investeringsa rek (EIA). Beduidend meer dan het
voorgaande jaar en een goede graadmeter voor de economische
ontwikkeling in Nederland. Want niet alleen het aantal aanvragen
kende een toename, ook het investeringsbedrag waarvoor
EIA is aangevraagd steeg met meer dan twintig procent tot ruim
1 miljard euro.
In jaren van voorzichtig conjunctuurherstel blijkt de kracht van
de EIA. Bewust wordt het scale instrument door ondernemers
meegenomen bij duurzame investeringen. De marktgerichtheid,
stabiliteit en exibiliteit zorgen er daarnaast voor dat het een
e ectief instrument is dat succesvol wordt ingezet bij het
beperken van de CO2-uitstoot en de winning van duurzame
energie. Doelstellingen die door veel bedrijven worden omarmd,
maar ook door het kabinet worden onderschreven en stoelen
op een langetermijnvisie.
Sinds het ontstaan van de EIA in 1997 hee de regeling
een belangrijke bijdrage geleverd aan de energiereductie.
Elke geïnvesteerde euro die via de EIA wordt gemeld, bespaart
globaal één kubieke meter aardgas per jaar, wat een CO2-reductie
van gemiddeld 1.500 kiloton per jaar opleverde. Vernieuwing
en innovatie zijn echter continue processen, zeker binnen
het energievraagstuk. Creativiteit en toepasbaarheid vormen
een uitdaging voor zowel fabrikanten als ondernemers die
energiebewust willen investeren. Daarnaast constateren wij dat
gecombineerde toepassingen van energiebesparende technieken,
waarbij goede energetische resultaten worden behaald, in opmars
zijn. Ontwikkelingen waar rekening mee wordt gehouden bij het
samenstellen van de energielijst en bij toekenning van de EIA.
Uitgangspunt van de EIA is dat investeringen die genoemd
worden op de energielijst bijdragen aan het bereiken van
energiebesparende doelstellingen. Én dat zij praktisch toepasbaar
en exibel inzetbaar zijn. Daarom is de lijst dynamisch;
afgestemd op de behoe en in de markt en aangepast aan de
eisen van de tijd. Zo bestaat de mogelijkheid energiebesparende
maatregelen ‘generiek’ te melden. Innovatieve en energiebesparende
technieken, die (nog) niet op de energielijst
voorkomen, kunnen op die manier worden gehonoreerd.
Maar er is nog een ander groot voordeel verbonden aan de
generieke melding: de EIA kan door alle ondernemers benut
worden, mits er winst gemaakt wordt. Om ondernemers nog
concreter tegemoet te komen, kunnen ook ‘speci ek’ omschreven
toepassingen in aanmerking komen voor scaal voordeel.
In dit jaarverslag leest u de ervaringen van ondernemers die het
afgelopen jaar een beroep hebben gedaan op de EIA. Inspirerende
praktijkcases van energiebesparende investeringen die hand in
hand gingen met economische haalbaarheid.
Rob Boerée
Divisiedirecteur NL Energie en Klimaat
Juni 2011
2

Voorwoord 2
Jaarcijfers 4
1. Beleid en uitvoering EIA 2010 4
2. Aantal aanvragen EIA 2010 5
3. Aanvragers EIA 2010 7
4. Investeringen EIA 2010 9
5. Locaties EIA 2010 11
Praktijkvoorbeeld Industrie 13
Warmte hergebruiken levert voordelen op
Praktijkvoorbeeld Gebouwde Omgeving 16
Energiebewust bij nieuwbouw en renovatie
Praktijkvoorbeeld Duurzame Energie 19
Hoger rendement door groen gas productie
Praktijkvoorbeeld Transport 22
‘Cryogene’ koeling bespaart veel energie
Praktijkvoorbeeld Land- en Tuinbouw 25
Investeren voor de toekomst
Bijlagen 28
3

Jaarcijfers
1. Beleid en uitvoering EIA 2010
Energiebeleid
In het regeerakkoord wordt het Nederlandse energiebeleid in
drie belangrijke punten samengevat. De energievoorziening
moet minder a ankelijk worden van:
• andere landen;
• hoge prijzen;
• vervuilende brandsto en.
Voor dit energiebeleid zijn de Europese doelen voor duurzame
energie leidend. Dit betekent 14 procent duurzame energie
in 2020 en 20 procent minder uitstoot van CO2 dan in 1990.
De invulling van het energiebeleid gebeurt via een bo om up
gerichte aanpak, waarbij de initiatieven uit de markt moeten
komen, zoals bij Green Deal. De Green Deal is een initiatief van
het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie
om burgers, bedrijven, gemeenten en andere partijen te helpen
bij het realiseren van hun energieproject
Fiscale regeling voor bedrijven
De Energie-investeringsa rek (EIA) maakt deel uit van
de beleidsinstrumenten die de overheid inzet om de
energiedoelstellingen te bereiken. De EIA is een brede scale
regeling die gericht is op het verminderen van het gebruik van
fossiele brandsto en en een reductie van de CO2-uitstoot.
Ondernemers uit alle bedrijfssectoren in Nederland kunnen
EIA aanvragen. Bedrijven krijgen een scaal voordeel via de EIA,
als zij investeren in duurzame energie of in energiebesparende
technieken. Hierdoor vermindert de hoeveelheid CO2 die deze
bedrijven uitstoten. Een voorlopige scha ing van de CO2-reductie
die samenhangt met de investeringen die bedrijven in 2010
meldden voor de EIA ligt boven de 800 kiloton per jaar.
De EIA valt onder verantwoordelijkheid van het ministerie van
Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en het ministerie
van Financiën. Agentschap NL en de Belastingdienst voeren de
regeling uit.
EIA stimuleert de markt
De EIA ondersteunt bedrijven bij het investeren in duurzame
energie en energiebesparende technieken, die nog niet op
grote schaal in de markt worden toegepast. De prijzen van
deze technieken liggen boven het marktniveau van minder
vernieuwende technieken. Door het scale voordeel van de EIA
vermindert dit verschil in kostprijs. Een ander belangrijk voordeel
is dat de EIA de markt stimuleert voor deze energiebesparende
technieken, die technisch al bewezen zijn. Niet alleen de verkoop
van energiezuinige technieken en duurzame energie krijgt een
stimulans, ook de marktontwikkeling verloopt sneller.
De energielijst
De EIA is een ‘generieke’ regeling. Dat wil zeggen dat ondernemers
in Nederland voor bijna alle energiebesparende investeringen
in aanmerking komen voor EIA, als ze kunnen aantonen dat ze
voldoende energie besparen of duurzame energie gebruiken.
De voorwaarden staan in de energielijst die jaarlijks aangepast
wordt vanwege ontwikkelingen in de markt en ontwikkelingen
op het gebied van normen en certi cering. Om het een bedrijf
makkelijker te maken om van de EIA gebruik te maken staan
er niet alleen ‘generieke’ mogelijkheden op de energielijst
maar ook meerdere voorbeelden van concrete of ‘speci eke’
energiebesparende technieken. Van die technieken is bekend dat
ze voldoende energie besparen of dat ze het beste alternatief zijn
in een bepaalde toepassing.
Het bedrijfsleven kan elk jaar voorstellen doen voor het aanpassen
van de energielijst. Nieuwe energiebesparende technieken worden
op de lijst geplaatst en technieken die er al op staan worden
4

geactualiseerd. Belangrijk is dat de energie-investering een
aantoonbaar energiebesparend e ect hee ten opzichte van de
techniek die op dat moment in de markt gebruikt wordt. In 2010
zijn bijna 100 voorstellen gedaan voor de energielijst van 2011 door
leveranciers, brancheorganisaties en gebruikers van de regeling.
Deze voorstellen zijn beoordeeld door een commissie bestaande
uit vertegenwoordigers van Agentschap NL, het ministerie van
Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en het ministerie van
Infrastructuur en Milieu. Uiteindelijk zijn diverse technieken op de
lijst aangepast en zijn vier nieuwe bedrijfsmiddelen toegevoegd
aan de energielijst van 2011.
Sluiting EIA voor bestaande huurwoningen
Sinds juni 2009 was het voor woningcorporaties en zakelijke
verhuurders mogelijk om EIA te krijgen voor het verbeteren van
de energieprestatie van hun bestaande huurwoningen. Deze
tijdelijke uitbreiding van de EIA was één van de crisismaatregelen
uit het aanvullend beleidsakkoord uit 2009 om de bouwsector
en de economie weer aan te jagen. De uitbreiding gold voor
investeringen tot 1 december 2010 waarmee de maatregel in 2010
werd gesloten. Het budget was van het voormalige ministerie
van Wonen, Wijken en Integratie, inmiddels het ministerie van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Dit extra budget stond
los van het budget voor de reguliere EIA van het ministerie van
Financiën. In 2009 en 2010 is in totaal € 246 miljoen (waarvan
€ 189 miljoen in 2010) geïnvesteerd in het verbeteren van de
energieprestatie van bestaande huurwoningen.
Woningcorporaties en andere verhuurders blijven wel een
doelgroep van de EIA. In 2011 kunnen deze bedrijven nog steeds
gebruik maken van de EIA voor hun bedrijfspanden en woonzorgcomplexen,
evenals voor zonne-energie op hun huurwoningen
(zie het artikel over Stadswonen).
Informatie over de EIA
Informatie over de EIA is te vinden op www.agentschapnl.nl/eia.
Naast de energielijst en het meldingsformulier staan er folders
voor een aantal belangrijke branches. In 2010 is de website
gemiddeld zo’n 7.000 keer per maand bezocht. De medewerkers
van de EIA beantwoorden ook vragen van ondernemers en
intermediairs via de helpdesk. Bijvoorbeeld vragen over de
werking van de EIA en de energielijst en over investeringen die
wellicht voor EIA in aanmerking komen. In 2010 werd de helpdesk
minstens 6.000 keer gebeld en er waren ruim 400 digitale
en schri elijke vragen.
EIA adviseurs bezoeken jaarlijks tientallen projecten. Dit zijn
meestal bedrijfsbezoeken na een aanvraag. Het is echter ook
mogelijk dat de EIA-regeling vooraf uitgelegd worden aan
bedrijven, die van plan zijn om te investeren en EIA aan te vragen.
Door de EIA-nieuwsbrief, artikelen in vakbladen, workshops
en evenementen werden ondernemers en intermediairs op
de hoogte gebracht van de mogelijkheden van de EIA.
2. Aantal aanvragen EIA 2010
Meer EIA-aanvragen en hoger investeringsbedrag
In 2010 is een investeringsbedrag van circa € 1.191 miljoen
gemeld voor de EIA (peildatum 1 april 2011). Dit is inclusief
€ 189 miljoen voor de tijdelijke mogelijkheid om EIA aan te
vragen voor bestaande huurwoningen. Vergeleken met de cijfers
uit het jaarverslag van vorig jaar (peildatum april 2010) is het
totale gemelde bedrag in 2010 ongeveer € 320 miljoen hoger,
zie tabel 1. In 2010 zijn circa 14.255 aanvragen ingediend. Dit zijn
er circa 3.000 meer dan in 2009. De aanvragen zijn a omstig
van 7.783 verschillende ondernemers.
5

Prognose ne o voordeel
De EIA 2010 werd gesloten op 31 december 2010. Dit was
de laatste dag dat bedrijven konden investeren volgens de
energielijst van 2010. In 2011 kunnen ondernemers ook investeren
maar dan geldt de energielijst van 2011. Omdat een ondernemer
drie maanden de tijd hee om een aanvraag in te dienen, konden
EIA aanvragen voor de energielijst 2010 tot en met 31 maart 2011
worden aangemeld. Aanvragen komen in eerste instantie binnen
bij bureau Investeringsregelingen en Willekeurige Afschrijving
(IRWA), een onderdeel van de Belastingdienst, en worden daarna
Tabel 1
Aantal meldingen en gemeld investeringsbedrag 2009 en 2010 (peildata 8 april 2010 en 1 april 2011)
Aantal meldingen
naar Agentschap NL doorgestuurd voor verdere behandeling.
Op 1 april 2011 (peildatum voor dit jaarverslag) is 88 procent
van de aanvragen van 2010 afgehandeld. Als alle aanvragen zijn
afgehandeld is de verwachting dat het correctiepercentage van
de EIA zal uitkomen op circa 25 procent van het totale gemelde
bedrag van € 1.191 miljoen. Met andere woorden: circa 25 procent
van het gemelde bedrag zal na een controle worden ingetrokken
of afgewezen. Dit percentage is ongeveer gelijk aan voorgaande
jaren. Een prognose van het goedgekeurde investeringsbedrag
komt dan uiteindelijk uit op circa € 893 miljoen (zie tabel 2).
Stijging
aantal meldingen
t.o.v. 2009
Gemeld
investeringsbedrag
(in miljoen €)
Stijging
investeringsbedrag
t.o.v. 2009
(in miljoen €)
EIA 2010 totaal 14.255 3.105 1.191 321
EIA regulier 13.999 2.877 1.002 189
Tijdelijke EIA voor huurwoningen 256 228 189 132
Tabel 2
Gemeld en goedgekeurd investeringsbedrag, ne o voordeel voor de ondernemer en EIA-budget (peildatum 1 april 2011 en prognose goedgekeurd bedrag en ne o voordeel)
Gemeld
investeringsbedrag
(in miljoen €)
Prognose
goedgekeurd bedrag
(in miljoen €)
Prognose
ne o voordeel
(in miljoen €)
Budget
(in miljoen €)
EIA 2008 1.483 * 1.112 122 (11%) 139
EIA 2009 942 * 707 78 (11%) 145 **
EIA 2010 1.191 893 98 (11%) 150 **
* Deze bedragen zijn iets hoger dan in de jaarverslagen van 2008 en 2009 vermeld staan. De peildatum voor dit verslag ligt namelijk één of twee jaar later
(april 2011 tegenover april 2009/2010).
** De genoemde budge en van 2009 en 2010 betre en het reguliere EIA-budget. (Dit is dus exclusief het extra budget voor bestaande huurwoningen.)
6

Het ne o voordeel voor de onderneming bedroeg in 2010 rond
de 11 procent, rekening houdend met een EIA-a rekpercentage
van 44 procent en een gemiddeld belastingtarief van 25 procent.
Het totale ne o voordeel voor de investeerders komt dan naar
verwachting uit op circa € 98 miljoen. Niet meegerekend zijn de
mogelijke correcties die later door de Belastingdienst worden
doorgevoerd.
Sinds de start van de EIA zijn er in de periode van 1997 tot en
met 2010 meer dan 210.000 aanvragen afgehandeld (peildatum
1 april 2011). Een investeringsbedrag van in totaal € 11,5 miljard
is goedgekeurd in de afgelopen veertien jaar.
3. Aanvragers EIA 2010
Hoog percentage MKB aanvragen
Bijna 84 procent van de aanvragen zo’n 12.000 aanvragen is
a omstig van ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf
(tot 250 werknemers). Het aantal aanvragen is voor zowel
het MKB als voor grote bedrijven toegenomen. Ook wanneer
gekeken wordt naar het totaal gemelde investeringsbedrag is
het aandeel van het MKB hoog; in 2010 was het midden- en
kleinbedrijf verantwoordelijk voor 71 procent van het gemelde
bedrag (circa € 850 miljoen). Grote bedrijven met meer dan
250 werknemers waren verantwoordelijk voor de rest, namelijk
29 procent van het totaalbedrag (circa € 340 miljoen).
Onroerend goed sector en industrie
investeren het meest met de EIA
Bedrijven uit vele sectoren in Nederland hebben in 2010
gebruik gemaakt van de EIA. Het aandeel in het totale gemelde
investeringsbedrag van 2010 is het grootst bij de sector industrie
en de sector onroerend goed en bouw (zie guur 1). Gaat het om
het aantal meldingen dan is het aandeel van sectoren handel,
land- en tuinbouw en dienstverlening het grootst.
Figuur 1
Gemeld investeringsbedrag per bedrijfssector - totaal € 1.191 miljoen
14%
12%
15%
6%
3%
23%
27%
(in miljoen €)
■ onroerend goed en bouw / € 316
■ industrie / € 275
■ handel en vervoer / € 182
■ energieproducenten / € 162
■ diensten en overige sectoren / € 147
■ land- en tuinbouw / € 77
■ nanciële instellingen / € 32
Onroerend goed en bouwnijverheid
Het gemelde bedrag voor de onroerend goed sector steeg van
€ 95 naar € 267 miljoen en voor de bouwnijverheid van € 38
naar € 49 miljoen. Voor beide sectoren samen gaat het in 2010
om € 316 miljoen (27 procent van het investeringsbedrag). In
2009 was dit samen € 133 miljoen, dus circa € 180 miljoen minder
dan in 2010. De grote stijging bij de onroerend goed sector
wordt vooral veroorzaakt door de aanvragen voor de tijdelijke
uitbreiding van de EIA voor bestaande huurwoningen.
Industrie
Een sector die in 2010 ook veel meer investeerde met
ondersteuning van de EIA was de industrie. Het gaat om
€ 275 miljoen (23 procent) en dat is zo’n € 90 miljoen meer
dan het jaar daarvoor. De hoogste investeringsbedragen zijn
gemeld door de chemische industrie en de voedingsindustrie.
7

Deze twee deelsectoren investeerden achtereenvolgens
€ 85 en € 30 miljoen meer dan in 2009. Bedrijven uit de
aardolieverwerkende industrie investeerden juist minder
dan in 2009.
Handel en vervoer
De sectoren handel en vervoer investeerden samen € 182
miljoen (15 procent van het totale gemelde investeringsbedrag).
Het bedrag steeg met circa € 75 miljoen. Dienstverlening voor
vervoer, supermarkten, vervoer over land, horeca en detailhandel
meldden de hoogste investeringsbedragen. Voor deelsector
vervoer over water is het bedrag gedaald.
Energieproducenten
De energieproducenten investeerden voor een bedrag van
€ 162 miljoen (14 procent), dit is zo’n € 20 miljoen meer dan
het gemelde bedrag in 2009.
Dienstverlening en overige sectoren
De dienstverlening en overige sectoren investeerden € 147 miljoen
(12 procent van het investeringsbedrag) in 2010. Dat is licht
gestegen vergeleken met 2009. Het gaat in 2010 vooral om
aanvragen van overige (zakelijke) dienstverlening (€ 79 miljoen)
en milieudienstverlening (€ 22 miljoen).
Land- en tuinbouw
Het gemelde bedrag voor de landbouw steeg van € 24 naar
€ 46 miljoen. Voor de tuinbouw daalden de investeringen echter
van € 57 naar € 31 miljoen. Voor beide sectoren samen gaat het
in 2010 om € 77 miljoen (6 procent van het investeringsbedrag).
In 2009 was dit samen € 81 miljoen, dus het gemelde bedrag
voor de land – en tuinbouw samen is licht gedaald in 2010.
Financiële instellingen
In 2010 investeerden de nanciële instellingen voor € 32 miljoen
(3 procent van het totale investeringsbedrag). In 2009
investeerde de sector nog € 81 miljoen, € 49 miljoen meer dan
in 2010. Het gaat bij de nanciële instellingen voor een groot
gedeelte, 67 procent, om lease en verhuur van energie-e ciënte
technieken.
Meeste sectoren hoger investeringsbedrag
De meeste sectoren investeerden in 2010 meer met de EIA dan in
2009 (zie guur 2). Van de volgende sectoren namen de gemelde
bedragen het meeste toe vergeleken met het jaarverslag uit 2009:
de onroerend goed en bouwsector (toename € 183 miljoen)
industrie (toename € 89 miljoen) handel en vervoer (toename
€ 76 miljoen).
Figuur 2
Gemeld investeringsbedrag bedrijfssectoren 2010, vergeleken met 2009 (in miljoen €)
350
300
250
200
150
100
50
0
+183 +89 +76 +20 +6 -4 -49
133
316
Onroerend goed
& bouw
275
186 182
Industrie
106
Handel
& vervoer
142 162
Energie
producenten
141 147
Diensten
en overige
sectoren
81 77
Land-
& tuinbouw
81
32
Financiële
instellingen
8

Bedrijven uit sectoren met een convenant
Bedrijven uit sectoren met een convenant, zoals MJA-3 of
MEE spannen zich ook in om energie-e ciënter te produceren.
MJA staat voor Meerjarenafspraken en MEE voor de
Meerjarenafspraak Energie-e ciency, welke is bedoeld voor
deelnemers aan het Europese systeem van CO2-emissierechten.
Deze inspanning is terug te zien in de EIA. In 2010 is € 340 miljoen
gemeld door bedrijven uit sectoren met een convenant. Dit is
29 procent van het totaal gemelde investeringsbedrag. In 2009
was € 308 miljoen (35 procent) van het gemelde bedrag a omstig
van MJA-sectoren. De stijging van het bedrag hee te maken
met de toename van het aantal aanvragen uit de industrie (vooral
chemie en voedingsindustrie) en van supermarkten.
In bijlage 1 staat een overzicht van alle sectoren die in 2010 EIA
hebben aangevraagd. Dit overzicht vermeldt hoeveel en hoe vaak
een sector investeerde en meldde voor EIA.
4. Investeringen EIA 2010
Steeds meer gebouwen energiezuinig
De energie-investeringen op de energielijst zijn ingedeeld in
vijf toepassingsgebieden; gebouwen, processen, duurzame
energie, transport en warmtekracht. Voor de categorie gebouwen
is het hoogste bedrag gemeld (zie guur 3). Dit bedrag is in
2010 gestegen naar € 459 miljoen. Dit is inclusief € 189 miljoen
die is gemeld voor de tijdelijke mogelijkheid voor bestaande
huurwoningen. De bedragen voor processen, duurzame energie
en transport zijn ook gestegen, alleen voor warmtekracht is het
investeringsbedrag gedaald.
Figuur 3
Gemeld investeringsbedrag per toepassingsgebied - totaal € 1.191 miljoen
17%
38%
5%
2%
38%
(in miljoen €)
■ gebouwen inclusief huurwoningen / € 459
■ processen / € 449
■ duurzame energie / € 202
■ transportmiddelen / € 56
■ warmtekracht / € 26
Top tien EIA-technieken
In totaal zijn er in 2010 voor 117 technieken aanvragen ingediend,
zie bijlage 2 voor een compleet overzicht. Vooral de gemelde
investeringsbedragen voor het ‘generiek’ energiezuiniger maken
van bestaande processen, de energieprestatieverbetering van
bestaande huurwoningen, warmtepompen voor gebouwen,
windenergie, aardwarmte en zonne-energie zijn in 2010 gestegen.
Ook investeringen in transportleidingen die CO2 leveren aan
tuinbouwkassen zijn gestegen. Deze zeven bedrijfsmiddelen zijn
ook terug te vinden in de top tien (zie tabel 3). Voor warmtekracht
zijn de investeringen juist gedaald. Ook in het benu en van
afvalwarmte is het afgelopen jaar minder geïnvesteerd.
Investeringen die wel veel gemeld zijn maar die niet in deze
top tien voorkomen, zijn energie-e ciënte verlichting (1.192
aanvragen) en ledverlichting (1.271 aanvragen).
9

Veel gebruikte termen: ‘generiek’ of ‘speci ek’
Investeringen op de energielijst zijn onderverdeeld in een
paar categorieën:
• ‘Generieke’ energie-investeringen voor duurzame energie
of voor bestaande en nieuwe gebouwen, processen of
transportmiddelen. Er zijn zeven generieke codes bijvoorbeeld
voor het energiezuiniger maken van een bestaand
bedrijfsgebouw of nieuw bedrijfsproces.
• ‘Speci eke’ energie-investeringen. Er zijn 128 speci eke codes,
bijvoorbeeld voor isolatie van bestaande bedrijfsgebouwen.
Tabel 3
Top tien EIA-technieken 2010 (op basis van gemeld investeringsbedrag)
Plaats Technieken
In 2010 bestonden nog twee andere mogelijkheden om EIA aan
te vragen. Ondernemers (waaronder ook woningcorporaties)
konden EIA krijgen als ze investeerden in het verbeteren van
de energieprestatie van een bestaand bedrijfsgebouw of van
bestaande huurwoningen. De energieprestatie was gekoppeld
aan het verbeteren van het energielabel van het gebouw of
de huurwoning. Energielabel B halen was een voorwaarde of
het label moest met twee stappen verbeteren. Zowel voor het
bedrijfsgebouw als voor de huurwoningen was het mogelijk EIA
aan te vragen voor een pakket van maatregelen en technieken,
dat voortkwam uit een maatwerkadvies (energie-prestatieadvies
of EPA). Deze mogelijkheid binnen de EIA voor bedrijfsgebouwen
is er in 2011 nog steeds. In tabel 4 staat een overzicht van het
gemelde bedrag per categorie.
Gemeld
investeringsbedrag (in
miljoen €) % van totaal
Aantal
aanvragen
1 (1) Generiek bestaande processen 211 18% 591
2 (5) Energieprestatieverbetering bij bestaande huurwoningen* 189 16% 256
3 (2) Warmtepomp (gebouwen) 115 10% 1.639
4 (6) Windturbine 78 7% 147
5 (8) Energiezuinige koel- of vriesinstallatie 71 6% 515
6 (42) Transportleiding voor levering van gasvormig CO2 aan glastuinbouwbedrijven 53 5% 9
7 12) Fotovoltaïsch zonne-energiesysteem 32 3% 760
8 (19) Aardwarmtewinning 27 2% 77
9 (17) Koude- of warmteterugwinning uit ventilatielucht 24 2% 486
10 (9) Warmte- of koudeopslag in de bodem (aquifer) 24 2% 68
Tussen haakjes staan de plekken van vorig jaar.
* Tijdelijke uitbreiding EIA voor bestaande huurwoningen viel onder apart budget
10

Tabel 4
Aantal aanvragen en gemeld investeringsbedrag per categorie (peildatum 1 april 2011)
EIA 2010 Aantal aanvragen
5. Locaties EIA 2010
Energie-investeringen per provincie
Waar zijn de meeste energie-investeringen gerealiseerd in
Nederland? Het gaat om de locatie van het bedrijf waar de
energie-investering is geïnstalleerd en dus niet om de plaats
van een hoofdkantoor.
De grootste investeringsbedragen werden net als in 2009 gemeld
door bedrijven in de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en
Noord-Brabant (zie guur 4). Voor de meeste provincies is het
gemelde investeringsbedrag toegenomen ten opzichte van 2009.
In Zuid-Holland is het bedrag gestegen met bijna € 200 miljoen.
Alleen in de provincies Zeeland, Overijssel en Groningen is het
bedrag dat bedrijven meldden lager dan in 2009.
Gemeld
investeringsbedrag
(in miljoen €)
Gemiddeld bedrag
per aanvraag (in €)
Generiek - bestaand - 964 (7%) 244 (20%) 253.100
Generiek - nieuw - 242 (2%) 30 (3%) 124.000
Speci ek 12.753 (89%) 711 (60%) 55.800
Pakket Bedrijfsgebouw 40 (0%) 17 (1%) 425.000
Pakket Huurwoningen* 256 (2%) 189 (16%) 738.300
Totaal 14.255 (100%) 1.191 (100%) 83.600
* Tijdelijke uitbreiding EIA voor bestaande huurwoningen viel onder apart budget
Ondernemers in Noord-Holland, Zuid-Holland en Noord-
Brabant investeerden vaak in warmtepompen, windturbines,
energiezuinige koelinstallaties en het ‘generiek’ energiezuiniger
maken van bestaande processen. In Zuid-Holland werd ook veel
geïnvesteerd in aardwarmtewinning en in transportleidingen
voor CO2-levering aan tuinbouwkassen. In de meeste provincies
(behalve Limburg en Drenthe) stond het verbeteren van de
energieprestatie van bestaande huurwoningen in de top vijf
van meest gemelde technieken per provincie.
11

Figuur 4
Gemeld investeringsbedrag per provincie
■ gemeld investeringsbedrag (in miljoen €)
■ aantal aanvragen
3%
35
3%
387
33%
388
18%
2.565
18%
14%
2.237
165
5%
64
14%
11% 2.067
134
6%
830
6%
67
6%
73
4%
619
6%
916
5%
66
2%
25
9%
1.275
5%
684
12%
10% 1.700
114
2%
24
4%
541
3%
36
3%
434
12

Praktijkvoorbeeld Industrie
Warmte hergebruiken levert voordelen op
Kennis, ontwikkeling en de
verduurzaming van processen met een
kwalitatief hoogwaardig eindproduct,
dat is hoe Solidpack haar identiteit
formuleert. Rob Broere is bedrijfsleider
en mede-eigenaar van het Loenense
bedrijf. “Wij werken vanuit een lange
termijnvisie, onderdeel daarvan
is verantwoord en energiezuinig
investeren en ondernemen. Dan is
het pre ig als een regeling zoals
de Energie-investeringsa rek (EIA)
je ondersteunt.”
Solidpack, dat zich bezighoudt met de verwerking en productie
van massie arton, is in 2006 zelfstandig geworden. “Een van
de vragen die we ons toen stelden was: hoe pro leren we ons?”,
legt Broere uit. “Wat wij belangrijk vonden, was onder andere
de verantwoordelijkheid nemen voor de huidige en toekomstige
generatie. Daarom hebben we het convenant Meerjarenafspraken
(MJA) ondertekend, waarin afspraken zijn gemaakt om de energiee
ciëntie te verbeteren. Wij maken massie arton – karton
geschikt voor de verpakking van vis en bloemen – uit oud papier.
Weliswaar worden daar afvalstromen voor aangesproken, maar
het is een proces dat veel energie vereist. Het is van groot belang
om die processen te optimaliseren en waar mogelijk restwarmte
te gebruiken.”
Droogpartij
In 2008 werd geïnvesteerd in het ombouwen van de droogpartij.
Binnengekomen oud papier wordt opgelost, gereinigd, verdund
en vervolgens geperst in de kartonmachine tot ongeveer
vij ig procent water uit het papier is gehaald. Om het karton
geschikt te maken voor verwerking gaat het daarna in de
droogpartij. Broere: “Die verdampt het water tot het percentage
water gereduceerd is tot tien procent. Een proces op basis van
waterverdamping waarbij een aardgas gestookte stoomketel
en stoomcilinders zorgen voor de verhi ing. Wat wij
hebben aangepast is de afvoer van de restwarmte. Via een
warmtewisselaar wordt de lucht afgevoerd, maar de warmte
blij in een gesloten kring waardoor we die kunnen hergebruiken.
Dat levert een aanzienlijke besparing op in het energiegebruik.”
13

“Op alle terreinen kijken wij hoe we processen kunnen
optimaliseren en verduurzamen”
Veel technische kennis
Voor de aanpassing van de droogpartij deed Solidpack een
beroep op de EIA-regeling. “Wij besteden veel aandacht aan
procesoptimalisatie en de ontwikkeling van ons product. Dan is
het pre ig als er regelingen zijn die je stimuleren en je over de
nanciële drempel helpen”, legt Broere uit. “In het verleden waren
wij nogal eens terughoudend in het aanspreken van belasting- of
subsidiemaatregelen. Wij hebben veel technische kennis in huis,
maar administratief is dat soms lastig te verwerken. Het pre ige
van de EIA is dat het bij ons past. De verantwoording is compact,
to the point en sluit aan op onze verslaglegging. Voor vragen
kunnen we terecht bij Agentschap NL. Ze adviseren ons bij energie-
en milieuvraagstukken en de lijnen zijn kort. Dat merkten we niet
alleen bij de droogpartij, maar ook bij andere energiebesparende
investeringen die we recent hebben doorgevoerd zoals het
installeren van een meetframe en de ombouw van de natpartij.”
Continu proces
Duurzaamheid is een continu proces dat een brede visie vereist,
volgens Broere.”Op alle terreinen kijken wij hoe we processen
kunnen optimaliseren en verduurzamen. Ook ten aanzien van
onze grondsto en. De beschikbaarheid van grondsto en is van
groot belang, maar het aanbod van oud papier zal de komende
jaren afnemen. Daarom zoeken we naar alternatieven. Een van
die alternatieven is het hergebruik van essenetike en. Daarnaast
investeren we in de ontwikkeling van graskarton, hiervoor hebben
wij een beroep gedaan op de subsidieregeling TERM Biora nage.
Uit natuurgebieden betrekken we gras dat niet geschikt is voor
de dierenconsumptie. Dat gras verwerken we tot cellulose en
vervolgens tot karton. We hebben gemerkt dat de vraag hiernaar
groot is. Niet als toevoeging op de markt maar als een vervanger
van de huidige grondsto en.”
Platen massief karton worden op maat gesneden en opgestapeld.
14

Bedrijf
Solidpack, Loenen (Gld)
Investeringen
Hergebruik van restwarmte door
ombouw droogpartij en natpartij
en installeren meetframe.
Toelichting
Voor de ombouw van de droogpartij en de
andere investeringen hee Solidpack een
‘generieke’ melding gedaan voor de EIA.
Een ‘generieke’ investering moet aan een
besparings norm voldoen. Om de energie-
zuinigheid aan te tonen hee Solidpack
besparingsberekeningen uitgevoerd.
15

Praktijkvoorbeeld Gebouwde Omgeving
Energiebewust bij nieuwbouw en renovatie
Een groen gebouw, dat had
stichting Stadswonen voor ogen
toen zij het wooncomplex Cité
ontwikkelde op de Kop van Zuid
in Ro erdam. Studentenhuisvesting
op een unieke locatie, voorzien
van duurzame technologieën met
domoticatoepassingen aangepast aan
de leefstijl van jonge mensen.
Bijna gelijktijdig investeerde Stadswonen in een nieuw
hoofdkantoor, een gemeentelijk monument aan de Goudsesingel
in Ro erdam welke in 1947 werd ontworpen door de architecten
Van Tijen en Maaskant. Ook voor aanpassingen aan dit gebouw
werd de energielijst van Agentschap NL geraadpleegd, vertelt
nancieel manager Michel van Baardewijk. “Bij de renovatie
hebben we bewust gekeken naar energiezuinige mogelijkheden.
Het gedeelte waarin Stadswonen is gevestigd, was oorspronkelijk
een loods maar hee nu de beleving van een nieuwbouwkantoor.
Er is gekozen voor innovatieve en energiebesparende technieken
zoals een lucht/lucht warmtewisselaar en warmtekoude-opslag
in de bodem. En de loods is - naast grote ramen voor natuurlijk
daglicht - voorzien van ledverlichting. Allemaal toepassingen die
in aanmerking komen voor Energie-investeringsa rek (EIA) en
daardoor een redelijke terugverdientijd hebben. Onze adviseur
hee berekend dat de investering in de warmtekoude-opslag
binnen zeven jaar rendeert. ”
Duurzaam wooncomplex
“Ook wilden we een duurzaam wooncomplex realiseren”,
vertelt Peter van Gennip, projectleider bij Stadswonen over
de nieuwe studentenhuisvesting. “Dan is het pre ig als
zo’n gebouw in aanmerking komt voor groen nanciering
én als er voor technische toepassingen een beroep kan
worden gedaan op scale tegemoetkoming via de EIA.”
Om Cité van een groen label te voorzien, werd een scala
aan installatietechnische oplossingen toegepast. Van
Gennip: “In combinatie met de buren, een hogeschool, is
16

“Door de combinatie van toepassingen
is een zeer goed energetisch resultaat mogelijk”
een bron voor warmtekoude-opslag geslagen. Daarnaast
is het complex voorzien van lagetemperatuurverwarming
en HR++-glas. Op het dak staan zonnecollectoren voor de
warmwatervoorziening. De zonnecollectoren kwamen in
aanmerking voor EIA. Maar we hebben niet uitsluitend naar
technische maatregelen gekeken. Ook in andere face en wilden
we duurzaamheidsdoelstellingen bereiken. Leidend daarbij
waren onder andere de leefstijl en eisen van onze gebruikers.”
Nog rendabeler
De bewoners van Cité zijn merendeels twintigers, ze studeren of
zijn net afgestudeerd. De hele inrichting van het gebouw is daarop
afgestemd. Voor studenten zijn er 230 studio’s beschikbaar en
jonge professionals worden gehuisvest in kleine appartementen.
Daarnaast voorziet Cité in commerciële ruimten om een eigen
bedrijf te starten. “Wat voor onze doelgroep bijvoorbeeld van
belang is, is een snelle internetverbinding. Daarom werd gekozen
voor glasvezelkabel, niet alleen voor het internet maar voor alle
telecom in het gebouw. Behalve de goede verbindingen hee
dit als voordeel dat we een woud aan koper hebben bespaard.
We hebben ook naar de praktijk gekeken, naar mogelijkheden
om de energiebesparende technieken nog rendabeler te maken.
Dat is gelukt door domoticatoepassingen. Zo zijn de afzuigkappen
aangesloten op de warmteterugwinning en deze worden na een
uur automatisch uitgeschakeld.”
Advies
“Ten aanzien van tien jaar eerder hebben we gemerkt dat naast
de technische innovaties, de advisering fors is verbeterd”, vervolgt
hij. “Wil je energiezuinig bouwen dan staat en valt het resultaat
bij goed advies. Daarin werden we ondersteund door technische
adviesbureaus en subsidieadviseurs die voor ons het contact met
Agentschap NL onderhielden.” Stadswonen hee geleerd van haar
ervaringen. “Waren wij eerst zeer ambitieus en wilden we koploper
zijn, tegenwoordig zijn we meer trendvolgend en is onze loso e:
duurzaam verantwoord bouwen, maar op een economisch
rendabele wijze. Door de snelle technologische ontwikkeling is
dat mogelijk geworden. Bij Cité en ons eigen kantoor is de keuze
gevallen op beproefde oplossingen. Het voordeel hiervan is dat
bij vervanging de onderdelen bij fabrikanten op de plank liggen.
Door de combinatie van toepassingen is het nog steeds mogelijk
een zeer goed energetisch resultaat neer te ze en.”
Zonnecollectoren op het dak van Cité, het nieuwe woon- en werkcomplex
op de Kop van Zuid in Ro erdam
17

Bedrijf
Stichting Stadswonen, Ro erdam
Investeringen
Warmtekoude-opslag, led -verlichting,
HR-pomp en verbeteren energieprestatie
van het bedrijfsgebouw; zonnecollectoren
voor de huurwoningen
Toelichting
Woningcorporaties en andere zakelijke
verhuurders kunnen niet alleen EIA
aanvragen voor hun eigen bedrijfs panden
en woon-zorgcomplexen, maar ook voor
zonne-energie op hun huurwoningen.
18

Praktijkvoorbeeld Duurzame Energie
Hoger rendement door groen gas productie
Met de stijging van de energieprijzen
wordt het steeds interessanter te
kijken naar innovatieve processen
die het rendement verhogen.
“Voor de afvalverwerking geldt
dat je daarbij zowel kan kijken
naar de reductie van afvalstromen
als naar het hergebruik van
energiestromen”, vertelt Willy Peeks,
manager projectrealisatie bij
afvalverwerkingsbedrijf A ero.
“Afvalverwerking bestaat uit een aantal processen waarbij veel
energie vrijkomt zoals verbranding, vergisting en compostering.
Deze processen willen wij zo duurzaam mogelijk inrichten,
want de vraag van zowel onze klanten als aandeelhouders naar
een energiezuinige en milieuvriendelijke afvalverwerking is
groot”, aldus Peeks. “Deze visie proberen we in drie fasen gestalte
te geven: inkomende, verwerkende en uitgaande stromen.
De eerste fase is gericht op afvalreductie. De laatste jaren wordt
afval steeds beter gesorteerd en minder aangeleverd in onze
verwerkingsfabrieken. Toch hebben wij een extra sorteerfase
ingebouwd, waarin wij nog veel plastic en papier kunnen
scheiden.”
Biogas
In Groningen hee A ero een afvalverwerkingsinstallatie die
na de voorscheiding meerdere fracties onderscheidt. “Uit het
huishoudelijk afval winnen we zowel metaal, kunststof, een
brandbare als een te vergisten fractie. Deze te vergisten fractie
bestaat uit a reekbaar materiaal, de zogenaamde organisch
na e fractie (ONF). Door in een vergistingstank water toe te
voegen aan de ONF produceren de micro-organismen biogas”,
legt hij uit. Het biogas wordt via een warmtekrachtkoppeling
omgezet in elektriciteit. “Er is echter één nadeel aan dit
proces: er gaat veel energie verloren bij de laatste stap, de
omze ing van biogas naar elektriciteit. Daarom ze en we
uitsluitend voor het elektriciteitsgebruik in onze eigen fabriek
nog één warmtekrachtmotor in. Het overgrote deel van het
biogas voeden we als groen gas in op het gasnet. Om dit te
19

ealiseren hebben we in 2009 het initiatief genomen een
biogasopwaardeerinstallatie te bouwen. Daarmee halen we
de laatste stap uit de verwerking. In plaats van het opwekken
van elektriciteit, waarderen we het biogas op tot gas van
aardgaskwaliteit. Het biogas is daardoor groen gas geworden. De
calorische waarde van het groene gas valt binnen de bandbreedte
van het Nederlandse aardgas en bovendien weten we zo bijna
70% van het biogas - dat onder meer uit methaan bestaat - te
benu en. Wat overblij , is slechts CO2 en zwavelwaterstof.”
Trendse er
A ero is met de opwekking van groen gas een trendse er en de
grootste groengasproducent van Nederland. Peeks: “In Groningen
hebben we alle testfasen inmiddels doorlopen en werd de
installatie in juni van 2011 o cieel geopend. Omdat we geloven in
deze technologie zijn we ook in Wijster gestart met de bouw van
eenzelfde installatie. Deze is begin 2012 operationeel.” In Drenthe
levert A ero daarnaast ook warmte. “Het naastgelegen
industrieterrein is een energietransitiepark. Dit park kunnen wij
voorzien van warmte op allerlei niveaus”, vertelt Peeks. “Bij het
verbranden van afval produceren wij stoom en warmte. Die ze en
wij in Wijster via een stoomturbine om in elektriciteit. Ook hier
geldt: de laatste stap van het proces hee een relatief laag
rendement. Door warmte rechtstreeks beschikbaar te maken voor
naastgelegen industrieën, kunnen wij onze energie veel e ectiever
en e ciënter benu en.” Voor beide projecten hee A ero
Energie-investeringsa rek (EIA) aangevraagd. “Het voordeel van
deze regeling is dat het je leert om met andere en nieuwe ogen
te kijken naar de mogelijkheden om te verduurzamen. Het gee
ons nieuw perspectief. Maar wij doen ook ideeën en leads op uit
de Energielijst en kijken vervolgens of deze van toepassing zijn op
onze nieuwe investeringen.” Stoomleiding die wordt aangelegd tegen de gevel van de fabriek.
20

“Het naastgelegen industrieterrein is een energietransitiepark.
Dit park kunnen wij voorzien van warmte op allerlei niveaus”
Bedrijf
A ero; Wijster, Groningen
Investeringen
Biogasopwaardeerinstallatie en restwarmte
levering industrie
Toelichting
Naast biogasopwaardering en
bio-warmtekracht staan er nog meer
installaties voor duurzame energie op de
energielijst. Bijvoorbeeld systemen die
gebruik maken van zonne-energie,
windenergie en aardwarmte.
21

Praktijkvoorbeeld Transport
‘Cryogene’ koeling bespaart veel energie
“Op de koelingkosten van ons transport
besparen we 70 tot 80 procent.”
Aan het woord is Johan Dijkgraaf,
directeur van Dijkgraaf-Reinders
in Apeldoorn. De toeleverancier van
de horeca investeerde in 2010 in een
cryogeen koelingsysteem voor één van
haar vrachtwagens. Een investering
die in aanmerking komt voor
de Energie-investeringsa rek (EIA),
die behalve een besparing op
de energiekosten ook andere grote
voordelen met zich meebrengt.
“Wij willen als bedrijf toekomst gericht bezig zijn. Duurzaam
investeren maakt onderdeel uit van onze bedrijfsvoering.
Dat geldt voor het gebouw waarin wij huizen en ook voor
onze bedrijfsmiddelen”, legt Dijkgraaf uit. “Toen één van onze
koelwagens aan vervanging toe was en de leverancier Thermo
King een cryogene koelinstallatie voorstelde, hebben we die optie
serieus overwogen. Ook omdat wij een bewuste bedrijfsvoering
nastreven. Koeling op basis van CO2 - in plaats van diesel - past
in dat plaatje. De vloeibare kooldioxide (CO2) voor de koeling
beperkt de schadelijke gevolgen voor het milieu, doordat
er geen diesel meer nodig is voor het koelen. Het systeem
hergebruikt gas en er ontstaan geen extra broeikassen tijdens
de werking van de koelunit. De gebruikte CO2 is een restproduct
uit de industrie.”
Geen bewegende delen
Dijkgraaf-Reinders was een van de eerste bedrijven die de
overstap maakte naar cryogeen gekoelde vrachtunits. “We
zouden de eerste in de regio zijn, daar kan je je mee pro leren.
Deze investering bracht ook andere voordelen met zich mee.
Zo vergt een vrachtwagen met CO2-koeling minder onderhoud,
zijn de gebruikskosten lager en is hij geluidsarm en trillingsvrij.”
Het CryoTech-systeem bevat geen bewegende delen, zoals
dieselmotoren en compressoren. De CO2-motor produceert
90 procent minder geluid dan traditionele koelunits op diesel
en is stiller dan bijvoorbeeld de achtergrondgeluiden in een
kantooromgeving. “Maar voor ons was het van belang dat
de innovaties niet ten koste gaan van de prestaties. Dat is niet
22

“De CO2-motor maakt minder geluid
en presteert zelfs beter”
het geval. De CO2-motor presteert zelfs beter. De temperatuur
in de koelcel is binnen 10 minuten op het gewenste niveau.
Met een dieselmotor is dat niet te bereiken”, aldus Dijkgraaf.
Lagere brandsto osten
Daar staat tegenover dat de investering in een CO2-motor iets
hoger is dan in een door diesel aangedreven motor. Dijkgraaf:
“Toch verwachten we dat we de investering binnen vijf jaar
hebben terugverdiend. Dat komt door de EIA en de lagere
brandsto osten.” Om voor de EIA in aanmerking te komen
moest het bedrijf een beroep doen op het ‘generieke’ gedeelte
van de energielijst. “Bij deze innovatieve ontwikkeling hebben
wij gemerkt dat die nog niet speci ek is omschreven. Daardoor
ga je een ander traject in, die van de generieke aanvraag. Dat is
anders dan bijvoorbeeld de EIA-aanvragen die wij in 2009 voor
investeringen in ons gebouw hebben ingediend. De warmtepomp,
energiezuinige koelinstallatie en warmteterugwinning op de
koelinstallatie waren speci ek omschreven en die aanvragen
hoefden – in tegenstelling tot de cryogene koelinstallatie –
niet met berekeningen te worden onderbouwd.”
Sparringpartner
Bij ‘generiek omschreven’ bedrijfsmiddelen worden de
energieprestaties beschreven. De bedrijfsmiddelen moeten aan
een besparingsnorm voldoen. Om dit te laten berekenen deed
Dijkgraaf een beroep op een adviseur. “Eerst hee hij de norm
vastgelegd op basis van het gebruik van dieselmotoren en de
prognoses van de leverancier van het nieuwe koelsysteem.
Vervolgens moest de besparing met testresultaten worden
aangetoond. Wij hebben daarbij regelmatig overleg gevoerd
met Agentschap NL. Zij hebben veel kennis op dit gebied in
huis en beschikken over technisch kundige adviseurs die ons
ondersteunden. Maar bovenal waren zij een sparringpartner
waarmee we transparant en eerlijk konden overleggen.”
Koelwagen met cryogene koelinstallatie.
23

Bedrijf
Dijkgraaf-Reinders, Apeldoorn
Investeringen
Cryogene koelinstallatie voor een vracht-
wagen. Voor het bedrijfspand een
warmtepomp en een energie zuinige
koelinstallatie voor opslag van de
voedingsmiddelen. Deze koelinstallatie
is uitgerust met een systeem voor energie-
terugwinning en daardoor nog zuiniger.
Toelichting
De CryoTech-technologie gaat uit van vloei-
bare kooldioxide (CO2), een restproduct uit
de industrie. Om voor de EIA in aanmerking
te komen hee Dijkgraaf-Reinders een
‘generieke’ melding gedaan.
24

Praktijkvoorbeeld Land- en tuinbouw
Investeren voor de toekomst
Een bio-warmtekrachtinstallatie
(bio-WKK), een vergister en
ledverlichting zijn slechts een paar
voorbeelden van energiezuinige
investeringen op het kippenbedrijf
van Tsjep Jorritsma in Tzummarum.
“Door de omvang van ons bedrijf is
het van groot belang de energiekosten
in de gaten te houden”, vertelt hij.
“De Energie-investeringsa rek (EIA)
ervaren wij bij investeringen als
een welkome stimulans.”
De ledverlichting kwam in 2010 in aanmerking voor de EIA.
“In een paar stallen zijn we gestart en inmiddels kijken we verder.
We willen ook in de andere bedrijfsgebouwen overstappen op led,
maar dan de nieuwe intelligente verlichting”, vertelt Jorritsma.
Ledverlichting is slechts een onderdeel van de milieubewuste
en energiezuinige investeringen die hij op zijn kippenbedrijf
hee doorgevoerd. “In 1987 zijn we begonnen met het plaatsen
van windmolens en daarnaast hebben we een biogasinstallatie
die stroom opwekt met een warmtekrachtkoppeling, de WKK.
Twee tanks mest leveren per uur 600 kubieke meter methaangas
waaruit wij 1,2 megawa uur elektriciteit produceren. Deze
installatie kwam net als de ledverlichting in aanmerking voor de
EIA. Alleen hebben we voor de led de EIA zelf aangevraagd en voor
de bio-WKK hee onze leasemaatschappij de Lage Landen dat
gedaan ”, vertelt hij.
Stimulans
Het pluimveebedrijf in Tzummarum is een van de grotere
in Nederland. Jorritsma: “Wij hebben 425.000 slachtkuikens.
Tijdens de piekuren in de winter verbruiken wij voor de
verwarming 2 megawa , want eendagskuikens hebben een
omgevingstemperatuur nodig van 32 tot 35 graden Celsius wat
langzaam wordt afgebouwd tot 20 graden. Daarnaast hebben
kippen een beperkte nachtrust - slechts zes uur - waardoor
de verlichting ach ien uur per dag brandt. Ik verwacht daarom
dat de investering in de bio-WKK zichzelf snel terugbetaalt.
En dat geldt ook voor de ledverlichting.” De EIA ervaart hij
daarbij als een positieve stimulans en een pre ige nanciële
25

tegemoetkoming. “Regelingen zoals de EIA vereenvoudigen
de stap om energiebewuste investeringen te doen, want
bijvoorbeeld met een bio-WKK zijn grote bedragen gemoeid.
Weliswaar kijken we eerst of de investering rendabel is zonder
subsidie of overheidsregeling. Wij nemen het echter wel mee in
de afwegingen want we kijken ook naar de portemonnee. Wat wij
daarnaast bijzonder leuk vonden, was om de betrokkenheid van
Agentschap NL bij ons bedrijf en de EIA mee te maken. Zij kwamen
op het bedrijf kijken naar beide investeringen.”
Nieuwste generatie
Investeren is de uiting van een toekomstvisie en Jorritsma volgt
alle ontwikkelingen op de voet, zowel op nancieel terrein als
op het gebied van technologische ontwikkelingen. “Groeien als
bedrijf betekent dat je tijd moet investeren in het op peil houden
van je kennis, ook je kennis van overheidsregelingen. Van de
EIA hebben wij vaker gebruik gemaakt, bijvoorbeeld voor een
biomassavergassingsinstallatie in 2006, die nu niet meer op de
energielijst staat. Voor de vergister waar de nieuwe bio-WKK op
draait hebben wij een beroep gedaan op de Stimuleringsregeling
Duurzame Energieproductie (SDE).” Daarnaast is het
voor Jorritsma van belang bij te blijven op het gebied van
energiebesparing en diervriendelijkheid. “De technologische
ontwikkelingen gaan snel”, weet hij. “Toen wij de ledverlichting
installeerden, was het bijvoorbeeld nog niet mogelijk om de
lampen te dimmen en was er te weinig spreiding van licht. Bij de
nieuwste generatie ledverlichting zijn de armaturen verbeterd,
is er minder blindstroom, is dimmen mogelijk en wordt de led
geleverd in verschillende kleurtonen die kunnen reageren op
de kuikens. Behalve dat de nieuwe verlichting minder energie
verbruikt, komt het dus ook het dierenwelzijn ten goede.”
De motor van de warmtekrachtinstallatie waarmee stroom wordt opgewekt.
26

“Regelingen, zoals de EIA, vereenvoudigen de stap
om energiebewuste investeringen te doen”
Bedrijf
Pluimveebedrijf Jorritsma Tzummarum
Investeringen
Ledverlichting en bio-WKK
Toelichting
Ledverlichting voor bedrijfsgebouwen kan
sinds 2009 voor de EIA worden aangemeld.
In de energielijst staat aan welke lichtstroom
(lumen) per elektrisch vermogen (wa )
de verlichting moet voldoen.
27

Bijlagen
Bijlage 1
EIA-aanvragen per sector in 2010
* Sector BIK Aantal aanvragen
Gemeld investeringsbedrag
(in miljoen €)
1. Bouw en onroerend goed 45/70 1.300 316,6
Bouwnijverheid 45 271 49,4
Verhuur en handel onroerend goed 70 1.029 267,2
2. Industrie 15 t/m 37 1.379 275,3
Aardolie en chemie Subtotaal 210 163,4
* Aardolie- en steenkoolverwerkende industrie 23 23 13,2
* Chemie 24 118 146,5
* Rubber- en kunststofverwerking 25 69 3,7
Voeding Subtotaal 550 69,7
* Aardappelproducten 1531 31 5,4
* Bier, Mout, Frisdranken 1595/1596/1598 3 0,2
* Groenten en fruit 153 58 4,1
* Margarine, oliën en ve en 154 27 12,5
* Meel, Cacao, Ko ebranderijen 156/1584/1586 7 0,3
* Suiker 1583 30 9,2
* Vleesverwerking 151 131 9,8
Voeding overig 15 224 20,6
* Zuivel 155 39 7,4
Metaal Subtotaal 163 11,8
Metalen in primaire vorm 27 46 7,3
Metalen producten 28 85 3,6
* Oppervlaktebehandeling 285 29 0,7
* Non-ferro, (ijzer)gieterijen 274/275 3 0,2
Minerale producten Subtotaal 36 2,3
* Asfalt 2682 15 1,1
* Glas, cement, kalkzandsteen 261/2651/2661 6 0,2
* Keramiek 262/263/264 9 0,2
Minerale producten overig 26 6 0,7
Industrie overig Subtotaal 420 28,2
28

* Sector BIK Aantal aanvragen
Gemeld investeringsbedrag
(in miljoen €)
Afvalrecycling 37 20 5,9
Gra sche industrie 22 50 2,2
Hout, vervaardiging meubels 20/36 80 3,7
Machines en apparaten 29 t/m 33 138 7,0
* Papier en karton 21 46 4,9
Tabak 16 7 0,7
* Textiel, tapijt, kleding, leer 17 t/m 19 49 2,8
Vervoermiddelen 34/35 30 0,9
3. Energieproducenten 40 367 161,6
4. Handel 50 t/m 55 5.012 105,5
Autohandel 50 181 14,7
Detailhandel 52 1.369 22,1
Groothandel 51 385 16,0
Horeca 55 1.447 24,4
* Supermarkten 5211 1.630 28,3
5. Land- en tuinbouw 01 2.918 77,3
Landbouw 01 2.455 45,8
* Glastuinbouw 01121 463 31,5
6. Vervoer 60 t/m 63 510 76,2
Dienstverlening vervoer 63 59 36,2
* Koel- en vrieshuizen 63122 39 7,5
* Tankopslag 63121 7 0,2
Vervoer door de lucht 62 17 2,0
Vervoer over land 60 261 25,9
Vervoer over water 61 127 4,3
* 7. Financiële instellingen 65 358 31,6
29

* Sector BIK Aantal aanvragen
Gemeld investeringsbedrag
(in miljoen €)
8. Dienstverlening en overigen 2.411 147,2
Bosbouw, Visserij 02/05 36 5,1
* Computerservice 72 76 6,3
Financiële beurzen 67 12 0,4
Gezondheidszorg 85 347 6,2
* Industriële natwasserijen 9301 53 2,4
Milieudienstverlening 90 29 22,4
* Olie- en gaswinning 11 12 2,8
Onderwijs en universiteiten 80 11 0,1
Overige dienstverlening 93 647 20,9
Overige zakelijke dienstverlening 74 745 58,3
Post en telecommunicatie 64 92 6,3
Overig 73/95 9 0,2
Sport en recreatie 92 251 7,3
Verhuur van transportmiddelen 71 36 1,0
* Verzekeraars 66 32 6,7
* Winning en distributie water 41 4 0,3
Winning zand, grind, klei 14 19 0,5
Subtotaal zonder MJA/convenant 10.888 (24%) 851 (29%)
* Subtotaal met MJA/convenant 3.367 (76%) 340 (71%)
Totaal 14.255 (100%) 1.191(100%)
* Meerjarenafspraak of ander convenant
30

Bijlage 2
Gemelde EIA-technieken in 2010 (per toepassingsgebied)
Energie-investeringen in gebouwen Aantal aanvragen
Gemeld investeringsbedrag
(in miljoen €)
210000 Energieprestatie bestaande bedrijfsgebouwen 40 16,9
260000 Energieprestatie bestaande huurwoningen** 256 188,7
Absorptiedroging gebouw 1 0,1
Adiabatische indirect werkende dauwpuntsluchtkoeler 14 1,7
Afdeksysteem voor zwembaden 1 0,0
Daglichtsysteem met spiegel- of prismastuurelementen of spiegelende kokers 38 0,3
Debietregeling ventilator 490 7,5
Direct gasgestookt stralingspaneel 30 1,2
Douchewaterwarmtewisselaar 1 0,0
Droog- of bevochtigingrotor 31 1,2
Energie- of aardgastussenmeter 72 0,6
Energie-e ciënt verlichtingsysteem 1.192 22,7
Energiezuinig afzuigsysteem 15 0,3
Ethyleenmeter 19 0,3
Generiek bestaande gebouwen 277 12,0
Generiek nieuwe gebouwen 42 4,0
Hoogrendement luchtverwarmer 51 0,9
HR++-glas voor bestaande gebouwen 246 16,2
HR-pomp 69 0,6
Isolatie van koel- of vriesruimten 163 6,3
Isolatie voor bestaande constructies 460 7,6
Koude- of warmteterugwinning uit ventilatielucht 486 24,4
Ledverlichtingsysteem 1.271 18,1
31

Energie-investeringen in gebouwen Aantal aanvragen
Gemeld investeringsbedrag
(in miljoen €)
Legionellabestrijding voor tapwatersystemen 1 0,0
Luchtdicht luchtverdeelsysteem 14 0,6
Luchtontvochtiger met tussengeschakelde warmtewisselaar 7 0,2
Membraanbu ervaten bij drukverhogingsinstallaties 1 0,0
Ruimtelijk akoestisch klimaatmeetsysteem - -
Steunventilator 28 0,2
Systeem voor benu ing van afvalwarmte 18 3,5
Verlichting- of klimaatbesparing 407 6,5
Vluchtwegsignalering* 13 0,0
Warmtepomp 1.639 115,2
Warmtepompboiler 5 0,0
Warmtewisselaar voor vrije koeling 18 1,5
Subtotaal 7.416 459
* Nieuwe codes energielijst 2010
** Tijdelijke uitbreiding EIA voor bestaande huurwoningen viel onder apart budget
32

Energie-investeringen in processen Aantal aanvragen
Gemeld investeringsbedrag
(in miljoen €)
Absorptiedroging proces 1 0,4
Afvalgestookte installatie 1 0,0
Afvalwaterwarmtewisselaar 4 0,2
Anticondensfolie voor vrieskast 223 0,5
Buitenschermen 8 0,5
Cellen- of pendelsluis - -
Condensatoren* 6 0,1
Condenserende warmtewisselaar voor stoomketels of productie- of droogprocessen 22 1,0
Dampstoomsysteem voor natwasserijen 1 0,0
Direct gasgestookte condenserende boiler 46 0,5
Energie- of aardgastussenmeter 98 1,8
Energiezuinige klimaatregeling in tuinbouwkas 4 0,0
Energiezuinige koel- of vriesinstallatie 515 71,0
Energiezuinige professionele koel- of vrieskast 177 1,3
Energiezuinige UPS* 47 7,4
Gasexpansie-installatie 1 0,1
Gasgestookt heetwatertoestel voor (vaat)spoelmachines of (vaat)wasmachines 11 0,1
Gasgestookt HR-frituurtoestel 495 7,5
Gasgestookte (stoom)convectieoven 630 8,0
Gasgestookte droogtunnel voor zeefdruk 8 0,2
Gasgestookte hogedrukreiniger 10 0,1
Gasgestookte infraroodpanelen voor droging van oppervlakken 8 0,1
Gasverwarmde wasdroger 64 1,3
Generiek bestaande processen 591 210,8
Generiek nieuwe processen 154 19,5
Gevelschermen 18 0,3
Grondsto envoorverwarmingsinstallatie - -
Heetgasontdooisysteem 87 0,9
Heteluchtoven met roterende productmand 2 0,0
Hogedrukontwateringspers voor natwasserijen 1 0,1
33

Energie-investeringen in processen Aantal aanvragen
Gemeld investeringsbedrag
(in miljoen €)
Hogedrukverneveling in tuinbouwkassen* 36 1,5
Hoogrendement elektromotor 30 10,1
Horizontale energieschermen 60 3,0
Inblaasvochtregeling voor teeltcel paddenstoelen - -
Injectiebeluchting voor tuinbouwkassen 3 0,3
Kasdek of kasgevel 26 1,4
Lakdroger met UV-A lichtarmaturen - -
Ledbelichtingsysteem voor tuinbouwgewassen* 3 0,1
Luchtcirculatiesysteem in tuinbouwkassen 8 0,2
Lucht-ionisatieapparaat in rijpings- of bewerkingsruimte voor kaas* - -
Luchtontvochtiger met tussengeschakelde warmtewisselaar* 1 0,3
Lijmopbrengstsysteem bij gol artonfabricage - -
Mangelkappen voor bestaande mangels* - -
Mechanische reinigingsinstallatie voor warmtewisselaars - -
Melkvoorkoeler 242 0,5
Ontdooikap 10 0,1
Organic Rankine Cycle of Kalinacyclus 5 3,0
Ori ce venturi condensafscheider 1 0,0
Permanente dagafdekking voor koel- of vriesmeubel 436 6,3
Pulserend brandersysteem voor keramiekovens 1 0,0
Rookgasreiniging voor CO2-bemesting 9 1,1
Ruimtelijk akoestisch klimaatmeetsysteem voor tuinbouwkassen* - -
Schuimbitumeninstallatie 1 0,3
Stoomdroger 1 1,8
Systeem voor benu ing van afvalwarmte 44 17,0
Systeem voor warmteterugwinning uit tuinbouwkassen 7 0,2
Transportleiding voor levering gasvormig CO2 aan tuinbouwkassen 9 53,4
Transportpannen voor vervoer van vloeibaar aluminium - -
Uitschakelapparaat 10 0,1
Verbeterde branderregeling bij asfaltproductie - -
34

Energie-investeringen in processen Aantal aanvragen
Gemeld investeringsbedrag
(in miljoen €)
Warmtepomp 25 3,3
Warmteterugwinning bij (vaat)spoelmachines of (vaat)wasmachines of wasdrogers 66 0,3
Warmteterugwinning op koel- of persluchtinstallaties 464 3,1
Warmtewisselaar met helixwerking of scho en van strekmetaal 2 2,5
Zelfreinigende warmtewisselaar 9 6,2
Subtotaal 4.742 449
* Nieuwe codes energielijst 2010
Energie-investeringen in warmtekracht Aantal aanvragen
Gemeld investeringsbedrag
(in miljoen €)
Brandstofcelsysteem - -
Warmtekrachtinstallatie met een zuigermotor 98 19,0
Warmtekrachtinstallatie met turbine of andere motor 11 6,6
Subtotaal 109 26
35

Energie-investeringen in transportmiddelen Aantal aanvragen
Gemeld investeringsbedrag
(in miljoen €)
Aangepaste keerkoppeling bij een dubbele scheepsschroef 12 0,5
Automatisch start-stopsysteem voor rangeerlocomotieven* - -
Bandenspanning(regel)systeem 11 0,0
Energiebesparend roerensysteem 1 0,0
Energiezuinige scheepsmotor 43 2,5
Geautomatiseerd routeplanningsysteem voor binnenvaartschepen* - -
Generiek bestaande transportmiddelen 96 21,2
Generiek nieuwe transportmiddelen 45 7,2
Hydrodynamische ankerkluizen en ankers* 2 0,0
Indirecte aandrijving voor koelaggregaten 72 1,3
Kopschot windscherm of spoiler intermodaal chassis 2 0,1
Lichtgewicht aramide koelcontainer 71 3,4
Schroefasgedreven generator voor schepen 1 0,0
Spudpaal 17 0,3
Start-stopsysteem voor vrachtwagenmotor 2 0,0
Systeem voor benu ing van afvalwarmte in een binnenvaartschip* - -
Teruglevervoorziening remenergie van elektrische motoren 23 18,0
Verlenging van een bestaand binnenvaartschip* 2 0,2
Warmtepomp voor bestaande treinen - -
Zijafscherming 53 0,4
Subtotaal 453 55
* Nieuwe codes energielijst 2010
36

Energie-investeringen in duurzame energie Aantal aanvragen
Gemeld investeringsbedrag
(in miljoen €)
Aardwarmtewinning 77 27,1
Biobrandstofproductie-installatie 7 9,1
Biogasopwaardeerinstallatie 19 6,6
Fotovoltaïsch zonne-energiesysteem 760 32,1
Generiek duurzame energie 1 0,0
Grondwarmtewisselaar 23 1,7
Ketel gestookt met biomassa 201 9,1
Warmte- of koudeopslag in de bodem (aquifer) 68 24,2
Warmtekrachtinstallatie gestookt met biomassa 22 5,4
Waterkrachtcentrale - -
Windturbine 147 78,0
Zoet-zoutwatercentrale - -
Zonnecollectorsysteem 210 8,3
Subtotaal 1.535 202
37

Dit is een publicatie van:
Agentschap NL
NL Energie & Klimaat
Hanzelaan 310
Postbus 10073 | 8000 GB Zwolle
Helpdesk EIA +31 (0)88 602 34 30 (geopend van 9.00 tot 12.30 uur)
www.agentschapnl.nl/eia
© Agentschap NL | juni 2011
Publicatie-nr. 2EIAR1102
Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld
kan Agentschap NL geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor
eventuele fouten.
Agentschap NL is een agentschap van het ministerie van
Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Agentschap NL
voert beleid uit voor diverse ministeries als het gaat om
duurzaam heid, innovatie en internationaal. Agentschap NL is hét
aanspreekpunt voor bedrijven, kennisinstellingen en overheden.
Voor informatie en advies, nanciering, netwerken en wet- en
regelgeving.
De divisie NL Energie en Klimaat versterkt de samenleving
door te werken aan de energie- en klimaatoplossingen van
de toekomst.